Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 23 november 2018

Mediatekst | 23-11-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag. Afgelopen dinsdag was het Kindervragenuur, was een heel leuk debat in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Ik kreeg daar vragen, zelf, van diverse leerlingen, maar ook allerlei collega's van mij kregen vragen. Vele van jullie hebben het volgens mij gevolgd, als ik zo later ook de uitingen in de media zag. En ik heb aan Luna Smit beloofd dat ik de vraag die ze mij had gesteld weer zou bespreken in de ministerraad. En haar vraag was: waarom is het eigenlijk zo dat kinderen onder de 18 jaar geen stemrecht hebben, waarom is dat niet 16 jaar en waarom is dat 18 jaar? Dus we hebben dat vandaag besproken en na discussie uiteindelijke de conclusie getrokken dat wij het kiesrecht houden, de grens daarvan, op 18 jaar. Daar zijn ook goeie redenen voor, het heeft er alle mee te maken vanaf welke leeftijd ben je in Nederland handelingsbekwaam? En die moet je ergens natuurlijk prikken, daar zijn veel discussies over geweest in het verleden. Maar zo raar was de vraag niet, want in Oostenrijk is die leeftijd 16 en er zijn ook andere landen in de wereld waar die leeftijd lager is dan 18. Maar goed, hier blijft 'ie dus 18. Dat betekent niet dat je als kind niet op alle mogelijke manieren actief kan zijn. Kijk naar het ministerie van VWS: Hugo de Jonge, Bruno Bruins, zij hebben samen met Blokhuis, hebben ze besloten natuurlijk om een heel systeem op te zetten waarbij jongeren ook een soort jongeren-minister zijn. En zo zijn veel ministeries bezig om ook jongeren te betrekken via raden, via overleggen. En je kan actief worden in jongerenorganisaties, in ngo's. Er zijn heel veel mogelijkheden. Ik ga haar natuurlijk een briefje sturen waarin ik dat allemaal nog eens zal vertellen en haar uiteraard ook nog erop wijzen dat ze ook lid kan worden van een politieke partij, zonder een partij te suggereren. Pas op, het is een overheidsbriefje. Maar daar kan je in veel gevallen al vanaf je 14e actief worden in allerlei jeugdorganisaties en natuurlijk in leerlingenparlementen. Ontzettend leuke ervaring, de brief gaat zo snel mogelijk uit.

Dan is vandaag ook gesproken over het Nationaal Preventieakkoord, gericht op het tegengaan van problematisch alcoholgebruik, overgewicht en roken. Dus niet voor mensen in deze zaal van toepassing, maar wel belangrijk voor onze samenleving. Staatssecretaris Blokhuis heeft hier het afgelopen jaar vreselijk hard aan gewerkt, tot stand gekomen in overleg met onder andere zorgverzekeraars, gemeenten, sportverenigingen, bedrijven, maatschappelijke organisaties. En in het totaal gaat het om meer dan vijftig maatschappelijke partners die hun handtekening onder dit akkoord zetten. En we horen het geroezemoes van de aansluitende persconferentie die daar over zal plaatsvinden hier.

Vandaag hebben wij het initiatiefvoorstel van Rob Jetten, de fractievoorzitter thans van D66 maar toen nog woordvoerder, toen dat initiatiefwetsvoorstel kwam, bekrachtigd om de benoeming van Commissarissen van de Koning en burgemeesters uit de Grondwet te halen. Dat was ook in overeenstemming met het Regeerakkoord.

En tot slot: volgende week ben ik, samen met Carola Schouten en de ministers Martina van Curaçao en Ruiz-Maduro van Aruba, in Colombia voor een officieel bezoek. Er reist ook een handelsmissie mee met 110 bedrijven, onder leiding van Hans de Boer van VNO-NCW. Ik ga dan aansluitend door naar Buenos Aires voor de G20. Ik ben dan zondag weer terug, dat is na vrijdag en overigens daar is Hoekstra bij, bij de G20 in Argentinië, maar hier zal volgende week Hugo de Jonge dan u te woord staan na de ministerraad.

Pensioenen

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, is er vandaag ook nog in het kabinet teruggeblikt op de mislukte pensioenonderhandelingen?

RUTTE
Zeker, ja daar is op teruggeblikt en met elkaar vastgesteld dat het ontzettend jammer is dat het niet is gelukt. Er was zicht op een akkoord dat zou leiden tot een beperking van kortingen, weer zicht zou bieden op indexatie, het pensioenstelsel ook weer geschikt zou maken voor de toekomst. En we blijven eraan trekken, het kabinet blijft de ambitie houden om in deze periode een pensioenhervorming vorm te geven. Maar deze poging is niet gelukt.

DE WINTHER
Wat betekent 'eraan trekken' precies? Gaat u nu zelf met wetgeving komen zonder de polder?

RUTTE
Wij gaan nu eerst het Kamerdebat hebben, aanstaande dinsdag. En wij nemen de komende paar weken om ons te beraden.

DE WINTHER
Maar kunt u dat enigszins concreet maken? Want u heeft wel de ambitie, dus u weet wel dat er kennelijk nog mogelijkheden zijn om iets te doen.

RUTTE
Nou we hebben de ambitie om in deze kabinetsperiode stappen te zetten in de hervorming van het pensioenstelsel, maar deze stap is niet gelukt.

DE WINTHER
Gebeurt dat ook zonder de polder straks?

RUTTE
Nee, nogmaals, we gaan de komende weken de tijd nemen om eens even precies te kijken van: waar staan we nu, ook in het contact natuurlijk met sociale partners, en wat zijn de mogelijkheden?

DE WINTHER
Er zijn aanwijzingen dat de vakbeweging niet alleen heeft geopereerd, maar ook in nadrukkelijk overleg stond, beïnvloeding van een aantal linkse partijen in de Tweede Kamer. Welke rol denkt u dat partijen als PvdA, SP en GL op de achtergrond hebben gespeeld bij het mislukken ervan?

RUTTE
Ik probeer nu dat iedere dag uit de kranten te halen, maar dat blijft een diffuus beeld. En verder moet ik dat… Ik heb te maken met de vakbeweging en de werkgevers en die hebben natuurlijk ook hun contacten met politieke partijen, overigens doorgaans over een breed front. Ik wijs altijd Han Busker erover dat er meer VVD'ers lid van de FNV zijn dan van de VVD. Hij heeft ongeveer 100.000 van zijn leden, stemmen VVD en de VVD heeft zelf maar 25.000 leden. Dus hij heeft meer VVD'ers als lid dan de VVD zelf. Dus het is ook een rijk geschakeerd iets en dus ook intensieve contacten. Er zit zelfs een Kamerlid in de VVD-fractie die voormalig voorzitter is van FNV Jongeren. Maar of in dit specifieke geval er met specifieke politieke partijen intensieve contacten waren, ja daar kan ik alleen maar naar gissen.

DE WINTHER
Maar welke rol heeft u daar zelf bij gespeeld? U heeft natuurlijk een reputatie van iemand die achter de schermen, nou ja, heel veel contacten onderhoudt ook met politieke concurrenten. Die contacten zijn altijd warm en u wordt erom gerespecteerd ook. Heeft u zelf eigenlijk moeite gedaan om via de politieke weg te proberen om dit voor elkaar te krijgen, via bijvoorbeeld de PvdA of GL?

RUTTE
Ja weet u, daar kan ik helaas niet op ingaan. Want dat zou om vertrouwelijke gesprekken en wat er dan precies wel of niet gebeurt, daar kan ik helaas niks over zeggen.

DE WINTHER
We hebben aanwijzingen dat u zich er juist niet mee heeft bemoeid en dat het vooral aan de heer Koolmees is overgelaten. Is dat misschien niet ook mede een reden waarom die politieke partijen niet heel erg veel zin hadden om zich ergens voor in te spannen?

RUTTE
Nogmaals, wat er achter de schermen allemaal gebeurt, ook in die gesprekken en met wie er contacten zijn, daar kan ik niks over zeggen.

DE WINTHER
Is dit een slechte week geweest voor Nederland en de toekomst van de pensioenen?

RUTTE
Het is gewoon niet goed dat het niet gelukt is, omdat er nu een risico is - volgend jaar - van kortingen, er minder perspectief is op indexatie. En het pensioenstelsel dat gelukkig behoort tot de beste pensioenstelsels van de wereld, maar tegelijkertijd in toenemende mate onder druk staat vanuit het oogpunt van de solidariteit tussen generaties en de balans binnen het stelsel zelf. Het is een precair fragiel stelsel en we hebben natuurlijk een poging gedaan met elkaar om te bezien of op basis van een zo'n beetje afgerond, praktisch afgerond SER-advies, of het mogelijk was om ook tot een politieke afspraak te komen. En dat is niet gelukt en dat is echt jammer, omdat het betekent dat dat risico op kortingen en geen perspectief op indexatie er nog steeds is. En dat raakt overigens ook werkenden. Wij zijn allebei werkend, we hebben er vaak niet zo'n zicht op hoe ons pensioen geïndexeerd wordt omdat je niet dat iedere dag volgt, dus het is vooral voor de gepensioneerden heel zichtbaar als niet geïndexeerd wordt of gekort. Maar het raakt natuurlijk ook de werkenden die uiteindelijk een lager pensioen hebben als ze met pensioen gaan.

DE WINTHER
Toch even een laatste vraag meneer Rutte, want u bent er zelf niet over begonnen net in uw inleidende toespraak tot ons. Toen had u het over andere dingen als het Preventieakkoord, maar dit is toch misschien wel de grootste nederlaag tot nu toe geweest voor het kabinet. Moeten mensen zich niet vreselijk zorgen maken dat er na acht jaar onderhandelen nu niets op tafel ligt en dat er kortingen aanstaande zijn?

RUTTE
Nou deze poging om tot een afspraak te komen is niet gelukt. In het soort termen waarin u het nu brengt, ja daar ben ik nooit zo heel erg van. Want als alles moet worden gezien in overwinningen en nederlagen, dan zit ook alles in plussen en minnen en zero sum games. En je hebt hier te maken met een tripartiet overleg van werkgevers, werknemers en het kabinet over een hele ingewikkelde kwestie, technisch ingewikkeld, maatschappelijk ingewikkeld. Ik moet vaststellen, en dat betreur ik, dat de vakbeweging geen ruimte zag om de noodzakelijke stappen te zetten. Ik vind dat het kabinet een zeer ruimhartig aanbod heeft gedaan waarvan ik ook merkte bij ook de vakbeweging dat het eerder hun verwachtingen overtrof dan ondertrof, onder de verwachtingen stond die ze gedacht hadden. Maar feit is dat het niet gelukt is en dit kabinet blijft ernaar streven om tot een pensioenhervorming te komen. En wij nemen de komende weken de tijd om de vorm waarin en ook de samenhang met de polder daarin te bekijken.

DE ROOY (RADIO 1)
Kunt u eens gewoon heel makkelijk uitleggen waarop het nou precies is stukgelopen bij deze onderhandelingen?

RUTTE
Ja, dan moet ik helemaal prijsgeven wat de onderhandelingsposities waren van de vakbeweging. Dat is aan hen. Ik kan op één abstractieniveau hoger zeggen dat er eigenlijk praktisch overeenstemming was en er zat in ieder geval geen zware discussie meer over op het SER-advies. En dat is dus het advies van werkgevers, werknemers en Kroonleden in de Sociaal-Economische Raad over het toekomstige pensioenstelsel. Dat gaat om een tweede pijler, dus het pensioen dat u en ik voor sparen bij onze werkgevers. Dus daar waren we eigenlijk wel uit. Vervolgens was er een discussie over de AOW, dus over de eerste pijler waar het kabinet natuurlijk mee aan zet is. Daar leefde een aantal wensen, ten aanzien van zware beroepen, ten aanzien van pensioen voor zzp'ers, ten aanzien van de pensioenleeftijd en ook de koppeling aan de levensverwachting. Op al die punten heeft het kabinet, vind ik, vergaande stappen gezet richting de vakbeweging, ter grootte van ongeveer zeven miljard euro in geld maar op de inhoud ook echt betekenisvolle stappen in hun richting. Ook op de avond zelf nog van dinsdag. Maar dat bleek uiteindelijk niet genoeg te zijn.

DE ROOY
Ik denk dat heel veel mensen niet begrijpen dat er na acht jaar onderhandelen en eigenlijk iedereen ongeveer weet wat de mogelijkheden zijn van de ander, dat het dan toch op het laatst allemaal klapt in één keer.

RUTTE
Nou ja, in ieder geval deze poging is niet gelukt, dat klopt.

DE ROOY
U zegt de hele tijd 'deze poging is niet gelukt', doelt u dan op een nieuwe poging met de polder of wellicht een andere mogelijkheid om toch…

RUTTE
Wij beraden ons nu over de vervolgstappen en welke vorm en met wie, dat gaan we allemaal bekijken.

DE ROOY
Dat zou ook alleen het kabinet kunnen zijn?

RUTTE
Daar zeg ik helemaal niks over. We gaan eerst ons daar goed over beraden.

DE ROOY
Een laatste vraag hierover: denkt u dat het ook meespeelt dat de urgentie op dit moment misschien niet zo groot geacht wordt over dit onderwerp?

RUTTE
Nee, geloof ik niet, want die urgentie wordt zeer groot geacht omdat we zien volgend jaar dat er fondsen zijn die mogelijk moeten korten. Dat zou met zo'n pensioenakkoord in veel mindere mate of niet, of in ieder geval in veel mindere mate, nodig zijn geweest omdat dan toezichthouders hadden kunnen anticiperen met het komende stelsel. Er is ook steeds, al jaren, in heel veel gevallen geen sprake van indexatie. En door dit pensioenakkoord zou die mogelijkheid van indexatie zich weer over een veel breder front gaan voordoen, terwijl tegelijkertijd jongeren nog steeds een zeer solide pensioen zouden opbouwen. Dus dat zag er allemaal goed uit en daar was ook eigenlijk best vergaand overeenstemming over, maar voor de vakbeweging was altijd belangrijk om tegelijkertijd afspraken te maken over de AOW, de leeftijd waarop je met AOW gaat tot en met de positie van zzp'ers, zware beroepen. Dat wisten we en daar gingen de gesprekken vooral over vorige weken en daar hebben we dus uiteindelijk niet overeenstemming over kunnen bereiken.

DE ROOY
Maar de pensioenpotten zitten niet leeg, sterker nog er zit heel veel geld in, dus dat daardoor misschien een stuk urgentie ontbreekt?

RUTTE
Goed, er zit 1350 miljard in de potten. Alleen we hebben ook heel veel pensioenverplichtingen en we hebben op dit moment pensioenen die vrij stevige garanties geven over hoe dat pensioen eruit gaat zien met als gevolg dat vanwege de vergrijzing van Nederland en de demografische ontwikkelingen de pensioenfondsen in veel gevallen gedwongen worden om niet te indexeren nu. Mogelijk zelfs kortingen aanstonds zouden zijn en door een nieuw pensioenstelsel met een betere verdeling van solidariteit tussen de generaties het mogelijk zou zijn geweest om ook met een nieuwe definitie van een mate van zekerheid die je biedt bij datum van pensionering en daarna het mogelijk zou zijn geweest om die kortingen te voorkomen en indexaties mogelijk te maken.

Bezoek Colombia

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, u gaat binnenkort naar Colombia vertelde u net. Nou is Nederland samen met Duitsland en België in een ware patatoorlog verwikkeld met Colombia. Zij dreigen om heffingen te gaan houden op verwerkte aardappelproducten die vanuit Nederland komen. Is dat ook iets wat u gaat bespreken daar?

RUTTE
Nou, dat is nog niet zeker, maar ik zal natuurlijk dat dossier bij mij dragen en als zich de mogelijkheid voordoet om dat een positieve zwieper te geven, dan zullen we dat natuurlijk doen.

VAN DER AA
Want mevrouw Kaag heeft samen met de Belgen en de Duitsers verzocht aan de WTO om een handelszaak hiervan te maken via de EC.

RUTTE
Dus er lopen een aantal punten, maar mijn rol in deze handelsmissie, dat gaan we nog goed bekijken, ook welke kansen zich voordoen. En daar kan je ook niet te veel over vertellen in het openbaar, omdat deze kansen dan ook afnemen.

Prinses Margarita

THEULINGS (EENVANDAAG)
Meneer Rutte, in een echtscheidingszaak, als een van de twee partners meer vermogen heeft of meer salaris dan de ander worden over het algemeen afspraken gemaakt over alimentatie. Gelden dat soort afspraken ook voor prinses Margarita?

RUTTE
Prinses Margarita is niet lid van het Koninklijk Huis, dus ik doe geen woordvoering over haar.

THEULINGS
Nou wil het geval wel dat voor de rechter de Thesaurier van het Hof, dat valt wel onder Algemene Zaken, heeft verklaard dat zij niet over een vermogen beschikte om alimentatie te betalen. En vervolgens koopt zij even later een huis van 1,7 miljoen, handje contantje, hypotheekvrij. Vindt u dat niet opmerkelijk?

RUTTE
Ja nogmaals, u refereert aan berichten vandaag dat er een bepaalde zaak weer tot leven zou zijn gekomen, ook voor de rechter. Dat is sowieso reden voor mij en er niks over te zeggen. En bovendien is zij geen lid van het Koninklijk Huis, dus ik voer geen woord over haar.

THEULINGS
Maar een ambtenaar waar u wel verantwoordelijkheid voor draagt die mogelijk meineed heeft gepleegd, is dat geen serieuze zaak?

RUTTE
Nogmaals, ik verwijs naar het vorige antwoord.

Preventieakkoord

KOOLE (RTL NIEUWS)
U sprak al even over het Preventieakkoord. Bent u er trots op dat u voorman bent van wat wel wordt gezien als een betuttelkabinet?

RUTTE
Een wat?

KOOLE
Een betuttelkabinet.

RUTTE
Ja, goed, labels plakken in de politiek is gebruikelijk, dat heb ik ook wel eens gedaan in de oppositie. Maar dat is het niet. Het is een serieuze poging om waar het gaat om overgewicht, alcohol, roken, als samenleving grote stappen te zetten.

KOOLE
En bent u trots op het akkoord dat eruit gekomen is?

RUTTE
Ja, daar ben ik trots op. Ja, het is op een typisch Nederlandse manier tot stand gekomen over een breed front met maatschappelijke organisaties. Daardoor is er ook draagvlak. Niet iedereen zal blij zijn met alle elementen erin. Maar we hebben natuurlijk met elkaar verregaande ambities om ons mooie land nog gezonder oud te laten worden.

KOOLE
Er is met veel organisaties gesproken. Tegelijkertijd heeft het RIVM berekend dat de effecten waarschijnlijk zullen tegenvallen. Is dit niet het nadeel van het polderen?

RUTTE
Nee volgens mij wordt met dit akkoord een grote stap gezet op weg naar alle gewenste doelen. Het is daarmee ook echt de start van een beweging. Alle ambities die er zijn blijven ook gehandhaafd, ook in het akkoord. Ik zou zeggen: vraag dadelijk Paul even alle details. Maar volgens mij ligt er een puik stuk werk.

Opzeggen VVD-lidmaatschap door burgemeester Assen

VRAAG
Meneer Rutte, de burgemeester van Assen heeft zijn VVD-lidmaatschap ingeleverd. Hij noemde als reden een aantal concrete voorstelletjes, maar ook concretere plannen van uw partijgenoten zoals harder straffen in probleemwijken, het schrappen van de discretionaire bevoegdheid en de hervorming van de rechtsbijstand. Wat dacht u toen u dat las?

RUTTE
U spreekt met mij als minister-president, niet als VVD-voorman. Bovendien, die kent de VVD niet eens, zo'n voorman, dus.

VRAAG
Dus u hebt ook verder geen contact hierover gehad?

RUTTE
Ik ga hier niks over zeggen, dit is een VVD-zaak en daar moet ik niet de persconferentie met de Directeur-Generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst voor gebruiken.

Preventieakkoord (2)

JOOSTEN (ELSEVIER)
Ik wil even iets weten over de status van het Preventieakkoord.

RUTTE
Maar is het niet beter dat nou dadelijk aan Paul Blokhuis te vragen?

JOOSTEN
Nee, dit is echt een meer over de rechtsstaat, de politieke status van het preventieakkoord. Is dit nou een dictaat voor de Tweede Kamer, voor het parlement, of heeft de Kamer er ook nog iets over te zeggen. Met andere woorden: u wees er net op: het is een polderbesluit, een poldervoorstel, polderakkoord. Maar het is toch de regering en het parlement die in dit land besluiten tot stand brengen?

RUTTE
Zo is het. We leven niet in een corporatistische samenleving. U heeft helemaal gelijk.

VRAAG
Maar kan er nog iets aan gewijzigd worden aan het Preventieakkoord of moet de Kamer dit slikken?

RUTTE
Luister dit kabinet sluit dit akkoord. Het kabinet regeert en de Kamer controleert. En als het om wetgeving gaat zijn we medewetgevers, dus wij rapporteren aan het parlement, een controlerende taak, en wij staan hiërarchisch op dezelfde hoogte als medewetgever en wij staan beneden de Kamer als het gaat om de controlefunctie. En bij dit soort zaken zullen er altijd elementen van regelgeving in zitten, en dan staan we dus gelijk en dan moeten we het samen doen. En er zullen ook elementen in zitten waar de Kamer ons controleert en dan hebben wij respectvol verslag uit te brengen en ons dan te bezien wat de Kamer daar van vindt.

VRAAG
Want het is niet zo dat u dit voorlegt aan de Kamer, actief?

RUTTE
De Kamer krijgt natuurlijk een brief ongetwijfeld waarin alle zegerijke effecten van dit akkoord beschreven staan en dat zal zonder twijfel ook tot gedachtewisseling met het parlement leiden.

VRAAG
Stel dat die Kamer nou toch nog dingen wil wijzigen. Ik bedoel: we kennen het ook op internationaal gebied, maar ik verleg het nu even naar deze regering.

RUTTE
Maar nogmaals, voor zo ver dat gaat om regelgeving waar wij co-decideerders zijn, gezamenlijk besluiten nemen, is dat gewoon in de wet geregeld. En waar het gaat om de controlerende functie, de Kamer kan moties indienen, dan is de regering in principe gehouden die moties uit te voeren tenzij wij expliciet verklaren dat niet te doen. Maar ik zie hier eerlijk gezegd geen grote problemen.

VRAAG
Als het niet bijvoorbeeld geregeld wordt dat die rookhokken of hoe die ook heten, in 2020 weg moeten, dat is een wetgevend voorstel denk ik?

RUTTE
Ik heb hier niet precies paraat welke onderdelen exact in wetgeving moeten en welke niet, maar er is een normaal verkeer tussen regering en parlement, ook over dit Preventieakkoord.

VRAAG
Ziet u zelf een trend naar meer besluiten die voorafgaan, die worden voorafgaan door polderakkoorden?

RUTTE
Het vorige kabinet heeft ik weet niet hoeveel akkoorden gesloten. Het kabinet van de VVD en de PvdA. Met over de cure, over de care, over het onderwijs, over het hoger onderwijs, uiteraard het hele brede akkoord met de oppositiepartijen over de begroting vanaf 2014, gesloten in oktober 2013. Ja jongens, zo doen we dat in Nederland. Dat is ook waarom dit land zo succesvol is en altijd draagvlak probeert te zoeken voor de uitvoering van besluiten, ook met regeringen met een beperkte parlementaire meerderheid. Maar dat doet niets af aan het soevereine recht van de Kamer om in zijn controlerende en medewetgevende taak alles te doen wat de Kamer noodzakelijk acht. Dat kun je nooit blokkeren, dat is er, en dat vindt zijn volle werking.

Samenwerking met China

VRAAG
Meneer Rutte, de Wall Street Journal berichtte vanochtend dat de VS zijn bondgenoten zou hebben opgeroepen om het Chinese Huawei in de ban te doen. Heeft Nederland ook zo'n oproep ontvangen?

RUTTE
Ik pak even de goede Q&A erbij en ik zeg uit mijn hoofd alvast dat dat niet zo is. Maar als u nou even doorpraat om uit te leggen wat er precies in de Wall Street Journal staat dan kan ik intussen even het goede antwoord zoeken.

VRAAG
Precies wat ik net aan gaf. De VS roepen zijn bevriende bondgenoten op om geen zaken meer te doen met Huawei vanwege het…

RUTTE
Interessant…

VRAAG
Mogelijke gevaar op spionageactiviteiten en het stelen van intellectueel eigendom.

RUTTE
Ja, ga door. Ja kijk 's. Het kabinet is niet met een dergelijk verzoek benaderd.

VRAAG
U bent geen bevriende bondgenoot meer?

RUTTE
Ik denk het wel, maar we zijn niet benaderd.

VRAAG
En stel u wordt in de komende dagen nog wel op de hoogte gebracht van dit verzoek. Wat zou uw antwoord dan zijn?

RUTTE
Dan zou dan een als-dan vraag zijn, maar toch even meer in het algemeen. Kijk, er liggen natuurlijk veel kansen om met China samen te werken op ICT-gebied, e-commerce, dat doen we ook. En tegelijkertijd moeten we ook niet naïef zijn. Niet alleen met China, maar in het algemeen moeten we niet naïef zijn en ons altijd beschermen tegen de kwetsbaarheden die te maken hebben met digitalisering, met internet. En dat doen we ook. En dat doen we ook op een case by case basis. Dus we zijn constant bezig om die risico's in kaart te brengen. En als het gaat heel specifiek over dit type bedrijven maakt het kabinet ook iedere keer zijn eigen afweging. Maar tegelijkertijd kun je daar natuurlijk ook niet in het openbaar heel veel over zeggen. Daar heeft overigens ook Ferd Grapperhaus, de minister van Justitie en Veiligheid, op 18 oktober, hoe weet ik dit allemaal, Kamervragen over afgedaan.

Nabestaanden MH17 stappen naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens

VRAAG (BNR NIEUWSRADIO)
Een vraag over de MH17-nabestaanden, misschien moet u het er even bij pakken. Die stappen naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Heeft u het gevonden? En mijn vraag is: zij klagen Rusland aan voor hetgeen hen is overkomen, grondrechten geschonden, het onderzoek wordt eigenlijk door de Russen gebarricadeerd. Wat vindt u daarvan dat zij naar Straatsburg stappen nu naar het Hof?

RUTTE
Alle begrip voor en dat staat de nabestaanden ook vrij om dat te doen. Zij hebben daar ook het volste recht toe en de verschillende juridische procedures die lopen zoals bijvoorbeeld vanuit een aantal landen waaronder Nederland ten aanzien van de staatsaansprakelijkheid en een eventueel strafproces, de klacht van de nabestaanden, in dit geval bij het EHRM, die staan allemaal los van elkaar en die interfereren ook niet.

VRAAG
Die nabestaanden willen natuurlijk gehoord worden, die zijn natuurlijk ook erg gefrustreerd. Het is ook een gevolg van dat er hier niets gebeurt. Dat het hier zo lang duurt dat ze nu naar Straatsburg gaan denk ik. Hoe schrijnend is dat?

RUTTE
Daar zit een aanname in die ik echt niet deel. Er wordt nog iedere dag door een hele grote groep mensen bij het Openbaar Ministerie en het Joint Investigation Team van vijf landen ongelofelijk hard gewerkt om de zaken rond te krijgen. Maar we weten van dit soort vreselijke rampen, dit soort vreselijke gebeurtenissen, dat het uiterst complex is. Daar is ook intensief contact over met nabestaanden, ook in het georganiseerd verband dat zij hebben. Dus als iemand hier zou denken dat daar niet met de grootst mogelijke snelheid aan gewerkt wordt, dan wil ik dat graag hier wegnemen. Dat zou ik ook echt demotiverend vinden voor de vele mensen die daar dag in, dag uit mee bezig zijn. Maar het moet wel zo zijn dat alles wat zij doen en wat ze uiteindelijk ook presenteren juridisch natuurlijk van linksboven tot rechtsonder en van A tot Z houdbaar moet zijn. Dat kost tijd en dat vraagt ook het doorploegen van ongelofelijk veel materiaal en het spreken met heel veel mensen. Dus dat proces loopt en nabestaanden staat het volledig vrij om daarnaast eigen procedures te starten en deze interfereert niet met de lopende zaak.

VRAAG
Oké dus dat zijn twee verschillende soorten zaken, ja, en waarbij dan in Straatsburg, is dat dan ook weer symbolisch of…?

RUTTE
Wat zij nu doen?

VRAAG
Ja wat verwacht u daar dan van?

RUTTE
Dit is een zaak van nabestaanden, niet van de regering dus ik ga daar geen commentaar op geven. Ik respecteer het, ik heb er ook begrip voor, maar we gaan er verder geen commentaar op geven.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, daar even op door, want het Nederlandse kabinet zou ook kunnen overwegen om de nabestaanden te ondersteunen met juridische hulp, met alle mogelijke assistentie. Bent u dat van plan?

RUTTE
Dat zijn wij niet van plan en dat is zo dat, voor zo ver juridische hulp in dit soort vreselijke zaken aan de orde is, is dat ook altijd gebeurd en gebeurt het. Maar wij hebben onze eigen zaken lopen op dit moment en dat is natuurlijk het onderzoek van het Joint Investigation Team, waar ons eigen Openbaar Ministerie bij is betrokken. Sinds mei natuurlijk de hele kwestie van de staatsaansprakelijkheid. En dat is wat wij doen als Nederland, ook in samenwerking met vier andere landen, namens alle nabestaanden richting de mensen die hier verantwoordelijk voor zijn.

LAMBIE
Dus die nabestaanden hoeven dan niet te rekenen op enige hulp vanuit het Nederlandse kabinet want er lopen al twee procedures, zegt u?

RUTTE
Nee maar kijk, er zijn… Heel precies is geregeld waar nabestaanden recht hebben op vergoedingen, ook juridisch. Dat is altijd heel netjes gegaan, daar is ook goed contact over met de organisaties van nabestaanden. Maar buiten die vaste afspraken is niet voorzien in extra vergoedingen. En ik zou ook niet met zekerheid kunnen zeggen of dit er wel of niet onder valt. Als dat zo is, dan is dat een zaak voor nabestaanden en het ministerie van Justitie en Veiligheid, maar er is niet voorzien nu om buiten de gebruikelijke procedures extra dingen te doen. Het kabinet, samen met andere landen, via het Openbaar Ministerie, zet maximaal in op waarheidsvinding en het krijgen van gerechtigheid via de bestaande kanalen.

LAMBIE
De advocaat van de nabestaanden, maar het is ook al eerder door het internationale onderzoeksteam gezegd: Rusland verzuimt om mee te werken. Nu bent u volgende week op dezelfde top als de Russische president Poetin, gaat u hem daarop aanspreken?

RUTTE
Kijk, de Nederlandse regering is altijd beschikbaar om, als het Openbaar Ministerie dat dienstig acht, ons in te zetten voor de waarheidsvinding en het creëren ook van gerechtigheid. Dat doen wij altijd in opdracht van, want als ik dat uit mezelf zou doen is dat een politiek oordeel en dan verzwak ik de positie van Nederland en het Joint Investigation Team tegenover landen en personen die op dat moment aan de orde zijn. En of dat gebeurt en in welke mate, kan ik nooit iets over zeggen.