Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 12 oktober 2018

Mediatekst | 12-10-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag. Ik heb vorige week verteld dat we opnieuw kijken naar het hele bedrijfsleven pakket als onderdeel van de belastingmaatregelen. Daar zijn deze week gesprekken over gevoerd, daar willen we natuurlijk vaart mee maken. Wel zorgvuldig. En dan ook een besluit nemen wat past binnen de doelstellingen om ervoor te zorgen dat Nederland aantrekkelijk blijft en aantrekkelijk is en ook zal blijven waar het gaat om het behoud van banen en waar het gaat om het genereren van welvaart. Dat proces loopt nu en ik kan niet op de uitkomsten vooruit lopen, maar ik hoop wel – ik verwacht ook eigenlijk wel – dat dat binnen afzienbare termijn zou moeten lukken. 

Van belang voor een goed vestigingsklimaat is ook dat Brexit goed verloopt. Ik ben laat omdat ik nog even bijgepraat heb net met Theresa May telefonisch. Het is daarbij zaak dat het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie zo ordelijk mogelijk verloopt. Er wordt op dit moment heel druk onderhandeld door teams van de Europese Unie, het team van het Verenigd Koninkrijk. We hopen volgende week op de Europese Raad als het enigszins kan dat daar toch ook eerste resultaten uit komen. Dan kun je ook bekijken of het zinvol is om eventueel nog een volgende bijeenkomst te hebben in november over Brexit en ik ben daar voorzichtig optimistisch over dat we volgende week stappen kunnen zetten, maar heel veel zal afhangen van alles gesprekken die plaatsvinden de komende dagen. 

Een ander belangrijk onderwerp tijdens de Europese Raad is migratie. Daarbij gaat het natuurlijk in de eerste plaats om ervoor te zorgen dat we de buitengrenzen van Europa versterken. Dat wil zeggen: afspraken maken met landen, bijvoorbeeld in Afrika - Turkije-deal, ‘Turkije-overeenkomst achtige afspraken’ met landen in Afrika. Over een gereguleerde toegang tot Europa. Ook voor zorgen dat als mensen dan toch naar Europa komen dat ze dan goed worden geregistreerd. Dat de mensen die niet mogen blijven worden teruggestuurd. Ten tweede gaat het erover dat je in Europa komt tot een herziening van het gemeenschappelijke asielstelsel. Het zogenaamde GEAS. Heel belangrijk daarbij omdat dat raakt aan de secundaire migratiestromen. Op dit moment zie je eerlijk gezegd meer, sommige dagen meer secundaire binnen Europa dan primaire migratie die geregistreerd Europa in komt. Dus blijkbaar wordt niet iedereen geregistreerd. Nou, dat vermoeden hadden we al. Maar daarom is het zo belangrijk dat niet alleen die afspraak met Afrika er komen, maar ook dat die ‘controlled locations’, wat we vroeger hotspots noemden, dat die beter gaan functioneren. In de voorbereiding op die Europese Raad vinden ook weer bilaterale gesprekken plaats. Deze week was Angela Merkel in Den Haag. Maandag komt Sebastian Kurz hier naar toe, de Oostenrijkse kanselier, hij is thans de kanselier is hij van het land wat thans het roterend voorzitterschap heeft van de Raad van de van Europa. Dus wat wij in de eerste helft van 2016 deden, doet hij thans. Dus het is nuttig dat hij er is. Dat wordt sowieso druk, want maandag, dinsdag brengt ook de Chinese premier een bezoek. Dus dat wordt een tjokvol programma, maar wel mooi. 

Tot slot, vanwege mijn aanwezigheid bij die Europese Raad en de aansluitende ASEM-bijeenkomst in Brussel. Dus met Azië, zult u volgende week hier geheel en al bediend worden door Hugo de Jonge. 

Gesprek met top bedrijfsleven

BREEDVELD (NOS JOURNAAL) 
Hoe was uw gesprek gisteren met de top van het Nederlandse bedrijfsleven? 

RUTTE
Ja, dat heeft wat aandacht gekregen, zag ik. En dat was een goed gesprek. 

BREEDVELD
Ja. 

RUTTE
En dat was een goed gesprek om…dat was al een tijdje gepland. Zij komen vaker bij elkaar. Dit zijn de voorzitters van de raden van commissarissen van de grote beursgenoteerde ondernemingen. Die hebben, geloof ik, twee keer per jaar een bijeenkomst en die vonden het een goed idee om een keer ook een gesprek met mij te hebben. Dus dat hebben we eerder dit jaar afgesproken en dat was gisteren. Gesproken over Europa, gesproken over het vestigingsklimaat in Nederland, maar ook gesproken over de relatie grote bedrijven-samenleving-politiek. En ik heb in ieder geval zelf twee dingen naar voren gebracht, dus ja: ik denk dat jullie echt veel meer je best moeten doen om te engageren met de Nederlandse politiek over een veel breder front. En ten tweede: word zichtbaar. Ga de talkshows in, ga op tv uitleggen hoe het zit. Als bij ING dingen spelen, ga naar jullie toe, de journalisten. Praat ermee. Ga bij Pauw zitten of De Wereld Draait Door of desnoods bij Hart van Nederland, waar je het ook maar kwijt wilt, maar ga praten. 

BREEDVELD
Ja, want het had iets wrangs, dat het bedrijfsleven het heeft over verstoorde relaties terwijl…

RUTTE
Ik bedoelde dat niet lelijk overigens, ‘desnoods’. Nee, nee, helemaal niet. Sorry. Nee, nee. Ik bedoelde… 

Rumoer in de zaal

RUTTE
Nee, nee. Hart van Nederland heeft natuurlijk… Ik was gisteren bij jullie nog met de tachtigjarige oorlog. Nee, nee, dit zou een totaal misverstand kunnen opleveren. Zo bedoelde ik hem niet. 

BREEDVELD
Nee, maar wat bedoelt u met ‘meer geëngageerd met de politiek en maatschappij’? 

RUTTE
Engageren, dus meer het gesprek zoeken. Dus ja, naar de Kamer gaan. Praten. Als ING wordt uitgenodigd, stuur de topman of de voorzitter van de raad van commissarissen. Stuur niet iemand anders. Dat soort dingen. 

BREEDVELD
Ja, maar goed: tegelijkertijd hebben we een moeilijk gesprek met het bedrijfsleven als het gaat over vergroening, over normen, over… Hè, er zijn niet voor niets grote schikkingen nu getroffen met onder meer ING. 

RUTTE
Ja, en dus? Eens, maar dat zijn ernstige zaken. Overigens, die vergroening: doen ze heel veel aan. Ik denk dat het Nederlandse bedrijfsleven redelijk voorop loopt in vergroening. Die schikkingen zijn natuurlijk buitengewoon ernstig. Daar maak ik me ook grote zorgen over. En daarvan zou ik zeggen: ga dan op tv het uitleggen en verstop je niet. Maar die vergroening - nou, dan ga ik ze ook verdedigen: daar doet het Nederlandse bedrijfsleven veel aan, via de sustainable growth coalition. 

BREEDVELD
Ja, nee, want het klonk als een vorm van zelfbeklag. Van ‘goh, wat hebben we het toch slecht, niemand begrijpt ons’. 

RUTTE
Dat was… Ja, die hoorde ik ook wel eens, maar niet gistermiddag. Gistermiddag vond ik ze heel reëel. Ze zeiden: nou, ja, oké, er gaan een paar dingen echt niet goed. Ik zei: kijk, begin jaren tachtig, toen het reëel bestaande socialisme hier nog aan de macht was, toen had je mensen als Wagner van Shell en anderen, die kwamen op televisie. Mensen zoals Maljers, die waren in beeld. Die hadden groot gezag als ze in Buitenhof of de voorlopers daarvan en de voorlopers van Nieuwsuur verschenen. Die werden gehoord. Het waren geen makkelijke interviews, want jullie – en zeker ook de talkshow hosten – maken dat niet makkelijk, maar dat hoort er ook bij. Maar dan heb je de kans om je boodschap over te brengen en aan Nederland te laten zien waar je staat. En als er dingen niet goed gaan, zoals met die schikkingen of gedoe over loonsverhogingen die je moet terugtrekken, dat je dat ook toelicht. Net zoals ik hier toelicht als we een bedrijfslevenpakket opnieuw gaan wegen. Dat hoort er ook bij.

BREEDVELD
Ja, maar goed: wat u hier doet, is het proces van democratische afweging en bedrijven zijn toch anders. Is er niet veel meer nodig dan wat u zegt, engageren, maar ook echt engagement? 

RUTTE
Ja, maar eerlijk gezegd: op die vergroening vind ik dat het er is. 

BREEDVELD
Ja, maar op andere vlakken…

RUTTE
De Nederlandse bedrijven staan in de top van de vergroeningsmonitor. Dus dat doen ze heel veel. Ze zorgen voor heel veel banen in Nederland. Maar er zijn ook zorgen. Bijvoorbeeld binnen de financiële sector, of daar voldoende besef is over dat we na de grote steunoperaties uit 2008 en 2009 het een beetje ingewikkeld vinden als daar ineens vijftig procent loonsverhoging dreigt voor een topman. Dat we als samenleving grote moeite hebben als we horen over grote schikkingen. Nou, zonder nou die dossiers weer allemaal uit de sloot te trekken, zijn dat wel momenten waarop de top van zo’n bedrijf – was mijn boodschap gisteren – zelf ook gewoon naar jullie toe kan gaan, naar de pers, over de volle breedte, dus ook de tv-programma’s en noem maar op - waar ze voor worden uitgenodigd ongetwijfeld - om dat toe te lichten. 

BREEDVELD
Ja, maar goed, dat verhaal wordt u verteld in de Tweede Kamer. De gewone man heeft de crisis betaald, de rekening voor de crisis, en op welke manier dragen dit soort bedrijven daaraan mee? 

RUTTE
Dit begrijp ik niet. De bedrijven betalen toch gewoon hun belastingen? De VPB is een van de grootste belastinginkomstenbronnen. Ze betalen doordat ze mensen in dienst hebben, zorgen ze ervoor dat heel veel mensen hun inkomstenbelasting kunnen betalen. Dus die bedrijven dragen gewoon bij aan de… In de belastingmix draagt het bedrijfsleven natuurlijk gewoon bij. Kijk, wat ik ook wil voorkomen natuurlijk: kijk, ik ben niet van een lobbygroep. Ik ben er voor iedereen in Nederland die iets positiefs wil. Dus een bijstandsmoeder die uit de uitkering probeert te komen of wat bij te verdienen tot en met een groot bedrijf dat investeert en mensen aanneemt en innoveert: ik ben voor al die positieve energie in Nederland. Ik heb verder niets met lobbyclubjes of met groepjes. Maar ik ga niet hier nou… Ik vind het ook te makkelijk om te zeggen: dé grote bedrijven leveren geen bijdrage. Die zorgen voor banen in algemene zin. Die zorgen voor innovatie, voor investeringen. Die zorgen ervoor dat ik betaald kan worden. De publieke sector. Dat daar geld voor is, omdat zij belasting afdragen. Dus dat is heel belangrijk. 

BREEDVELD
Maar had u het gevoel dat u alleen stond in het verkopen van die boodschap? 

RUTTE
Nee. Nee. Ik vond dat dat gisteren… Ik denk dat er ook wel iets gebeurd is in de afgelopen maanden. Dus dat vond ik misschien ook wel het positieve van gisteren. Maar het zal moeten blijken de komende tijd. 

BREEDVELD
De afgelopen maanden was u een roepende in de woestijn. Zeker als het ging om die dividendbelasting. 

RUTTE
Ja, maar daar hebben we het nou gisteren net niet over gehad. Dus dat was mooi dat het eens een keer niet over de dividendbelasting ging. 

BREEDVELD
Maar waarom was… Moest dat niet besproken worden? Het was toch belangrijk? 

RUTTE
Nou, maar daar hebben we het niet over gehad.  

BREEDVELD
Ja, maar als het zo belangrijk was, waarom heeft u het er dan niet over? Dat begrijp ik dan niet. 

RUTTE
Nou, omdat het kabinet heeft aangekondigd dat we opnieuw gaan wegen het hele bedrijfslevenpakket en zij niet gisteren met mij een afspraak wilden, begin dit jaar al gevraagd, om te praten over de fiscaliteit. Ze wilden praten over het investeringsklimaat, over Europa en over de relatie bedrijfsleven, politiek en samenleving.

BREEDVELD
Ja, maar goed: in die gehele afweging kan een rol spelen om die dividendbelasting aan te houden of misschien juist wél af te schaffen. Ik bedoel: waarom heeft u het daar niet over? 

RUTTE
We hadden het er best over kunnen hebben. Het is ook geen taboe, maar we hebben het er niet over gehad. Dat is wat (onverstaanbaar, red.) 

BREEDVELD
Het is een maatregel van twee miljard waarvan u nu besluit dat u hem gaat heroverwegen en u heeft het er niet over. 

RUTTE
Op een totale overheidsinkomsten van ongeveer driehonderd miljard; ja, is relevant, maar we hebben het er niet over gehad. 

BREEDVELD
Nou, ik vind het… Ja, nou, goed. Het verbaast me. Maar goed. 

RUTTE
Ja. Ik kan ze niet opnieuw bij elkaar halen om het er alsnog over te hebben. 

BREEDVELD
Het ging juist om dit soort bedrijven. 

RUTTE
Ja, maar zij kwamen niet om te praten over voordeeltjes fiscaal. Zij kwamen om te praten over algemene zin het investeringsklimaat in Nederland. Hoe staat het met voldoende vakmensen? Hebben gesproken over het belang dat bedrijven zorgen voor genoeg stageplekken, zodat in de bouw en in de technische beroepen er genoeg vakmensen zijn. Dan is het taak van de overheid om te zorgen dat er ook genoeg opleidingsplekken zijn op de universiteiten, hogescholen en het MBO. We hebben gesproken over….

BREEDVELD
Er is genoeg om over te praten, dit is een maatregel van 2 miljard euro….

RUTTE
Er werd gesproken over de bijdrage van de bedrijven aan vergroening, aan dat soort zaken. Maar we hebben het überhaupt niet gehad over de fiscaliteit. Daar is überhaupt niet over gesproken. 

BREEDVELD
U bent nu bezig met het overwegen op welke manier kunnen we het bedrijfsleven voor het bedrijfsleven aantrekkelijk maken via fiscale maatregelen? En u polst niet bij die bedrijven waar het om gaat….

RUTTE
Nee. Wat eventueel belangrijk is….Nee, omdat we daar gisteren die bijeenkomst niet voor hadden.

BREEDVELD
U wilde alle schijn vermijden dat het ging om een…..

RUTTE
Nee, het was nooit voorzien om het daar over te hebben. Het was voorzien om het te hebben over Europa, het vestigingsklimaat….

BREEDVELD
U hecht daar toch belang aan, maar goed?

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja, meneer Rutte. Shell en Unilever waren er niet bij gisteren?

RUTTE
Nee, klopt.

DE WINTHER
Waarom niet?

RUTTE
Weet ik niet?

DE WINTHER
Zijn ze boos op u?

RUTTE
Nee. Niet dat ik weet. En als ze wel boos zijn dan heb ik daar mee te leren leven.

DE WINTHER
Oh? De toon is wat veranderd hoor ik?

RUTTE
Nee, maar ik heb geen aanleiding om aan te nemen dat ze boos zijn. En als ze boos zijn dan moeten ze daarover bellen. Maar ik heb geen aanleiding om dat aan te nemen.

DE WINTHER
Maar is het niet wat vreemd dat de minister-president van Nederland president-commissarissen ontvangt op zijn Catshuis. Allerlei grote bedrijven langskomen en nou net twee, misschien wel de twee belangrijkste bedrijven van Nederland er niet bij zijn?

RUTTE
Nee, als daar redenen voor zijn dat ze er niet bij konden zijn vind ik dat niet vreemd.

DE WINTHER
En wat was de reden van er niet bij zijn?

RUTTE
Mijn reden? Ik was er gisteren?

DE WINTHER
Nee….

RUTTE
Hun reden? Weet ik niet. Nee.

DE WINTHER
Dat hebben ze niet aan u verteld?

RUTTE
Ik heb geen idee, nee. Niet gevraagd.

DE WINTHER
Zijn de verhoudingen nog wel in orde tussen u de twee bedrijven?

RUTTE
Ja. Zeker.

DE WINTHER
Maar ze laten u wel gewoon zitten als u hen uitnodigt?

RUTTE
Ik weet niet waarom ze er niet waren. Nee, weet ik niet.

RTL NIEUWS (WESTER)
Is de reden misschien ook dat er gisteren niet over de dividendbelasting gesproken is, dat het toch niets veranderd? Omdat alles blijft zoals het is?

RUTTE
In die vraag zitten zoveel lagen, die ik niet allemaal ga afpellen. Maar in de kern moet ik u zeggen: zij kwamen níet om te praten over fiscaliteit. Hun reden, waarom de voorzitter van raden van commissarissen een gesprek wilden was om te praten over het bredere vestigingsklimaat. En niet om te lobbyen over dit onderwerp.

WESTER
Nee, maar het ook niet zoveel zin meer om te praten over de dividendbelasting, want die wordt toch niet afgeschaft?

RUTTE
Ja, in uw vraag zit een aanname. U zult toch even moeten afwachten hoe de weging van het hele bedrijfslevenpakket eindigt. 

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
Het is toch even richting de kijkers. Die zullen denken: er staat een grote roze olifant op het Catshuis in die kamer. Er zitten twintig mannen omheen…

RUTTE
Ja….

VAN GALEN
En we zeggen: die olifant die is er niet? Namelijk die dividendbelasting…

RUTTE
Ja….

VAN GALEN
Dat is toch gek?

RUTTE
Ja, dat kan. Maar ik begrijp het wel. 

VAN GALEN
Maar hoezo?

RUTTE
Ze kwamen niet om te pleiten voor de fiscaliteit. Ze kwamen om te praten over het bredere vestigingsklimaat. En als zij als bedrijven willen lobbyen voor hun belangen op het terrein van hele specifieke fiscale maatregelen hebben ze daar ook weer hun vakverenigingen voor om dat te doen. Daar was niet het gesprek voor bedoeld. De voorzitters van de raden van commissarissen gisteren….

VAN GALEN
Maar u heeft in twintig Kamerdebatten de dividendbelasting gekoppeld aan het vestigingsklimaat. Dus dan is het toch raar dat u daar niet over praat?

RUTTE
Ja, maar het vestigingsklimaat raakt veel meer dan alleen de fiscaliteit. Fiscaliteit is buitengewoon relevant, zeker als bedrijven gaan besluiten waar hun hoofdkantoor komt. En als je te maken hebt met een situatie zoals tussen het VK en Nederland en een ongelijk speelveld omdat hier een bepaalde belasting wel wordt geheven, die daar niet wordt geheven. En we weten dat er heel veel goedkoop geld is wat voor bedrijven aanleiding kan zijn om opnieuw na te denken over hun vestigingsplaats. Maar dat gaat natuurlijk over een beperkt aantal specifieke ondernemingen of bedrijven die wellicht gaan overwégen naar Nederland te komen. 

MEIJER (DE VOLKSKRANT)
Die topmannen, u zegt: ze moeten op televisie komen. Wij bellen ze vandaag, maar ze willen niet. kunt u ze nog een zetje geven?

RUTTE
Gaan we samen bellen?

MEIJER
Wanneer is de heroverweging klaar? Is dat maandag? Of duurt dat langer?

RUTTE
Zo snel mogelijk. 

MEIJER
Want er verschillende scenario’s doen de ronde. Het zou maandag klaar kunnen zijn, maar het zou ook nog twee weken kunnen duren.

RUTTE
Ja, het eerste lijkt me waarschijnlijker dan het tweede. Maar ik pin me er niet op vast. We proberen het zo snel mogelijk.

MEIJER
Maandag is waarschijnlijk?

RUTTE
Nou, waarschijnlijker dan het tweede scenario. Maar daarmee is het nog niet waarschijnlijk. Het is waarschijnlijker dan het tweede scenario dat het nog twee weken duurt. 

Europese verkiezingen

VRAAG:
Ja, u schijnt een deal te hebben met Macron over de Europese, de vorming van een Europese groep bij de verkiezingen volgend jaar. En ik wilde ook vragen of u nog iets kunt vertellen wat uw plannen zijn met Timmermans verder?

RUTTE
Ja, over het eerste dat is echt een partijpolitieke vraag. Dus laat ik daar heel algemeen iets over zeggen en het daarbij laten omdat ik hier niet als VVD’er sta. Maar we hebben erover gezegd dat de verschillende liberale partijen in Europa kijken naar nadere samenwerking met En Marche. Er is geen deal, die gesprekken zijn gaande om te bezien of je op één of andere manier richting Europese verkiezingen meer kunt gaan samenwerken. En er zijn goede argumenten om dat te doen. Maar daar moet ik het bij laten. Maar er is geen deal. Ik zag ook die berichten, maar die is er niet. Tweede vraag over Frans Timmermans. Daarvoor geldt dat hij nu commissaris is en daar verder geen plannen zijn. Hij is commissaris en er is ook, hij is commissaris. Ja, wat bedoelt u met: plannen zijn?

VRAAG
Nou ja, vindt u het ten eerste lastig dat hij zo straks én Eurocommissaris is en tegelijkertijd campagne gaat voeren? 

RUTTE
Nee. 

VRAAG
En is hij de kandidaat van Nederland bij de verkiezingen volgend jaar, of bij de vorming van de hé, als er….

RUTTE
Oké, even uit elkaar trekken. Hij is nu, hij heeft de ambitie geuit om de voorman te worden van de sociaaldemocraten bij de volgende Europese verkiezingen. Dat vind ik niet een probleem in combinatie met het commissariaat. Dat kan volgens mij prima samengaan. Hij kan dat ook prima combineren. Hij is voortreffelijk in staat om dat allebei goed te doen. Ik kan niet vooruit lopen op wat Nederland gaat doen met de vervulling van een commissaris na de verkiezingen. We zullen dan weer zoeken naar de combinatie van de beste persoon met ja de kans op de mooiste portefeuille.

DE WINTHER
Nog even daarop aansluitend. Is het in het Nederlands belang dat Frans Timmermans de voorzitter wordt van de Europese Commissie?

RUTTE
Nou ja, kijk. Als zich zo’n mogelijkheid zou gaan voordoen dat is natuurlijk wel machtig interessant. Maar het is nou eenmaal zo dat hij…. dat niet de partijen daarover gaan. Het is de Europese Raad die besluit wie uiteindelijk voorzitter van de Europese Commissie wordt. Maar in algemene zin kan ik die vraag alleen beantwoorden. Als Nederland – ik dacht dat dat laatst een keer gebeurd was met, volgens mij was dat met Mansholt. Is hij nog voorzitter ook geweest toch? U weet dat vast? Ja, Mansholt is volgens mij de laatste Nederlander geweest als voorzitter. Heel lang geleden. Maar daar gaat die verkiezing niet om. Kijk, volgend jaar zijn de Europese verkiezingen en nou zijn er een paar politieke partijen die hebben gezegd: ja, maar wij vinden dat de ‘Spitzenkandidat’, dus de lijstrekker, moet ook voorzitter van de Europese Commissie worden als die partij de grootste wordt. Nou één lijkt me de kans dat de sociaaldemocraten de grootste worden nihil. En hij is sociaaldemocraat. Twee, het werkt zo niet. Ik ben ook heel erg tegen dat systeem van ‘Spitzenkandidat’.

DE WINTHER
Maar betekent dat dat zijn ambitie om toch op die plek terecht te komen het voor u ook moeilijker maakt om in het voortraject voor Nederland een goede post te onderhandelen?

RUTTE
Nee hoor, daar zie ik geen spanningsveld.

DE WINTHER
Waarom niet?

RUTTE
Nee, dat zie ik niet want hij mag natuurlijk iedere ambitie uitspreken. De Nederlandse regering moet gewoon zijn eigen taak vervullen en dat is – en dat zal overigens meer richting verkiezingen en daarna zijn dan nu – te gaan kijken als op een gegeven moment duidelijk wordt wie de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie wordt om met díe persoon een gesprek te gaan, welke persoon met welke portefeuille maakt voor Nederland de beste kans. 

DE WINTHER
Denkt u dat het deze kandidatuur die hij heeft aangekondigd wel zijn kans op een verlenging van een Eurocommissariaat bemoeilijkt, mocht hij niet de voorzitter van de Europese Commissie worden?

RUTTE
Op zichzelf niet. Maar dat veronderstelt dat hij die ambitie heeft en dat weet ik in formele zin natuurlijk niet wat hij nog wel of….

DE WINTHER
En in de informele zin?

RUTTE
Ja, informele weet ik het ook niet. Want hij heeft nu gezegd: ik wil natuurlijk voorzitter van de Europese Commissie worden. Dus het zal moeten duidelijk worden na de verkiezingen wat hij gaat doen. En voor na de verkiezingen geldt dat Nederland dan kijkt naar de persoon en combinatie van portefeuille. Maar op zichzelf, dat hij nu kandidaat is vind ik geen enkel bezwaar in zijn vervulling nu van het commissariaat. Ik ken zijn ambitie voorzitter van de Commissie te worden. Maar ja, via het ‘Spitzenkandidat-systeem’ zal hem dat niet lukken lijkt me. Want ik ben niet voor het systeem, maar die partijen die dat met elkaar willen zo regelen op die manier, ja die zullen dan moeten erkennen dat het dan een Christendemocraat weer wordt. Want dat is dan de ‘Spitzenkandidat’ van de grootste partij. Maar ook die gaat er niet over, want de Europese Raad gaat erover.

DE WINTHER
Maar eigenlijk zegt u: meneer Timmermans is een beetje aan het dromen over zijn toekomstige baan.

RUTTE
Nee, hij heeft de ambitie natuurlijk om de sociaaldemocratie tot de grootste politieke partij te maken. Ik geef u hier de inschatting dat die kans mij klein lijkt. Niet omdat híj niet goed is, maar omdat de sociaaldemocraten zoveel kleiner zijn dan de Christendemocraten en bovendien Labour uit het Verenigd Koninkrijk vertrekt, dus dat lijkt me ingewikkeld.

Brexit

JONKER (FD)
U heeft zojuist met Theresa May gesproken. Waarom bent u voorzichtig optimistisch?

RUTTE
Ja, maar niet door dat telefoongesprek. Dat was ook al woensdag bij het gesprek bij Angela Merkel hier in Den Haag bij de persconferentie, omdat de signalen die we krijgen en de gesprekken die we erover voeren laten zien dat er heel voorzichtig wat voortgang wordt geboekt. Maar het is heel voorzichtig en er liggen een paar hele ingewikkelde vraagstukken. Vooral natuurlijk over de grens Ierland/Noord-Ierland. Dat blijft de grootste knoop die er in zit.

JONKER
En u heeft de indruk dat May daar misschien wel wat toegeeflijker in wil zijn?

RUTTE
Ik kan niets zeggen over het telefoongesprek wat we net voerden. Maar wat je ziet is dat de onderhandelingen gaande zijn tussen Barnier en de Europese onderhandelaar en het team uit het VK. En mijn beeld is van de gesprekken wat ik daarvan zie en hoor, dat die posities eerder iets bij elkaar komen dan van elkaar afdrijven. Maar het is echt nog niet gedaan.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
Ierland heeft zojuist laten weten dat er geen enkele reden is om heel optimistisch te zijn en dat de berichten over mensen die optimistisch zijn eigenlijk nergens op gebaseerd zijn.

RUTTE
Ja, zo maak je verschillende inschattingen. Kijk, ik ben voorzichtig optimistisch dat het zou kunnen volgende week. Maar er moet nog heel veel gebeuren de komende dagen. Dus zou je vandaag – ik zou het met de Ieren eens zijn – als je vandaag eruit zou moeten zijn, ben je er nog niet uit. Daar hebben ze gelijk in. Maar ik denk dat als je kijkt: de trend van de gesprekken over de afgelopen weken sinds ‘het ongeluk in Salzburg’ noem ik het maar, van drie weken terug, de gesprekken sinds dat moment die geven mij aanleiding te denken: het zou moeten kunnen. Maar het verre van zeker. Het kan ook echt nog fout gaan.

LAMBIE
Bent u er voorstander van dat het Verenigd Koninkrijk nog veel langere tijd onderdeel blijft van de douane-unie?

RUTTE
Ja, u refereert dan aan allerlei hele specifieke lekkages uit gesprekken. 

LAMBIE
Ja.

RUTTE
En door die vraag te beantwoorden zou ik die lekkages ontkennen of bevestigen en dat wil ik beide niet doen. Ik kan wel zeggen dat de gesprekken natuurlijk gaan over in de kern nu – omdat heel veel andere dingen zijn opgelost – maar in de kern natuurlijk gaan over dat Iers/Noord-Ierse probleem. Nou dan ligt het voorstel van Chequers noem ik het maar even, het buitenverblijf van de Engelse premier, waar in gedachten was: het Verenigd Koninkrijk organiseert eigenlijk zelf de douane problemen en sorteert uit wat voor Europa is en wat niet voor Europa is. Dat heb ik altijd gezegd: dat wordt buitengewoon ingewikkeld omdat je niet de sleutel van de buitendeur aan een niet-lidstaat kunt geven. Dus dat is een ingewikkeld idee. Dat heb ik ook in Salzburg in de persconferentie met jullie gedeeld. Het tweede probleem is dat zij zei: ik wil dan in een soort van goederenarrangement blijven met Europa. Maar ja, voor het hele VK. Ook ingewikkeld, want wat doe je dan met de diensten? Wat is een goed? Is een iPhone een goed of is dat een dienst? En wat betekent dat voor het vrije verkeer en het vrije verkeer van kapitaal? Dus de vier vrijheden. Ook ingewikkeld. De gesprekken bewegen zich nu verder. Dus bouwend op dat Chequers-voorstel worden er nu vervolgstappen gezet om te kijken of er toch bruggen te slaan zijn. Nou, die gesprekken geven mij aanleiding te zeggen: enige aanleiding voor voorzichtig optimisme. Maar nogmaals: we zijn er echt nog niet. En de Ieren hebben gelijk: als je vandaag zou zeggen ‘dan moeten we eruit zijn’, dan zijn we er nog niet uit. Volgende week zullen we er ook nog niet uit zijn. Je kunt volgende week op het uittredingsverdrag een eind zijn; ik denk op de politieke verklaring dat je echt nog meer tijd nodig hebt. 

Saoedi-Arabië

LAMBIE
Mag ik een ander iets vragen over Saoedi-Arabië, waar misschien ook in de ministerraad over is gesproken? Want minister Hoekstra van Financiën gaat daar binnenkort heen. Er staat een geplande reis. En er is nogal wat gebeurd ook in Turkije met een kritische journalist. Vindt u dat te rijmen…

RUTTE
Hij heeft al gereageerd net bij het touwtje al. Dat zou ik willen herhalen: dat wij natuurlijk de berichten rondom Saoedi-Arabië over de (onverstaanbaar, red.) zorgelijk vinden. Dat we die ontwikkelingen op de voet volgen en dat Financiën daarover in nauw contact staat met Buitenlandse Zaken. 

LAMBIE
Maar u vindt niet dat u gewoon als het Nederlandse kabinet een signaal zou moeten geven: we gaan daar niet heen? 

RUTTE
We bekijken die zaak stap voor stap en dag voor dag. 

VAN GALEN (NIEUWSUUR) 
Is het regime in Riyad een besmet regime zo lang die verdwijning niet is opgelost? 

RUTTE
Wat ik zeg: de berichten zijn zorgelijk. Dus ik neem uw woorden niet over. Laat ik mijn eigen woorden kiezen. Ik vind de berichten zorgelijk en zijn ook aanleiding om de komende 24, 48, 72 uur, gewoon de komende dagen de zaak heel nauwgezet te volgen. 

VAN GALEN
Maar hoe zou u een regime karakteriseren dat wordt verdacht van de moord op één van zijn staatsburgers? 

RUTTE
Dat dat een zeer zorgelijk bericht is waar verder onderzoek naar plaatsvindt. En dat is ook reden waarom wij, ook in het licht van een multilaterale bijeenkomst die voorzien is de komende weken in Saoedi-Arabië, om die zaak heel zorgvuldig te volgen. 

VAN GALEN
Tot slot: vindt u dat de EU sancties moet instellen als blijkt dat die moord op het conto van Riyad kan worden geschreven? 

RUTTE
Ja maar dat is een ‘als, dan’-vraag. Laten we eerst uitzoeken wat er aan de hand is. 

VAN DEN BERG (REUTERS)
Komende weken in Europa gaat u ook over veiligheid praten en er ligt blijkbaar een plan samen met het Verenigd Koninkrijk om sancties in te stellen, een protocol voor sancties, bij gevolgen van cyberaanvallen. Kunt u dat bevestigen? Gaat de Nederlandse regering dat initiatief steunen of leiden? 

RUTTE
Nou, wat we doen: we hebben natuurlijk de publiciteit gehad vorige week donderdag over de hackaanval op de OPCW. We hebben nauw samengewerkt met de Britten. Ook met de Amerikanen. Daarna kwam de indictment van de FBI tegen zeven Russen, waaronder de Haagse Russen, om het zo huiselijk te zeggen. En ja, dat zijn natuurlijk allemaal zorgelijke berichten en die laten ook zien dat we op het gebied van cyber niet naïef kunnen zijn en überhaupt niet naïef moeten zijn als het gaat om internationale spionage. Specifiek waar het betreft cyberattacks en cyberspionage zijn we aan het kijken, ook in het licht van de Europese Raad volgende week, of we daar met elkaar – sowieso gaan we erover praten, maar ook aan het kijken of je daar stappen op zou kunnen zetten. Hoe dat er precies uit zou kunnen zien, kan ik nog niets over zeggen. Die gesprekken zijn nog gaande, maar daar trekken het VK en Nederland inderdaad samen op. Dat klopt. 

VRAAG (ONBEKEND) 
Nog even terug naar die conferentie in Riyad, waar Hoekstra heen gaat. Hij staat daar op het programma voor een panel samen met zijn collega Le Maire. Is daar contact over met Frankrijk, om misschien daar gezamenlijk in op te trekken? 

RUTTE
Dat weet ik niet. Dat zou u Hoekstra moeten vragen. Dat weet ik niet. Ik weet alleen dat we de ontwikkelingen goed volgen en echt van dag tot dag bekijken wat de situatie is. 

Haarlemse burgemeester Jos Wienen

BREEDVELD (NOS JOURNAAL) 
Ja, u kunt er misschien niet veel over zeggen, behalve u uitspreken: over de Haarlemse burgemeester Jos Wienen. Bedreigd, ondergedoken, zware bewaking voor het gemeentehuis. Hoe kijkt u daartegenaan? 

RUTTE
Ja, onacceptabel dat dat nodig is. Jos Wienen, oud-wethouder, thans burgemeester Haarlem. Een man die heel veel voor Nederland doet. Heel veel heeft gedaan, eerder, op het gebied van migratie, vanuit de VNG. En nu burgemeester is van Haarlem. Het is iemand die voor ons allemaal in het strijdperk treedt om dit land te verbeteren, in dit geval de stad Haarlem. En het is natuurlijk totaal onacceptabel dat zo iemand onder dit soort omstandigheden nu moet leven. En het laat ook zien dat we ook daar gelukkig alle maatregelen kunnen nemen die nodig zijn, maar het is extreem onwenselijk en onacceptabel.