Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 1 februari 2019

Mediatekst | 01-02-2019

Inleidend statement minister-president Rutte:

Inleidend zal ik over twee dingen iets zeggen. De eerste is over Brexit. Nou, we hebben allemaal natuurlijk deze week de stemmingen gevolgd op de amendementen et cetera in het Britse Lagerhuis. Het is nu natuurlijk afwachten waar de Britten mee komen. Ik ben er eerlijk gezegd wel iets bezorgd over omdat het toch weer lijkt te gaan om het sleutelen aan de backstop, maar goed. We wachten natuurlijk altijd zo optimistisch mogelijk de Britse voorstellen af. Maar dat zal een ingewikkelde discussie worden omdat Europa echt verenigd is. Ik heb gisteren ook nog met Juncker gebeld, voorzitter van de Europese Commissie, maar ook alle andere signalen zijn dat Europa echt op één lijn zat en zit. Niet zozeer omdat wij halsstarrig zijn dat we niets willen doen aan die backstop, maar omdat die backstop een logisch gevolg is van het feit dat we gezamenlijk geen harde grens in Ierland willen en bovendien de Britten geen lidmaatschap van de douane-unie. Nog afgezien van geen grens in de Ierse zee en geen vrij verkeer. Nou, dat is allemaal ‘tot je dienst’, maar dan is dit redelijk onvermijdelijk die backstop dus hoe dat dan moet, kan ik nu nog niet zien. We wachten de Britse voorstellen af. Dat doen we inderdaad uiteraard zo optimistisch mogelijk. Maar dat wordt ingewikkeld en de Europese eenheid die is stevig. Gelukkig, die houdt.

In dat kader wil ik hier nog wel een keer zeggen dat ik me ook op een ander punt zorgen maak en dat is de voorbereiding van de Nederlands bedrijven, maar ook ziekenhuizen, NGO’s, anderen. Het gaat niet alleen om bedrijven. Maar in grote mate natuurlijk wel om bedrijven, maar ook andere instellingen. Bijvoorbeeld in de zorg. Onderwijs misschien, hoe zij zich voorbereiden ook op Brexit. Er wordt hard gewerkt, maar gegeven het feit dat de Britten dit nu gedaan hebben en de bal dus doorrolt – nog steeds – naar het ravijn en nog steeds iedereen roept: ho, die bal mag het ravijn niet invallen. Nee, dat klopt. Maar niemand steekt zijn voet er nog voor. En we hopen natuurlijk dat het allemaal goed komt op tijd. Maar de kans dat het niet goed komt is er nog steeds en is in ieder geval niet kleiner geworden deze week. Ik wil nog een keer oproepen en dat hebben we vandaag ook uitvoerig besproken in de ministerraad die zorg, dat iedereen klaarstaat bij de overheid om te helpen. Dat we het Brexit-loket hebben.nl. Maar asjeblieft bedrijven, bereid je voor. Wees niet naïef. Denk niet, dit komt wel goed. Want als het 29 maart is, en het zou fout gaan. Er zou een situatie zijn waarin ze zonder onderhandelingen, zonder onderhandelingsresultaat Europa, de Europese Unie verlaten dan hebben die bedrijven echt – als het exporterende bedrijven zijn et cetera – een serieus probleem als ze dat niet voorbereid hebben. Dat kunnen wij als overheid niet doen voor ze. We kunnen helpen, we kunnen alles aanbieden, alle werkgeversorganisaties zijn actief. Nogmaals niet alleen bedrijven, maar ook ziekenhuizen, allerlei andere instellingen die op één of andere manier met een hard-Brexit te maken kunnen hebben. Dat is één.

Het tweede is dat we vandaag heel veel aan snee hadden, maar onder andere het pensioenstelsel. Zoals bekend willen wij verder gaan met die modernisering. Nou, de hele geschiedenis vorig jaar dat we uiteindelijk die onderhandelingen hebben moeten stilleggen en gezegd hebben: nou het lukt nu niet, we gaan later opnieuw kijken is bekend. Ik ga niet nog eens al die posities herhalen. Dat is overigens in goede sfeer gegaan. De contacten ook daarna zijn in de persoonlijke relaties met zowel vakbonden als werkgevers prima. Maar we zijn er nog niet. Maar tegelijkertijd willen we ook geen tijd verliezen. En dat is waarom Wouter Koolmees dadelijk volgens mij ook aan jullie een toelichting geeft, op zijn ministerie dacht ik. Om te laten zien hoe wij op tien punten een brief die wij aan de Kamer sturen, op tien punten, het stelsel robuuster en ook persoonlijker willen maken langs de lijnen ook zoals wel bekend ook uit de onderhandelingen zoals we die gevoerd hebben tot nu toe met vakbewegingen en werkgevers. Afschaffing van de doorsneesystematiek, regelgeving voorbereiden om het mogelijk te maken om te komen tot een neutralere systematiek van pensioenopbouw. En uiteraard dat alles op een evenwichtige manier. En we zetten stappen om het pensioenvermogen persoonlijker te maken. En zo willen wij dus die bijdrage leveren aan een toekomstbestendiger pensioenstelstel. En dat is natuurlijk ook geen wondermiddel, zo’n nieuw pensioenstelsel. De huidige financiële problemen van de pensioenfondsen vinden hun oorsprong natuurlijk in een situatie op de financiële markten. Aan die economische werkelijkheid kunnen wij ook niet iets veranderen. Maar wat we kunnen doen, willen we doen. We hopen ook heel erg dat we weer in gesprek komen met werkgevers en werknemers om gezamenlijk tot afspraken te komen. Maar dan helpt het wel dat we nu allerlei stappen voorbereiden, in gang zetten. Ook qua wetgeving om als we er dan uit zouden komen ook snel dat te kunnen omzetten inderdaad in die noodzakelijke wetgeving. En nogmaals, sociale partners hopen wij schuiven ook weer aan voor dat soort gesprekken. Nu of later. Maar dit helpt in ieder geval om dan ook klaar te staan om dat om te zetten in de noodzakelijke regelgeving. Dus dat gaan we doen. En zoals bekend staat Koolmees dadelijk beschikbaar voor toelichting, maar is het ook mogelijk op enig moment daar meer op te anticiperen als je die afspraken gemaakt zou hebben. En het pensioenfonds zakt net iets onder de harde percentages die daar nu voor staan, maar zit nog boven een redelijke grens. Dan kun je ook al anticiperen op dat nieuwe stelsel. Dat kan nu niet omdat het er simpelweg nog niet is. Dus nogmaals, dat zou heel goed zijn als we daar samen uit komen.

Pensioenstelsel

BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, zegt u nu met zoveel woorden – als het gaat over dat pensioenstelsel – we kunnen het zonder de sociale partners ook wel af?

RUTTE
Nou, dat is heel lastig. Dat is heel lastig. Alleen, we willen ook nu niet wachten. Al is het maar omdat als we op een gegeven moment met sociale partners weer in gesprek komen – dat hopen we van harte – je door nu ook wetgeving voor te bereiden niet dit jaar verspilt. Dan kun je ook dit jaar dat in parallel laten lopen.

BREEDVELD
Maar is het ook een dreigement in de zin dat u zegt van: als we niet meer tot elkaar komen, dan doen we het alleen?

RUTTE
Nou, weet je? Het is lastig om het alleen te doen. Dus wat we nu doen is langs tien lijnen laten zien hoe wij het voor ons zien. Daar ook de wetgeving op voor te bereiden en ik wil eigenlijk die vraag niet beantwoorden. Omdat ik er vanuit ga dat we uiteindelijk daar á 3, dus met werkgevers en werknemers uit komen.

BREEDVELD
Maar toch, het is wel een signaal aan de bonden dit. Die zullen zeggen van: ja, zoek het dan maar alleen uit.

RUTTE
Nou ik geef het vorige antwoord. Wij willen er met bonden en werkgevers uit komen. We dreigen natuurlijk wel vertraging op te lopen en een heel jaar te verliezen als dat dit jaar zou lukken en we moeten dan nog alle wet en regelgeving in gang zetten. Uw vraag gaat een stap verder: zou je het ook als kabinet alleen kunnen? Dat is natuurlijk als het om de tweede pijler gaat – dus niet de AOW, daar gaan wij als politiek over – maar waar het betreft de pensioenen van werkgevers en werknemers. Dat is natuurlijk onderdeel van de arbeidsvoorwaarden is dat ingewikkeld. Dus die vraag beantwoord ik niet. Alles is erop gericht om er met zijn drieën uit te komen.

BREEDVELD
De reactie van de bonden is eigenlijk heel simpel: we komen elke dag graag aan tafel praten, maar dan moet u met een deugdelijk bod komen. Dat doet u niet.

RUTTE
Nou goed, uw standpunten kennen we. Dan ga ik natuurlijk zeggen dat ik vond dat er wel een deugdelijk resultaat, bijna resultaat lag.

BREEDVELD
Niet goed genoeg voor de bonden.

RUTTE
Van zeven miljard.

BREEDVELD
Niet goed genoeg.

RUTTE
Nee, maar dan zijn we terug in het spel van november. Dus dat moet ik niet hier doen. Dat zijn de gesprekken die je dan moet voeren als je aan tafel zit.

BREEDVELD
Maar bent u bereid om aan één van de belangrijkste voorwaarden om de gesprekken te hervatten te voldoen. Namelijk te kijken naar die stijging van die AOW leeftijd?

RUTTE
Dat lag al op tafel, dus dat is geen nieuws.

BREEDVELD
Nee, maar goed, de een op een koppeling: een jaar langer leven is een jaar langer werken, is voor de bonden gewoon te heftig.

RUTTE
Ja, maar u heeft ook in het debat erna gezien dat eigenlijk alle politieke partijen, ook van de coalitie, hebben gezegd dat de afspraken in wording – die uiteindelijk niet gestand gedaan is, omdat er geen pensioenakkoord kwam – maar de afspraken in wording, om daar heel serieus naar te gaan kijken en ook dat het kabinet ook erkent dat er hele goede redenen zijn om daar naar te kijken. Bij het Kamerdebat daarna is ook bevestigd door zo’n beetje de hele oppositie, maar ook alle coalitiepartijen, dat men achter die gedachte staat.

BREEDVELD
Dit is dé kabinetsreactie naar aanleiding van het klappen van de pensioen overleggen en u doet geen enkele handreiking aan de bonden om opnieuw aan tafel te komen. Wat verwacht u dan hoe zij zullen reageren?

RUTTE
Wat wij nu doen is een toezegging aan de Tweede Kamer gestand doen dat wij zullen aangeven hoe wij denken dat we verder moeten. Dus wij schetsen nu hoe een aantal belangrijke elementen uit die gesprekken moeten worden omgezet in wet- en regelgeving, hoe we er tegenaan kijken. Plus dat we natuurlijk hopen dat die gesprekken weer hervat worden.

BREEDVELD
Maar u staat met lege handen?

RUTTE

Nogmaals, die gesprekken toen – meen ik, maar dan kom je in het welles/nietes – dat er een heel serieus bod lag, ter grote van € 7 miljard. Dat we op dat specifieke punt van de koppeling van de
evensverwachting aan de stijging van de AOW-leeftijd, van de pensioenleeftijd, dat we daar eigenlijk qua richting over eens waren. Het enige wat er nog lag was de vraag: hoe dek je dat dan, als je dat uiteindelijk wilt? Het gaat om vele miljarden die zich voordoen, vanaf 2025. En dan zouden we nu die vele miljarden hebben moeten dekken. Dat was eigenlijk het enige punt wat daar nog open lag. Terwijl de hele politiek daarna ook in het Kamerdebat zei: dat vinden we nodig. Iedereen is het er eigenlijk over eens. Dus het enige is er nog: ga je dat nu al dekken, of doe je dat meer richting 2025?

BREEDVELD
Ja maar u doet geen nieuwe handreiking om die bonden weer aan tafel te krijgen, dus acties zijn onafwendbaar?

RUTTE
Het lijkt mij niet de plek hier om te onderhandelen met bonden, dat werkt zo niet.

Advies AIV

BOVEN (BNR)
Gisteren kwam er een advies uit van AIV over de kernwapens. Een van de dingen is de vraag of de JSF moet worden geschikt gemaakt om ook de kernwapentaak te kunnen overnemen van de F16 straks. Is er een situatie denkbaar waarin het gerechtvaardigd is om een atoombom af te werpen?

RUTTE
Ik was niet van plan om nu het AIV-advies te gaan becommentariëren en uw vraag is zo breed en algemeen, die laat zich niet beantwoorden. Dus daar kan ik niet zo op ingaan. Wij gaan het AIV-advies van een zorgvuldige reactie voorzien, maar uw vraag is zo apocalyptisch, die kun je zo niet beantwoorden.

BOVEN
Ja, maar die is volgens mij aan de orde dit voorjaar, omdat er een besluit moet worden genomen of die JSF de atoomfunctie, de nucleaire functie, binnen de NAVO overneemt van de F16?

RUTTE
Luister, dat zijn allemaal processen die je stap voor stap zet. Die ga ik niet hier nu in een persconferentie met u doen, dat gaat niet.

BOVEN
Dat is toch een hele concrete vraag.

RUTTE
Ja zeker, de vraag is prima. Alleen ik zeg u: ik kan daar niet hier over antwoorden. Dat gaat niet.

BOVEN
Het is een wezenlijke vraag.

RUTTE
Zeker, dat is heel goed. Ik zou hem ook gesteld hebben. Maar ik kan niet hier in een persconferentie met u hier vrij over gaan filosoferen.

BOVEN
Is er binnen de coalitie hier over gesproken en wat staat er over in het regeerakkoord?

RUTTE
Ach, dat zou ik echt niet meer weten. Daar ben ik niet op voorbereid nu. Ik heb niet het regeerakkoord, dat zijn 70 bladzijden uit mijn hoofd, over precies wat er over de JSF staat en alle NAVO-taken. Maar het is zo compleet, het regeerakkoord, daar moet bijna iets over in staan.

Brexit

BOVEN
Dat zou je bijna denken, we gaan het nazoeken. Een ding dan nog over de Brexit. Ik heb de indruk, u begon net over de Brexit. Ik heb de indruk dat u deze persconferentie meer en meer gebruikt als een onderdeel in de onderhandelingsstrategie met Theresa May, door even heel duidelijk aan te geven waar nog een keer de grenzen van u en uw collega’s liggen. Klopt dat?

RUTTE
Ja nou goed, ja, niet zó direct bewust, maar het is wel zo dat ik iedere week een persconferentie heb wat vrij bijzonder is in Europa, wat ik ook trouwens leuk vind, oprecht leuk vind, en ook nuttig, ontstaan sinds Piet de Jong. En dat is dus ook een moment om de zorgen van de regering en het beleid van het kabinet uit te dragen, en logisch dat op dit moment Brexit zo’n beetje nu het probleem rond het kinderpardon weer weg is, dit zo’n beetje boven aan de agenda staat.

BOVEN
U spreekt ook namens Merkel, Macron en Juncker?

RUTTE
Nee, ik spreek namens Nederland. Maar ik heb wel gezegd dat de eenheid van Europa in de afgelopen twee jaar, in mijn waarneming, nog volledig zichtbaar overeind staat.

Coalitie

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, mag ik er gemakshalve maar vanuit gaan dat u het de afgelopen weken eigenlijk heel goed vond gaan en vindt dat de coalitie er sterker van is geworden?

RUTTE
Nou dat weet ik niet. Dat zal moeten blijken. Laat ik er dit over zeggen: er is natuurlijk heel veel te doen geweest over de situatie, de ingewikkelde situatie, waarbij de NOS geloof ik tegen mij zei: een mummie is ook ingewikkeld. Dat klopt. Maar dit was ook ingewikkeld. Ik heb toen gezegd: zie je dat sommige woorden in verschillende contexten een andere betekenis kunnen hebben. Maar de ingewikkelde situatie waar ik vrijdag en maandag over sprak, die is tot een goed einde gebracht. Of dat betekent dat de coalitie ook versterkt is, dat moet altijd de toekomst uitwijzen. Daar ben ik in ieder geval niet pessimistischer op geworden. Maar verder kan ik daar nu geen grote aankondigingen over doen, anders dan dat ik wel wil zeggen dat in een kabinet met vier partijen, met een zetel meerderheid, onder enorme politieke en maatschappelijke druk, met een buitengewoon complexe internationale situatie, ik niet kan garanderen dat dit niet vaker zal gebeuren. Maar dan is mijn hoop en verwachting, op basis van de afgelopen week, dat we als dat weer gebeurt op een ander onderwerp de komende tijd, dat we daar dan ook weer uitkomen.

DE WINTHER
U zegt nu: ik kan niet uitsluiten dat het in de toekomst vaker gaat gebeuren? Is dat dan ook misschien een gevolg van wat er de afgelopen weken is gebeurd? Dat een beetje het hek van de dam is gegaan, wat u betreft?

RUTTE
Nee, geloof het niet. Nee, dat geloof ik echt niet. Wat ik alleen wel vaker heb gezegd is: de politieke situatie is sinds ik in de politiek zit, ik hoop niet dat daar een oorzakelijk verband ligt, maar sinds 2002 maar zeker ook sinds ik in 2006 partijchef mocht worden, en in 2010 premier, nogmaals: ik hoop niet dat er een oorzakelijk verband is, maar die politieke situatie is er niet makkelijker op geworden. En dat je nu een vier partijenkabinet hebt, en als de peilingen waar zijn de volgende keer een vijf of zes partijenkabinet, dat dat enorme druk betekent, ook van de flanken, de media, de internationale context, de economie, maatschappelijk. En dat onder die enorme druk verstandig beleid moet worden gevoerd, sluit ik niet uit dat het vaker voor kan komen dat er in zo’n coalitie spanningen ontstaan en dan kan ik niet garanderen dat afgelopen heeft geleid, ik denk het wel maar ik weet het niet zeker, tot een versterking van die coalitie, maar ik ben er niet pessimistischer over. Het laat wel zien dat het in ieder geval deze keer mogelijk was er uit te komen.

DE WINTHER
Maar is het niet ook zo dat de coalitie het misschien wel over zichzelf heeft afgeroepen als je ziet wat er de afgelopen weken gebeurd is, waarin partijen ineens van standpunt veranderden en eigenlijk min of meer verwachten dat andere partijen daar dan maar in meegingen. Het lijkt me toch niet de ideale situatie zo om regeerakkoorden te heronderhandelen op toch crisisachtige overlegjes die ineens talrijk worden in een week, en op kamers zijn bij de fractievoorzitter dan wel op het ministerie. Mensen krijgen toch een beetje het idee van: er moest ineens ergens een beslissing over genomen worden terwijl op een normale manier, als je dat gewoon op een normale manier zou doen, dit niet zo hectisch allemaal zou lopen.

RUTTE
Dit is wel een verschil met de jaren ’70 en ’80 waarin je twee partijenkabinetten had die 80, 90 zetels hadden. Dat is niet meer. Er zijn ook niet meer hele grote partijen. Mijn partij heeft 33 zetels. Dat is de een na kleinste partij, grootste kleinste partij, kleinste grootste partij in de Nederlandse geschiedenis, de vorige keer waren we ook al de recordhouder in 2010. We zijn er éven mooi uitgesprongen in 2012 met 41. Dus de tijd dat je partijen hebt van 45 tot 55 zetels die lijkt achter ons. Ik heb de ambitie natuurlijk om die tijd te laten terugkeren voor mijn partij, maar dat is nog niet gelukt. En dat is een gegeven, dus dat betekent dat je partijen, kabinetten hebt met veel partijen, de sociale media, de partijen zelf die intern natuurlijk felle discussies hebben over allerlei onderwerpen en dan kan dit gebeuren en ik sluit niet uit dat om een heel ander onderwerp bij een andere partij op een bepaald moment er weer, of in de Tweede Kamer, dat kan zo zijn. En dan is dus volgens mij de boodschap: kun je garanderen dat het eenmalig was: nee. U kijk heel moeilijk erbij, maar ik ga het toch even afmaken. Kun je garanderen dat het eenmalig was? Nee. Maar we hebben volgens wel laten zien, dat vond ik dan wel weer het positieve van de afgelopen week, dat we de problemen wel konden oplossen.

DE WINTHER
Het was een lange vraag, misschien niet helemaal duidelijk. Ik ga het opnieuw proberen. Heeft de coalitie niet eigenlijk een beetje over zichzelf afgeroepen dat het zo uit de hand is gelopen?

RUTTE
Maar wat geeft u dat gevoel?

DE WINTHER
Nou, dat er een partij van standpunt verandert, dat aankondigt en vervolgens is het twee weken feest in Den Haag. Ik zou me kunnen voorstellen dat je dat in de toekomst op een andere manier wil inrichten.

RUTTE
Nee, maar dan vraagt u mij in detail te reflecteren op allerlei momenten in het proces van de afgelopen twee weken. Dat ga ik niet doen. Ik stel vast dat er een – had ik u dat al verteld? – ingewikkelde situatie was
ntstaan vorige week. En dat dat in mijn waarneming – vind ik – zonder daar nou enorm hier slingers op te hangen en te zeggen: nou nu is het toch allemaal groot feest en dit gaat nooit meer gebeuren, dat we daar goed uit zijn gekomen. Dat dat ook enig vertrouwen geeft dat er misschien als het weer gebeurt, weer kan. En dat ik ook niet uitsluit dat er in de toekomst wel weer eens wat zal zijn. Ja, en daar moet je opnieuw proberen daar met elkaar daar verstandig uit te komen.

DE WINTHER
Oké, tot slot dan meneer Rutte: is het dan na deze drie weken uiteindelijk die het zijn geworden met toch wat spanningen. Is het tijd voor de koppen bij elkaar te steken en mediation traject, relatiemanagement, ik weet niet. Moet u met ze gaan eten? Want dat doet u nog weleens als het moeilijk is.

RUTTE
Geloof ik niet. Dit zijn allemaal mannen bijna. En vrouwen trouwens natuurlijk ook. Maar fractievoorzitters zijn allemaal man. En bij de vicepremiers vrouwen erbij. Die aan relaties werken door te werken. Niet door te gaan zitten eten alleen. Daar geloof ik ook nooit zo in. Ik heb altijd ook toen ik in het bedrijfsleven zat nooit geloofd in dat met zijn allen aan een rots gaan hangen - dat heet dan abseilen - en daarna ben je een sterk team. Daar geloof ik helemaal niets van. Volgens mij is de beste manier waarop je sterke teams bouwt dat zich een probleem voordoet wat je dan als team probeert op te lossen. En wat ik dan ook weer mooi vond is dat die kerels dat ook nog zonder enige hulp van mij hebben gedaan. Dan is ook wel weer pijnlijk, maar ook wel mooi.

Kernwapens

KRUIT
Ja toch nog heel even over kernwapens. Wat vindt u eigenlijk van kernwapens? Zijn ze goed voor een betere, veiligere wereld?

RUTTE
Nou ja, u weet dat Nederland zich actief inzet voor nucleaire ontwapening en voor wapenbeheersing. Daarbij staat wel de veiligheid en stabiliteit van Europa voorop. Nederland en NAVO-bondgenoten hebben natuurlijk ook te maken gehad met een internationale context waar we niet naïef moeten zijn. Waarin op dit moment het nucleaire wapen onderdeel is van de internationale arsenalen. Maar Nederland streeft wel degelijk natuurlijk naar een …. Wij zouden het liefste natuurlijk een kernwapenvrije wereld willen. Maar goed, tegelijkertijd hebben we ook te maken met de huidige situatie.

KRUIT
Ja, moeten dan die spiksplinternieuwe F-35’s zo direct ook een kernwapentaak krijgen?

RUTTE
Ja, dat is de vraag die ik net het heb beantwoord dat ik hier niet in een persconferentie dat soort zaken…

KRUIT
U zei wel ‘een heel belangrijk adviesorgaan vindt dat wel’, hé?

RUTTE
Ja, dan gaan we uitvoerig studie naar doen en naar dat adviesorgaan en dat advies. En ook goed op reageren.

KRUIT
En hoe rijmt u zo’n advies dan met die nucleaire ontwapening?

RUTTE
Die vraag snap ik niet?

KRUIT
Nou ja, hoe rijmt u dat advies? Dat je dus misschien F35’s moet laten vliegen met een kernwapentaak? Onze Nederlandse vliegtuigen. Is dat dan wel verstandig als u wilt ontwapenen, nucleair wil ontwapenen als u daar naar streeft. Dat zegt u net.

RUTTE
Ik zie de tegenstelling niet. Volgens mij wil Nederland al heel erg lang bijdragen aan een kernwapenvrije wereld. Maar moeten we vaststellen dat kernwapens onderdeel zijn op dit moment van deze wereld. En dat ook de NAVO als sterkste bondgenootschap in de wereldgeschiedenis zich heeft te verstaan tot het feit dat er in deze wereld kernwapens zijn. Ja, we kunnen ook niet naïef zijn. Maar het doel is natuurlijk wel toe te werken naar een wereld zonder kernwapens.

KRUIT
En kan Nederland eenzijdig zeggen: nou die kernwapens dat doen wij niet?

RUTTE
Nou, Nederland is lid van de NAVO. En de NAVO heeft natuurlijk een taak het bondgenootschap te verdedigen en maakt daarbij als bondgenootschap natuurlijk ook gebruik van het hele wapenarsenaal wat er is. Gegeven het feit dat de tegenstanders daar ook over beschikken.

KRUIT
En wat vindt u er dan ook van, wat er nu in Amerika gebeurt. De minister van Buitenlandse Zaken heeft net een persconferentie gegeven en die zegt: het geduld van Amerika met Rusland is op. Ze gaan het INF-akkoord stopzetten.

RUTTE
Dat steunen wij.

KRUIT
U steunt dat? Dat is een goed idee?

RUTTE
Ja, dat vinden wij een logische actie. Rusland heeft na het ultimatum wat de Verenigde Staten - nu zestig dagen geleden – conform de procedures gesteld hebben – op geen enkele manier geloofwaardig laten zien dat zij terug willen keren naar het INF verdrag. Of tenminste serieus de dialoog met de Verenigde Staten willen aan gaan. Dus wij steunen die opzegging. Het is nu zo dat Rusland opnieuw in de procedure zes maanden heeft volgens de verdragstekst om opnieuw aan het verdrag te voldoen. En het is dan Rusland, als dat niet zou gebeuren de komende zes maanden, wat verantwoordelijk is voor het verdwijnen van het INF. En wij zullen natuurlijk onze bescheiden bijdrage proberen te leveren om Rusland te bewegen terug te keren naar het pad van het INF.

KRUIT
Maakt het de wereld veiliger?

RUTTE
Wat bedoelt u?

KRUIT
Het opzeggen van het INF akkoord en dat u daar ook achter staat?

RUTTE
Nou ja, het is een noodzakelijk gevolg van het feit dat Rusland zich niet aan het INF verdrag houdt.

KRUIT
Maar maakt dat de wereld veiliger? Van een historisch akkoord, u bent een historicus ook…

RUTTE
Dat is toch een gekke vraag? Laat ik het anders beantwoorden… Vragen zijn nooit gek. Maar ik probeer even te kalibreren. Kijk, dan kan ik niet anders zeggen dat als het INF verdrag eraan gaat, dat eenzijdig de schuld is van Rusland en niet van Amerika.

KRUIT
Maar is dat INF akkoord belangrijk voor de veiligheid van de wereld?

RUTTE
Zeer. Wij zijn heel erg voor het INF akkoord, dus als u dat bedoelt: ja. Maar het opzeggen door Amerika van het INF akkoord is een volstrekt gerechtvaardigde stap gegeven het feit dat de Russen zich er niet aan houden. En het is dus Rusland wat dus bijdraagt aan een minder veilige wereld door dat risico te nemen dat er over zes maanden dat INF verdrag vervalt.

DSM

JOOSTEN (Elsevier)
Meneer Rutte kunt u een toelichting geven op de speciale relatie van uw partij met DSM?

RUTTE
Een partij met DSM?

JOOSTEN
Edith Schippers wordt de nieuwe baas van DSM Nederland. En zij volgt een andere VVD’er op.

RUTTE
Ah! Nou ja, er zijn Nederlanders gelukkig – zijn er niet zo heel veel – die een VVD partijkaart hebben. Zouden er wat mij betreft meer mogen zijn. Het aantal lijkt eerder te slinken dan te groeien. Maar goed, dat is een gegeven. Dat politieke partijen moeite hebben om terug te vallen op grote ledenbestanden zoals dat in de jaren ’70 en ’80 zo was. Maar ik zie – ik geloof niet dat daar een oorzakelijk verband ligt. Niet dat ik weet.

JOOSTEN
U denkt dat het toeval is dat er voor de tweede achtereenvolgende keer een VVD’er aan….

RUTTE
Ja als het een derde keer gebeurt, dan begrijp ik de vraag.

JOOSTEN
Oké, heeft u zelf misschien ook belangstelling?

RUTTE
Nee, nee.

KPN

HERMSE (BLOOMBERG)
Even over KPN. Er dreigt weer een bod op KPN. Is het al tijd voor actie voor het kabinet, of reden?

RUTTE
Daar heb ik me niet op voorbereid. Ik heb iets gezien in de pers, maar dan gaan we hier babbelen. Dat moet ik niet doen.

HERMSE
Nou babbelen? Babbelen zijn we wel voor…

RUTTE
Maar dan moet ik eventjes uitzoeken. Maar ik heb me daar nu niet op voorbereid.

HERMSE
Er ligt wel een wet bij het ministerie die naar de Kamer gaat ter bescherming van de Nederlandse telecomsector voor overnames vanuit het buitenland. Moet daar dan extra haast mee worden gemaakt?

RUTTE
Ja, maar daar ga ik nu in een persconferentie als premier reageren op een krantenbericht wat ik met een – hoe heet zoiets? - zijdelings gelezen heb. En dan doe ik mijn werk niet goed. Dus ik begrijp uw vraag, maar als u daar echt een goed antwoord op wil moet ik daar eventjes in duiken.

HERMSE
Oké.

Srebrenica

VAN SOEST
Ik neem aan dat u blij was toe u het advies van de advocaat generaal van de Hoge Raad hoorde, inzake de Srebrenica-zaak?

RUTTE
Ik ga daar niets over zeggen omdat het een advies is van de advocaat generaal. En die hele rechtszaak daar nog loopt. Dus daar gaan we niets over zeggen. Wij moeten echt als uitvoerende macht daar helemaal uit blijven. Nederland is in beroep gegaan, dat loopt nu. Je ziet nu dat er stappen worden gezet in die zaak. Daar nemen we kennis van, maar daar gaan we geen commentaar op geven. We wachten echt op een uitspraak.