Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 21 december 2018

Mediatekst | 21-12-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Ja, goedemiddag allemaal, inderdaad. Dat was de laatste ministerraad van 2018. Volgens mij kunnen we het jaar mooi afsluiten. Het is overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen gelukt om een belangrijke stap te zetten richting een klimaatakkoord. Het was een flinke klus. Het gaat om een breed scala aan voorstellen, die doorwerken op heel veel terreinen. Mijn waardering is groot voor de inzet van meer dan 100 deelnemers. En ook voor alle deelnemende partijen. Grote waardering voor die inzet. Helaas kan niet iedereen zich in dit stadium in alle voorstellen vinden of zich daarachter scharen. Maar ik ben er van overtuigd dat wij de komende tijd kunnen werken aan een pad naar het halveren, bijna halveren van de CO2-uitstoot met ook een perspectief van de 55 procent uit het regeerakkoord. En dat is ook nodig. Dat is nodig vanwege de situatie met het klimaat op onze aarde, de situatie met het klimaat in Nederland, de problemen ook met fijnstof. Dat is nog even los van de CO2-uitstoot, wat voor sommigen een al wat abstract begrip blijft, de hele opwarming is natuurlijk ook direct het acute probleem van de luchtkwaliteit en de leefkwaliteit van ons land, dus daarom van groot belang dat we dit doen. Maar ook de enorme kansen die er liggen voor onze economie, innovatie, dat we voorop lopen als land. En dat we naast water en voedsel, en daar zijn we al de nummer één in de wereld waar je ook komt, ook nummer één worden als het gaat om het aanpakken van de klimaatverandering. Dus zowel die doelen dichterbij brengen. Nederland heeft daar een ambitieus doel gezet. Wij trekken met de Fransen op om het Europese doel verder te verhogen. En wij zijn bezig om nu stap voor stap ook voor Nederland die doelen in te vullen met concrete maatregelen en dit is een belangrijke stap. Eric Wiebes zal die gemaakte afspraken zometeen hier in ontvangst nemen, dan gaat het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau gaat alles doorrekenen en op basis daarvan zal het kabinet, want dan is het ook echt aan de politiek uiteindelijk, wij zullen dan echt ook tot definitieve besluiten moeten komen volgend jaar.

Twee uitgangspunten zijn daarbij voor ons heel erg belangrijk. In de eerste plaats de haalbaarheid uiteraard van de plannen, dus: kan het allemaal? Maar ook de betaalbaarheid: kan de samenleving dat als geheel meemaken? Doen we het op een slimme manier? Grijpen we aan op beslismomenten die mensen in hun leven toch al hebben als de auto moet worden vervangen of wanneer de verwarmingsketel moet worden vervangen. Maar bijvoorbeeld ook: kunnen we het zo vormgeven dat we, als het gaat om een nationale omgeving op gang brengen om de transitie vorm te geven, dat we dat ook zoveel mogelijk gecoördineerd met elkaar doen. Want uiteindelijk is het van belang dat we uiteraard in deze samenleving groot draagvlak hebben voor het aanpakken van de problemen van de klimaatverandering. Maar tegelijkertijd het ook op een manier doen dat we er rekening mee houden dat de samenleving dat ook over een breed front kan meemaken.

Dan was er deze week overleg met sociale partners. Wouter Koolmees had dat en dat heeft tot een mooi resultaat geleid. U heeft daar gisteren ook over bericht in veel kranten en radio- en tv-programma’s. En twee belangrijke zaken, ik wil de hier kort noemen: Met de werkgeversorganisaties over loondoorbetaling bij ziekte. En met de vakbonden is afgesproken dat het kabinet afziet van strengere regels bij het vaststellen van arbeidsongeschiktheid in de WIA. En daarmee wordt ook tegemoet gekomen aan wensen die ook breed in de Tweede Kamer leven, ook zichtbaar geworden, hoorbaar geworden bij de Algemene Beschouwingen in september.

Dan: economisch sluiten we het jaar goed af. De Nederlandse economie groeit voor het vierde jaar op rij aanzienlijk harder dan het gemiddelde van de Eurozone en ook harder dan de buurlanden. Dat is ook volgend jaar het geval blijkt uit de laatste berekeningen van het Centraal Planbureau. De werkloosheid is voor het eerst lager dan vlak voor de crisis in 2008. De arbeidsparticipatie is gestegen met 68,4 procent en dat is het hoogste niveau sinds we zijn gaan meten, begin jaren vijftig. De bedoeling is nu dat mensen dat ook in de portemonnee ervaren, die economische voorspoed. En dan zullen veel mensen die dit horen denken: nou, laat dat eerst maar zien. Nou, terecht. Dus dat moet dan ook blijken in januari bij de loonstrookjes. Maar ik beweer dat niet, de onafhankelijke rekenmeesters zeggen dat veruit de meeste werknemers dat zullen merken in 2019 op het loonstrookje. Dat de koopkracht toeneemt, en in die koopkrachtcijfers zijn verwerkt de effecten van de stijgende zorgpremie, de effecten van de stijgende energielasten en de effecten van de hogere prijs van de spullen die we kopen bij de supermarkt. Dus die zitten allemaal verwerkt in die koopkrachtcijfers en dat leidt nog steeds tot een koopkrachtstijging van gemiddeld 1,6 procent en voor de middengroepen, een tot twee keer modaal, ligt dat zelfs nog een stuk hoger. Maar nogmaals, ik begrijp onmiddellijk als iedereen zegt: laat het eerst maar eens zien. We willen het ook nog even voelen. En dat moet dan volgend jaar gebeuren. 

Tegelijkertijd ook risico’s voor de economie op de iets middellange termijn: Brexit, uiteraard het risico ook van internationale handelsconflicten. In beide dossiers is Nederland zeer actief betrokken om die in goede banen te helpen leiden. Maar dat kunnen we natuurlijk niet in ons eentje. Maar niettemin denk ik dat er reden is om met enig optimisme en vertrouwen te kijken naar 2019. Maar voor we daar zijn, en daar ben ik zelf ook wel blij om, even vrij. En ik wens dan ook iedereen goede kerstdagen en een heel gelukkig nieuwjaar. Een heel gelukkig en gezond 2019.

Klimaatakkoord (1)

GEERTS (RADIO 1) 
Meneer Rutte, u noemt wat er vanmiddag gepresenteerd wordt een belangrijke stap op weg naar een klimaatakkoord. Enkele weken geleden werd er nog over gesproken dat er vandaag een klimaatakkoord zou worden gepresenteerd. Wat is er veranderd in de tussentijd? 

RUTTE
Die hele term ‘klimaatakkoord’, die is nooit heel scherp gedefinieerd. Een klimaatakkoord is bereikt als het kabinet een politiek besluit heeft kunnen nemen over een pakket van maatregelen waarmee het doel wordt gehaald, dat is de 49 procent met het doorkijkje naar 55 procent, met zoveel mogelijk maatschappelijk draagvlak en steun van partijen. Overigens zonder dat iedereen het daarmee eens moet zijn. En dat gebeurt dus na doorrekening volgend jaar zo snel mogelijk. 

GEERTS
Ja, maar dat klinkt toch een beetje als een rare vorm? Het is een akkoord. Dat sluit je normaal gesproken met meerdere partijen, maar vervolgens zegt u: ja, maar de politiek is uiteindelijk die beslist wat er dan in dat akkoord staat. Blijkbaar. 

RUTTE
Uiteraard, ja. 

GEERTS
Ok, maar waarom dan een akkoord? Dan had u toch al die mensen niet aan tafel hoeven uitnodigen? Had u het toch gewoon zelf kunnen beslissen? 

RUTTE
Nee, wel degelijk en die meer dan honderd organisaties zijn cruciaal om ons al het materiaal te leveren wat nodig is om de weg te vinden naar de 49 procent. Om ons ook te helpen daarbij het maatschappelijk draagvlak te vinden. Veel van die organisaties committeren zich ook zelf. Denk aan gemeenten. Committeren zichzelf ook weer om hun eigen bijdrage te leveren. Er zijn organisaties die meedenken, maar er zijn ook organisaties die vanuit het karakter van die organisaties niet alleen meedenken maar ook zelf tonnen kunnen leveren. En dat is gewoon ongelofelijk positief. Dus wat er vandaag ligt, is een heel stuk werk – ik dacht, nou, honderden pagina’s dik – wat nu allemaal naar het Planbureau voor de Leefomgeving gaat en naar het Centraal Planbureau. Het kabinet stuurt daarbij mee een instructie aan de planbureaus van ‘wat moeten we nu allemaal doorrekenen?’ We zetten daar ook nog een aantal varianten bij vanuit het kabinet. Dat komt allemaal terug en dan gaan we als politiek de definitieve besluiten nemen, maar uiteraard: waar maar enigszins noodzakelijk of dienstig zullen we ons weer laten adviseren. 

GEERTS
Ok, maar beschouwt u dan ook wat er vanmiddag wordt gepresenteerd als een advies aan een kabinet of bent u er ook aan gecommitteerd? 

RUTTE
Nee, dat is een draft van een klimaatakkoord, maar het kan pas af zijn als je A: weet of het ook levert wat je wilt dat het levert en dat zijn de tonnages om uiteindelijk de CO2-uitstoot te verminderen. En daarover de politieke besluitvorming heeft plaatsgevonden. 

GEERTS
Ok, maar dan nog even: het klinkt toch alsof het een heel vrijblijvend iets is. Alsof u nog kunt kiezen en het ook nog heel anders kunt doen dan wat er vanmiddag wordt gepresenteerd. 

RUTTE
Nou, je trechtert. We trechteren, maar de politieke besluitvorming vindt plaats als alles terug is van de planbureaus.

GEERTS
Ok, maar kunt u dit hele akkoord nog naast u neerleggen als kabinet? Als u denkt: nee, we gaan het toch helemaal anders doen.

RUTTE
Daar is helemaal geen reden voor. Wij hebben natuurlijk nauw ook opgetrokken met heel veel van deze maatschappelijke organisaties in die beroemde klimaattafels. Wij zaten maar in die cockpit ernaar te kijken. Er is veel over geschreven. Dus er is heel veel synergie, maar uiteindelijk komt er natuurlijk ook een politiek besluitvormingsmoment. Dat is logisch. We leven niet in een corporatistische staat. Uiteindelijk moet de politiek besluiten. Maar in de beste poldertradities van Nederland doen we dat natuurlijk met het zoeken naar zoveel mogelijk draagvlak. Met het zoeken naar ook zoveel mogelijk commitment, want veel van deze organisaties leveren zelf ook, dragen bij aan de uitstootvermindering door concreet tonnen te leveren. En dat gaat, eerlijk gezegd, in een hele goede sfeer en soms ook even van zware discussie, maar dat hoort ook. 

GEERTS
Ja, ok, maar u… De overheid…

RUTTE
We hebben een heel interview samen nu. Misschien moet ik even anderen een kans geven.

GEERTS
Nee, dat snap ik, maar de overheid… Toch een laatste vraag. De overheid heeft toch al aan tafel gezeten? Alle ministeries. Meneer Wiebes zat al aan tafel om mee te besluiten wat er uiteindelijk vanmiddag gepresenteerd wordt en dan vraag ik me alleen af, van: waarom moet er dan nog een keer besluitvorming plaatsvinden? 

RUTTE
Nou, in de eerste plaats omdat alles moet worden doorgerekend. En ten tweede omdat eigenlijk de politiek natuurlijk zijn definitieve besluiten moet nemen, maar daarbij heel zwaar gebruik zal maken van wat er nu ligt. 

WOORDVOERDER RUTTE
Vragen over hetzelfde thema? Met de kanttekening dat zo dadelijk het (onverstaanbaar, red.) 

RUTTE
Ja, dadelijk is Eric Wiebes hier, dus ik zou eigenlijk willen zeggen, ook – we zijn al laat, dus laten we gewoon een paar vragen doen over het klimaat en misschien nog een paar andere vragen en dan wil ik graag de vloer vrijmaken voor…

VAN LEEUWEN (BNR) 
Kunt u al iets zeggen over de auto’s, dus de benzineauto’s, dieselauto’s die…

RUTTE
Stel dat allemaal aan…

VAN LEEUWEN 
…Dat kan niet, hè? Nee. 

RUTTE
…de heer Wiebes. Laten we daar even op wachten. 

VAN LEEUWEN 
Ok, dat wilde ik even weten. 

RUTTE
En al die besluiten gaan we natuurlijk definitief nemen volgend jaar. 

JOOSTEN (ELSEVIER) 
Een beetje een meer algemene vraag: als ik u goed begrijp kan het kabinet dus wel nog al dan niet ingrijpend afwijken in de besluitvorming van dit advies? 

RUTTE
Ja, maar even, voordat dat nou het beeld is, dat we dat graag willen: ja, natuurlijk, de politiek is soeverein, maar waarom zouden we dat willen? Er liggen goede voorstellen. Heel veel moet nu worden doorgerekend. Het is niet zo dat deze voorstellen nu politiek zijn afgezegend, maar er ligt een heel pakket aan voorstellen wat gaat worden doorgerekend. We hebben zelf deze week twee keer uren en uren vergaderd in het kabinet om ervoor te zorgen dat we ook heel precies instructies kunnen meegeven nu aan de twee planbureaus over wat we willen dat zij gaan doorrekenen. Dan moet dadelijk blijken of dat ook de tonnages oplevert. En dat leidt dus, zodra zij met de stukken terugkomen, leidt dat tot finale besluitvorming. En daarbij zullen we als dat nodig is ons vanzelfsprekend verstaan met maatschappelijke organisaties, maar het grote werk is nu door hen gedaan en dat waarderen we enorm, want er ligt gewoon een hele goede basis. 

JOOSTEN
Het is geen kwestie van afzegenen van dit akkoord door het kabinet na de doorrekening van de bureaus?

RUTTE
Dat kan niet, want ook in het akkoord zitten natuurlijk nog varianten en het is buitengewoon complex. Dat is ook logisch. 

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, ik vind het toch een beetje abstract. Als u het nou voor gewone Nederlanders moet vertalen, wat gaat nou dit klimaat de mensen kosten? Dit klimaatakkoord? De heer Wiebes heeft al wel eens gezegd: een kopje koffie per dag. Moeten we daar aan denken?

RUTTE
Nou, dat moet natuurlijk allemaal blijken ook uit de doorrekeningen. Ik kan u wel doelstellingen geven. En de doelstelling van het kabinet is dat we dit allemaal kunnen meemaken, dat iedereen zijn leven kan blijven leven, dat we zoveel mogelijk aangrijpen op de logische momenten in het leven dat je toch grote investeringen doet. Als ik een keer mijn Saab moet omzetten, toch echt een keer na 11 jaar inmiddels, ooit valt ie een keer uit elkaar. Kun je dan Rutte bewegen om een elektrische auto hierna? Nou, over mijn verwarming thuis zal ik maar helemaal niks zeggen, maar er zou een moment kunnen komen dat ik dat ook maar eens zou moeten vervangen. Dus dat je aangrijpt op die momenten in het leven van mensen dat ze toch besluiten tot dat soort uitgaven. En dat je het op een manier organiseert dat dat financieel en ook logisch allemaal kan. Waarbij je uiteindelijk wel probeert natuurlijk om twee dingen te bieden: namelijk die grote transitie met zijn allen, maar er ook voor zorgt dat je deze planeet en ook Nederland zelf, waar we de staatsschuld niet doorschuiven naar onze kinderen, dat we ook die milieuschuld, die vervuiling niet doorschuiven naar de volgende generatie en dat we onze eigen rotzooi opruimen. 

VAN GALEN
Dat grote doel dat u nu formuleert, hoe gaat u dat nou bij de mensen thuis brengen? Want dat is toch voor heel veel mensen ver weg en abstract? En die beloning gloort wel ergens achter de horizon. Maar mensen kunnen zich daar niks bij voorstellen.

RUTTE
Nee maar ik snap dat ook wel. En het is ook omdat wij nog zelf bezig zijn natuurlijk om te kijken, waar wij aan denken, of dat ook oplevert wat je wil dat het oplevert. Want Nederland is ambitieus: wij willen een behoorlijke terugdringing realiseren van die CO2-uitstoot, maar op een manier dat wij het allemaal mee kunnen maken, maar ook op een manier dat ons bedrijfsleven concurrerend blijft. We zijn een van de meest concurrerende economieën in de Westerse wereld. We willen hierdoor eerder concurrerender worden dan minder concurrerend. Dat kan ook als we het slim doen, want dit is de toekomst. Bedrijven die hier goed in zijn, dat zullen de bedrijven zijn die in de toekomst enorme groei zullen gaan doormaken, daar moet Nederland in voorop lopen, dus er ligt ook een enorme kans.

VAN GALEN
Nog even voor de headline: hoe karakteriseert u deze 100 pagina’s in twee woorden?

RUTTE
Jeetje, twee woorden is wel heel weinig. Wat er ligt is een waanzinnige hoop goed werk die nu moet worden doorgerekend om te kijken: brengt je dat op de doelstellingen? Als kabinet vragen we nu heel precies aan de planbureaus, ook met instructies voor het doorrekenen daarvan, met waar nodig ook nog varianten om zeker te weten: zou het net zo beter kunnen of net zo beter kunnen om te zeggen: is dit het? Dat komt op enig moment terug, de planbureaus hebben hun eigen ritme en timing daarvoor, dat komt op enig moment terug. En dan gaan we definitieve besluiten nemen.

VAN GALEN
Dus niet historisch?

RUTTE
Ja u kent mij, ik ben niet zo van deze grote termen, maar de operatie als geheel die we als Nederland doormaken is een hele grote operatie. En dit is een stap daarin om uiteindelijk te komen tot een plan.

Minister van Staat Donner

HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, Piet Hein Donner is Minister van Staat geworden. Waar blijft uw voorganger Jan Peter Balkenende?

RUTTE
Ja, ik ga niet op personen in. Dat gaat natuurlijk helemaal niet. Ik heb eerder gezegd, in algemene zin, dat als je kijkt naar Ministers van Staat, en dan zeg ik helemaal niks over de persoon die u noemt, want we praten nooit over de persoon. Maar meer in algemene zin dat je kijkt naar mensen die ook echt gepensioneerd zijn, die geen hoofdfunctie meer hebben.

HOEDEMAN 
En waar is Van Agt dan gebleven?

RUTTE
Ik geef in algemene zin een reactie, maar ik praat niet over concrete personen, dat gaat niet.

Klimaatakkoord (2)

LENGTON (DE TELEGRAAF)
Ja sorry, ik wilde toch nog even terugkomen op het klimaatakkoord. Ik vroeg mij af meneer Rutte: vindt u het akkoord democratisch?

RUTTE
Nou, dit is een draft, een concept he. Dit wordt nu doorgerekend, daarna gaat de politiek definitief besluiten. En dan gaat het zoals dat hoort. U en ik gaan stemmen, hoop ik, u ook? Ik heb gestemd, de meesten in Nederland. 150 Kamerleden moeten daar dan wat van vinden. En uiteraard zoek je daarnaast, zoals dat in Nederland past, ook breed draagvlak in een samenleving, het beroemde polderen. Maar uiteindelijk is het natuurlijk altijd de rechtstreekse dialoog, soeverein, tussen een kabinet en een TK, vertegenwoordigend de volkswil. 

LENGTON
En hoeveel van die plannen stonden er dan in de verkiezingsprogramma’s?

RUTTE
Nou ja, ik heb vaker die discussie gehad over een ander thema wat ik niet noodzakelijk nog eens wil oprakelen. Over: wat zet je in verkiezingsprogramma’s. Maar verkiezingsprogramma’s worden natuurlijk gemaakt een half jaar voor de verkiezingen. Dus heel veel van deze dingen zult u terugvinden in verkiezingsprogramma’s, maar niet alles. Die programma’s zijn inmiddels allemaal van twee jaar geleden, november 2006.

LENGTON
Ja, maar er komen dus wel maatregelen op mensen af die ze raken. Zou het dan niet chique zijn geweest als ze daar zelf wat meer zeggenschap over hadden kunnen hebben?

RUTTE
Nou, wat we proberen dus juist te doen is die gorte verandering waar volgens mij in Nederland breed draagvlak voor bestaat, omdat mensen het heel belangrijk vinden dat dit land en deze aarde de milieuschuld niet doorgeeft aan de volgende generatie en dat wij, deze generatie, de rotzooi zelf opruimen. Dat voelen heel veel mensen als een urgent iets. En ze zien op korte termijn zelfs al hoe de luchtkwaliteit verslechtert. Dat is wat gevoeld wordt. Dan moet je het vervolgens op een manier doen dat mensen het leven kunnen blijven leven. Kijk naar volgend jaar, je ziet de energielasten stijgen. Je ziet overigens ook de zorgkosten stijgen. Je ziet de inflatie toenemen en je ziet de kosten van levensonderhoud stijgen en toch slagen we erin door een forse lastenverlichting en ook omdat de cao’s aan het stijgen zijn, 96% volgens de statistieken, om een koopkrachtverbetering van gemiddeld 1,6% te brengen. Dus het is allemaal balans zoeken tussen maatregelen, het zo doen ook logistiek dat mensen het kunnen waarmaken. 

LENGTON
Er zijn partijen die heel erg opkomen voor de automobilist. Automobilisten hebben misschien op die partij gestemd. Dadelijk komen er toch maatregelen op ze af waar ze misschien helemaal niet blij mee zijn.

RUTTE
Nou ja kijk, een elektrische auto is ook een auto. Wat je natuurlijk uiteindelijk wilt, en ik heb al eens vaker gezegd over een partij in deze coalitie en ik vertegenwoordig hier geen enkele natuurlijk, maar ik meen dat de voorman van die partij dat ooit de vroempartij noemde. Ik begreep van die voorman dat hij dat ook zo wilde houden, maar daar kan ik hier verder natuurlijk geen commentaar op geven. Maar een elektrische auto is ook een auto, alleen komt die vroem dan uit een casettebandje en niet uit het geluid van die benzine of dieselmotor. Dus wat je wilt is innovatie aanjagen, is ervoor zorgen dat mensen stap voor stap het aantrekkelijk wordt als die auto echt moet worden vervangen, als mijn Saab echt op is, wat die volgens sommigen nu al is, om dan over te stappen als dat kan op een elektrische auto en dat mogelijk te maken. Dat is dat aangrijpen op die momenten dat mensen toch beslissingen gaan nemen.

VRAAG (ONBEKEND)
In het regeerakkoord staat een passage dat afhankelijk van de uitkomst van internationale gesprekken de uiteindelijke doelstelling voor 2030 kan afwijken van de 49% waar het kabinet van uitgaat. Dat staat ook in de Kamerbrief die zo uitgaat. Betekent dat dat het ook lager kan zijn dan 49%.

RUTTE
In theorie zou dat kunnen. Kijk, Europa heeft nu 40 %. Als je alle plannen van Europa bij elkaar optelt kom je op 45%. Wat Nederland wil is dat het naar 55 gaat, dat doel voor 2030. Daar werken we aan in een coalitie met Emmanuel Macron, de Fransen, en een aantal andere landen. Duitsland hangt daar nog wat tegen vanwege de atoomaufstieg. Het afstoten van de kerncentrales in Duitsland. Maar uiteindelijk is het doel dat Europa op een doel komt van 55%. Dat is wel veel hoger van die 40%, maar daar streven we naar, daar werk ik ook internationaal met mijn collega’s aan in de lobby. Maar wij maken nu plannen op 49%. Dus je moet een punt prikken. Wij prikken nu een punt op 49%. Uiteindelijk hebben we in het regeerakkoord afgesproken, doen wij waar Europa zich toe verplicht omdat je anders concurrerend natuurlijk risico’s loopt in dat level playing field met andere landen wat slecht is voor je economie, doen wij wat Europa doet. Maar, hebben we gezegd, zou dat beneden die 55% liggen of erger nog: onder die 49, dan gaan we met omliggende landen proberen een kopgroep te vormen. Waarom omliggend? Omdat je dan weer het risico van verschillende doelstellingen, wat slecht kan zijn voor je economie, mitigeert. Dus dat is uiteindelijk hoe we het opgeschreven hebben.

VRAAG
Ja, maar als dat niet lukt dus, dan kan het ook 40 worden?

RUTTE
Nou, het is nu 40 en alle plannen opgeteld is het 45, dat lijkt me echt uitgesloten. Ik denk dat Europa, dat er een behoorlijke kans is dat wij richting die 55 het kunnen tillen. Dat zal nog een hele hijs worden, maar het nu plannen op 49, dat vind ik een redelijk conservatief niveau. In theorie zou het er net onder kunnen komen, de uiteindelijke Europese uitkomst, dat weet je niet zeker. Ik denk het niet. Ik denk dat die hoger komt, misschien nog wel boven die 49, daar werken we hard aan. Maar zelfs als het onder die 55 of, erger nog, onder die 49 komt, dan gaan wij met omliggende landen er alles aan doen om toch een ambitieuzer doel te hebben. Dus zo is het afgesproken in het regeerakkoord.

VRAAG
Ja, en op pagina vijf van diezelfde brief staat: Er kan en mag geen twijfel over bestaan dat dit kabinet de klimaatopgave realiseert. En in de zin daarvoor is sprake van 49 procent. Dat is toch in tegenspraak met dan die passage uit het regeerakkoord dat het afhangt van internationale afspraken? 

RUTTE
Nee hoor. Zoals ik het net zei is het echt. Zo is het ook besproken. 

VRAAG
U zei net: we sturen dit akkoord naar het PBL samen met een aantal varianten van onszelf. Wat zijn die varianten dan? 

RUTTE
Die ziet u allemaal in de brief dadelijk, maar dat kunt u dadelijk aan de heer Wiebes vragen. Maar het zit grotendeels, overigens, in die stukken vanuit de klimaattafels verwerkt, hoor. Ik geloof bijna alles, maar (onverstaanbaar, red.) maar dat ziet u dadelijk…

VRAAG
Maar zijn er grote verschillen? 

RUTTE
Nee. Nee. Nee. Het is dat je iedere keer hebben wij natuurlijk zitten praten van: ok, dit is de beste route, denken wij, naar de 49. Dan zijn er een paar, soms, deskundigen die zeggen: ja, maar dit zou de betere route kunnen zijn. En dan zeggen we ‘wij denken dat het deze is’, staat er dan, ‘er zijn er ook die denken dat dit beter is, laat maar eens zien, PBL, wie gelijk heeft. Wij denken dat het A is, sommigen zeggen B, reken B ook door en dan zien we dadelijk wat er terug komt.’ 

Brexit

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik ga even terug naar de Brexit. Om een cliff edge te voorkomen wordt er nu heel erg gespeculeerd op het Nederlandse model met inlegvelletjes en ook dat u daar hard voor gelobbyd heeft op de Brusselse top of dat u daar veel die consensus zoekt. Ziet u bij uw Brusselse collega’s of uw Europese collega’s veel animo om nog concessies te doen aan het Verenigd Koninkrijk? 

RUTTE
Dat zijn twee verschillende vragen. Eén: concessies doen is eigenlijk niet mogelijk, omdat de Britten zelf door de drie grote rode lijnen die ze getrokken hebben – de rode lijn ‘er mag geen grens in de Ierse Zee, rode lijn twee ‘geen vrij verkeer’, rode lijn drie ‘geen lidmaatschap van de douane-unie’- is er niets anders te verzinnen, gewoon technisch niet, dan er nu ligt. Dat is niet omdat de één of de ander dat zo leuk vindt, maar het is eigenlijk gewoon de enige technische variant. Die citroen is helemaal leeg geknepen. Misschien als je er nog een keer in knijpt dat er nog een laatste druppel uitkomt. Ik denk het niet. En als zo’n citroen dan een tijd leeggeknepen er ligt, is die druppel sowieso al weg. Wat je dan vervolgens nu ziet, is dat er discussie ontstaat over, als onderdeel van het hele pakket, hoe zit het met die backstop? Heeft Europa dan het doel om Engeland eindeloos in die backstop te houden? Wat we nu hebben vastgelegd in de conclusies van vorige week is: nee, niemand heeft belang bij die backstop, want dat betekent dat je niet die veel ambitieuzere nieuwe relatie met het Verenigd Koninkrijk kunt vormgeven, wat ook in het belang van Europa is. Dus Engeland heeft er geen belang bij, toegegeven, maar ook Europa niet. Dus die angst hoeven ze niet te hebben. In die zin zou je kunnen zeggen dat die Europese Raadsconclusies van vorige week al een interpretatief stuk zijn op het hele withdrawal agreement en de politieke verklaring. Nou, we hebben gezegd: uiteraard kun je altijd weer vragen stellen als Engeland. Dus als Engeland vragen heeft, ja, dan is de brievenbus niet dichtgeplakt. Dus daar wachten we nu op. 

VAN DEN BERGH
Er was ook het verhaal dat Tusk zei: ja, Engeland heeft niet specifiek dingen gevraagd, dus we weten niet wat ze willen. En dat bronnen nu in het Verenigd Koninkrijk zeggen: ze heeft wel degelijk specifieke dingen gevraagd, dus wat is Europa nu aan het doen? 

RUTTE
Europa doet nu niets. Europa heeft die verklaring uitgebracht, die Europese Raadsconclusies van vorige week donderdagavond. Die zijn volstrekt helder. Die zijn, met een beetje goede wil zou je dat als inlegvelletje kunnen noemen. En zoals Theresa May terecht zei hebben Europese Raadsconclusies ook al een zekere juridische werking. Die gaat natuurlijk minder ver dan wat we hebben gedaan met een heads of state intergovernment-verklaring in het kader van het Oekraïnereferendum, in het kader van het Oekraïneassociatieakkoord in 2016 of wat de Denen hebben gedaan in 1992. Maar het heeft wel degelijk ook een zekere mate van juridische werking en kan natuurlijk altijd door rechters worden betrokken als er een conflict zou ontstaan over de interpretatie van het uittreedakkoord. Nou, dit ligt er, dus wij hebben nu verder geen plannen, maar we hebben natuurlijk gezegd: ja, als jullie verder verklarende vragen hebben is de brievenbus niet dichtgeplakt. Dus dat wachten we af. 

VAN DEN BERGH
Maar er is dus volgens u bij andere Europese leiders wel animo voor misschien een tweede Nederlands inlegvel of een Denemarkenoplossing, dat de beslissing van de Europese Raad nog wat specifieker wordt vastgelegd? 

RUTTE
U veronderstelt dat ik daarmee bezig zou zijn, maar dat klopt niet. Dus ik weet niet wat anderen willen…

VAN DEN BERGH
U bent daar niet mee bezig? Ok. 

RUTTE
…maar wij zijn niet bezig met initiatieven daartoe. Er liggen goede raadsconclusies en ik denk dat het nu aan de Britten is om als zij verdere verklarende vragen hebben die te stellen en dan kun je die beantwoorden. Maar er is geen Nederlands initiatief om verder te gaan en met een beetje goede wil zou je wat er nu ligt… Ja, elke Europese Raadsconclusie is een inlegvel, om maar even die term – die wat minder geschikt is, eigenlijk – over te nemen. 

VAN DEN BERGH
Ok, dank u. 

WOORDVOERDER RUTTE
Ik dank u allen vriendelijk en wens u hele fijne feestdagen. 

RUTTE
En ik had dat al gedaan en ik herhaal het nog een keer. Goede feestdagen en ik laat u in de capabele handen van Eric Wiebes.