Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 7 december 2018

Mediatekst | 07-12-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Vandaag hebben we een aantal dingen besproken. Bijvoorbeeld het feit, het goeie feit dat de afgelopen week de Tweede Kamer heeft ingestemd met alle begrotingen. Daarmee is een ook weer een grote stap gezet in de uitvoering van het regeerakkoord en het daarmee samenhangende kabinetsbeleid. De ambitie van dit kabinet is dat mensen nu we uit de crisis komen ook merken dat het beter gaat, door de noodzakelijke investeringen in de publieke voorzieningen zoals veiligheid, onderwijs, zorg en infrastructuur. Tegelijkertijd ook te kijken wat kunnen we doen om de lasten te verlagen. We maken de eerste aanzet voor een belastingstelsel met twee schijven. Dat Belastingplan wordt aanstaande dinsdag behandeld in de Eerste Kamer, daar zal Menno Snel dat verdedigen. En daarin zitten heel veel wetsvoorstellen waarin een veelheid aan belastingmaatregelen is verwerkt. En met dat wetsvoorstel is 90% van de concrete fiscale maatregelen uit het regeerakkoord omgezet in wetgeving. Op dat punt van de belastingen, dus de inkomstenkant van de begroting, is het woord dus aan de Eerste Kamer. 

Dan, volgende week ben ik in Brussel voor de Europese Raad. Daar staat natuurlijk onder andere op de agenda toch ook weer de toekomstige relatie met Groot-Brittannië, met het Verenigd Koninkrijk. Op dit moment is de behandeling volop gaande in het Britse parlement van het hele Brexitakkoord zoals dat gesloten is. Ik ben natuurlijk hoopvol, al is het spannend, dat dat uiteindelijk goed komt. Al zal het spannend blijven tot het laatste moment. Wij volgen dat met bovengemiddelde belangstelling. Ik wil daar nog wel iets over zeggen namelijk dat ik er absoluut van overtuigd ben dat het akkoord zoals dat er nu ligt, zowel voor de Europese Unie die verder gaan, de 27, als voor Groot-Brittannië, de acceptabele uitkomst is van de onderhandelingen, voor beide ook het best denkbare. Waarom zeg ik het best denkbare, omdat er zware rode lijnen op tafel lagen. Bijvoorbeeld dat de grens niet mocht liggen in de Ierse zee. Dat vond het VK. Dat we allebei vinden dat er geen grens mag gaan lopen door Ierland. Dat Groot-Brittannië geen vrij verkeer meer wil, één van de vrijheden binnen de EU. Gegeven al die grenzen, al die rooie lijnen, is dit het best denkbare akkoord wat je kunt neerleggen. Dan is natuurlijk nu weer discussie in Groot-Brittannië: ja maar als dan de verlenging op enig moment klaar is en je zou in zo’n backstop terechtkomen, zou dan Europa misschien Groot-Brittannië zo lang mogelijk in zo’n backstop willen laten zitten. Mijn absolute antwoord en overtuiging daarop is nee, dat is niet in het belang van Groot-Brittannië, maar ook zeker niet in het belang van de EU omdat een langdurig verblijf in die backstop en dus een douaneunie-arrangement langdurig met het VK er toe zou leiden dat er op termijn toch wel degelijk standaarden gaan verschillen, je uit elkaar gaat lopen, het steeds lastiger houdbaar zal blijken te zijn. Dus er is een belang niet alleen bij het VK maar ook bij de EU om gebruik te maken van nu de fase die er is tot eind 2020 en vervolgens misschien nog een verlenging, maar dan zo snel mogelijk toe te werken naar een nieuwe relatie waarin al deze zaken zijn geregeld. Ik wil dat nog een keer zeggen omdat dat ook één van de onderwerpen is die je nu nadrukkelijk in discussie ziet in het Britse parlement.

Volgende week overigens ben ik er dus niet en zal Kajsa Ollongren hier staan omdat Hugo de Jonge dan is verhinderd.

Gele hesjes

AHAROUAY (NRC HANDELSBLAD)
De gele hesjes. We hebben de afgelopen weken in Frankrijk nogal wat zien gebeuren, het is langzaam maar zeker ook naar Nederland over gekomen. Afgelopen weekend stond er 150 man hier in Den Haag. Voor dit weekend staan er op verschillende plekken in Nederland demonstraties gepland. Hoe kijkt u daarnaar?

RUTTE
Ja ik denk dat dat uiting is van zorgen die mensen hebben. Zorgen die voor een deel ook denk ik bij u, bij mij leven. Zorgen over hoe gaan we in het land om met migratie, hoe gaan we in dit land om met vraagstukken als klimaatverandering, hoe zorgen we ervoor dat de hele samenleving zo’n klimaatverandering kan meemaken? Vraagstukken als: hoe zit het met mijn inkomen, nu het beter gaat, nu we uit de crisis komen, ga ik daar ook iets van merken? De middenklasse, die natuurlijk ook altijd in het bijzonder  getroffen wordt in een crisis waar we nu uit komen. Dus dat zijn zaken die ons natuurlijk allemaal raken, waarbij de politiek vind ik moet proberen om daar zo goed mogelijk antwoord op te geven. Ik denk dat we dat proberen. Het lukt niet altijd. Niet alles gaat goed. Ik denk wel dat dit kabinet een plan heeft om, als het gaat om investeren in de publieke sector, mogelijkheden voor lastenverlichting, maar ook de maatschappelijke discussie over tal van onderwerpen, dat wij pogen daar zo goed mogelijk ook weer een invulling aan te geven. Maar nogmaals: we moeten de rol van de politiek daarin ook weer niet te groot maken, jezelf er niet te groot in maken, maar ik denk dat we dat oprecht proberen. Dat gaat in een dialoog. Dus in die zin denk ik dat dat signalen zijn die ook onderdeel zijn van een maatschappelijke discussie.

AHAROUAY 
Hoe gaat u de dialoog aan met deze mensen dan?
RUTTE
Niet specifiek met iemand die op dat moment daar staat, maar in algemene zin is dat natuurlijk het gesprek wat in de samenleving gaande is.

VRAAG
Denkt u dat wat er in Frankrijk gebeurt, in die grootte met het bijbehorende geweld en alles erbij, houdt u er rekening mee dat dat ook in Nederland op die manier kan gaan?

RUTTE
Dat lijkt mij niet Nederlands. Die discussie ja, maar die hoort bij Nederland. Wij zijn een land waarin we elkaar af en toe stevig de waarheid zeggen, maar ik denk in Frankrijk dat je twee ontwikkelingen ziet: aan de ene kant mensen die oprecht het gesprek zoeken met de Franse regering, en dat is een normaal fenomeen, een belangrijk fenomeen in de democratie, maar ook kleine groepen aan de uiteinden die dat moment misbruiken om de Arc de Triomphe te beschadigen of ander vreselijk geweld toe te passen wat mensen en bezittingen van mensen raakt. Dat is natuurlijk onacceptabel, maar die discussie met die grote groep mensen ook in Frankrijk wat Macron probeert te doen, dat is natuurlijk wat je in een democratie hoort te doen.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Meneer Rutte heeft u de energierekening al gezien die u volgend jaar gaat betalen en in relatie daarmee, denkt u dat 360 euro per jaar stijging volgend jaar voor die rekening, dat dat eigenlijk niet wat veel is?

RUTTE
Daar is nog een hele hoop over te zeggen, maar dan zou ik echt even willen verwijzen naar Eric Wiebes over die precieze cijfers, maar je ziet wel een stijging, zeker. Dus we hebben natuurlijk met elkaar ons af te vragen hoe je er voor zorgt dat de energietransitie waarbij we weten dat we minder afhankelijk gaan worden de komende jaren van fossiel ook omdat het opraakt, omdat het in Nederland opraakt, omdat je minder afhankelijk wilt zijn van Rusland, het Midden-Oosten, omdat er klimaatverandering is. Om al die redenen zie je natuurlijk een energietransitie die gaande is, en wat ik net al zei: dat moet je die vormgeven in een vorm waarbij de hele samenleving die verandering ook kan meemaken; waarin mensen ook perspectief hebben dat zij ook zelf dingen kunnen doen zodat ze ook stap voor stap in staat zijn om met die verandering om te gaan, zoals we in het verleden als samenleving vaker grote transities hebben meegemaakt. Zo is ook de coalitie er over in gesprek om het op zo’n manier vorm te geven. 

JOOSTEN
Maar mijn vraag ging ook over de stijging van de rekening volgend jaar met 360 euro.

RUTTE
Daar heb ik al antwoord op gegeven, daarvan zou ik zeggen: richt u zich even tot de heer Wiebes, want over die cijfers is nog een hoop te zeggen.

JOOSTEN
Dan nog een aanvullende vraag hierop: we zagen u gisteren bij CNN als een soort, ik zou bijna zeggen milieuactivist, pleiten voor klimaatmaatregelen. Kunt u nog even vertellen wanneer u zelf op dit punt het licht hebt gezien?

RUTTE
Nee.

JOOSTEN
Dat was geen helder moment of dat is gaandeweg gegaan?

RUTTE
Nou ja, zoals wij allemaal denk ik. Ik heb er op het VVD-congres in mei iets over gezegd. Dat als het gaat om het vraagstuk van de opwarming van de aarde en de klimaatverandering denk ik dat we ons daartoe te verhouden hebben. Dat is een vraagstuk wat uiteindelijk het hele voortbestaan van de mensheid raakt, dat is een heel fundamenteel vraagstuk. En die opwarming gaat op dit moment niet de goede kant op. Die gaat eerder sneller dan trager. En we hebben afspraken gemaakt met heel veel landen in Parijs om die opwarming te vertragen. Dat is een opgave die we met zijn allen hebben. Die is belangrijk, niet voor het voortbestaan van de wereld, want die overleeft het wel, ook niet voor het voortbestaan van leven, want dat zal ook blijven bestaan, maar wel voor het voortbestaan op langere termijn van het menselijk leven. Als politiek heb je twee taken: het land veilig houden, en er voor zorgen dat er welvaart is. Ik denk dat in dat grote vraagstuk van de klimaatverandering beide samen komen. Het land veilig houden op korte termijn dat de zeespiegel niet zo stijgt dat we hier natte voeten hebben; op de langere termijn dat de temperatuur zo stijgt dat menselijk leven in gevaar komt. Om te beginnen dus door die zeespiegelstijging. Uiteindelijk ook milieu- en natuurrampen en uiteindelijk een onleefbare situatie. Maar het komt samen ook met de andere opdracht van de regering: zorgen voor een innovatieve economie die genoeg banen genereert. Er zit een enorme kans in voor Nederland. Dus er ligt voor een land als Nederland met onze economische kracht, liggen er enorme kansen. Vervolgens komt er een heel belangrijk aspect bij kijken. Dit een verandering die de samenleving als geheel meemaakt. Waar ook veel draagvlak voor is. Als je alle onderzoeken zit, met iedereen die je spreekt, laag inkomen, hoog inkomen, blank en zwart, stad en platteland. Iedereen op zichzelf snapt dat we met elkaar die stappen moeten zetten. Maar iedereen zegt wel: laat mij zien waar mijn handelingsperspectief zit, waar ik dingen kan doen zonder dat mijn manier van leven in gevaar komt. Wat ik essentieel vind als waarde in mijn persoonlijk leven niet meer zou kunnen voortzetten maar toch dat handelingsperspectief heb om daarmee om te gaan. Dat is hoe wij als coalitie kijken naar die grote verandering. En dat doen we stap voor stap, dat doen we over een breed front, dat doen we met de hele samenleving.

WESTER (RTL NIEUWS)
Nog even over die gele hesjes als een soort van signaal van sluimerende onvrede. Kunt u iets met dat signaal?

RUTTE
Nou ja, ik richt me niet alleen op dát signaal. Ik vind dat ik zelf, ik ben, we hebben allemaal een geel hesje aan tot op zekere hoogte. We hebben allemaal natuurlijk onze zorgen over ontwikkelingen in de samenleving. Tegelijkertijd zijn we een land wat enorme mogelijkheden heeft om ook die problemen aan te pakken. Als je kijkt naar onze gezondheidszorg, de kwaliteit daarvan de beste van Europa. En daarmee waarschijnlijk van de wereld. Ons onderwijs behoort tot het beste van de wereld. Maar er zijn ook grote zorgen. Ik heb ze net benoemd: de middenklasse, is die in staat om uiteindelijk ook mee te profiteren als er weer economische groei is na een recessie? Hoe gaan we om met de grote vraagstukken van migratie? We hebben het gezien in 2015 en 16: in Nederland is draagvlak voor opvang van vluchtelingen, maar je moet de aantallen wel beperkt houden, beheersbaar houden. En er moet geen tolerantie zijn voor de mensen die hier als economisch vluchteling naar toe komen. Hoe krijgen we die weer zo snel mogelijk weg, hoe voorkomen we überhaupt hun komst? Dat zijn grote vraagstukken waar de politiek zich mee bezig houdt, die ook raken aan zorgen bij heel veel mensen. Waarbij je tegelijkertijd ook moet benoemen als politiek, heel eerlijk, dat niet alles meteen lukt. Dat het stap voor stap is. Dat het ook altijd keuzes maken is in schaarste. Dus als bijvoorbeeld mensen bij de politie of bij het onderwijs zeggen: we hadden eigenlijk nog veel meer geld erbij gewild, snap ik dat. Maar dan zeg ik: uiteindelijk is het altijd beperkt wat erbij kan. Keuzes maken in schaarste betekent dat op een zo fatsoenlijk mogelijke manier doen. Dat probeert een regering dan te doen. Zo kijk ik aan tegen ja, de permanente dialoog die u en ik zelf met onze omgeving, de samenleving, nou via de media, etcetera hebben.

WESTER
Dus eigenlijk zegt u: mij past het gele hesje ook wel.

RUTTE
Ik denk dat iedereen zo’n geel hesje past, omdat iedereen op enig moment onderdelen zal hebben van het land.. ik heb het weleens vaker gezegd: als ik deze baan niet had, schreef ik boze brieven naar Wouter de Winther van De Telegraaf, althans naar zijn brievenbus. Ik heb nu deze baan, dus ik heb meer dan gemiddeld de mogelijkheid om aan mijn irritaties over wat er fout is aan Nederland iets te doen. Maar ook dan zijn de mogelijkheden niet oneindig. Nogmaals: omdat het geld niet oneindig is, omdat er natuurlijk altijd maatschappelijke discussie zal zijn over hoeveel vluchtelingen laat je toe, hoe ga je om met klimaatverandering? Doen we het heel snel en kan het ons iets schelen of mensen het kunnen meemaken, of doen we het op een verstandige manier waardoor je gezinnen in Nederland ook de kans geeft om hun steun voor het aanpakken van die grote klimaatverandering te doen op een manier dat zij het ook kunnen meemaken, dat ze er ook… dat ze hun leven kunnen voortzetten. Dat zijn allemaal grote vraagstukken die de politiek moet oplossen in dialoog met de samenleving en tegelijkertijd ook bescheiden moet zijn en moet zeggen: jongens, dat gaat niet meteen goed. Ook dat is een zoektocht.

Vliegtaks (1)

GEERTS (NOS/RADIO 1)
Het kabinet kiest ervoor om een vliegtaks in te voeren, dat is al eens een keer eerder geprobeerd tien jaar geleden. Waarom nog een keer proberen?

RUTTE
Ja dat is.. wij denken als je kijkt ook naar landen om ons heen, de meeste landen om ons heen hebben zo’n vliegtaks. We zouden dat het liefst Europees invoeren. Het is ook onderdeel natuurlijk van het aanpakken van de klimaatverandering. Je ziet dat er ook heel veel steun voor is bij heel veel mensen die zeggen: het is logisch dat je dit doet, dat je de vervuiling aan de bron aanpakt en ook beprijst als mensen gebruik maken van een vervuilend iets. Dat moet natuurlijk wel op een manier dat je nog steeds op vakantie kan. Maar dat je wel de prijs ook van die vervuiling wel enigszins laat meewegen in de aankoop van zo’n kaartje.

GEERTS
Nou heeft het kabinet gevraagd om een onderzoek om te kijken wat de effecten daarvan zijn, en de effecten zijn er niet of nauwelijks. Mensen kiezen er bijvoorbeeld niet voor om niet te gaan vliegen, of in ieder geval nauwelijks te gaan vliegen. Waarom het dan toch doorzetten?

RUTTE
Nou ja, het lastige met milieumaatregelen is dat je altijd heel goed moet kijken: hoe kun je ze zo inzetten dat ze nu het maximale effect hebben. Het is wel degelijk zo dat als je zichtbaar maakt: dit stukje van jouw kosten van het op vakantie gaan naar Spanje of die zakenreis naar Londen of wat je ook doet, je had misschien nog een alternatief kunnen hebben voor die vlucht naar Parijs: je had ook de trein kunnen nemen misschien – die gaat ook tegenwoordig heel snel, Londen kan tegenwoordig ook makkelijker per openbaar vervoer. Maar ja, naar Spanje naar de camping niet. Maar goed, als je dan met het vliegtuig gaat dan zie je toch dat ook daar een stukje in zit van die kosten van de vervuiling. Dat heeft zijn betekenis. En de opbrengst kun je weer gebruiken om uitgaven te doen op het gebied van milieu.

GEERTS
Ja, maar daar heeft u niet voor gekozen, om die opbrengst te gebruiken om uitgaven te doen op het gebied van milieu. In ieder geval nog niet, want er staat dat die opbrengsten daarvan, ongeveer 200 miljoen euro, gewoon naar de schatkist gaan. Daar mag u alles mee doen, ook lantarenpalen mee neerzetten als u dat zo nodig vindt.

RUTTE
Ja maar we geven natuurlijk wel ook heel veel uit inmiddels vanuit de Rijksbegroting, en daarmee is het natuurlijk ook voedend daarvoor. Het is geen belasting die direct in de sector zelf terugslaat. Maar dat hoeft ook niet: de sector doet zelf heel veel al aan het klimaat, minder verslechterend maken van wat ze daar doen. Of dat nou vliegtuigen zijn of allerlei andere dingen die in de sector gebeuren. Maar goed, geld dat naar de begroting gaat waar veel geld vanuit die begroting naar milieumaatregelen gaat is natuurlijk ook voedend voor die uitgaven.

GEERTS
Ja, aan de andere kant kun je ook zeggen, of ten minste voelt het een beetje alsof u belasting gaat heffen op iets wat tot nu toe nog niet belast was. Wat vervolgens niet het effect zal hebben waarvan u denkt dat het zal hebben. Dan klinkt het een beetje alsof u gewoon geld op gaat halen, 200 miljoen in de luchtvaartsector.

RUTTE
Nee, wat je doet, en dat vind ik verstandig, is op een manier waardoor niet mensen niet meer op vakantie kunnen, of de MKB-er die besluit te kijken of er economische kansen liggen in Denemarken of in Berlijn, dat hij niet meer dat kaartje kan betalen, die ticket kan betalen om naar Denemarken of Berlijn te gaan. Maar dat je wel zichtbaar maakt wat ook de milieu-impact is van die keuze.

VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)
Waarom staat er in het persbericht eigenlijk niet hoe hoog die vliegtaks wordt?

RUTTE
Nou die opbrengst weten we, die is ongeveer 200 miljoen. En dat betekent dat die in de orde van grootte van 7 euro zal zijn. De precieze pinning moet nog plaatsvinden. We proberen overigens natuurlijk, dat heeft nog steeds de voorkeur, dat in Europees verband op te lossen. Daarom is er ook in juni volgend jaar een grote conferentie voorzien. Je ziet heel veel landen om ons heen hem al hebben, de meeste landen om ons heen. België niet, maar heel veel landen wel. Dus we gaan kijken of we daar tot een Europese aanpak kunnen komen, dat zou de voorkeur hebben.

VAN SOEST
Het is niet zo dat er ruzie was in het kabinet over of we dit bedrag al wel bekend moesten maken?

RUTTE
Nee.

DE KRUIF (NIEUWSUUR)
U zegt het wordt ongeveer zeven euro, hoe kwam u bij die zeven euro uit?

RUTTE
Dan overvraag je me. Ik heb begrepen als je zo’n 200 miljoen wil hebben en je belast tickets en vracht, dan kom je ongeveer op zeven euro uit voor een ticket die je vanuit Nederland koopt. Maar dat zou je echt even aan Menno Snel moeten vragen.

DE KRUIF
Want als je naar omringende landen kijkt, als je kijkt naar Duitsland dan zeggen ze ruim 40 euro voor lange vluchten. En wij komen met zeven euro.

RUTTE
Nogmaals: als je precies wilt weten waar die zeven euro vandaan komt zou ik dat even bij Menno navragen.

DE KRUIF
Denkt u dat het voldoende effect gaat hebben?

RUTTE
Ik denk dat het belangrijk is.. ja, omdat ik denk dat het goed is dat je als samenleving dat keuzes die we allemaal maken, dat die niet gratis zijn. En dat die ook een impact kunnen hebben op het terrein van klimaat en milieu. Maar nogmaals: de voorkeur heeft het Europees te regelen.

DE KRUIF
Nou wordt er ook gezegd: zeven euro, dat is waarschijnlijk niet voldoende, dat blijkt ook uit al die studies. Menno Snel zegt: als het nou niet werkt, dan gaan we het gewoon verhogen.

RUTTE
Daar zijn geen afspraken over gemaakt. Ik weet dat hij dat zei dat hij dat vindt, en dat mag. Ik bedoel: hij zegt ook dat zou mijn particuliere opvatting zijn. Maar het kabinet heeft daar geen voornemens toe.

DE KRUIF
Dus dat is een particuliere opvatting?

RUTTE
Ja, zo heeft hij het gezegd tegen u net toen hij wegliep.

DE KRUIF
En u zou zeggen: we gaan het niet verhogen, we houden het hierbij onder Rutte III?

RUTTE
Nou in ieder geval, hij wordt ingevoerd ik geloof in 2021, als we er niet eerder in Europees verband uit zijn. En dat is ook zo’n beetje dat Nederland besluit over Rutte IV of wat voor kabinet dan ook.

Time-out bij overnames van buitenlandse bedrijven

VAN DEN BERG (REUTERS)
Ik wou het hebben over het vooronderwerp van minister Dekker voor de time-out van 250 dagen bij overnames van buitenlandse bedrijven.

RUTTE
U stelt mij altijd een vraag waarvan ik denk: wat goed dat ik me daar zo grondig op heb voorbereid.

VAN DEN BERG
De vraag was eigenlijk: waarom heeft het zo lang geduurd om dit voor te stellen, want het staat ook al min of meer in het Regeerakkoord zo, en heeft het kabinet nou echt signalen dat bedrijven dit willen? Dat iemand hier op zit te wachten in het bedrijfsleven?

RUTTE
Ja. Dat laatst ja. En luister, we hebben een heel Regeerakkoord wat we moeten omzetten in wetgeving. Je kunt niet alles op dag één omzetten. We zijn nu een jaartje bezig en dit is ook weer een maatregel die we gaan omzetten in regelgeving.

VAN DEN BERG
Maar er zijn dus echt bedrijven naar u toe gekomen van: oh we willen zo graag een rustperiode hebben voor het geval dat er buitenlanders langs komen…

RUTTE
Nou niet bij mij concrete bedrijven, maar het is wel een discussie die in de sector natuurlijk al een tijdje speelt als gevolg van de zeer zichtbare overnamepogingen een tijd geleden van Unilever, van Akzo. Naar aanleiding van die situatie, onder andere begin 2017 en nog wat later, is die maatschappelijke discussie natuurlijk gevoerd. En daar komt dit voorstel uit voort.

VRAAG (ONBEKEND)
Toch nog een vraag over de vliegtaks als dat mag, over de opbrengst daarvan. In het Regerakkoord staat dat die ten goede komt van lastenverlichting voor burgers en bedrijven. En dan hoor ik u toch net zeggen dat dat geld ook aan uitgaven kan worden besteed. Hoe zit dat nou?

RUTTE
Ja, nou ja, kijk, alles wat je natuurlijk ophaalt komt terug in de begroting. En in de begroting zitten heel veel maatregelen op het terrein van milieu en klimaat en ook heel veel andere zaken die er tegen aan hangen die zowel aan de uitgaven- als aan de inkomsten kant zitten. Dus uiteindelijk is elke opbrengst die je binnenhaalt, die is ook weer voeding voor een bepaalde maatregel, maar er is niet zoals ik net tegen de NOS zei: een revolverend fonds dat dit precies terug gaat halen naar de sector. Dat hoeft ook niet want de sector…

VRAAG
We hoeven ook niet naar de sector te gaan, maar in het regeerakkoord staat specifiek dat de opbrengsten van vergroeningsmaatregelen dat die terug worden gesluisd naar lastenverlichting voor burgers en bedrijven. Dat is iets anders dan uitgave zoals u net zei.

RUTTE
Maar dat is dan toch altijd ook nog vaak in de context van wat je op het terrein van milieu en klimaat doet. Als je ergens anders weer maatregelen zou nemen waarvoor het nodig is om te compenseren dan moet het ook betaald worden en dan is dit natuurlijk een stuk voeding. Niet dat we nu zeggen: dat is precies de maatregel die we er nu van gaan willen financieren, maar het feit dat er een opbrengst is kun je later weer inzetten langs zo’n route zoals u die schetst.

VRAAG
Heeft u al ideeën waar dat naar toe gaat dat geld?

RUTTE
Nee, dit is 2021 en we hopen dat het niet hoeft, dat het in Europees verband allemaal geregeld kan worden.

INF-verdrag

ORNSTEIN (VRIJ NEDERLAND)
U had het net over het land veilig houden, ooit was dat een groot issue in de Nederlandse politiek, de Amerikanen hebben deze week Rusland gewaarschuwd over dat INF-verdrag. Hoe dreigend is het voor Nederland die ontwikkeling die gaande is?

RUTTE
Om te beginnen steunen wij Amerika in de ernstige kritiek richting Rusland waar het gaat om het schenden van dit verdrag over Intermediate Nuclear Forces, dat is het verdrag van 1987, Reagan- Gorbatsjov. Dan is het vervolgens van belang, dat vinden wij goed, dat werd van de week ook besproken in de NAVO door de ministers van Buitenlandse Zaken, dat dat gebeurt op een manier dat Rusland ook de kans krijgt om op zijn schreden terug te keren. En dat hopen we dat dat gebeurt. Omdat het van belang is voor de stabiliteit in dit deel van de wereld. En vervolgens is het ook van belang dat als dat niet zou gebeuren dat wij natuurlijk als NAVO met Amerika en Canada, dus het hele NAVO-gebied, weer kijken, uiteindelijk is het een bilateraal verdrag, Amerika-Rusland, het is geen NAVO-verdrag, maar dat je als NAVO natuurlijk met Amerika samen kijkt, hoe kun je dan de volgende stappen zetten? Waarbij de grote verworvenheid van het INF-verdrag, namelijk geen verplaatsing in Europa van intermediate missiles, we herinneren ons natuurlijk begin jaren ’80 het maatschappelijk debat daar over, dat dat een grote verworvenheid is die je zou willen behouden. Nou in welke vorm en hoe daar gaan we de komende tijd over spreken en dus hopen we natuurlijk dat Rusland niet aanleiding geeft het verdrag op te zeggen.

ORNSTEIN 
Maar u maakt zich grote zorgen zo te horen?

RUTTE
Ja, ik zeg altijd: ik moet mij geen zorgen maken, want ik ben dan de enige in Nederland helaas met een paar ministers die zorgen moet omzetten in actie. En wat ik dus heb gedaan, ik heb gesproken met Trump in de marge van de G20 vorige week in Argentinië. En ook Stef Blok deze week in de NAVO en daar zijn we ook natuurlijk op allerlei mogelijk manieren in gesprek. Eerst nu het belang dat Rusland de kans krijgt om op zijn schreden terug te keren. En vervolgens ook als NAVO daar een gezamenlijke benadering in te kiezen waarbij het uiteindelijk een bilaterale kwestie is. Het is natuurlijk ook ingewikkelder geworden de wereld sinds 1987. En China als grote atoommacht is daar bij gekomen. Dat compliceert, zou je kunnen zeggen, tot op zekere hoogte. Dus dat zal een aspect moeten zijn wat je meeweegt in hoe je daar in de toekomst mee omgaat. 

ORENSTEIN
En verwacht u dat zoals in het verleden Nederland nog wel eens, of zou u dat zelf willen doen, initiatieven zou nemen om deze constellatie in de wereld stabiel te houden zoals die is? Want het is wel iets wat Nederland in het verleden vaak gedaan heeft. Wij zijn voor het handhaven van instituties, is dat iets waar u van zegt: daar ga ik me voor inzetten zelf richting Poetin, Trump en anderen?

RUTTE
Nou ja, ik heb er met Trump over gesproken. Ik weet niet of dat voldoet van uw definitie. Maar Nederland is daar vind ik van belang om te voorkomen dat je een soort nucleaire herbewapening zou krijgen in Europa. En dat is natuurlijk een belangrijk doel, om dat te voorkomen.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte heeft u zelf misschien nog particuliere opvattingen die u wilt delen met de natie?

RUTTE
Ja.

DE WINTHER
Nee gaat u gang.

RUTTE
U stelde mij een vraag.

Vliegtaks (2)

DE WINTHER
Want uw staatssecretaris van Financiën die gaat over het invoeren van een kabinetsmaatregel en die bij de uitleg daarvan etaleert hij daar kennelijk particuliere opvattingen die we niet zo serieus hoeven te nemen?

RUTTE
Ja, dat mag hij toch zeggen? Ik bedoel we zijn toch een vrij land. Ik vind dat ook helemaal niet erg. U vroeg mij naar het kabinetsbeleid en ik heb het kabinetsbeleid toegelicht.

DE WINTHER
Ja, maar goed, hij gaat er over. Normaal is het zo dat als een kabinetslid toelichting geeft, zeker over zijn portefeuille, dat we dat redelijk serieus moeten nemen over welke kant het op gaat. Er wordt nu een belasting ingevoerd. De fractieleider van D66 die sprak vanochtend op de radio al over dat er nu aan knoppen gedraaid kan worden en dat dat ding dus ook omhoog kan, boven die 7 euro. En we horen daar de staatssecretaris die er over gaat al een beetje op voor sorteren. Vervolgens zegt u: nee dat hebben we niet in het kabinet afgesproken. Dan wordt het wel een beetje verwarrend zo langzamerhand.

RUTTE
Daarom is het goed dat u die vraag heeft gesteld en ik die zojuist beantwoord heb. Daarmee is de verwarring weg.

DE WINTHER
U stond hier een paar weken geleden fier aan het begin van uw persconferentie te vertellen dat het kabinet tegen een Europees leger was. Uw vicepremier zei een paar dagen later dat ze daar voor was.

RUTTE
Ja, dat heeft ze volgens mij heel goed uitgelegd, dat zij zich helemaal kan vinden in de kabinetslijn, maar je kunt niet een partijpoliticus het standpunt van die partij weerzeggen. Kajsa Ollongren kun je ook niet verwijten als ze zou zeggen: ik ben Kajsa Ollongren namens D66 ben voor de invoering van het referendum. Dan is het nog niet zo dat het kabinet dat gaat doen. Dus zij draag het kabinetsbeleid uit, maar ze heeft gezegd: op de langere termijn, ver voorbij deze kabinetsperiode, vind ik vanuit mijn D66-verantwoordelijkheid dat er iets te zeggen is voor een vorm van een Europees leger. Ja, als dat niet meer kan, dan worden we allemaal eunuchen in zo’n kabinet, dat gaat niet.

DE WINTHER
We hebben ook politiek leiders die misschien buiten het kabinet kunnen zeggen wat belangrijk is voor hun partij.

RUTTE
Ja maar ministers in Nederland zijn geen ambtenaren. Wij zijn politici. Dat betekent dat je altijd een balans moet zoeken tussen uitdragen van het kabinetsbeleid, maar je kunt niet ontkennen wat jouw partij vindt. Dat geldt voor mij, dat geldt voor ons allemaal. Ik vind dat ze daar echt een goede balans in vond.

DE WINTHER
U wilt wel ontkennen dat de bewindspersonen in dit kabinet misschien wat meer ruimte nemen over partijpolitieke opvattingen dan in de afgelopen kabinetten waar u verantwoordelijk voor was?

RUTTE
Nou, dat geloof ik niet. Nee, eerlijk gezegd heb ik dat wel vaker gezegd. Dat vind ik prima, dat is toch uitstekend? Lodewijk Asscher als vicepremier hield toch ook toespraken op zijn congres en schetste daar ook hoe de PvdA kijkt naar allerlei kwesties afwijkend ook van het RA van dat kabinet op dat moment? Dat hoort toch bij het politieke bedrijf. Vervolgens vind je je op een RA en de uitvoering daarvan. En nogmaals: ik vond dat Kajsa Ollongren dat keurig zei.

DE WINTHER
Maar dan even terug naar de staatssecretaris van Financiën, Menno Snel. Die mag gewoon alvast vooruit blikken op wat er uiteindelijk met die taks gaat gebeuren zonder dat dat in het kabinet gaat…

RUTTE
…wat hij vindt. Maar dat is geen lijn van het kabinet. Dus dat vind ik geen enkel bezwaar, nee.

Brexit

GEERTS (NOS/RADIO 1)
U begon deze persconferentie om nogmaals te benadrukken hoe belangrijk het verdrag was dat er ligt tussen Groot-Brittannië en de EU. Wat op zich opmerkelijk is want ik heb u ook wel eens vanaf deze plek horen verkondigen dat u daar niet op in wilde gaan omdat dat een buitenlandse politieke aangelegenheid betreft. Nu is er een belangrijke stemming volgende week natuurlijk in het parlement, dat is ook de reden dat u dit aankondigt. Mijn vraag is: roept u dan ook Britse parlementariërs op om voor het verdrag te stemmen?

RUTTE
Nee want dan zou ik me bemoeien met interne aangelegenheden in de Britse parlement, dat zou niet passend zijn.

GEERTS
Ok, maar dan zou ik bijna zeggen dan wordt het een beetje flauw. Want u begint inderdaad met een hele duidelijk statement: dit is het meest fantastische verdrag op volledig lidmaatschap van de EU na.

RUTTE
Dat heb ik niet gezegd.

GEERTS
Dat is mijn samenvatting.

RUTTE
Nee ik heb juist uitgelegd: omdat de rooie lijnen er zijn – dus geen grens in de Ierse zee, geen vrij verkeer, en beiden vinden we geen harde grens op het Ierse eiland – is dit het best denkbare. Ik vind het geen perfect verdrag, maar gegeven de rode lijnen is het wel het best denkbare verdrag. Dus als Groot-Brittannië vasthoudt aan die rode lijnen, en dat is volgens mij de bedoeling – ik geloof dat in de Britse politiek geen steun is om het vrij verkeer onderdeel te maken van de besprekingen, ik geloof ook niet dat er steun voor is om Noord-Ierland, om de harde grens in de Ierse Zee te krijgen en daarmee Noord-Ierland structureel anders te behandelen dan de rest van het VK. Gegeven die situatie, mijn inschatting daarvan, is dit het best denkbare wat je kan hebben.

GEERTS
Ok, maar dan kom terug op de vraag: waarom kiest u dit moment er voor om dat nog een keer duidelijk te maken?

RUTTE
Omdat het op dit moment, merk je in Groot-Brittannië maar ook in Europa natuurlijk discussie is. Omdat er bijvoorbeeld vind ik niet alleen in Groot-Brittannië maar ook elders misverstanden ontstaan over de backstop. Dat douane-unie arrangement wat je tijdelijk zou hebben als je niet op tijd uit de nieuwe relatie bent. En als de overgangsperiode voorbij is, alsof Europa het dan prachtig zou vinden als Groot-Brittannië er eindeloos in blijft zitten. Dat is absoluut niet waar. Dat is niet in het belang van de EU, want je krijgt uiteindelijk ook dan, hoewel er in die backstop afspraken zijn gemaakt over het zoveel mogelijk of blijven volgen of in ieder geval niet verslechteren op bestaande afspraken over standaarden, en bijvoorbeeld state aid, krijg je toch het enorme risico dat op onderdelen dingen uit elkaar gaan lopen. En dat het dus rommelig wordt. Daar heb je als Europese interne markt ook geen belang bij, en dat punt wil ik nog wel ’s maken, niet alleen naar Groot-Brittannië maar ook naar ons hier in Nederland, naar laten we maar zeggen de collega’s in Europa, dat er echt een gedachte zat achter die backstop. Je moet iets hebben om op terug te kunnen vallen, maar niemand heeft er belang bij dat dat lang duurt.

GEERTS
En het berust dan op toeval dat u daarmee alle argumenten weerlegt die mensen in Engeland, parlementariërs in Engeland gebruiken om tegen het verdrag te stemmen?

RUTTE
Dat is ook waar, dat het onderdeel is op dit moment van de Britse discussie. Een onderdeel. Het is niet zo dat de discussie alleen maar gaat over hoe lang duurt die backstop. De discussie gaat ook over allerlei andere vraagstukken rondom het uittredingsverdrag en de toekomstige relatie, maar dit is zeker een onderdeel daarvan. Maar je kunt ook niet zeggen dat is een discussie die daar in isolatie plaatsvindt. Die resoneert dan ook in de rest van Europa. En ik vind het belangrijk om daar nog ’s een keer de Nederlandse positie een keer in te markeren dat het naar onze analyse niet in het belang van Europa is, ook niet in het belang van het Verenigd Koninkrijk om zo’n situatie te lang te laten duren.

GEERTS
En als u Brits parlementariër zou zijn zou u dan voor of tegen het verdrag stemmen zoals het er ligt?

RUTTE
Als ik zelf Brits zou zijn, dan zou ik voor stemmen. Maar het zou ongepast zijn om daartoe een oproep te doen.