Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 5 april 2019

Mediatekst | 05-04-2019

Inleidend statement minister-president Rutte

Later vanmiddag heb ik samen met Eric Wiebes een ontmoeting met de klimaatjongeren. Althans, dezelfde groep die we eerder gesproken hadden in februari. We hebben toen afgesproken een vervolggesprek te hebben en dat is vanmiddag. Dat zouden we doen na de doorrekening van het klimaatakkoord door de planbureaus en natuurlijk de kabinetsreactie over het klimaatakkoord, het conceptklimaatakkoord uit december en al die doorrekeningen die we gekregen hebben half maart. We zijn vreselijk hard bezig natuurlijk. Niet alleen vanwege de klimaatjongeren, ook vanwege hen, het is trouwens heel goed vind ik nog steeds, dat zij zo actief zich opstellen. Maar even los van de klimaatjongeren zijn we sowieso heel druk bezig met het uitwerken van een en ander. Dat zijn voorstellen, zoals u weet, die én moeten bijdragen aan een effectieve reductie van de CO2-uitstoot, die haalbaar en betaalbaar moeten zijn. En die ervoor moeten zorgen dat bedrijven hun eerlijke bijdrage leveren en tegelijkertijd dat de bedrijven ook hier blijven. Dat zijn alle doelstellingen die we willen halen. Dat is overigens een enorme bak werk met ook veel technisch ingewikkelde aspecten. Waarbij kwaliteit wat ons betreft moet gaan boven snelheid. En daarom is het heel goed mogelijk dat het definitieve klimaatakkoord wat langer gaat duren dan eind april. Want nogmaals, wij kiezen hier voor kwaliteit en niet voor snelheid. 

Dan is er volgende week woensdag een extra Europese Raad over de Brexit. Het Verenigd Koninkrijk had twee opties bij de vorige Europese Raad, ofwel het uittreedverdrag tekenen of goedkeuren als parlement en dan op grond daarvan zouden wij uitstel verlenen tot 22 mei. Ofwel zeggen wat willen we dan als Verenigd Koninkrijk. Nou, er is vandaag een brief gekomen, die weer heel veel vragen oproept. Een brief die zegt: we willen uitstel tot, nou allerlei data in, maar in principe ook nog de datum van 30 juni. Maar dat roept veel vragen op. En dat betekent dat we natuurlijk hopen dat er meer duidelijkheid gaat komen uit Londen voor volgende week woensdag. Dat zou natuurlijk het beste zijn. Die gesprekken zijn natuurlijk nog gaande tussen Labour en de regeringspartij, de conservatieve partij. Er zijn ook allerlei andere gesprekken gaande, ook in het parlement. Dus we kijken wat daar verder nog uitkomt, of er nog meer duiding komt over welke kant de Britten op willen. Maar nogmaals, deze brief roept heel veel vragen op en zal echt nog wel leiden tot intensieve discussies, verwacht ik, de komende dagen in het telefooncircuit en volgende week tijdens die Europese Raad. Het doel voor Nederland is natuurlijk dat als wij kunnen helpen een hard Brexit, een no-deal Brexit te voorkomen, heeft dat onze grote voorkeur. Maar de bal daartoe heb ik steeds gezegd, die ligt niet in Nederland of in Parijs of in Berlijn of in Wenen, die ligt echt in Londen. Uiteraard in Downing Street. Maar in toenemende mate ook in het paleis van Westminster, het Lagerhuis. Daar zullen uiteindelijk de antwoorden moeten komen hoe ze dat dan precies willen. 

Brexit

BORGMAN (NOS Radio 1)
Meneer Rutte, hoor ik in uw stem enige mismoedigheid over deze kwestie? 

RUTTE
Dat horen we al een tijdje volgens mij. Ja, nee, ik blijf het opmerkelijk vinden hoe de vijfde economie van de wereld zo met z’n belangen omgaat. Maar goed, daar kan ik eindeloos over praten. Een democratisch besluit is daar genomen en ze zijn nu een hele tijd al bezig om invulling te geven aan die democratische beslissing uit juni 2016. En uiteindelijk ga ik er allemaal niet over. Waar ik over ga is te kijken: kunnen wij de kans maximaal maken dat er een situatie komt waarbij een Brexit zonder deal kan worden voorkomen. Maar ook daarvoor geldt weer dat de mogelijkheden beperkt zijn. Het zal toch echt door de Britten moeten worden benoemd en aangegeven hoe ze dat willen. 

BORGMAN
En komt zo’n afspraak dichterbij als er opnieuw uitstel wordt verleend? 

RUTTE
Dat hangt er helemaal vanaf wat je met dat uitstel wil. Heb ik steeds gezegd. Je moet ook snappen waarom wil je dan een uitstel. En waarom zou het dan wel lukken met die uittreedverklaring door het parlement krijgen. 

BORGMAN
Als de andere Europese landen denken dat het bij een verder uitstel niet gebaat is, zouden ook kunnen zeggen: het is dan een keer klaar met dat voortdurende uitstel. 

RUTTE
Ja, maar dan zit je in allerlei scenario’s. Kijk, als de Britten alleen uitstel zouden vragen, punt. Maar in de brief staat wel wat meer al wat ze daar dan mee wil. Maar dat roept tegelijkertijd weer zoveel vragen op dat ik denk: ga eerst maar eens een keer goed erover praten. 

BORGMAN
Hoopt u ondertussen dat van uitstel afstel komt misschien?

RUTTE
Ja maar ook hiervoor geldt dat alles wat ik wel of niet hoop en daarover praten ook weer niet bijdraagt. Want dan is het weer het nieuws van: Nederland hoopt op of denkt dat. En dat heeft allemaal geen zin. Dan help ik niet de Britse regering vanuit mijn bescheiden rol die we als Europese partners hebben in dit proces, want dat ligt voornamelijk in Londen, om de kans zo groot mogelijk te maken dat het goed afloopt. 

LAMBIE (RTL Nieuws)
Meneer Rutte, u zegt van we hebben een heel bescheiden rol. Maar dat is toch hartstikke helder, de Britse premier May doet nu een verzoek tot uitstel tot 30 juni. Gaat u daarmee akkoord of niet? 

RUTTE
Nogmaals, dat roept heel veel vragen op die eerst beantwoord moeten worden. Bijvoorbeeld, wat wil je met dat uitstel? Wat betekent dat nou precies voor de Europese Verkiezingen die als je voorbij de datum van 22 mei zou schieten in Engeland georganiseerd moeten worden. Dus dat zijn echt ingewikkelde vraagstukken. En wat je natuurlijk wilt voorkomen met elkaar is dat je nog weer eens twee, drie maanden op datzelfde kleine stoeptegeltje blijft ronddraaien. Dus waarom denkt ze dan, zal de vraag ook zijn, dat het nu dan wel lukt met die uittreedverklaring. En misschien dat de komende dagen nog antwoord bieden. De gesprekken met Labour, wat er nog in het parlement misschien gebeurt voor of na woensdag kan daar ook een bijdrage aan leveren. 

LAMBIE
Maar neigt u dan meer naar wat EU-president Tusk naar buiten heeft gebracht? Namelijk, gewoon een flexibel uitstel. Een flextension zoals het genoemd wordt, misschien wel tot maart 2020. 

RUTTE
Waar ik naar neig is dicht blijven bij het besluit van de Europese Raad van twee weken geleden en dat is nu zij niet het uittreedverdrag hebben goedgekeurd verwachten dat zij met een plan komt. En dit is nog niet een compleet plan. Dit is een deelplan en dit deelplan als het daarbij blijft zullen we dan door middel van vragen moeten verhelderen. En ik heb natuurlijk hoop dat er meer komt voor woensdag. 

LAMBIE
Maar twee weken geleden komt ze naar Brussel met het verzoek: uitstel tot 30 juni. Dan zegt u en alle andere EU-leiders zeggen: nee, dat krijgt u niet. U krijgt maar uitstel tot 12 april. Nu komt ze weer met een verzoek tot 30 juni. Het lijkt dat we nog altijd in die cirkeltjes ronddraaien.

RUTTE
Nou dat is een ander cirkeltje. Dat is het cirkeltje van tot hoe lang duurt het uitstel? Dat vind ik een minder belangrijk cirkeltje dan het hoofdcirkeltje: wat zijn nou de redenen waarom het wel zou lukken om die uittreedverklaring dan door het Britse parlement te halen? Want uiteindelijk moet dat gebeuren. En daar praten zij natuurlijk, laten we maar zeggen, over een aanpassing van de politieke verklaring die achter het uittreedakkoord zit, dus er zit een hele politieke verklaring achter die inzage geeft in de nieuwe relatie en daar liggen wellicht mogelijkheden om er voor te zorgen dat die grote steen des aanstoots, dus die backstop, dat daar iets op gaat bewegen, op die haat tegen die backstop bij veel Britse parlementariërs, doordat je bijvoorbeeld perspectief biedt op een toekomstige relatie waarin die backstop überhaupt niet nodig zou hoeven zijn, maar dat raakt direct dan weer aan de rode lijnen die tot nu toe door de Britten getrokken zijn. En de vraag is dus of het Britse parlement, of de Britse regering daar de komende dagen nog uitspraken over doet. 

LAMBIE
De Oostenrijkse kanselier Kurz heeft gewoon gezegd: ik zie geen enkele reden tot uitstel.

RUTTE
U zult de komende dagen heel veel van collega’s met reacties zien komen. Mijn pleidooi zou zijn om een maximale kans te geven aan het gesprek aanstaande woensdag en ook in de aanloop naar aanstaande woensdag de maximale kans te geven dat het Britse parlement en/of de Britse regering tot een nadere duiding komt wat ze dan willen in die uitstelperiode, en anders te kijken of we die avond, door er over te praten met haar, duidelijkheid over kunnen krijgen, ervan uitgaande dat het op zich uitstel geven om uitstel niet verschrikkelijk zinvol is, tenzij je met elkaar zegt: oké, nou snappen we ook wat je wilt bereiken.

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Wat ik er hier van meekrijg is dat u eigenlijk zegt: wat er nu in die brief staat, is wat u betreft nog onvoldoende om definitief ja te zeggen tegen uitstel, er moet meer duidelijkheid of in de run up, of in de gesprekken zelf, maar wat er nu in die brief staat dat is onrealistisch om daarmee uitstel te vragen?

RUTTE
Dat roept vragen op en die vragen zullen eerst beantwoord moeten worden.

VAN DEN BERGH 
En dat geldt ook voor het voorstel van bijvoorbeeld Tusk voor de flexibele uittreeddata?

RUTTE
Nou kijk, ik heb nu in de eerste plaats te maken, wij allemaal, kijk wat Tusk natuurlijk probeert te doen, dat snap ik heel goed, hij is al voorzitter van de Europese Raad, heeft hij de bevoegdheid om vanuit de presidency van die Europese Raad ook met voorstellen te komen waarvan hij hoopt dat die bijdragen aan het lostrekken van de discussie. Daar ga ik nu verder niet op reageren. Dat is zijn soevereine recht, right, recht, vanuit die positie om dat te doen. Daarop reageren heeft nu geen zin. Ik snap dat hij dat doet, maar ik reageer er niet op. Ik blijf heel dicht bij de conclusies van de Europese Raad van twee weken terug. Ik heb altijd geleerd: als dingen politiek vreselijk ingewikkeld zijn, blijf dan heel dicht bij het oorspronkelijke plan. In ieder geval ook logistiek en in de tijd. En dat plan was dat zij zouden komen met, als het niet lukt die uittreedverklaring goed te keuren, wat gaan we dán doen en welk voorstel leggen we dan neer? Wat willen we dan van Europa? En hoe zien we dat dan voor ons? En dan is er vandaag een brief gestuurd die wat mij betreft niet voldoet nog aan dat verzoek, maar ik hoop dat er meer duidelijkheid komt, dan wel dat die vragen beantwoord kunnen worden.

Klimaatakkoord

VAN LEEUWEN (BNR)
Ja even over het klimaatakkoord of de uitkomst waar we allemaal op wachten. U begint een beetje Theresa May te lijken, want u gaf net aan dat u het gaat uitstellen.

RUTTE
Nou in ieder geval de kans is er dat, het is technisch ongelooflijk complex. We hebben vandaag in het kabinet er weer heel erg lang over gesproken. En je ziet eigenlijk op al die punten dat we daar goed uit gaan komen is mijn verwachting, maar het is echt, dus niet zozeer politiek, maar ook technisch buitengewoon complex. Er zitten zoveel aspecten aan van dingen die nu moeten. Er zijn ook heel veel dingen nog niet bekend. We zitten nog te wachten op, dat is heel belangrijk voor ons, die doorrekening van de PvdA- en GroenLinksplannen over de CO2-heffing. Die kunnen ons ook belangrijke informatie geven over hoe gaan we zo’n CO2-heffing ook vormgeven op een manier dat er wellicht ook breder draagvlak is dan alleen van de coalitiepartijen, maar dat geldt voor allerlei aspecten van het uiteindelijke klimaatakkoord, dus ik acht het zeker niet uitgesloten dat we meer tijd nodig hebben dan 26 april. 

VAN LEEUWEN (BNR)
En liggen de partijen nou echt dwars? We hebben gezien dat Jesse Klaver van GroenLinks dwarsligt, maar liggen er nog meer mensen dwars?

RUTTE
Nou niet in de coalitie. In die coalitie gaan die gesprekken goed, ik kan niet anders zeggen, die gaan echt goed, maar het is wel echt ingewikkeld, technisch. En als je ziet wat we allemaal moeten doen. We hebben natuurlijk een eerste reactie gegeven op de doorrekeningen op een aantal aspecten waarvan we zeiden: daar is zoveel gedoe over, daar kunnen we nu duidelijkheid over geven, maar dat zijn die vijf aspecten die in die brief van half maart benoemd zijn, maar daarnaast is er nog zoveel ander werk te doen. En trouwens ook de uitwerking van die vijf aspecten, bijvoorbeeld die CO2-heffing, op een manier dat je tonnen haalt en bedrijven niet vertrekken, dat vraagt, en daar heb je dan ook weer die doorrekeningen van nodig van de plannen van GroenLinks en PvdA, en die hebben we ook nog niet.

VAN LEEUWEN (BNR)
En liggen de bedrijven nog dwars?

RUTTE
Ik praat nu over de coalitie. We proberen natuurlijk breed draagvlak te krijgen bij de groene coalitie, bij bedrijven, voor alles wat we aan het doen zijn. Maar uiteindelijk zullen wij toch zelf die knoop moeten doorhakken. Dus daar zit het probleem niet.

VAN LEEUWEN
Oh oké, want van uitstel komt afstel?

RUTTE
Ook bij de groene coalitie niet.

VAN LEEUWEN
Van uitstel kan ook afstel komen, ik weet niet, hoe lang gaat het dan nog duren verwacht u?

RUTTE
Ik denk dat we een aantal weken langer nodig hebben. Dat denk ik nu, dat is mijn verwachting als ik door mijn oogharen naar het proces kijk, vind ik 26 april een tikje ambitieus. 

VAN LEEUWEN
Dus voor de zomer hoopt u?

RUTTE
Ja.

VAESSEN (EenVandaag)
Betekent dat ook meneer Rutte dat u in de tussentijd tot 26 april toch ook kopjes koffie met Jesse Klaver en Lodewijk Asscher gaat drinken?

RUTTE
Dat denk ik niet nee.

VAESSEN
Waarom niet?

RUTTE
Ik denk het niet, omdat wij als kabinet natuurlijk eerst weten… een van de hoofdpunten in de discussie is de CO2-heffing. Nou ja, ik kan wel kopjes koffie gaan drinken, maar die stukken hebben we van ze. Althans, we weten dat er wordt doorgerekend nu, ik weet niet eens of ze letterlijk op papier hebben. We weten in ieder geval dat ze worden doorgerekend nu. Dus die komen binnenkort naar buiten, inclusief een reactie van het PBL met die doorrekening. En op basis daarvan weten we ook wat de effecten van dat type platte CO2-heffing zijn, en dat kunnen we dan verdisconteren in ons denken over hoe we die CO2-heffing vorm willen geven. Dan heeft kopjes koffie drinken of dat onderwerp, hoe gezellig ook met die mannen, niet onmiddellijk zin nu.

VAESSEN
Toch krijg ik nog niet de indruk dat er de laatste weken, dat de twee uitgestoken handen elkaar op dit moment vinden daarin?

RUTTE
Maar dat kan ook helemaal niet. Waarom zou dat nu moeten? Want we zitten natuurlijk in een fase nu dat we bezig zijn…

VAESSEN
U kunt voorsorteren daarop he? U kunt overleggen en kijken van: hey, waar kunnen we al een compromis op vinden…

RUTTE
Ja, maar zij hebben die plannen zo laat in gestuurd, die zijn nog niet doorgerekend, dus we hebben gewoon niets. Ik kan wel gaan koffie drinken en dan gaan zij uitleggen wat zij hopen dat er uit de doorrekening komt, wat ze denken dat er uit die doorrekening komt, dus dan heeft dat volgens mij nu geen zin. Die contacten zijn verder prima, ook met Asscher en Klaver, persoonlijk geen enkel probleem, maar om nou specifiek daarover te gaan koffie drinken dat lijkt me zonde van ieders tijd op dit moment. En uiteindelijk is het ook zo dat de coalitie toch eerst ook als coalitie hier een ei over moet leggen.
VAESSEN
Maar los van die CO2-heffing, breder: het hele klimaatakkoord, zou je toch kunnen denken van: misschien is het handig om een soort verkennende gesprekken te voeren tussen Jesse Klaver, Lodewijk Asscher en de coalitie?

RUTTE
Ja, maar als je nu kijkt naar de discussie die we hebben over waar gaat het om en je zag het debat in december, dan ben je het eigenlijk over alles eens over het klimaat. Waar zit het probleem? Dat is eigenlijk toch die CO2-heffing, plus de kosten van de energierekening, maar daar heeft het kabinet natuurlijk een belangrijke beweging gemaakt al voor de verkiezingen na de doorrekening van de stukken en juist ook toen meteen omdat we zeiden: anders gaat dat in die laatste week van de verkiezingscampagne zo beheersen dat het daarna onmogelijk wordt ook nog ergens toe te komen. Maar als je dan kijkt waar de puntbelasting zit in die discussie, dan zit die toch op de vraag: hoe zorg je ervoor dat bedrijven gewoon hun eerlijke aandeel leveren aan het probleem, dat je ze niet gaat zitten ontzien, op een manier dat ze ook niet vertrekken? Daarvoor heb je toch echt nodig dat je moet weten: wat doen die plannen van PvdA en GroenLinks?

HENDRICKX (Volkskrant)
Volgens mij stond in de oorspronkelijke plannen dat er eigenlijk een klimaatakkoord eind vorig jaar zou zijn, dat was althans het streven, nu is het vlak voor de verkiezingen zei u: wij komen eind april met de uitgewerkte plannen. Nu zegt u: het wordt weer weken later. Geeft dat niet ook een beetje aan dat het misschien een beetje onderschat is door het kabinet, het hele project?

RUTTE
Dit gaat 30 jaar mee, wat je wilt is dat er iets uitkomt dadelijk wat 30 jaar mee kan. We hoeven niet morgen alles te doen, ook niet volgend jaar, niet over drie jaar, we hebben 30 jaar de tijd om dit op een manier te doen dat alle Nederlanders het kunnen meemaken en we daar, als we dat slim doen, ook met elkaar nog heel veel extra economische groei uit kunnen halen. Zoals we dat in het verleden ook hebben gedaan met vraagstukken als wereldvoedselvoorziening en vraagstuk rondom het wereldwaterprobleem. Hier kunnen we echt met zijn allen, dat zie ik ook echt als een van de waanzinnige kansen die we hebben, echt nog heel veel banen uittrekken, maar dan moet je het wel slim doen. Dan moet je geen fouten maken waardoor je op korte termijn banen gaat verliezen bijvoorbeeld. Als je een CO2-heffing verkeerd vormgeeft of de andere kant op dat je hem zo vormgeeft dat de bedrijven wegkomen zonder hun eerlijke aandeel te leveren. En dat is technisch ingewikkeld en als een plan wat 30 jaar mee moet een paar weken langer duurt, dan zij dat zo.

HENDRICKX (Volkskrant)
Maar is het niet ook zo dat het beeld, of ja, uw eigen uitspraken, in eerste instantie was het kabinet natuurlijk geen voorstander van een CO2-heffing. Toen opeens toch weer wel. Eerst ging de energierekening omhoog en nu toch weer niet. Ja, dat dat misschien ook niet zoveel vertrouwen wekt, dat dit inderdaad wat u zelf zegt, het project wat zo lang mee moet dat dat wel helemaal in goede handen…

RUTTE
Het kabinet heeft geen besluiten genomen over een CO2-heffing, ook niet wel of niet. Wat we gedaan hebben is op basis van wat de industrie heeft aangeleverd en alle andere partners die in dat deel van de discussie met elkaar spraken aan zo’n beroemde tafel, dat is allemaal bekeken door de planbureaus. Daar heeft het kabinet ook zelf varianten naast gelegd, en gezegd: wil je ook daar en daar naar kijken, dat bonus-malussysteem bijvoorbeeld. We hebben nergens besluiten over genomen. Al die besluiten moeten nog worden genomen. En wat we hebben gezegd toen de doorrekeningen kwamen is dat in ieder geval die gedachte die er leeft aan de industrietafel dat een van de oplossingen kon zijn zo’n bonus-malussysteem, dat je daarvan moest vaststellen: dat werkt niet, of in ieder geval onvoldoende. En dus hebben we gezegd: we gaan zoeken naar een CO2-heffing die én de tonnen levert én ervoor zorgt dat de bedrijven niet weggaan.

HENDRICKX
Tot slot, u zegt steeds van: er mogen geen banen verloren gaan eigenlijk hè? Bedoelt u dan netto? Want je zou ook kunnen zeggen: als wij een wat duurzamere economie krijgen dan krijgen we op die manier nieuwe banen, dus dan kun je ook wel wat oude fossiele industrie afstoten. Is dat dan netto wat u bedoelt?

RUTTE
Netto willen we dat er banen bijkomen. Dat is het hele doel van het kabinet. Netto moeten er door het hele klimaatakkoord banen bijkomen, zoals we dat ook eerder hebben gedaan door wat we in de landbouw hebben gedaan, waardoor we in de hele wereld nu daar, we zijn de tweede exporteur en de nummer 1 in kennis wereldwijd, en op het gebied van water. Dat leidt ook tot heel veel banen door wat we in heel de wereld doen. En als we dit slim doen dan leidt dat in Nederland tot extra economische activiteit, maar zal het ook iets zijn wat je kunt exporteren naar andere delen van de wereld die allemaal voor die soort vraagstukken komen te staan.

HENDRICKX
Maar mag er geen enkele baan verloren gaan dan?

RUTTE
Je kunt niet zeggen: er gaat helemaal nergens een baan verloren, want als je de Hemwegcentrale sluit, dan moet je ook een sociaal plan maken om er voor te zorgen dat de mensen die daar werken op een fatsoenlijke manier de gevolgen van die sluiting ervaren. Maar wat je uiteindelijk wilt netto is dat er banen bij komen door hoe je vormgeeft de komende 10 en vervolgens eigenlijk 30 jaar aan het hele klimaatbeleid.

JOOSTEN (Elsevier)
Meneer Rutte, waarom denkt u dat Jesse Klaver zich bedonderd voelt?

RUTTE
Ja, dat weet ik allemaal niet.

JOOSTEN 
Maar heeft u gisteren gezien hoe verontwaardigd hij was toen bleek dat de CO2-heffing die blijkbaar nu in het kabinet leeft anders is dan de…?

RUTTE
Er is helemaal niets besloten. De man is helemaal in paniek over niks. Echt. Ik kan daar helemaal niks mee, echt niet. Ik heb het gezien gister bij Jinek. Nou, of het is een toneelspel, ik weet het niet. Ik vind het allemaal prima. Wij proberen op een serieuze manier het land te besturen. Hij leidt een serieuze partij. Dus ik nodig hem uit serieus in de discussie mee te doen en als hij op ieder gerucht wat er gaat uit de werkgeversclub of uit een stuk wat ergens uitlekt, ho kijk nou eens ze doen toch niet wat we hebben afgesproken, ja dat laat ik echt bij hem. Daar ga ik niet op reageren verder. 

JOOSTEN 
Even aanvullend nog, denk u zelf niet dat het voor uw eigen partij heel slecht is als u deze move met de CO2-heffing over links gaat maken?

RUTTE
Maar hoezo over links of over rechts? Dit is een kabinet wat bestaat uit vier partijen die volgens sommigen behoren tot het hele brede midden. De VVD als centrumrechtse partij en sommige anderen die zich meer op centrumlinks praten. Dit is een brede coalitie van vier partijen, ik ben ervan overtuigd als deze brede coalitie, mijn overtuiging is dat het gaat lukken, dat wij hier goed uit gaan komen. Als wij dadelijk komen met een plan dat op de CO2, maar ook op het geheel van dat klimaatakkoord, voor de komende dertig jaar, fatsoenlijk doet. Dan is dat ook al bijna op voorhand vanwege die brede samenstelling van deze coalitie het denkbare compromis breder in de samenleving. Daar zullen we ook hard aan moeten werken. Dat gaat niet van zelf. Maar daarvoor hoeven we niet naar links of naar rechts te gaan hangen. Daarvoor moeten we gewoon verstandig beleid voeren. 

DE WINTHER (Telegraaf)
Meneer Rutte, ik heb nog één aanvullende vraag over het vorige onderwerp, of eigenlijk dit onderwerp dan. Namelijk over de datum wanneer u nou met die doorrekening of met die precieze onthulling van de klimaatmaatregelen komt. Want het was inderdaad eind april. Een collega suggereerde voor de zomer. Dat is wel heel ver weg. 

RUTTE
Ja, dat is heel ver weg. Ik verwacht dat we enige weken langer nodig hebben. 

DE WINTHER
Enige weken? Hebben we het dan over half mei? 

RUTTE
Ja, half mei, eind mei, begin juni, verwacht ik. Ik taxeer ergens tussen half mei en begin juni moeten we eruit kunnen zijn. 

DE WINTHER
En het feit dat die datum verspringt en misschien later nog eens verspringt heeft niets te maken met het feit dat de coalitie zelf wat moeite heeft om het met elkaar eens te worden? 

RUTTE
Nee, oprecht niet. Ik moet zeggen, ik heb deze week ook weer alle discussies deels zelf bijgewoond, uiteraard in alle overleggen waar ik zelf bijzit of nauw op de hoogte gehouden waar de discussies plaatsvinden.  Dat gaat heel constructief. Maar het is wel technisch ingewikkeld, zo’n CO2-heffing vormgeven op een manier zoals wij die willen, dat is ingewikkeld. Dat is niet technisch iets wat je zomaar doet. En datzelfde geldt voor heel veel andere vraagstukken die er op tafel liggen. 

DE WINTHER
Zou het kunnen zijn, want u had het net over die doorrekening van die plannen van de PvdA en GroenLinks, dat die misschien wel heel erg draconisch zouden uitpakken voor de inkomens van de Nederlanders en dat het daarom handig is om even te wachten tot dat ook ten tonele is verschenen? 

RUTTE
Nou, waarom we erop willen wachten, omdat dat informatie geeft over wat een platte heffing zoals in die kringen leeft aan gedachte, wat die doet. Ik heb geen voorinzage in wat er uit doorrekeningen gaat komen. Wij weten dat niet. Het PBL geeft geen… Ook de vorige keer kregen wij die cijfers op die woensdag, die beroemde woensdag voor de verkiezingen, week voor de verkiezingen, kregen wij ze ’s morgens vroeg. 

DE WINHTER
Nee, maar misschien wel vermoedens. Want het is natuurlijk niet voor niks dat het kabinet die dingen nog niet heeft omarmt in eerdere instantie. 

RUTTE
Nee, wat wij… We hebben niets omarmd. Wat er speelde aan die tafel die zich bezighield met het vraagstuk: hoe lossen we het industrievraagstuk op rondom CO2. Daar lag als één van de varianten op tafel, en daar hebben we ook als kabinet vragen bij gesteld in de stukken die we in december naar het PBL hebben gestuurd, die bonus malus regeling. Daarvan moet je vaststellen: die vliegt niet. Nou, toen hebben we gezegd: dan moet je dat ook nog een week voor de verkiezingen, waarbij als je niet oppast in die laatste debatten uit elkaar gescheurd wordt waardoor je na de verkiezingen nooit meer draagvlak voor iets krijgt, moet je ook richting geven. Toen hebben we gezegd: wij gaan nu werken aan een CO2-heffing, die de tonnen levert en de bedrijven niet wegjaagt. Dat is niet makkelijk. Dat is één van de dingen waar we technisch aan het kijken zijn, dat is niet eenvoudig. We zoeken ook naar breed draagvlak. Er liggen stukken bij het PBL van Partij van de Arbeid en GroenLinks, ook die willen wij betrekken natuurlijk in onze afweging. Niet omdat we op voorhand zeggen: we gaan dat doen. Maar omdat je dan meer informatie hebt over wat zo’n platte heffing doet. 

Cornelius Haga Lyceum

DE WINTHER
Een ander onderwerp, meneer Rutte. Die school in Amsterdam, het Cornelius Haga Lyceum waarvan u eerst zei: ik zou m’n kinderen er niet naartoe sturen. Heleboel mensen zijn het niet met u eens want doen het juist wel. En zelfs in grotere mate. Is dat een zorgelijke ontwikkeling? 

RUTTE
Ja, we weten overigens niet wat het definitieve aantal inschrijvingen is. Maar de berichten zijn dat er 135 nieuwe inschrijvingen zouden zijn. Dat zijn berichten uit de media. Arie Slob heeft al gezegd geen zicht te hebben op de definitieve cijfers. Maar u is bekend dat we ons ernstig zorgen maken over dat schoolbestuur, het onderwijs wat daar wordt gegeven. En daar is het laatste woord niet over gezegd. 

DE WINTHER
Dat laatste ben ik dan toch wel enigszins door geïnspireerd, want dat laatste wat er niet over gezegd is, wat is dat nou precies? 

RUTTE
Nou, dat er aan de ene kan het zo is dat je een school niet zomaar kunt sluiten of zomaar kunt zeggen: we zetten de financiering stop. Daar zijn allerlei regels voor. Daar liggen ook wetsvoorstellen nu in de Kamer en bij de Raad van State die het kabinet daar meer mogelijkheden geeft. Tegelijkertijd weten we ook dat de onderwijsinspectie bezig is met te kijken, heel diepgravend, naar deze school. En dat daar later dit jaar natuurlijk nader berichten over gaan komen. 

DE WINTHER
Ja, maar het kan natuurlijk niet zo zijn dat omdat er mensen daar bijvoorbeeld onvrije dingen doceren of kinderen dat te horen krijgen op elke van dat soort scholen en toekomstige scholen maar overal onderwijsinspecteurs in de klas gaan zitten om te kijken of het allemaal wel goed gaat. Dus ik vraag me dan toch af: moet er niet misschien een wat fundamentelere ingreep komen om te voorkomen dat dit soort scholen überhaupt kunnen worden opgericht? Laat staan kunnen groeien? 

RUTTE
Nou, dan moet je toch eerst meer informatie hebben over deze school. We zijn niet tegen bijzonder onderwijs, in tegendeel. Ik heb hier vaker geschetst: in mijn partij is er altijd heftige discussie over. Ik behoor tot de voorstanders van de gelijkschakeling van het openbaar en bijzonder onderwijs. Dat is een hele krappe meerderheid in de VVD die daar voor is. Ik behoor tot die krappe meerderheid. In de geest van Clemens Cornielje, oud woordvoerder onderwijs in de fractie. Ik geloof niet dat daar het probleem ligt bij de gelijkschakeling van het openbaar en bijzonder onderwijs. De grote pacificatie uit 1917. Want op alle scholen, of ze nou openbaar of bijzonder zijn, moet gedoceerd worden wat de onderwijswetten voorschrijven en wat leerlingen moeten kunnen en kennen als ze van de school komen. En de regels waar een school zich aan moet houden die zijn wettelijk voorgeschreven. Ongeacht ben je openbaar of bijzonder. Over deze school zijn zorgen. Dus er zijn niet zorgen in het algemeen over islamitisch onderwijs. Over deze school zijn specifieke zorgen en die zorgen worden door de inspectie op dit moment grondig bekeken. En Slob, de minister die hierover gaat van Basis- en Voortgezet Onderwijs en Mediabeleid is zoals u weet zeer gemotiveerd om alle wettelijke mogelijkheden in te zetten om boven tafel te krijgen wat er op deze school speelt. 

DE WINTHER
Maar, u zult het toch met me eens zijn dat de situatie zoals die zich in Amsterdam voordoet waarin zelfs de Veiligheidsdiensten waarschuwen en de burgemeester bang is voor de onvrije manier waarop kinderen worden opgevoed, gedoceerd, dat dat misschien toch ook wel herziening vraagt van de bestaande regels? Want u heeft het over de pacificatie en dat snap ik allemaal wel, maar de tijden veranderen natuurlijk ook. En als er mogendheden zijn of invloedssferen die de mooie bedoelingen van vroeger op de proef stellen is het toch helemaal niet raar om te denken of het huidige wettelijke kader wel voldoet en of we daar niet strikter op moeten zijn? 

RUTTE
Zeker. Als u dat bedoelt, helemaal eens. Dat zijn we ook aan het doen. Er ligt nu bij de Tweede Kamer het wetsvoorstel wat ziet op een strengere selectie bij de start van scholen. Dat is een wetsvoorstel wat nog niet is aangenomen. Dat geeft ons veel meer bevoegdheden. Bij de Raad van State ligt een wetsvoorstel wat het mogelijk maakt om in te grijpen bij antidemocratische tendensen. Dus we zijn ermee bezig. Maar dat past allemaal wel binnen het Grondwetsartikel 23. 

DE WINTHER
Dat is voldoende volgens u? 

RUTTE
Dat weten we niet zeker, dat zal ook moeten blijken uit deze zaak of we vervolgens nog meer moeten doen. Alleen de discussie die je vaak hoort en ik meende dat u daaraan refereerde was de meer abstracte discussie over de gelijkschakeling van het openbaar en bijzonder onderwijs. En ik behoor tot degene die denkt dat het daar niet aanraakt maar dat je wel moet kijken of je wettelijk instrumentarium en we zijn het dus aan het aanscherpen, ik noem nu twee voorbeelden en misschien moeten we nog wel meer. Dat gaan we dan zien. Maar dat op zichzelf die gelijkschakeling niet daar in de weg staat. 

DE WINTHER
Dank u wel. 

Gökmen T.

WESTER (RTL Nieuws)
Meneer Rutte, er zijn berichten vandaag dat medegedetineerden van Gökmen T., de man die de schoten heeft gelost in de tram zoals het er allemaal naar uit ziet in Utrecht, dat zij gewaarschuwd hebben dat de man aan het radicaliseren was tijdens zijn gevangenschap en dat hij ook een bewaker zou hebben mishandeld. En toen hij in afzondering zat is hij vervolgens toch vrijgelaten. Heeft u over de berichten gesproken met de minister van Justitie vandaag?

RUTTE
Nee, ik heb hem gevraagd: heb je dat gezien? Hij zei: ja. Verder hebben we er niet over gesproken. Ook in de minsterraad niet want dit is een zaak die nu niet bij ons ligt. De hele zaak van die verschrikkelijke aanslag in Utrecht van nu een paar weken geleden waarbij doden zijn gevallen. Die hele zaak nu en de afwerking daarvan ligt nu natuurlijk niet bij de politiek. Die ligt nu bij de justitiekolom. Het onderzoek wat plaatsvindt. En wij worden geacht daar nu onze mond over te houden omdat wij, zouden we ons nu daarmee gaan bemoeien of uitspraken doen over wat Peter R. de Vries vandaag via de RTLsite naar buiten bracht, dan bemoeien wij ons daarmee en is er een risico dat die politiek bemoeienis ook een rol gaat spelen in de rechtszaak. Dus wij houden onze mond daarover. 

WESTER
Maar ik kan me voorstellen dat toen u Grapperhaus vroeg van heb je het gezien en hij zei ja, dat u toen nog een tweede vraag gesteld heeft: klopt het? 

RUTTE
Nee, ik heb alleen… Omdat ik en ook Grapperhaus onze rollen goed kennen, ik heb gezegd: heb je het gezien want je kan er een vraag over krijgen als je dadelijk naar buiten loopt. Ik zag ook uit de terugkoppeling die ik kreeg van de gesprekken bij het touwtje bij Algemene Zaken dat er vragen over waren gekomen. En hij gaf u hetzelfde onderwerp als ik, hetzelfde antwoord, sorry, als ik. Dat wij daar nu niet over gaan. Goed weekend.