Toespraak bij bezoek aan Aeres Hogeschool

Toespraak | 17-09-2018

Beste mensen,

Het ministerie van Onderwijs bestaat dit jaar 100 jaar. En voor het eerst in haar geschiedenis, is het ministerie financieel verantwoordelijk voor het Groen Onderwijs. En dus voor wat er gebeurt op jullie hogeschool, en op de andere groene scholen in het land.

Dat maakt het een mooi moment om samen met jullie aan het studiejaar te beginnen. Maar ik denk ook dat het méér is dan dat…

Met de verantwoordelijkheid voor het Groen Onderwijs neemt mijn ministerie, samen met de collega’s bij Landbouw, ook de taak op zich om de duurzame toekomst van ons land te bewaken.

Dan heb ik het over wat jullie hier in Almere leren, en jullie collega’s in Dronten en Wageningen, maar ook alle andere studenten op groene middelbare scholen, mbo’s en hogescholen, verspreid door heel Nederland.

Gelukkig mag ik nauw blijven samenwerken met het ministerie van Landbouw en voortborduren op hun ervaringen met groene scholen en bedrijven. Al decennialang is er een vanzelfsprekende samenwerking tussen het agrarisch onderwijs en het groene bedrijfsleven. We mogen er blij mee zijn dat we die kennis en ervaring nu dichterbij halen, zodat ook andere hogescholen hier nog iets van kunnen opsteken.

We pakken samen de groene handschoenen op. Want de komende tientallen jaren moeten we in Nederland, Europa en daarbuiten flinke stappen zetten als het gaat om de Grote Groene Vragen van deze tijd.

Want er is enorm veel veranderd, ten opzichte van 100 jaar terug. Alleen al de basale onderdelen van het menselijk bestaan, zoals onderdak [hoe we wonen], voedsel [wat we eten en hoe we daar aan komen] en mobiliteit [de afstanden die we dagelijks afleggen]. We willen allemaal een warm huis, iedereen wil eindeloze keuzes voor het eten, en we rijden, treinen en vliegen de kilometers aan elkaar.

Dat hebben weinigen 100 jaar geleden vermoed.

En net als toen weten we ook nu niet waar het Groen Onderwijs óver 100 jaar mensen voor moet opleiden… Maar wat we wel zeker weten, is dat we nú onderwijs nodig hebben dat van studenten groene professionals maakt. Professionals die, ik citeer:

[…] in staat zijn om verantwoorde beslissingen te nemen in een complexe wereld, met natuurlijk talent voor duurzaam handelen” […]

Dat weten jullie hier in Almere als de beste, want zo worden Aeres-studenten door Aeres zelf omschreven.  

Dat stemt me hoopvol. Want de Grote Groene Vragen van deze tijd, de mondiale vraagstukken om de aarde leefbaar te houden, kunnen soms overweldigend zijn. Maar als je het vertaalt naar het opleiden van natuurlijk talent zoals jullie, dan kun je er ineens iets aan doen – als Minister van Onderwijs, als directeur van Aeres, als docent of student.

Dan word je niet gevraagd om dé oplossing te formuleren voor een probleem dat je niet in je eentje kúnt oplossen. Dan word je aangesproken op jouw rol in ons gezamenlijk verhaal. En kun je al aan een oplossing bijdragen als je in jouw dagelijks leven verantwoorde keuzes maakt.

Overigens is zelfs dat vaak lastig. Duurzaam beslissen verliest het vaak van gemak:

• dat plastic flesje tóch kopen en daarna in de grijze ton gooien;
• naar Londen vliegen in plaats van met de trein;
• en liever iets nieuws kopen dan Marktplaats verkennen;

Toch is dat “natuurlijk talent voor duurzaam handelen” de weg naar antwoord op Grote Groene Vragen:

• zoals het beschermen van het klimaat;
• het verbruik van fossiele brandstoffen;
• en gezonde voedselproductie.

Premier Rutte had het er enkele weken geleden over in zijn toespraak op de universiteit van Wageningen. Met een wereldbevolking van 10 miljard in 2050, staat ons een gigantische opdracht te wachten in duurzame voedselvoorziening… zonder dat we de aarde uitputten.

De minister-president noemde het een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Ik voeg daar iets aan toe. Alleen als we elkaar weten te verleiden om dagelijks de groene belangen voorop te plaatsen, vinden we antwoord op dit soort grote vragen, die ons allemaal raken.

Aeres draagt alvast een flinke steen bij, niet alleen door mensen met een groene mindset op te leiden, maar ook door grote vragen op te knippen.

In Dronten werken jullie medestudenten en collega’s aan kwesties in de duurzame bedrijfskunde, voedsel, dieren en het groen om ons heen. In Wageningen staat duurzaam leren en het voortdurend bijhouden van groene kennis centraal. En hier in Almere is er voor gekozen om één Grote Vraag op te pakken.

Jullie leren hier hoe groeiende steden leefbare steden blijven. Want over iets meer dan 30 jaar, woont zo’n 80% van alle mensen in een stad. Hoe zorg je dan voor voldoende gezond voedsel? Voor water en energie? En op welke manier komt de natuur terug in zo’n bebouwde omgeving?

Deze vorm van onderwijs vind ik bewonderenswaardig.
En sowieso spreekt de manier waarop Aeres haar onderwijs heeft ingericht, mij buitengewoon aan.

Dat zeg ik om drie redenen:

• Één. Vanwege de doorstroming, die hier mogelijk is;
• Twee. Vanwege het internationale karakter van de opleidingen;
• En drie, vanwege de praktijkgerichte houding en het nauwe contact tussen studenten en bedrijven.

Over alle drie wil ik graag iets zeggen.

Als eerste de toegankelijkheid en doorstroming. Omdat Aeres vmbo, mbo en hbo-opleidingen biedt, maakt dat het groen onderwijs toegankelijk voor vrijwel iedereen. En het biedt kansen voor  studenten om na opleiding één ook een groen vervolg te kiezen.

Of je nu twaalf jaar jong bent en voor de middelbare schoolkeuze staat, op je zestiende voor een mbo-keuze staat… of wanneer je in de twintig bent en na het mbo ook een groene hbo-opleiding wilt doen… je kunt bij Aeres terecht.

En zelfs daarna, zodra je aan het werk bent, is Aeres een plek waar je door kunt leren. Zo is een diploma nooit een eindstation, maar steeds weer een nieuwe versnelling van een leven lang leren.

Binnenkort kun je via Aeres ook op universitair niveau doorstromen naar de VU, dankzij een nieuwe overeenkomst.

In tijden waarin ik vanuit Den Haag hard werk aan de toegankelijkheid van het onderwijs, ondersteun ik dit soort afspraken graag.

De tweede reden waarom ik denk dat een groene toekomst bij Aeres-studenten in goede handen is, heeft te maken met het internationale perspectief van de opleidingen. Er is hier een lange historie van internationale samenwerking. Lesprogramma’s vragen studenten om ook een tijd in een ander land door te brengen, en al jong een internationale bril op te zetten.

Mocht er iemand in de zaal zitten die nog twijfelt om aan een stage in het buitenland te beginnen… dan zeg ik: ga ervoor.
En houd je vast aan wat je hebt als je terug komt. Reken er maar op dat je je internationale blik nooit meer verliest.
Want er is iets wezenlijks in je veranderd.

En ook dát komt de oplossing van die Grote Groene Vraag waar jij aan werkt, ten goede.

De derde en laatste reden waarom ik zo positief ben over wat er in Almere, Dronten en Wageningen gebeurt heeft te maken met de verbinding met de praktijk. Goed beroepsonderwijs leidt mensen op voor beroepen die passen bij hun talenten, waar ze goede kansen mee hebben op de arbeidsmarkt en waar in de samenleving behoefte aan is. Als ik Aeres langs die meetlat leg, dan komt daar denk ik een prima score uit.

Beste mensen,

Ik ben er van doordrongen dat de komende tien, twintig, of als het meezit vijftig jaar, bepalen hoe groen onze toekomst [nog] kan zijn.

Want eigenlijk is het al twee óver twaalf. Gelukkig zijn er elke dag duurzame lichtpuntjes.

Anderhalve week geleden is er op initiatief van een 24-jarige Nederlander, Boyan Slat, begonnen met het opschonen van de wereldzeeën. Het plastic dat we er in gooien, moet er ook weer uit. Boyan nam een verantwoorde beslissing, toen hij werd geconfronteerd met een complex probleem.

Hij ging er iets aan dóen.

Als het meezit, dan ontdekken we dat het werkt. En worden die zeeën écht weer schoon.

Ik heb dit soort voorbeelden nodig, om hoop te blijven houden. Hoop dat we niet alleen gebruikers van de aarde zijn, maar haar ook weer lucht kunnen géven.

Een project zoals The Ocean Clean-up kan volgens mij niet ontstaan zonder de samenwerking van mensen met verschillende expertise en vaardigheden. Maar zo’n plan komt sowieso niet van de grond zonder mensen als Boyan Slat…  zonder het “natuurlijk talent voor duurzaam handelen”.

Gelukkig ontwikkelen jullie dat hier.

Ik wens jullie een leerzaam jaar.
En een hele groene toekomst.

Dank u wel.