Keynote speech Cora van Nieuwenhuizen, Minister van Infrastructuur en Waterstaat, NVB-congres Lelystad, 1 november 2018
Meneer Appelman, meneer Janse de Jonge, beste wethouders, dames en heren,
Wat een boeiende dag heeft u hier vandaag. Erg jammer dat mijn agenda het niet toeliet u wat langer te vergezellen…
Ik ben nu een jaar minister en ik kan u zeggen: ik kom vaak en graag in dit gebied. Ik was hier recent voor het openstellen van Marker Wadden. Ik mocht dit jaar de Cornelis Lely-lezing houden. En we vierden hier samen 100 jaar Zuiderzeewet. Mét daarbij de ondertekening van het Peilbesluit IJsselmeer.
Afgelopen zomer bleek maar weer hoe belangrijk het IJsselmeer is. Onze nationale regenton, waarmee we de gevolgen van de droogte enigszins konden beperken en het hele land van voldoende zoetwater konden blijven voorzien.
En nóg is de droogte niet voorbij. Schippers en verladers ondervinden het dagelijks aan den lijve. En ook hier blijkt de waarde van het IJsselmeer. Nu als vaarroute. Veel schippers kiezen vanwege de lage waterstand op de IJssel de route over het IJsselmeer om naar het oosten van het land te komen.
En nu heeft het IJsselmeer ook nog een nieuwe binnenhaven. Genoeg reden voor de NVB om hier haar jaarcongres te houden en genoeg reden voor mij om weer naar Lelystad te komen...
Want u weet, in Den Haag draaien we elk dubbeltje om. Maar voor investeringen in binnenhavens hebben we een goed verhaal! Want er moet meer vracht van de weg naar water en spoor. Nergens in Europa heeft de binnenvaart zo’n groot aandeel in het goederentransport, maar dat betekent niet dat we achterover kunnen leunen.
We zien hier en daar – ook door de droogte – tekenen van een reverse modal shift: vervoer dat van het water weer teruggaat naar de weg. En dat willen we niet! Samen met de Topsector Logistiek zijn we druk bezig met een plan om dat tegen te gaan. Want we willen minder files en we willen een betere luchtkwaliteit. En daarop is de binnenvaart het antwoord.
We hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd. In vaarwegen, in sluizen, in binnenhavens. Onder meer met het programma Beter Benutten, de Topsector Logistiek en natuurlijk de Quick Wins regeling. 59 binnenhavens kregen met geld uit de Quick Wins regeling nieuwe kades en extra los- en laadplaatsen. Hier in Lelystad een hele nieuwe terminal.
De Topsector Logistiek had een succesvolle actie Lean and Green Off Road, waarbij we verladers hebben geholpen met het bundelen van stromen. In Brabant, dat vond ik nog een mooie, gingen in ruil voor investeringen in de infrastructuur onder meer Bacardi en Coca-Cola hun lading bundelen op een schip. Ik heb Bacardi en Cola altijd al een goede combinatie gevonden… Allemaal initiatieven die dagelijks vele honderden vrachtwagens van de weg halen…
Grote investeringen met hoge verwachtingen. Het is aan u, bedrijven en gemeenten, om de verwachtingen waar te maken en de terminals zo goed mogelijk te benutten. En dan komt het aan op samenwerking. Want… we hebben het altijd over een ‘modal shift’, maar er is ook een ‘mental shift’ nodig! Vooral bij verladers, zeg ik er meteen bij. Maar u kunt daar een handje bij helpen. Want voor verladers is het nog wel eens spannend. Komt mijn lading wel op tijd? Komt mijn lading wel precies waar ik hem hebben wil?
Samen met Havenbedrijf en andere partijen werken we op dit moment hard om de congestie in Rotterdam aan te pakken. Maar het is ook aan u om verladers gerust te stellen. En hen te overtuigen dat goederenstromen met dezelfde bestemming en dezelfde timing heel goed samen op een schip kunnen.
We moeten van papier naar digitaal. Ik hoef het u niet uit te leggen. Digitalisering levert uw havens enorme tijdwinst op. Informatie over schepen en vracht kan immers al vóór aankomst van het schip bij u binnen zijn.
U kunt alvast laad- en losplaatsen prepareren. U kunt alvast verbinding maken naar andere transportmodaliteiten, naar spoor- of wegvervoer, zodat de doorvoer naadloos kan verlopen. En juist vanwege dat laatste, een naadloze overslag, zullen verladers eerder voor de binnenvaart kiezen. Zekerheid is wat ze willen. En zekerheid is wat u hen bij een digitale afhandeling kunt bieden.
De ontwikkelingen gaan snel, maar nog lang niet iedereen in de transportketen doet mee. En dat is begrijpelijk. Havens en transporteurs werken op dit moment met verschillende ICT-systemen die niet of nauwelijks met elkaar communiceren. Ook de wetgeving – zowel in Nederland als in onze buurlanden – werkt de keuze voor papier nog in de hand. Ons ministerie is daarom hard aan de slag om zowel in Nederland als in Europa te werken aan een neutraal, decentraal, veilig en voor iedereen toegankelijk netwerk van data delen.
Ook de digitale overheid moet eraan meedoen. Het is een klus, een fikse. Maar ik loop graag deze marathon met u. Daarbij vind ik het belangrijk dat iedere marktpartij vanuit zijn eigen systeem of platform door een technische koppeling aan elkaar kan worden verbonden. Liefst zonder de introductie van weer een nieuwe standaard. Geen nieuw systeem, graag!
Er zijn al een aantal goede voorbeelden. Vorig jaar zijn we begonnen aan een project voor papierloos transport in de containervaart. Onze inspectie, de ILT, en ook de politie kunnen de scheepsvracht papierloos controleren. Het Openbaar Ministerie steunt dit initiatief en de resultaten zijn positief. Met een kleine aanpassing in de ICT kon de informatie vlekkeloos worden uitgelezen.
Wat mij betreft zetten we dit project door naar de hele containervaart en tankvaart. We willen het en we kunnen het! De NVB heeft daarbij als koepel van alle binnenhavens een belangrijke rol! Ik ben wat dat betreft ook blij met de samenwerking tussen de NVB en Rijkswaterstaat.
Dames en heren,
Op dit moment hebben velen van u iets anders aan het hoofd. De droogte die nog steeds aanhoudt, trekt een zware wissel op de binnenvaart. Op veel plekken varen schepen met minder dan de helft van hun laadcapaciteit, waardoor twee tot drie keer zoveel schepen nodig zijn. Bijna alles wat kan varen, vaart. De haven van Deventer moest zelfs een tijd zijn deuren sluiten.
Eén ding laat het wel zien: het enorme maatschappelijke belang van de binnenvaart! Als uw werk stilvalt, dreigt er een tekort aan veevoer, hapert de bouw en stagneert de olieaanvoer naar Duitsland en Zwitserland. Ik help u hopen dat de maanden november en december verlichting brengen.
De situatie drukt onze neus op de feiten: klimaatverandering speelt niet in de verre toekomst en het speelt niet alleen in warme, arme landen. Graag doe ik op deze plek opnieuw een oproep om u maximaal in te zetten voor de Green Deal die we binnenkort hopen te sluiten.
U bent daarbij een belangrijke speler! U bent degene die korting op havengelden kunt geven voor schonere schepen. U bent degene die extra walstroomvoorzieningen kunt aanleggen. U bent degene die kan zorgen voor de benodigde infrastructuur: bunkerstations voor nieuwe schone brandstoffen, of locaties om accu’s te wisselen.
De Green Deal is een lastig proces, maar ik heb nog steeds goede moed. De binnenvaart mag niet achterblijven in zijn bijdrage aan het klimaatakkoord van Parijs! Ook daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de NVB.
Samenwerken, daar komt het eigenlijk bij alle opgaven op neer. En ik zie goede voorbeelden in uw branche. De trend dat steeds meer binnenhavens clusters vormen, is zeer welkom. Port of Zwolle bijvoorbeeld werkt goed samen met Meppel en Kampen. En, ik mag natuurlijk niets zeggen over de locatie van het NVB-congres volgend jaar, maar ik heb begrepen dat ook daarvoor twee havens een innige samenwerking aangaan!
Er is nog 1 ding waar ik wel iets over kan zeggen en dat is misschien ook een nieuwtje: in 2019 verschijnt er weer een Binnenhavenmonitor! Onze gezamenlijke analyse van het wel en wee in uw sector. De opdracht wordt op dit moment aanbesteed en de NVB is nauw betrokken bij de opzet en uitwerking.
Dames en heren, ik rond af. Ik wil de NVB bedanken voor de constructieve samenwerking. En ik wens u hier in Lelystad, maar vooral ook de branche als geheel, veel succes.
Dank u wel.