Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 7 september 2018

Mediatekst | 07-09-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag, ik heb gisteren als aftrap van het nieuwe Europese politieke seizoen – want dat begint ook weer natuurlijk – met alle rentrees zoals dat in andere landen heet in Luxemburg met de Franse president Macron en de collega’s uit België en Luxemburg, te weten Michel en Bettel gesproken over de Europese agenda voor de komende tijd. Want er komt weer heel veel, ook in Europa, op ons af. Die is gevuld met natuurlijk het migratiedossier waar we eind juli tot vijf uur ’s nachts over vergaderd hebben. En waarvan de uitvoering laten we zeggen ‘sluggish’ is. Het kan allemaal meer, beter. En tegelijkertijd zijn we natuurlijk volop bezig met zeer intensieve Brexit onderhandelingen. Die ook de komende maanden verder hun beslag zullen krijgen. Dus het is goed, en dat zal ook vaker gebeuren, om in verschillende samenstellingen ook buiten de vaste Europese Raden met elkaar te overleggen. Telefonisch en in dit soort verband. Wat betreft migratie hebben we ook vooral gesproken over die conclusies van de Europese Raad in juni. Toen hebben we het gehad over wat moet je nou doen om ervoor te zorgen dat – ik noem dat maar even Turkije-achtige, Turkije-Europadeal-achtige afspraken – ook gemaakt kunnen worden met landen in Afrika. Zoals we die in maart 2016 hebben gemaakt met Turkije. Zodat mensen kunnen worden opgevangen in de regio. Uiteraard onder allerlei voorwaarden en randvoorwaarden. Ook al wat betreft de humanitaire kant. Het tweede is: hoe zorg je ervoor dat als mensen toch naar Europa komen, dat we dat op een hele fatsoenlijke manier doen en het businessmodel van die bootjessmokkelaars toch zoveel mogelijk om zeep helpen. Dat businessmodel, zoals dat ook gelukt is voor een groot deel bij de Egeïsche zee. Maar nog niet gelukt is bij de Middellandse Zee, met het gevolg dat er nog steeds ook mensen omkomen. En als ze dan aankomen in bijvoorbeeld Italië, hoe kun je er voor zorgen dat de Italianen ook goed registeren, maar dat we ook solidariteit hebben met Italië en ervoor zorgen dat economische migranten terug gaan. En wat betreft de politieke vluchtelingen de druk niet te eenzijdig alleen ligt op de landen van aankomst. Nou, dat zijn allemaal afspraken van eind juni. Die nu verder moeten worden uitgevoerd waarbij natuurlijk een buitengewoon gevoelige discussie nog steeds blijft de solidariteit binnen Europa. Dus hoe zorg je ervoor dat die migratiedruk niet alleen op de landen ligt waar die nu ligt, maar dat ook Oost-Europa een groter aandeel pakt in de verantwoordelijkheidsverdeling ten aanzien van migratie. Nou, gisteren uitvoerig over gesproken en we zullen ook proberen aan de hand van het gezamenlijke versnellingsinitiatieven, geen nieuwe initiatieven, er zijn genoeg initiatieven, maar ook eerder dit soort ideeën versnellen en te kijken of we ook volgende… of over twee weken is dat, als er in Salzburg een informele top is en de vergaderingen daarna wat we kunnen doen om dat proces te versnellen.

Dan hebben we vandaag in de ministerraad natuurlijk ook gesproken over de verschrikkelijke aanslag van vorige week in Amsterdam. Ook met elkaar vastgesteld, er is al veel gezegd, dat er adequaat echt zeer goed is opgetreden door politie, het NS personeel en dat daardoor de gevolgen gelukkig beperkt zijn gebleven. Maar nog steeds natuurlijk heel vreselijk voor de betrokkenen. De zaak is nu onder de rechter. In algemene zin kan ik hier nog wel een keer herhalen dat we geen garantie kunnen geven dat dit soort dingen in Nederland niet gebeuren, maar wel de garantie dat we er alles aan doen om dat te voorkomen. En dat waar nodig ook alle maatregelen steeds worden genomen. Zichtbaar en onzichtbaar. Dat is een continu proces en de politie en de veiligheidsdiensten zijn daarbij waakzaam en alert. Maar nogmaals, 100% garanties zijn er niet. En dat is ook in Amsterdam vorige week gebleken.

Dan tot slot wil ik hier wel in herinnering roepen dat het nu ongeveer een jaar geleden is dat de orkaan heeft plaatsgevonden. Er zijn vaak orkanen, maar dit waren orkanen met een vernietigende kracht die op dat moment bij Sint Maarten, Statia, Sint Eustatius en Saba grote schade hebben aangericht. Zeker ook als je kijkt naar Sint Maarten, het eiland wat toen in het bijzonder is getroffen. Raymond Knops, de staatssecretaris van Koninkrijkszaken die heeft deze dagen of deze week moet ik zeggen, de eilanden bezocht. Hij heeft met eigen ogen kunnen zien hoe de stand van zaken nu is. Er is werk verricht, best veel werk verricht, maar er moet ook nog wel heel, heel erg veel gebeuren. Veel mensen hebben nog steeds te maken – ik heb het ook zelf in mei gezien toen ik op de eilanden was – nog steeds te maken met de gevolgen van deze orkanen. Nederland heeft natuurlijk geld beschikbaar gesteld, 550 miljoen voor Sint Maarten. Maar wel onder strikte voorwaarden. Dat zie je dus ook dat die voorwaarden, ja die zijn echt noodzakelijk om te voorkomen dat het geld in de verkeerde zakken eindigt. Maar heeft ook wel gevolgen voor de snelheid waarmee je dan kan opereren. Maar goed, dat is deels ook wel een keuze vrees ik van de Sint Maartense politiek geweest. Gelukkig zit daar nu een regering die handelingsvaardig is. Dat is van groot belang. Verloopt via de Wereldbank. En er is ook geld uitgetrokken vorig jaar 67 miljoen voor de wederopbouw van de eilanden, Saba en Sint Eustatius. En ook daar wordt vreselijk hard gewerkt. Het moet snel, het moet zorgvuldig, geen corruptie natuurlijk, althans er mag geen geld in verkeerde zakken eindigen en we proberen natuurlijk ook het op een toekomstbestendige manier te doen. Dat je de opbouw zo kiest dat die eilanden ook meer ‘resiliant’ zijn tegen eventuele toekomstige, voor eventuele toekomstige orkanen. Zodat ook volgende orkanen, die er zeker zullen komen niet het verwoestende effect hoeven te hebben op deze eilanden zoals dat het geval was in 2017.

FRESEN (NOS)
Meneer Rutte, u noemt het niet in uw inleiding en ik zie het ook nog niet bij de persberichten voorbij komen, maar is het vandaag inderdaad het besluit gevallen over die arbeidsgehandicapten?

RUTTE
Ja, dat is vandaag gevallen. Daar waren al berichten over gisteren. Ik wil daar eigenlijk verwijzen naar wat Tamara van Ark er dadelijk over gaat zeggen. Ze zal het helemaal toelichten. Dat vind ik ook terecht, want ze heeft daar van de zomer verschrikkelijk hard aan gewerkt. Eigenlijk al langer, maar zeker in de zomermaanden is er hard doorgewerkt. Kijk, het doel is duidelijk. Wat je wilt in Nederland dat als je een beperking hebt, dat je niet alleen in een sociale werkplaats werkt. Dat zijn we ook meer aan het afbouwen, dus je wilt meer plekken juist ook hebben voor arbeidsbeperkten in de samenleving. Dat ze overal zichtbaar zijn en werk kunnen doen. En dat het voor werkgevers dus makkelijk is om dat te doen. Werkgevers willen dat, maar die zien vaak op tegen de enorme ‘hassle’ van het in dienst nemen en alle papierwerk en risico’s die ze misschien ook lopen als iemand ernstiger arbeidsbeperkt zou worden. Dus de vraag is: hoe kun je het zo regelen dat je dat voor de werkgevers die dat in de meeste gevallen willen maar opzien tegen die grote bureaucratie, hoe kun je dat zoveel mogelijk verminderen. Er waren ideeën over in het regeerakkoord. Daarvan hebben we moeten vaststellen dat die heel complex zijn en dat er ook geen draagvlak voor was. Maar de complexiteit ook enorm. En er zijn ook andere manieren om dit te doen en zeg daarom kon het zijn om zoals we vandaag presenteren…

FRESEN
Maar begrijpt u eigenlijk dat er geen draagvlak voor was? Want niet alleen arbeidsgehandicapten zelf maar ook heel veel andere mensen vonden het eigenlijk onfatsoenlijk om gehandicapten onder het minimumloon te gaan betalen.

RUTTE
Nou ja, goed, die maatregel is nu van tafel. Ik vond dat die maatregel wel verdedigbaar was om allerlei redenen. Daarom staat ‘ie ook in het regeerakkoord. En niet alleen mijn partij, dat geldt eigenlijk voor… vanuit verschillende aanvliegroutes hebben we daar in de formatie ook goed over gesproken. Hij is van tafel omdat: ja, er is een draagvlakprobleem, maar er is ook gewoon een enorm complexiteitsprobleem. En ik vind als je dan een staatssecretaris hebt die zegt: luister, ik heb er heel goed naar gekeken en ik heb andere wegen die hetzelfde effect kunnen bereiken, want ik wil dat doel overeind houden, dat is een maatschappelijk belangrijk doel, wat zij persoonlijk heel erg sterk voelt. Wat ik persoonlijk voel. Ik merk het bij de hele coalitie, bij alle vier de partijen en deelnemers. Dit is beschaving, dat mensen die daar helemaal niets aan kunnen doen en een beperking hebben, net zo waardevol zijn als u en ik en dat je die ook de kans wil bieden om in het normale arbeidsproces aan het werk te hebben. Maar dan is er wel een stevige steun in de rug vaak nodig om dat mogelijk te maken. En dus organiseer je dat.

FRESEN
En die was er niet, die steun in de rug.

RUTTE
Dat is niet waar, want die maatregel is juist bedoeld…

FRESEN
Er was te weinig draagvlak.

RUTTE
Ja, maar draagvlak is een politiek en maatschappelijk vraagstuk. Maar de steun in de rug gaat juist om de individuele mensen en het doel van de oude maatregel, maar dat is ook voor de nieuwe, was juist meer mensen aan het werk helpen. Kijk, wat we met de sociale werkplaatsen deden was, ik zeg uit mijn hoofd, 90.000 mensen ongeveer in Nederland, toen, die aantallen zullen misschien iets bewogen hebben, op die manier aan het werk hebben. Maar wel vrij onzichtbaar ook voor de samenleving. En ik vind het heel goed dat we geleidelijk aan een transitie maken dat veel meer mensen met een arbeidsbeperking ook bij ons op kantoor, overal zichtbaar zijn.

FRESEN
Laatste vraag: heeft u Noortje al gebeld om haar te feliciteren met deze overwinning?

RUTTE
Nee, haar actie heeft natuurlijk een rol gespeeld.

FRESEN
Gaat u dat nog doen?

RUTTE
Nee, ik ga dat niet zelf doen. Ik denk dat Tamara wel contact met haar zal hebben. Die hebben ook regelmatig contact gehouden. Maar…

FRESEN
Want ze heeft u die brief geschreven.

RUTTE
Ja, hoe zeer ik dat ook waardeer, en het laat ook zien dat je in een land impact kunt hebben, ook als eenling, is het niet zo dat het natuurlijk maar één initiatief was. Haar initiatief was relevant, groot respect voor, indrukwekkend. Tegelijkertijd, Tamara van Ark heeft met heel veel mensen gesprekken gevoerd. Niet alleen met Noortje, maar ook met heel veel anderen. En dat geheel heeft haar ertoe gebracht om te zeggen: wacht even: er zijn andere manieren om hetzelfde doel te bereiken.

STANS (BNR)
Meneer Rutte, ander onderwerp, de lijst met tegenstanders van afschaffing van de dividendbelasting is vandaag weer een stukje langer geworden. Nu zijn het de buitenlandse multinationals, de American Chambre of Commerce keert zich nu tegen die afschaffing, zegt: medicijn is erger dan de kwaal. Wat vindt u van hun nieuwe standpunt?

RUTTE
Ja maar goed, dat waren natuurlijk geen bedrijven die hier baat bij zouden hebben. Dus.

STANS
Nee maar zij zeggen, wij multinationals of het Amerikaanse bedrijfsleven zorgen juist voor 450.000 banen in Nederland. En zelfs zij zeggen nu: dat moet je dus niet doen. Deze maatregel.

RUTTE
Nee, maar die maatregel is ook niet gericht natuurlijk op hen. Die maatregel is gericht op een ander type bedrijven.

STANS
Nee, maar het gaat erom dat zij zeggen, die multinationals: we zorgen juist voor die werkgelegenheid, waar u ook vaak op wijst. En ze zeggen: tegelijkertijd zie je ook die kentering waardoor een klimaat ontstaat in Nederland dat zich keert tegen de multinationals. Dat moet je niet doen. Bent u nog gevoelig voor argumenten van het buitenlandse bedrijfsleven?

RUTTE
Nogmaals, dat is niet op hun gericht. Dus ik neem kennis van het standpunt, ik begrijp ook dat ze zeggen: dat betekent dat er minder financiële ruimte is om de VPB te verlagen of om andere maatregelen te nemen. Ja, er zijn altijd keuzes die je maakt. Dus je probeert een totaalpakket te maken. Dat hebben we ook gedaan. Waarin de VPB omlaag gaat, de vennootschapsbelasting, waarin je kijkt naar de maatregelen om innovatie aan te wakkeren. Waarin je maatregelen neemt voor midden- en kleinbedrijf. Waarin je er ook voor zorgt dat in een periode van goedkoop geld bedrijven die daar last van hebben en het risico lopen met overnames geconfronteerd te worden, waarbij die dividendbelasting dan weer een probleem is, dat je daar de risico’s wegneemt en daarmee de kans vergroot dat die bedrijven in Nederland blijven. Dus je moet een mix van maatregelen nemen wat de AmCham laat weten is dat ze zeggen: door die maatregel kun je bijvoorbeeld de VPB niet verder verlagen. Ja dat snap ik. Je moet ook altijd keuzes maken.

STANS
Gaat u daar dan weer over in gesprek met die bedrijven zelf? Omdat ze dus voor zoveel banen in Nederland zeggen te zorgen.

RUTTE
Nou, we zijn altijd in contact met alle bedrijven. Dat doet Economische Zaken, ik heb zelf contact met heel veel bedrijven. Er komen heel veel bedrijven naar Nederland toe, gelukkig. Je ziet nu, van de week waren er weer gunstige berichten. Nederland is een zeer aantrekkelijk land om in te investeren.

WESTER (RTL Nieuws)
Meneer Rutte, is er in de ministerraad nog gesproken over de witwaspraktijken bij ING?

RUTTE
Ja, daar hebben we ook uiteraard bij stil gestaan. We hebben met elkaar vastgesteld dat dat natuurlijk, en ik herhaal eigenlijk ook hoor wat Wopke Hoekstra erover gezegd heeft, ik ben het daar zeer mee eens, dat het een buitengewoon ernstige zaak is. Dat ING jarenlang daarmee systematisch blijkt te zijn tekort geschoten in het naleven van de wet die het witwassen van crimineel geld of de financiering van terroristen moet voorkomen. En dat is nog des te belangrijker omdat banken juist ook de verantwoordelijkheid hebben om ook collectief en individueel ervoor te zorgen dat ons financiële systeem goed functioneert en te bewaken en te beschermen, de integriteit van dat totale systeem.

WESTER
Maar vindt u niet dat de medewerkers die hier verantwoordelijk voor zijn en de verantwoordelijken die de bedrijven leiden, dat die nu wel heel makkelijk wegkomen.

RUTTE
Kijk, dan moet ik ook rolvast zijn. Minister Hoekstra is degene die op dit moment gesprekken voert met DNB, ook met gisteren met de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Die gesprekken zijn gaande. Er gaat ook nog een brief naar de Kamer. Dus ik ga daar nu niks over zeggen.

WESTER
Zouden deze mensen niet gewoon strafrechtelijk vervolgd moeten worden? Of hun baan kwijt moeten raken? Dan geef je een signaal.

RUTTE
Strafrechtelijke kant van de zaak, daar heeft natuurlijk gisteren ook Westerbeke bij Nieuwsuur het een en ander over gezegd. Die heeft toegelicht tot welke conclusies het OM is gekomen. Dat is het strafrechtelijk proces. Dat heeft geleid uiteindelijk tot de schikking. En daar hangt ook mee samen, nou goed, dat heeft hij gisteren op tv allemaal toegelicht, ik verwijs daarnaar. Daarnaast is natuurlijk de vraag: wat kun je er verder nog maatschappelijk en politiek ervan vinden? En die gesprekken voert Hoekstra met de bank, met De Nederlandse Bank, en nogmaals: het lijkt mij correct dat ik de ruimte geef aan die gesprekken en daar niet tussentijds commentaar op geef.

WESTER
Maar u vindt daar zelf toch ook wel iets van?

RUTTE
Ik vind van alles in Nederland iets. Daarom zit ik ook in de politiek, anders zou ik boze brieven naar de Telegraaf sturen, dat heb ik vaak gezegd.

WESTER
Maar als medewerkers hier bewust aan hebben meegewerkt, moeten die gewoon hun baan niet kwijt raken?

RUTTE
U stelt een vraag die voorbij gaat natuurlijk aan het strafrechtelijk proces, het Openbaar Ministerie, dat heeft geleid tot een schikking, om allerlei redenen is voor deze variant gekozen. Dat heeft te maken ook met de kans op vervolging, etc., van de bank en individuen bij de bank. Dat is allemaal toegelicht door het openbaar ministerie. Daarnaast is er een reële vraag te voeren over het maatschappelijk, politieke, bestuurlijke traject en hoe kijk je er langs die invalshoek naar? Maar nogmaals, dat gesprek voert Hoekstra op dit moment met betrokkenen en ik vind het niet correct om daar tussentijds mij mee te bemoeien in het openbaar.

WESTER
Maar als je boekhouder bent op een middelbare school en je haalt zoiets uit. Dan ben je gewoon je baan kwijt.

RUTTE
Ik hoor uw vragen maar u stelt uw vragen aan iemand…

WESTER
Maar het zijn wel vragen die mensen in de samenleving hebben.

RUTTE
Ja dat begrijp ik heel goed, maar dan vraag ik ook aan de mensen om te snappen dat een kabinet op een gestructureerde manier probeert dat soort gesprekken te voeren met de relevante personen, van in dit geval van De Nederlandse Bank, van de ING, van de voorzitter van de Raad van Commissarissen is gisteren langs geweest. Dat zijn lopende gesprekken. Daar zal de Kamer ook over worden geïnformeerd. En ik vind het niet correct om nu hier met u, terwijl die gesprekken gaande zijn, daarover te filosoferen.

WESTER
Maar zijn die gesprekken er wel op gericht om ervoor te zorgen dat dit echt consequenties heeft voor mensen?

RUTTE
Ik verwijs echt naar mij vorige antwoord. Want u blijft eigenlijk dezelfde vraag stellen op een andere manier. En ik vind het niet correct, waar de minister van Financiën die gesprekken aan het voeren is, daar hoort het ook thuis, hij en ik houden daar natuurlijk nauw contact over, we doen dat in hele goeie samenspraak, vind ik het niet correct om terwijl die gesprekken gaande zijn in het openbaar daar uitspraken over te doen.

JONKER (Het Financieele Dagblad)
Ik sluit even nog aan op ING. Behalve de witwaspraktijken hebben we natuurlijk ook vandaag gehoord dat de bedrijfsvoering nogal in het ongerede is geraakt, zelfs een ‘license to operate’ volgens de interne documenten in gevaar is. Weet u wie uw huisbankier is?

RUTTE
Luister, ja dat weet ik. Maar de vraag daarover raakt niet natuurlijk nu over de berichten vandaag over de problemen die er zouden zijn bij ING. Ik ben niet ‘commentator at large’. Ik vind iets natuurlijk van, dat heb ik net ook uitvoerig toegelicht, van de zaak die speelt tussen het Openbaar Ministerie, de schikking, de ernstige kwestie die zich daar voordoet. In het verlengde daarvan zijn er gesprekken gaande tussen de minister van Financiën en de bank en ook met De Nederlandse Bank over wat dat verder bestuurlijk en maatschappelijk betekent. En dat zijn lopende gesprekken, daar kan ik nu geen uitspraken over doen. U refereert nu aan een hele andere kwestie vandaag in de pers. En dan moet ik mij baseren op berichten in de media. En nogmaals ik ben geen….

JONKER
Ja, maar het gaat wel over dezelfde bank natuurlijk die hier op allerlei manieren in opspraak is.

RUTTE
Ja, maar misschien is er ook een kantoor van de bank….

JONKER
Zelfs de continuïteit in gevaar kan zijn….

RUTTE
Excuus. Ik ben niet van plan om hier op iedere actualiteit commentaar te geven. Ik vind het relevant….

JONKER
U voelt zich nog thuis bij ING?

RUTTE
Hmm?

JONKER
U voelt zich nog thuis als Rijk bij ING?

RUTTE
Het is voor zover ik weet onze huis-, niet mijn bankier. Maar het is wel onze huisbankier van de overheid, meen ik. Maar ik schrijf niet de hele dag zelf die giro’s uit.

JONKER
Snap ik. Ik heb nog een ander.. ook over de dividendbelasting. AmCham zegt in zijn verklaring dat ze zich ook een beetje verweesd voelen. Ze vinden dat het kabinet alleen maar belangstelling heeft, en alleen maar opkomt voor de belangen van Unilever en Shell. Voor bedrijven die 450.000 banen vertegenwoordigen en grote buitenlandse investeerders zijn, moet dat toch een verwijt zijn dat u zich moet aantrekken?

RUTTE
Ja, maar dat is niet waar. Simpelweg niet waar. Als je kijkt naar het regeerakkoord, dan verlagen wij de vennootschapsbelasting. Nemen wij een hele reeks maatregelen om ervoor te zorgen dat het voor het kleinere bedrijfsleven, het midden bedrijfsleven en het grote bedrijfsleven aantrekkelijk is om hier te ondernemen en te investeren. Dat blijkt ook. Grote banengroei, zijn nog steeds veel bedrijven die zich in Nederland willen vestigen. Ik vind het regeerakkoord een afgewogen pakket aan maatregelen waarin je over de breedte van de vennootschapsbelasting, voor de kleinere bedrijven, waar het gaat om het lage tarief na 16%, maar ook voor de grote bedrijven het hogere tarief verlagen. Maar echt belangrijke maatregelen nemen, naast een hele reeks andere zaken. En in die mix van maatregelen hebben we ook te maken met een actualiteit. En die actualiteit is dat een aantal hele grote ondernemingen, met vaak ook een specifieke structuur op dit moment grote risico’s lopen, waar betreft het feit dat er in de wereld heel veel geld, voor heel weinig rente te krijgen is. En dat Nederland in een unieke positie verkeerd dat wij dat soort hele grote ondernemingen hier hebben, terwijl we een kleine economie zijn. Dat is uniek. Dat is een kostbaar bezit, dat kun je maar één keer kwijt raken. Nou, in die mix van maatregelen hebben we er daartoe voor gekozen om de risico’s daar te mitigeren om de dividendbelasting te willen afschaffen. Dat is in een mix van maatregelen. Twee, ik  was begin juli bij de Amerikaanse president, dat gesprek ging juist in belangrijke mate over het feit dat Nederland 825.000 banen creëert in Amerika. Dat Amerika 250.000 banen creëert in Nederland. AmCham heeft het zelfs over hogere aantallen. Ik hoop dat ze gelijk hebben. Dat zou fantastisch zijn. Mijn informatie is 250.000, misschien zijn het er nog meer. En hoe kunnen we ervoor zorgen – hebben de president en ik besproken – dat dat aantal banen, maar ook de enorm intensieve investerings-en handelsrelaties tussen Amerika en Nederland, dat we die verder kunnen verhogen? Eén van de redenen ook waarom een grote Amerikaanse conferentie, hebben we toen afgesproken, ook naar Nederland komt. Juist ook om te kijken, wat kunnen we verder doen om Amerikaanse investeringen hier en Nederlandse investeringen in Amerika te bevorderen. Dus ik meen dat we – vaak ook in goede samenwerking met AmCham, daar intensief aan werken.

DE ROOY (NOS)
U zegt net heel duidelijk dat u zich niet in het openbaar mengt in de discussie rondom de ING en de witwaspraktijken. Betekent dat dat u wel achter de schermen betrokken bent bij die gesprekken?

RUTTE
Als premier ben ik natuurlijk bij alle grote dossiers noodzakelijkerwijs betrokken. En ja, natuurlijk. Maar verder is dat een zaak die de portefeuille reguleert van de minister van Financiën die daar de gesprekken voert.

DE ROOY
U zit niet aan tafel als dhr. Wijers op bezoek is?

RUTTE
Nee, dat doet Wopke Hoekstra. Die heeft mij daar niet bij nodig. Dat doet hij heel goed in zijn eentje.

DE ROOY
Wij horen geluiden uit het OM waar ze zeggen: ja, we zijn nu heden ten dage als een pizzabakker fraudeert, dan moet hij een aantal jaar de cel in. Dat hebben we goed geregeld, die worden hard aangepakt. Maar als een groot bedrijf als ING dit doet, dan treft het een schikking van 775 miljoen euro op een kwartaalwinst van 1,2 miljard. Dat is te overzien eigenlijk. Zijn die straffen evenredig tussen een pizzabakker en een….?

RUTTE
Maar nogmaals, dat is een zaak waar ik natuurlijk heel terughoudend in moet zijn. U heeft gisteren bij Nieuwsuur Westerbeke aan het woord gehoord en ik heb ook natuurlijk kennis genomen via de media en ook aanvullende stukken die ik natuurlijk in mijn functie krijg, van wat daar gespeeld heeft. En dan is mijn informatie dat na lang onderzoek is gebleken dat individuele vervolging niet mogelijk was. Vervolging van de bank niet mogelijk was, maar wel mogelijk was om te zeggen: er is hier een grote nalatigheid en op grond daarvan is uiteindelijk deze schikking van zeer grote omvang tot stand gekomen. Dat is uiteindelijk een strafrechtelijk proces. Het is natuurlijk niet aan mij als politicus om mij dan erin te mengen of er toch grond zou zijn geweest om nog individuele personen strafrechtelijk te vervolgen. Wat u mij vervolgens kunt vragen is, wat ik daar maatschappelijk politiek van vindt. Dat is de vraag die dhr. Wester net stelde. Dan verwijs ik naar de vertrouwelijkheid van de gesprekken die nog gaande zijn tussen de minister van Financiën en betrokkene, en waar de Kamer zo snel mogelijk natuurlijk als er verdere voortgang is te melden over wordt geïnformeerd. Maar de strafrechtelijke kant die speelt zich buitende politiek af. En daar begrijp ik uit de stukken dat het OM een bepaalde afweging heeft gemaakt. Daar heb ik mij…. Die heb ik te respecteren. Wij leveren geen commentaar op elkaars werk en ik heb ook helemaal geen reden om aan te nemen dat daar fouten zijn gemaakt.

DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, ervaart u dat de ING de afgelopen jaren serieus neemt wat er door u vanuit Den Haag, maar ook vanuit de samenleving klinkt over die bank?

RUTTE
Nou, je moet in ieder geval vaststellen dat de maatschappelijke druk die ontstond in maart – over salariëring van een topman – dat die heeft geleid tot een wijziging van de positiebepaling van de top van een bank. Dit is – wat ik net gezegd heb, ik ga het niet herhalen – een buitengewoon ernstige zaak. Hier is systematisch tekort geschoten in een belangrijke cruciale functie die de bank heeft voor de samenleving. Namelijk, het voorkomen van witwassen van crimineel geld en financiering van terrorisme. Verder uw vraag beantwoorden zou ook betekenen dat ik verder moet treden in de gesprekken die we nu aan het voeren zijn met toezichthouder, met de bank en dat vind ik niet correct, want ik vind dat we die gesprekken nu eerst moeten afronden en daar de Kamer eerst over moeten informeren.

DE WINTHER
Ja, u refereert zelf aan wat er in het voorjaar gebeurde rond de beloning. Dat is dan kennelijk een antwoord dat het alleen maar helpt bij die bank als er beroering ontstaat over iets, en dat er anders niet zoveel gebeurt daar.

RUTTE
Dat was niet, dat waren niet mijn woorden. Mijn woorden waren dat ik verwijs naar wat er toen gebeurd is en uiteindelijk wat er toen voor opvolging aan is gegeven in één unieke casus. Ik heb niet de bedoeling gehad om daarmee een algemene trend te schetsen. Dat kan ook niet, een algemene trend net zoals klimaat versus weer, het is altijd een meervoudige trend….

DE WINTHER
Het gaat over ING hé?

RUTTE
Het is een meervoudige trend die dan op een gegeven moment zijn weerslag vindt in een bestendiging. Dat heb ik daar niet mee willen zeggen.

DE WINTHER
Maar u was destijds ook niet te spreken over de beloning die was bedacht voor de dhr. Hamers. Terugkijkend op die tijd, waar u zo boos over was, en nu de feiten met schikkingen die enorm veel geld bedragen. Dingen die daar niet goed zijn gegaan. Had die man überhaupt ooit recht op een loonsverhoging?

RUTTE
Luister, nu refereert u echt. Kijk, ik ga het toch nog een keer zeggen. Ik vind dat we dit zorgvuldig moeten doen. Er is een scheiding in Nederland van bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Het Openbaar Ministerie gaat over de strafrechtelijke kant. Dat hebben we nu gezien. Die hebben uitgelegd waarom ze hebben gedaan, wat ze hebben gedaan. Ik heb geen enkele reden aan te nemen dat dat anders had gemoeten. En ik geef er ook geen commentaar verder op, maar als je het allemaal hoort dan lijkt dat allemaal in orde. Dan heb je vervolgens de vraag: wat vind je daar bestuurlijk en politiek nog verder van? Die gesprekken zijn gaande. U vraagt mij natuurlijk allemaal – dat snap ik ook, dat zou ik ook doen – wil daar commentaar op geven. Maar dat doet u op een moment dat die gesprekken gaande zijn. Minister van Financiën voert die gesprekken met de voorzitter van de Raad van Commissarissen, ook met De Nederlandse Bank. Dat is een proces wat nog gaande is. Heeft ook nog niet geleid tot een brief aan de Kamer, en dat is de reden dat ik al die vragen over: wat vind je ervan en wat zou je vinden dat er zou moeten gebeuren, bestuurlijk of politiek verder, dat ik daar geen antwoord op geef.

DE WINTHER
Uw voorganger en voorgaande ministers van Financiën hebben het morele kompas, of het gebrek daaraan in de financiële sector regelmatig benadrukt, zonder dat daar eerst allerlei gesprekken en brieven naar die sector moesten worden gestuurd… (onverstaanbaar)

RUTTE
Ja, maar dat waren algemene commentaren op de sector. Maar u stelt me nu deze vraag in de context van deze concrete casus. Daar kan ik het niet van losmaken. Dus als ik nu dat soort uitspraken hier doe, die in algemene zin gedaan zijn en waar ik me ook vaak achter geschaard heb, ik heb ook verbeteringen gezien in de afgelopen jaren op tal van terreinen. Hier is natuurlijk een buitengewoon ernstig feit naar boven gekomen wat ook heeft geleid tot een enorme schikking. Maar uw vraag voor mijn commentaar op wat voorgangers erover gezegd hebben, wat ik er zelf over heb gezegd, kan ik niet lostrekken van het feit dat we hier nu praten over een concrete casus waarover gesprekken gaande zijn. En ik vind het correct dat die gesprekken eerst tot conclusies leiden, worden afgerond, en ook de Kamer wordt geïnformeerd.

DE WINTHER
Tot slot, u benadrukt ook dat heer Knot van De Nederlandse Bank nauw betrokken is bij die gesprekken en overleggen. Sluit u uit dat er naar aanleiding van het gebeurde maatregelen volgen? In het voorjaar kwamen er geen maatregelen, toen kwam er vooral veel druk en heeft u ook allerlei gesprekken gevoerd achter de schermen. Maar is er ook op het wetgevende traject wellicht iets wat op tafel ligt wat het kabinet zou overwegen omdat het een herhaling is van ‘we trekken ons toch niet zoveel aan wat de samenleving van ons vindt’.

RUTTE
Dat zijn natuurlijk allemaal vragen die wegkomen achter het feit dat inmiddels het nieuws naar buiten is over de schikking die getroffen is met ING. Die aanleiding is geweest voor de minister van Financiën, met de volledige steun van het kabinet, om in gesprek te gaan met de toezichthouder, met de top van de bank en die gesprekken zijn gaande. En ook deze vraag refereert weer aan dat traject. En ik vind het niet correct om terwijl die gesprekken nog plaatsvinden daar iets over te zeggen.

VAN GALEN (Nieuwsuur)
De heer Rutte, maakt u zich zorgen over het feit dat veel mensen in de publieke sector zo ontevreden zijn over het kabinetsbeleid en zeggen: er wordt eigenlijk nog te weinig geïnvesteerd in ons, in de leraren, het leger, in de verzorgenden, etc.?

RUTTE
Ik denk dat dat een heel gevarieerd beeld is. Als ik kijk naar bijvoorbeeld de cao’s die worden afgesloten dan zien we dat inmiddels cao’s zijn afgesloten, in goeie sfeer, met de rijksambtenaren, met het defensiepersoneel, dat er ook nog onderhandelingen lopen, zoals bijvoorbeeld met de politiebonden. Dus dat is eerlijk gezegd een nogal rijk geschakeerd geheel. Als je vervolgens kijkt naar wat het kabinet doet, wij trekken miljarden en miljarden uit, na een periode van economische crisis, nu het beter gaat met Nederland. Vanuit de gedachte: dat moeten mensen voelen. Ja, in de portemonnee. Belastingverlaging is voorzien natuurlijk in het regeerakkoord. Maar ook investeringen in essentiële voorzieningen, zoals het onderwijs, zoals de politie, de veiligheid, maar ook defensie. Dat loopt allemaal. En we steken daar echt heel, heel veel geld in. Ik zou willen uitdagen, kijk hoe zich dit verhoudt, de investeringen die we daar doen tot wat de afgelopen 30-40 jaar in die sectoren is geïnvesteerd. Met goede redenen gebeurt dat.

VAN GALEN
Zoveel achterstand?

RUTTE
Ja, ik hoor die berichten natuurlijk ook en er zijn ook tal van vraagstukken die moeten worden opgelost. Er zijn ook tal van vraagstukken waarbij je moet kijken hoe je het geld, waarbij het niet alleen om meer geld gaat, maar ook om het efficiënt besteden van het beschikbare geld. Ook daar is een wijde schakering aan beleidsinterventies die je kunt doen. Maar, als ik nu kijk naar de afgesloten cao’s is het toch ook niet zo dat we nou met iedereen een arbeidsconflict hebben. Nee, er zijn wel degelijk een paar hele grote cao’s afgesloten.

VAN GALEN
Dus vrij overzichtelijke oplossingen. U zou 2 miljard kunnen vrijmaken door de dividendbelasting in stand te houden en die te investeren in de publieke sector? Dat is een veel gehoord idee.

RUTTE
Dat zou overigens wel in strijd zijn met de begrotingsregels, want dan gaan we belastinggeld, dus inkomsten van de overheid, steken in uitgaven. Dus dat is in strijd met de Zalm-systematiek, dat doen we niet meer sinds 1994. Maar even los van dat bureaucratische argument, moet een kabinet natuurlijk altijd in schaarste keuzes maken. Dat betekent 1,5 miljard zeg ik nu even uit mijn hoofd in defensie, of 1,4 miljard. Ongeveer eenzelfde bedrag in het onderwijs. Er gaat heel veel extra geld naar de politie, er gaat heel veel extra geld naar wegen en spoor. Dat is ook logisch omdat we daar natuurlijk in de afgelopen jaren moeilijke maatregelen hebben moeten nemen. We steken ook heel veel geld in het verlagen van de belastingen, zodat per saldo in Nederland de lasten ook omlaag gaan en de koopkracht kan stijgen in samenhang met de stijging van de contractlonen. Daarnaast moet je kijken als kabinet bij het maken van de keuzes in schaarste, naar je algemene investeringsklimaat. In dat kader verlagen we de vennootschapsbelasting, schaffen we de dividendbelasting af, nemen we allerlei andere maatregelen ook voor het midden- en kleinbedrijf. Dus je moet altijd over die volle breedte opereren. Je kunt niet zeggen: ik doe daar helemaal niets en ik steek het allemaal daar in. Het kabinet zal altijd afwegingen moeten maken.

VAN GALEN
Tot slot: wanneer zijn die leraren tevreden? Wanneer zijn de mensen in de zorg tevreden? Wanneer is alles weer op orde denkt u de komende periode?

RUTTE
Ik denk dat deze hele grote sectoren altijd werk in uitvoering zijn. Ik geloof niet dat je kunt zeggen dat het ooit af is. Je bent met elkaar op reis. Onze gezondheidszorg behoort tot de, is de beste van Europa, behoort tot de top 2 of 3 van de wereld. Nederland als land is nummer 2 van de wereld, direct achter Zwitserland. Wij lopen in op Zwitserland, wij lopen uit op de nummer 3, in gunstige zien. Dus die krijgt een grotere achterstand op ons. Dus we leven hier in het een na beste land in de wereld, alleen de Zwitsers gaan ons nog voor. Dus ik denk dat we heel veel hebben om trots op te zijn. En ja, er zijn ook heel veel vraagstukken die moeten worden opgelost in het onderwijs, in de gezondheidszorg en daar werkt het kabinet hard aan. Laten we niet de illusie hebben dat je alle problemen oplost. Er zullen altijd weer nieuwe problemen ontstaan. Het zal altijd een reis blijven, je zal nooit definitief op het station aankomen. Dat is maar goed ook.

BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, even over de uitzetting van Lili en Howick. Ik stel deze vraag ook even voor het Jeugdjournaal om uitleg te krijgen, want de regels worden hier gevolgd, de rechter heeft een uitspraak gedaan en tegelijkertijd is er sprake van voor deze kinderen een drama. Hoe legt u dat uit?

RUTTE
Ja, dat is heel moeilijk en ik snap ook dat dat bij heel veel mensen, ook bij mij, heel veel mensen emotie oproept. Waarom is het nou zo belangrijk dat je ook ervoor zorgt dat je het allemaal eerlijk doet, op een nette manier doet? Dat is omdat wij een land willen zijn wat bereid is om mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, aangewezen zijn op uw en mij en alle kinderen die kijken, de veiligheid, dat wij ze helpen om ze opnemen in onze scholen, in onze buurten, in onze steden. Dat we daarvoor openstaan. En dat kan alleen als we de mensen die geen recht hebben om hier te komen, die hier komen om zich alleen economisch te verbeteren, maar geen echte vluchtelingen zijn, dat we die niet toelaten. Dat is de enige manier om dat draagvlak te houden. En dat betekent dat je hard moet zijn tegen mensen die dat recht niet hebben, want als je die ook zou toelaten, dan heb je op een gegeven moment geen steun meer, bij de kinderen, bij hun ouders, bij deze hele mooie samenleving, om de mensen op te vangen die echt vluchten voor oorlog en geweld. En daarom moet je zo streng zijn. Over de zaak zelf zeg ik niks, want dat is een individuele case, een individuele zaak van twee kindjes en hun moeder. Dus daar ga ik verder niets over zeggen.

BREEDVELD
Tegelijkertijd: dit kabinet is dan zo hard dat in de uitwerking, zeker in dit geval maar ook in andere gevallen, de Kinderombudsman zegt: dit gaat in tegen de fundamentele rechten van het kind?

RUTTE
En dan kan ik zeggen dat we dat natuurlijk op een hele nette, fatsoenlijke manier doen. Dat in dit geval er, nee, over dat geval zeg ik niets, maar dat in dit type gevallen je altijd zal zien dat er heel veel beroepszaken zijn geweest. Dus dat mensen, even voor de kinderen, dat als je zegt: joh ik verzet me tegen die, dat ik terug moet naar mijn eigen land, dat je dan naar de rechter kan stappen en kan zeggen: meneer of mevrouw de rechter, wat vindt u daarvan? En dan zie je dat de overheid meestal heel vaak gelijk krijgt als wij over gaan, dus niet altijd, als we geen gelijk krijgen blijven mensen, soms krijgen we ook geen gelijk. Maar als ze wel gelijk krijgen, dat we dan ook moeten zeggen: ja, uiteindelijk is het dan ook noodzakelijk dat mensen weggaan. Dat we ook heel goed kijken hoe je ervoor zorgt dat in het land waar de mensen vandaan komen, dat het daar netjes geregeld is. Dus daar letten we allemaal op. Maar zou je het niet doen, zou je zeggen: ja, het is zo zielig, wat ik ook vind, en moeilijk en ook emotioneel. Ik zei ook al, het raakt mij ook. Iedereen denk ik. Dan verlies je uiteindelijk het draagvlak in de samenleving om mensen op te vangen die echt op de vlucht zijn, zoals uit Syrië voor een verschrikkelijke dictator die zijn eigen volk bombardeert.

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Stephanie van de Berg van Reuters. Ik kom nog even terug op de toezicht over witwassen. Benoît Cœuré, lid van de Europese Centrale Bankraad roept nu op dat er een Europa-wijd agentschap komt om witwassen aan te pakken omdat er een aantal zaken zijn in verschillende Europese landen. Wij praten heel veel over dat er geen toezicht is bij de ING zelf, maar de DNB weet ook al sinds dit, van dit probleem sinds 2008. Zou er meer toezicht moeten komen op de DNB en zou dat soort toezicht ook bijvoorbeeld uit Europa kunnen komen zoals die ECB-man voorstelt.

RUTTE
Nou dat voorstel, u heeft mij vorige had u mij ook te pakken met iets. Misschien moeten we, misschien moet u even van tevoren ons waarschuwen dat die vraag eruit komt. Want u ziet: ik probeer mij echt zeer gedetailleerd op alles voor te bereiden, maar ook dit zat er, het kan nog dikker. Maar het is al heel dik. En ik weet natuurlijk ook heel veel zelf al. Nee, zonder gekheid….

VRAAG
Maar wat vindt u van het Europees toezicht…?

RUTTE
Nee zonder gekheid. Luister, ik ga uw vraag proberen te beantwoorden. Maar over die kwestie van die meneer of mevrouw van de ECB moeten we even contact hebben. Dat weet ik echt niet zo gauw. Over het algemeen geldt hier, in het geval van ING is het zo dat DNB heeft die tekortkomingen destijds geconstateerd. Dat is ook naar buiten gebracht. Toen heeft het OM in afstemming met De Nederlandse Bank, de toezichthouder en ook met de FIOD besloten dat er een strafrechtelijk traject zou worden gevolgd. Dat heeft uiteindelijk ook geleid tot die schikking. En Hoekstra, ik heb het net gezegd, die voert gesprekken met de toezichthouder, maar ook met de top van ING. Maar ook in het bijzonder met de toezichthouder over de vraag, wat kan je nou doen om hier weer van te leren zodat je nog beter de integriteit van het financiële stelsel kunt borgen. Maar het is wel degelijk hier zo dat De Nederlandse Bank, de toezichthouder is geweest die deze tekortkomingen heeft geconstateerd. En vervolgens het Openbaar Ministerie in afstemming dus met DNB en OM, sorry en FIOD, heeft besloten om strafrechtelijk te vervolgen.

VAN DEN BERGH
En een idee van meer Europees toezicht op de DNB om witwaspraktijken te voorkomen?

RUTTE
Ja, ik zoek even wat daar dan in deze casus de aanleiding voor zou zijn. En die zaak van de ECB directeur, ja daar moet ik me dan even in verdiepen wat zijn voorstel is. Anders ga ik reageren op een flinter informatie.

VRAAG
En die vraag van vorige week dan? Heeft u daar wel een antwoord op?

RUTTE
Goeie vraag, waarschijnlijk ben je al bediend als het goed is, door Buitenlandse Zaken neem ik aan.

VAN DEN BERGH
Nou, die hebben weer verwezen naar de AIVD.

RUTTE
Oké. Maar u bent doorverwezen dus. Dan gaat het uiteindelijk goed.