Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 13 juli 2018

Mediatekst | 13-07-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag. Ik heb samen met Stef Blok en Ank Bijleveld de ministerraad bijgepraat over de NAVO-top die de afgelopen twee dagen plaatsvond in Brussel. Wat je waarneemt natuurlijk de afgelopen jaren is dat er echt iets aan de hand is in de wereld. Dat de instabiliteit rond Europa toeneemt. En dat daarmee in die minder veilige wereld de NAVO zeer cruciaal is en blijft voor het bewaken van vrede en veiligheid op ons continent maar ook daarbuiten en ook door middel van de NAVO het behouden van de Trans-Atlantische relatie. We hebben een aantal besluiten genomen. Bijvoorbeeld om onze gereedheid en inzetbaarheid te versterken, onder meer met het Readiness Initiative waarbij 30 bataljons, 30 squadrons en ook 30 schepen in 30 dagen inzetbaar zijn in 2020. Draagt allemaal bij aan het verder versnellen van de inzetbaarheid van de NAVO. Daarbinnen past natuurlijk ook de afspraken die gemaakt zijn over militaire mobiliteit. Dat is een Nederlands initiatief wat zowel speelt binnen de NAVO als binnen de EU als ook binnen de samenwerkingsverbanden van NAVO en Europese Unie. En dan praat je zowel over de fysieke infrastructuur als ook over alle juridische vraagstukken om ervoor te zorgen dat militairen snel verplaatst kunnen worden en ook het materieel. Daarbij is ook van belang natuurlijk de samenwerking met de landen om ons heen. Niet alleen de NAVO maar ook de samenwerking met de landen om ons heen zoals Tunesië, Jordanië, Irak en Afghanistan. Er was ook een aparte top weer over Afghanistan waar, ik denk als ik ongeveer tel, 45, 50 mensen aan tafel zaten om te spreken hoe we daar de stabiliteit verder kunnen bevorderen en ervoor kunnen zorgen dat we dat land stap voor stap verder kunnen overdragen aan de Afghanen.  Zijn er dan helemaal geen meningsverschillen binnen de NAVO? Ja, die hebben we ook wel eens. Het mooie natuurlijk van een organisatie van democratische landen is dat we daar robuust met elkaar over praten en het dan vervolgens ook weer oplossen. En dat is ook gelukt. Want het resultaat telt: er zijn goede besluiten genomen en de eenheid die is er.

Dan is dit de laatste persconferentie voor het zomerreces. Dat is vaak een moment om terug te blikken op het afgelopen politieke jaar, maar dat ga ik niet doen. Want het jaar is nog lang niet afgelopen. Dat is pas eind dit jaar als u heeft besloten wie de politicus van het jaar is. Ik heb suggesties. Maar goed, die hou ik voor mijzelf. Maar daarom ga ik het daar niet uitgebreid over hebben want heel veel werk gaat ook dit najaar natuurlijk gewoon door. We gaan werken aan de begroting. Ik merk wel, we hebben er vandaag ook over gesproken, dat er al heel veel is gebeurd. Als je kijkt naar het besluit over de gaswinning, het investeren in de politie, besluitvorming over extra geld voor de gezinnen, kinderbijslag, kinderopvang, het kindgebonden budget, het eigen risico in de zorg is bevroren, de sluiting van de kolencentrales zijn besluiten over genomen. Veel wetgevingstrajecten zijn in volle gang. De Eerste Kamer heeft deze week ingestemd met de halvering van het collegegeld voor eerstejaars studenten, een van de afspraken uit het regeerakkoord. En er zijn ook veel akkoorden gesloten in de afgelopen maanden die versnelling moeten geven aan uiteindelijk ook het politiek maatschappelijk proces. Kijk naar de akkoorden over de woningbouw, de wijkverpleging. En belangrijk, daar zijn we nu stappen in aan het zetten, we gaan na de zomer en ook in de zomer verder werken aan het klimaatakkoord. En daarmee werken we dus ook in algemene zin verder aan de uitvoering van het regeerakkoord.

Op Prinsjesdag is voorzien een flink pakket lastenverlichting zoals u weet uit het regeerakkoord. Want uiteindelijk willen we dat ook alle Nederlanders gaan merken dat het beter gaat met onze economie. En daarmee zeg ik niks nieuws. Want dat staat in het regeerakkoord. Voordat de SP belt en andere politieke partijen, dat zou ik ook begrijpen, van hé: hij zegt iets over Prinsjesdag. Nee, ik kondig aan dat wij nog steeds achter onze eigen plannen staan. En dat komt dus bij Prinsjesdag naar buiten.

Navo-Top

BREEDVELD (NOS)
Meneer Rutte, even over die NAVO en de discussies, u zei al van die verliepen soms, de meningsverschillen zijn er ook. En dat botst nog wel eens. Nou begrijpen wij dat de heer Trump daar ook heeft uitgeroepen tegen de Bondskanselier van Duitsland: Angela, doe er iets aan. Klopt dat? Maar dan in het Engels?

RUTTE
Ik kan daar niks over zeggen, wat hij precies allemaal zegt. Dat we op voornamen praten is gebruikelijk. Ik zag ergens dat dat een protocollair probleem was, maar we spreken elkaar grotendeels aan met voornamen. Dus dat is niet vreemd. Maar wat hij precies zegt en tegen wie, dat kan ik niet herhalen. Wat achter uw vraag zit is iets wat wel bekend is, namelijk dat de Amerikanen natuurlijk bezorgd zijn over het feit dat zij zoveel meer betalen van de gemeenschappelijke NAVO-rekening dan het Europese en Canadese deel van de NAVO. En daar heeft hij natuurlijk een volkomen terecht punt te pakken. Waarbij hij overigens erop kan wijzen dat sinds zijn aantreden als president de snelheid waarmee de uitgaven toenemen ook omhoog gaat.

BREEDVELD
Ja, hij was na afloop redelijk tevreden over de toezeggingen die zijn gedaan. Bent u dat ook?

RUTTE
Ja, nou ja, toezeggingen. We hebben met elkaar vastgesteld dat sinds hij president is de extra toename van de uitgaven, er was al een toename van de uitgaven sinds (onverstaanbaar, red.) 2014, maar dat die accelereert sinds begin vorig jaar, je ziet het ook in Nederland. Het is ook mede natuurlijk inspiratie geweest voor de afspraken in ons regeerakkoord. Het geheel van de politieke situatie, zowel de veiligheidssituatie als ook deze onbalans in de lastenverdeling binnen de NAVO. En dat zie je breed in het NAVO gebied. En dat kan hij denk ik, ook terecht naar zich toe trekken.

BREEDVELD
Maar goed, het blijft een lastige boodschap. Ik bedoel, ook Nederland zit nog ver onder die twee procentsnorm. Amerika zit op ongeveer het dubbele. Dat blijft moeilijk te verdedigen. Zeker in het licht wat u ook zegt: de veiligheidssituatie in de wereld die eigenlijk steeds slechter wordt.

RUTTE
Nee maar eens, daarom zeg ik ook: hij heeft daar een volkomen terecht punt. Ik ben het niet altijd met hem eens als hij bezwaar maakt tegen de precieze verhouding op het terrein van handel. Dan denk ik dat je breder moet kijken naar het vraagstuk dan soms de Amerikanen doen. Dus daar zijn we het niet altijd over eens. Maar als het gaat om de lastenverdeling binnen de NAVO dan ben ik het met hem eens. En ik niet alleen. Dat is ook een afspraak natuurlijk die we gemaakt hebben. Je ziet een versnelling, je zag ook gisteren in de discussie een enorm gevoel van gedeelde urgentie. Daarbij natuurlijk ook wel het absorptievermogen. Dus als Nederland nu 1,5 miljard extra besteed. Je moet ook de mensen zoeken. Je moet ook materiaal kopen. Dat moet ook beschikbaar zijn. De opdrachten die worden gegeven nu op de Defensiemarkt lopen natuurlijk ook op. Dat is maar goed ook. Maar dat geeft ook natuurlijk, daar zitten ook grenzen aan. Hoe snel je hoeveel nieuw materiaal kunt kopen. En Nederland heeft gezegd: we doen nu de grootste toename van de uitgaven sinds het einde van de Koude Oorlog: 1,5 miljard, in deze periode opgeteld 5 miljard euro, 1,5 miljard per jaar structureel. En we kijken bij de begrotingen in 2019, als we over de begroting praten, maar zeker ook in 2020 in het licht van de Defensie review, dan kijken wij opnieuw naar de uitgaven en hoe we er financieel voor staan en uiteraard in samenhang met de andere kabinetsprioriteiten.

Handelsverdrag Engeland - VS

BREEDVELD
U noemde net al even de handel. Daar verschilt u van inzicht met Trump. Trump is bij May op bezoek geweest. Hoe kijkt u aan tegen de opstelling van de Britten die toch lijken toe te werken naar een soort handelsverdrag in ieder geval los van de EU met de Verenigde Staten. Trump heeft daar op zijn eigen manier weer op gereageerd. Maar hoe bekijkt u die hele ontwikkeling en de opstelling van Engeland daarin?

RUTTE
Nou ja goed, de Engelsen zitten natuurlijk met een enorm ingewikkeld vraagstuk, namelijk Brexit. En daar kun je verschillende modellen op loslaten. Je kunt gaan voor een volledige afsluiting van de relatie met de interne markt, de Europese Unie en de interne markt en dan kom je uit op handelsverdragen zoals de Europese Unie die heeft gesloten met bijvoorbeeld Canada. Maar dat betekent wel een zeer sterke verschraling van de bestaande relatie tussen Engeland, Verenigd Koninkrijk en Europa. Daar doet zich weer een bijzonder probleem voor en dat is het vraagstuk van de Ierse grens. De Britten willen geen grens in de Ierse zee. Die willen dus dat vraagstuk oplossen door een oplossing te vinden in ieder geval voor de transitieperiode,  die raakt aan het hele Verenigd Koninkrijk. Tegen die achtergrond heeft de Britse premier een aantal voorstellen nu naar buiten gebracht, dat white paper van gisteren, en dat is de basis nu denk ik voor verdere gesprekken met Europa. Dus Barnier zal daar op reageren, onze onderhandelaar. En ik denk dat de eerste reacties positief zijn over het feit dat er een stuk ligt. Dat het stuk ook echt comprehensive is, dus het omvat alle vraagstukken. Tegelijkertijd ga je het analyseren en dan zullen er op onderdelen nog stevige gesprekken moeten plaatsvinden. Maar dat hoort ook in onderhandeling.

BREEDVELD
Nee dat begrijp ik, maar ik probeer het ook een beetje te bezien in de context van hoe Trump zich hierin opstelt. Want die zegt: zoals het nu gaat kan Engeland een apart verdrag of een vrijhandelsverdrag met ons wel op z'n buik schrijven, want Engeland blijft toch min of meer gekoppeld aan Europa.

RUTTE
Ja maar de Britten willen, dat noemen zij global Britain, wat zij willen is namelijk in de nieuwe relatie in staat zijn om vrijhandelsverdragen af te sluiten met andere delen van de wereld. Dat kunnen leden van de Europese Unie niet want wij doen het als Europese Unie. Dus Nederland heeft geen eigen handelsverdragen, de EU sluit die handelsverdragen. Zij willen dadelijk met andere delen van de wereld hun eigen bilaterale verdragen kunnen afsluiten. Dat staat ze ook vrij. Uiteraard is de mate waarin uiteindelijk de toekomstige relatie wordt geregeld tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie op terreinen als de douane-unie en de interne markt zal grenzen stellen aan wat er precies kan. Bijvoorbeeld als Engeland zou kiezen voor een vergaande relatie op het terrein van douane met Europa dan stelt dat begrenzingen aan hoever je kunt gaan met vrijhandelsverdragen. Maar het is niet uitgesloten, het hangt helemaal af van het arrangement.

BREEDVELD
Je ziet dus dat Trump hierop inspeelt. En eigenlijk al zegt van: ja maar als Engeland te veel gaat overhellen richting Europa, kunnen ze een apart verdrag met ons vergeten. En dat krachtenspel dat is natuurlijk wel vrij belangrijk ook voor de uitkomst van die hele Brexit-onderhandelingen.

RUTTE
Ja maar dan moet ik gaan reageren op hoe de Amerikaanse president reageert, en daar ga ik al niet over, op een voorstel van de Britse regering, waar ik ook niet over ga, ten aanzien van de toekomstige relatie met Europa die nog helemaal moet worden uit onderhandeld. Waarbij volgens mij het doel is van de Britse regering om in staat te zijn om met andere delen van de wereld na afwikkeling van de relatie met de Europese Unie, vrijhandelsverdragen te kunnen afsluiten. Waarbij op zichzelf waar is dat naarmate je een meer precieze relatie definieert op het gebied van douane en de interne markt dat daar natuurlijk grenzen aan te stellen zijn, waar het niet is uitgesloten en het sterk afhangt van de precieze vormgeving van die toekomstige relatie. Maar ik wil nu niet gaan reageren op de reactie van Trump op een white paper  waar Europa nog op moet gaan reageren. Dat is een beetje ingewikkeld.

Relatie Nederland - Engeland

BREEDVELD
En is het voor Nederland van belang om die banden, Europese banden, met Engeland zo nauw mogelijk te houden?

RUTTE
Ik zou de stelling aandurven dat er geen land is in Europa wat zulke sterke relaties heeft met het Verenigd Koninkrijk als wij. De Ieren zullen dat waarschijnlijk ook beweren maar die hebben natuurlijk nog een hele eigen specifieke geschiedenis met het Verenigd Koninkrijk. Wij zijn beide trans-Atlantisch gericht, we zijn sterk vrijhandel gericht. We zijn sterk gericht op de zee bevaren. Dus cultureel en qua handelsrelaties is het een hele sterke relatie. Die zal ook blijven, ook nadat zij uit de Europese Unie zijn vertrokken. En wij hechten er een zeer groot belang aan als Nederland dat dat gebeurt op cordial, op een plezierige wijze, die afwikkeling van de relatie. Dat dat goede afspraken behelst over hoe gaan we het in de toekomst doen. Daar zet ik mij voor in. Vorige week Theresa May nog langs gehad, uitvoerig over gesproken. Zij komt nu met voorstellen. Ik ga ze niet inhoudelijk becommentariëren. Ik ben blij dat ze er zijn. Inhoudelijk kun je er nog van alles over opmerken, zal het echt tot stevige gesprekken leiden. Dat doet Barnier met onze steun. Maar ik ben blij dat die voorstellen er liggen en dat we die gesprekken nu kunnen voeren.

BREEDVELD
Het liefst geen harde Brexit dus maar zo zacht mogelijk?

RUTTE
Op dat continuüm tussen hard en zacht kan ik helemaal niks. Kijk wat je niet wilt is een cliff edge scenario waarbij je geen afspraak hebt en ze volgend jaar eind maart, wat is het, of 19 maart of 29 maart over de rand vallen. Dat wil je niet.

BREEDVELD
Dat is snel.

RUTTE
Ja zeker. Maar dat wil je niet. Maar dat wil volgens mij niemand. Alleen er worden zoveel tickets geplakt, zoveel etiketten op de verschillende vormen van hoe je een toekomstige relatie kunt vormgeven. Vergis u niet, de precieze vormgeving van die toekomstige relatie moet nu alleen op hoofdlijnen politiek worden afgesproken voor maart. Die wordt vervolgens in een transitiefase verder uit onderhandeld. Waarom is die op zichzelf relevant waar het gaat om de hoofdlijnen? Omdat het ook samenhangt natuurlijk met de vraag hoe het arrangement gaat zijn tussen Ierland en Noord-Ierland. Dus daar zit een link. Maar het is niet zo dat we al in oktober in detail die toekomstige relatie hoeven te hebben uit onderhandeld. We moeten vooral weten wat gebeurt er, als je er niet uitkomt ten aanzien van die Ierse grens? Dat moeten we wel weten.

NAVO-top (2)

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, het beeld is ontstaan dat discussies bij de NAVO over de besteding aan defensie dat die plaatsvonden in de context van: verdedigt Amerika nog wel West-Europa. Bent u het met mij eens dat dat bloedlink is dat die discussie op die manier ontstaat?

RUTTE
Ik ben het daar niet mee eens. Er is gezegd dat Trump zou hebben gezegd, dat hij beweert, dat hij misschien wel uit de NAVO wil stappen. Dat is niet gebeurd. Hij heeft wel in blokletters duidelijk gemaakt dat hij moeite heeft met de lastenverdeling. En dat snap ik ook, daar heeft hij gewoon gelijk. Het is niet voor niks dat wij 1,5 miljard per jaar meer uitgeven. En we hebben daarover gesproken en ook vastgesteld dat sinds zijn aantreden die toename van de uitgaven aan het Europese en Canadese deel van de NAVO accelereert. Ik denk dat hij dat echt terecht op zijn conto kan bijschrijven. Obama had daar ook wel aandacht voor maar sinds Trump zie je echt een versnelling in de toename van de uitgaven. En daar gaan we mee door. En er was ook een totale consensus dat die doelstelling van toewerken naar 2 procent in 2024, dat die recht overeind staat.

BOVEN
Ik vroeg niet of het waar is, ik vroeg het beeld is ontstaan is, of het waar is of niet, ik zat daar niet aan tafel. Er wordt gezegd dat het niet gezegd is, maar het beeld is ontstaan dat het zo gegaan is. Is dat niet alleen al…

RUTTE
In mijn vak heb ik de hele dag met beelden te maken, maar ik moet toch echt naar de feiten kijken. En dan hoop ik, door die feiten te noemen, het beeld te verzachten. Want anders heb ik met een beeld te maken, moet ik het beeld gaan bestrijden. Dat werkt nooit.

BOVEN
U bent niet iets met de mantel der liefde aan het bedekken wat wel gezegd is aan tafel?

RUTTE
Nou, 'mantel der liefde' past hier niet echt, want er was in die discussie vooral sprake van een robuust gesprek. Maar dat ging over de burden share. Daar is hij echt bezorgd over en dat begrijp ik.

Openstellen van de kroondomeinen Het Loo

BOVEN
Ik heb nog één ander, totaal ongerelateerd punt. Er ligt al een tijdje een motie in de Tweede Kamer  die is aangenomen. Een motie van de Partij voor de Dieren om de kroondomeinen, Het Loo, om dat het jaar rond open te stellen.

RUTTE
(onverstaanbaar, red.) ander onderwerp, ja.

BOVEN
Zeker. Is daar inmiddels een besluit over genomen? Want dat zou vóór de zomer komen en dat zou betekenen dat de Koning niet meer mag jagen op Het Loo.

RUTTE
Zodra daar mededelingen over zijn, doen we die. Maar die zijn er nog niet.

BOVEN
Ok.

NAVO-top (3)

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, president Trump had het gisteren nogal juichend over een extra investering van de Europese NAVO-landen van 33 miljard. Nu heb ik wat zitten puzzelen met die begrotingen, maar ik kom nooit tot het bedrag van 33 miljard. Waar komt dat vandaan?

RUTTE
De precieze cijfers moet u aan de NAVO vragen, aan Jens Stoltenberg. Maar die heeft ook in zijn persconferentie zelfs een groter bedrag genoemd, ik meen van 41 miljard. Maar nogmaals: ik verwijs echt naar hem, want zij houden die precieze berekeningen bij. En dat heeft te maken met de acceleratie in de commitments vanuit het Europese en ik dacht ook het Canadese deel van de NAVO, sinds ik meen begin vorig jaar, maar echt: voor de precieze cijfers verwijs ik u echt naar de NAVO. Dat moet u (onverstaanbaar, red.).

WESTER
En als Nederland naar die 2 procent wil, dat betekent zo'n 5 miljard erbij.

RUTTE
Nog een keer?

WESTER
Als Nederland naar die 2 procent wil…

RUTTE
Ja.

WESTER
…dat betekent zo'n 5 miljard erbij.

RUTTE
Ja.

WESTER
Is dat geld er?

RUTTE
Wat wij doen is nu 1,5 miljard extra uitgeven. Wij kijken in 2019 en in 2020 opnieuw naar de ruimte in de begroting om in samenhang met andere kabinetsprioriteiten te zien wat we verder kunnen doen. Dus dat doen we stap voor stap. En we hebben het commitment om toe te werken naar de 2 procent in 2024.

WESTER
En dat betekent 5 miljard er extra bij.

RUTTE
Dat betekent dat we ons houden aan de afspraken in Wales. Dat is toewerken naar 2 procent in 2024 en dat betekent nu bij de kabinetsformatie 1,5 miljard en kijken op de momenten die daarvoor geëigend zijn voor besluitvorming welke verdere stappen we kunnen zetten.

Optreden Juncker

WESTER
Iets anders. Ik moet het u toch even vragen: wat vindt u van het beeld dat is ontstaan rondom het, ja, zeg maar wat wankele optreden van de heer Juncker gisteren?

RUTTE
Ja, opnieuw kan ik alleen naar de feiten kijken.

WESTER
Ja, u was erbij.

RUTTE
Ja, maar daarmee heb ik niet het beeld, maar de feiten. En het feit is dat ik weet dat Jean-Claude Juncker een serieus probleem met zijn rug, al een tijdje. Ischias, dacht ik, maar dat zou u moeten vragen aan de Commissie, wat het precies is. En daar had hij ook last van die avond.

WESTER
Maar had dat niet beter van tevoren gecommuniceerd kunnen worden en de man misschien in een rolstoel gezet kunnen…?

RUTTE
Ja, daar, pff…

WESTER
Ja, nu gaat het de hele wereld over.

RUTTE
Ik heb mijn handen vol aan de NAVO nu en allerlei andere dingen, dus dat deel van de communicatie van de Commissie, daar zijn zij heel goed in. Maar dit zijn de feiten. Dit heb ik waargenomen die avond.

WESTER
En verder niets?

RUTTE
Nee.

MIKKERS (DE TELEGRAAF)
Ja, misschien één vraag nog ter verduidelijking. U bent in zijn nabijheid geweest, Juncker. Rook hij naar drank?

RUTTE
Nou, jongens, houd op. Nee. En verder ga ik er niet op in. U moet echt bij de Commissie zijn. Er zijn echt grotere vissen te braden, zeggen ze in goed Engels, dan deze.

NAVO-top (4)

MIKKERS
Nog een vraag over de top, en dan niet de afgelopen NAVO-top, maar die van 2014: Wales. U weet het misschien nog, de pledge om inderdaad binnen 10 jaar op die 2 procent te zitten. Een collega zei: 5 miljard. Er wordt ook gezegd: het vergt een structurele investering van 7 miljard. Is dat überhaupt realistisch, om dat binnen 10 jaar te halen?

RUTTE
Ik stel vast dat wij die pledge hebben gedaan. Die hebben we ook herbevestigd. Daar staat het kabinet voor. Dus wij werken toe, stap voor stap, werken we toe naar, zoals dat ook staat in de pledge, toewerken naar 2 procent in 2024.

MIKKERS
Betekent dat ook dat er bij deze begroting al een substantieel bedrag extra naar Defensie gaat?

RUTTE
Nee, de afspraak is, we hebben het regeerakkoord. Dus we doen 1,5 miljard. Dat wordt nog een hele hijs, daar werken we hard aan, om mensen aan te trekken, materieel te kopen. Dus ik verwacht bij deze begroting geen stappen. Ik heb gezegd steeds, ook conform de Defensienota: het ligt voor de hand dat we in 2019 en in 2020 kijken binnen eventueel ontstane financiële ruimte, in samenhang met andere kabinetsprioriteiten, naar mogelijkheden.

MIKKERS
Ja en wat betekent dat dan, die herijking van de Nota? Aan wat voor bedragen moeten we dan denken?

RUTTE
Dat betekent dat we dan, in het licht van onze commitments in Wales, kijken naar welke mogelijkheden er zijn om vervolgstappen te zetten.

MIKKERS
En als het niet kan, dan gaat het niet door?

RUTTE
Dat betekent dat we in de context van de afspraken in 2014, en die zijn duidelijk, toewerken naar 2 procent in 2024. We doen nu de grootste investering sinds 1989 in onze defensie-uitgaven. Dat wij stap voor stap kijken naar toewerken naar de doelstellingen van Wales.

GEERTS (RADIO 1)
Meneer Rutte, klopt het dat het Amerikaanse ministerie van Defensie na afloop van de NAVO-top contact opgenomen heeft met onder meer Nederland om ze gerust te stellen over de goede verhoudingen binnen NAVO-verband?

RUTTE
Heb ik niets over gehoord. Nee. Gaan we checken.

GEERTS
Het ministerie van Defensie is niet gebeld door de Amerikaanse counterparts, zoals dat dan heet?

RUTTE
Zou kunnen, maar dat heb ik niet gehoord. Dat zouden we moeten checken.

GEERTS
Ok, want NBC News meldt dat na de top verschillende NAVO-partners zijn gebeld door het Amerikaanse ministerie van Defensie om hen uit te leggen dat er nog wel degelijk een zeer goede band is tussen de verschillende NAVO-lidstaten.

RUTTE
Nou, van mij had het telefoontje niet gehoeven. Misschien heeft het plaatsgevonden, dat zouden we moeten checken bij Defensie. Is mij niet bekend. Maar voor mij hoeft het ook niet, want die relatie is goed. Ik heb echt een goed gesprek gehad, samen met Sigrid Kaag, vorige week maandag. Daar hebben we echt, volgens mij, een goede band gebouwd. Ik heb in de marge van deze top regelmatig met Donald Trump opnieuw overlegd en dat vond ik in een hele plezierige sfeer. Ik vond zijn punt over de 2 procent terecht. Dat hij dat op zijn manier doet met zijn stijl, en dat is natuurlijk allemaal wat minder misschien gepolijst dan sommige andere leiders dat doen, maar dat past bij de man. Hij is wie hij is en in die zin is het effectief, want je ziet dat de uitgaven versneld omhoog gaan. Dus je kunt er van alles van vinden, maar a: hij heeft inhoudelijk gelijk, we moeten gewoon naar een eerlijke verdeling van die lasten. En twee: je ziet ook dat het Europese deel van de NAVO, en ik dacht ook het Canadese deel, maar zeker het Europese deel van de NAVO nu versneld meer aan het uitgeven is.

GEERTS
Ok, maar dan is de vraag: was dit optreden op deze manier van meneer Trump dan nodig om ervoor te zorgen dat die versnelde uitgaven gingen plaatsvinden?

RUTTE
Ja, daar kun je nooit 'ja' of 'nee' op zeggen. Dat is ook een keuze die hij maakt, om op een bepaalde manier zijn punt te maken. Maar het feit dat hij…

GEERTS
Blijkbaar is het heel effectief.

RUTTE
Nou, in ieder geval was het al effectief. Je ziet al dat sinds begin vorig jaar, sinds hij president is, die uitgaven versneld omhoog gaan. Of dit nu opnieuw nodig was, dat kan ik niet helemaal inschatten. Dat kun je pas weer achteraf vaststellen. Maar hij heeft daarvoor gekozen en dat verwijt ik hem geenszins. En ik ben er ook helemaal voor, voor twee dingen. Ten eerste: dat we elkaar goed de waarheid zeggen als we dat nodig vinden. Dat doen we in Europa ook. Anders krijg je zo'n 'ik vind jouw tekening mooi als je mijn tekening mooi vindt', en vervolgens gebeurt er niets. Zo'n non-interventie-achtige vergadering, ja, dan kun je net zo goed thuis blijven. Dus als er irritaties zijn: spreek ze uit. Is ook goed voor je hart. En het tweede is: het feit dat we dat doen - er werd gisteren aan mij gevraagd 'is dat nou wel goed voor het beeld van eenheid in het bondgenootschap?'. Ik zou tegen onze tegenstanders willen zeggen: juist omdat dit een bondgenootschap is van democratische landen, gaan wij niet constant proberen om dit soort meningsverschillen toe te dekken. De kracht juist is dat we ze hebben, uitpraten en weer tot eenheid komen. Dat is nog eens een les die sommige landen kunnen leren die geen democratie hebben. Zo doe je dingen.

GEERTS
Ok, dus wat dat betreft is de diplomatie van de knuppel in het hoenderhok gooien in principe een hele effectieve?

RUTTE
Wat ik vaststel, is dat iedereen zijn eigen stijl heeft en dat het zo weinig zin heeft om die stijl te becommentariëren. En dat voor zo ver je dat al doet, waar het specifiek gaat over het laten toenemen van de NAVO-uitgaven, je in ieder geval niet kunt ontkennen dat hij inhoudelijk een punt heeft en dat het ook leidt tot een stijging van die uitgaven. Dus dan denk ik: ja, becommentarieer wat je wilt en allerlei mensen zullen terugverlangen naar vroeger, maar ja, hij zit daar. Hij heeft zijn eigen stijl. Op dit punt heeft hij inhoudelijk gelijk en je ziet ook de uitgaven stijgen. Dus…

GEERTS
Ja, wat u betreft had dat telefoontje van het Pentagon dus niet gehoeven. Kreeg u de indruk dat andere…

RUTTE
Ik weet niet of het plaatsgevonden heeft. Dat gaan we uitzoeken.

GEERTS
Nee, maar kreeg u de indruk dat andere landen wellicht nog wel behoefte hadden aan nazorg?

RUTTE
Luister, jongens, we zitten daar als NAVO-partners. We zijn het machtigste en sterkste bondgenootschap uit de hele wereldgeschiedenis. Zoiets heeft zich nog nooit voorgedaan. 29 landen die bijna duizend miljard poolen om daarmee de sterkste, machtigste, onverslaanbaarste krijgsmacht ooit in de geschiedenis op de been te helpen. Dan hoef je toch niet bang te zijn dat als daar iemand is die van zijn hart geen moordkuil maakt, dat dan anderen in een soort nazorgtraject hoeven? Volgens mij hoeft dat echt niet.

GEERTS
Nou, blijkbaar vond het Amerikaanse ministerie van Defensie het wel nodig om nog even wat nazorg te leveren.

RUTTE
Nou ja, dat is nieuw voor mij. In ieder geval: Nederland hadden ze niet hoeven bellen, als ze al gebeld hebben, dat gaan we uitzoeken, want ik vond het prima zoals het ging.

Klimaatakkoord - rekeningrijden

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
In het binnenland was er ook nog wat politiek deze week. De klimaattafels hebben zich gepresenteerd. Het viel op dat het niet mocht worden uitgesproken, maar het r-woord, rekeningrijden, is weer gevallen. Wat denkt u als u zo'n woord hoort?

RUTTE
Nou, eerst even in het algemeen, kijk: die tafels zijn bevallen van hun voorstellen. Dat is op zich goed nieuws. Wij gaan daar nu naar kijken ook en dat doen we aan de hand van een aantal invalshoeken. We kijken natuurlijk naar het regeerakkoord, dat is een uitgangspunt. Ook de financiële en budgettaire kaders. Je kunt de euro's maar één keer uitgeven. Daarnaast kijk je ook naar: hoe kun je de hele samenleving meenemen? Dus hoe zorg je ervoor dat huishoudens dit ook kunnen dragen? Dat is ook heel belangrijk voor het draagvlak. Dit is een grote transitie en die gaan we als land samen doen op een manier die ook voor ons allemaal behapbaar is. Dat is een spannende reis, maar die kunnen we maken. Maar dan moeten we het wel verstandig doen. En je kijkt ook naar: blijft ons bedrijfsleven concurrerend internationaal? De ambities zijn hoog. Nou, dan liggen er allerlei voorstellen. Zoals u weet gaat het nu zo dat wij in de zomer de planbureaus vragen te kijken naar het behalen van alle megatonnen en ook de lasten van het voorstel. In september gaat het kabinet zelf er inhoudelijk naar kijken. En als ik zeg dat ook het regeerakkoord één van de kaders is; ja, het regeerakkoord zegt iets over dat r-woord en daar heeft ook Eric Wiebes al op gewezen.

VAN GALEN
Ja, dat het niet wordt ingevoerd. Maar u gaat straks 8 miljard aan benzine- en dieselaccijns missen, omdat al die auto's elektrisch gaan rijden. Hoe gaat u dat dan opvullen, dat bedrag?

RUTTE
Dat is weer een hele andere vraag, hè.

VAN GALEN
Nou ja, dat hangt wel samen, denk ik.

RUTTE
Want dus even los van het klimaatakkoord zie je sowieso een grote transitie op dit moment al wat betreft het autorijden en dat er steeds meer beweging is naar elektrisch. Dat zal ook afhangen, natuurlijk, van de stand van de techniek en hoe snel ook elektrische auto's kunnen worden ontwikkeld die langere afstanden kunnen rijden, dat je snel batterijen kunt rechargen. Dus dat zijn hele spannende…een reis die we ook met elkaar aan het maken zijn, deels overlappend, deels los van deze hele energietransitie-vraagstukken. En dat zal ook weer een aantal eigenstandige vraagstukken met zich meebrengen, natuurlijk, over de overheidsinkomsten. Maar daar komen we dan allemaal stap voor stap voor te staan en ook dat zijn problemen die we kunnen oplossen.

VAN GALEN
Maar, tot slot: dat politieke taboe op rekeningrijden, dat geldt dus ook voor u nog steeds?

RUTTE
Eric Wiebes heeft terecht gewezen op het regeerakkoord en dat is voor ons een van de kaders waar we naar kijken. En dan gaan we helemaal focuseren op één voorstel uit zo'n stapel, waar het regeerakkoord duidelijk over is,