Speech minister Schouten Brexit-bijeenkomst voor agro-ondernemers

Toespraak | 28-06-2018

Dames en heren,

Mooi om elkaar in zulke grote getale en juist in deze bloemenveiling te treffen. Het benadrukt hoe belangrijk de Brexit is.

Vandaag zijn de regeringsleiders van 27 Europese landen in Brussel om onder meer te praten over het terugtreden van het Verenigd Koninkrijk uit de interne markt van de Europese Unie. Een spannend moment.

Zeker als je bedenkt dat Nederland en het Verenigd Koninkrijk een prima handelshuwelijk hebben, dat eeuwen teruggaat. Al in de middeleeuwen besloot Engeland de te exporteren wol te verhandelen via een centrale plek in Nederland. Dus tilden dertiende-eeuwse sjouwers lange tijd zakken Engelse wol op de kade van de latere Wolwevershaven in Dordrecht. Die wol werd vanaf die plek door heel Europa verkocht. 

En uit onze geschiedenisboekjes weten we dat een Nederlandse prins Koning van Engeland en Ierland werd door Mary Stuart te huwen. Koning-stadhouder Willem de Derde van Oranje-Nassau liet groenten en fruit verbouwen op zijn zes hectare rond Hampton Court. Nederlandse asperges, kool, bietjes en wortels wortelden in Engeland. Nog steeds gaat het verhaal dat Nederlandse kwekers hun knaloranje worteltjes voor de Oranjes hadden gekweekt…

De afgelopen decennia zijn onze markten nog meer vergroeid. Dankzij de interne markt vonden groenten, fruit en andere landbouwproducten ongehinderd hun weg naar het Verenigd Koninkrijk. Daardoor is het land nu een van onze grootste handelspartners, ook voor producten uit de land- en tuinbouw. Er gaat dagelijks enorm veel verse waar heen en weer.

Sterke banden of niet, ze worden anders. En hoewel we er hard aan werken, weten we ook na vandaag niet hoe de afspraken precies uitpakken. De afgelopen maanden zijn in Europa zeven woorden leidend geworden: Nothing is agreed until everything is agreed. Ook al zijn we het op onderdelen eens, pas als we het over àlles eens zijn, is er een akkoord.

Daarom anticiperen we op de uitkomsten, met in gedachten vijf nuchtere Nederlandse woorden (Voorkomen is beter dan genezen) en vier Engelse (Better safe than sorry).

Hoe bereid je je voor? Er zijn grofweg twee scenario’s.

1. In het cliff-edge-scenario, ook wel het no-dealscenario, komen we er niet uit: we wandelen langs de cliff. In deze situatie gelden alleen nog de algemene regels van de Wereldhandelsorganisatie voor de onderlinge handel. Dat betekent voor u importtarieven betalen, vaak hoge. Of druk op de prijzen in de hele keten. U kunt ook te maken krijgen met andere productstandaarden. Het kan oponthoud geven in de havens. Terwijl uw sector zich op dit moment juist onderscheidt met het snel leveren van verse producten. Houd u daar rekening mee.
2. Het tweede scenario is welbeschouwd een cluster van veel verschillende scenario’s die uitmonden in een Brexit waarin de EU en het VK wel goede afspraken maken. Dat zijn helaas evenmin gaat-u-maar-lekker-slapensituaties. Ook dan zijn nieuwe procedures het gevolg. Ook dan wordt er weer aan de grens gecontroleerd, en kunnen er aan de grenzen wachttijden ontstaan.

We vinden het belangrijk en urgent dat u elkaar scherp houdt. Dat kan door tips met uw brancheorganisatie of met ons te delen. Of door van elkaar te leren en alvast ‘droog te zwemmen’. We zien straks in een filmpje bedrijven die er al mee oefenden.     

Leren en oefenen is extra nuttig als u een kleiner bedrijf heeft, dat minder op de handel met derde landen is gericht. Ook als u niet direct met het VK handelt. Uw partners in de keten kunnen dat namelijk wel doen. Dat kunnen partners zijn die voor essentiële delen van hun eigen productieproces van het Verenigd Koninkrijk afhankelijk zijn. Zorg dat u zelf weet hoe het met de handel met derde landen zit. Wat u met Britse partners moet afspreken. Hoeveel overzicht u heeft over het totaal van uw eigen keten. Of uw ICT systemen de veranderingen aan kunnen.

  

Wij helpen u anticiperen door informatie met uw brancheorganisaties te delen en ze op onze Brexit-site te publiceren. Ik hoor omgekeerd ook graag van u, dan kan ik eventuele knelpunten in Brussel aankaarten.  

Als kabinet zetten we ons er de komende periode heel hard voor in de economische belangen veilig te stellen. Daartoe trekken we in de Europese Unie met andere landen op.  

Verder ga ik er samen met de NVWA  voor zorgen dat er extra controleurs komen, 143 in totaal. Dat is de capaciteit die we daar minimaal nodig hebben om wachttijden voor grensformaliteiten kort te houden. Zodat die tulpen niet verleppen en het rundvlees vers blijft. Naast extra mensen, gaat het om het aanpassen van de ICT. Bij elkaar een grote operatie, die we overigens ook met andere keuringsdiensten, zoals Naktuinbouw en het Kwaliteits Controle Bureau, oppakken.

Ik ben kort geleden in het kloppend hart van onze agro-exportmachine geweest: de Rotterdamse haven, die ons met de rest van de wereld verbindt. Nu werken de overslagterminals én onze agrologistiek goed en snel. Nederland staat er zelfs om bekend. Maar het moet ook straks geolied blijven lopen. Niet alleen aan de monding van de Maas, maar ook in Britse, Schotse en Ierse docks. U kunt daar ook zelf veel in betekenen. Door er nu al met uw Britse partners over in gesprek te gaan.

Sommige dingen blijven voor altijd, ook als je gaat scheiden. Voor het Verenigd Koninkrijk is Nederland nog altijd de naaste buurman.

Bovendien kunnen niet alle Britten zich een moestuin à la Willem de Derde veroorloven. Het land zal veel voedsel  moeten importeren.  

Dames en heren,

Als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie vertrekt, heeft dat onvermijdelijk gevolgen. We merken het hoe dan ook allemaal. U moet zich voorbereiden, wij bereiden ons voor.  U zult op zoek moeten naar oplossingen, maar het zal ook kansen en mogelijkheden geven.

Ik ken u genoeg om te weten dat Nederlandse agro-ondernemers altijd, in elke nieuwe situatie, naar kansen en afzetmogelijkheden zoeken. Ze zijn veerkrachtig, innovatief en ze helpen elkaar. Dat is uw kracht.

Ik wil mij er met u ervoor inzetten, dat u dat weer kan laten zien.