Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 15 juni 2018

Mediatekst | 15-06-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Wij hebben vandaag in de ministerraad besloten om de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan te verlengen en ook uit te breiden. Op dit moment zijn er in Afghanistan 100 Nederlandse militairen gestationeerd. De komende jaren gaan er zestig extra van onze mensen naar Mazar-i-Sharif, waar ook Nederland op dit moment al actief is. En ze zullen daar, zoals we dat ook nu al doen, in nauwe samenwerking met de Duitsers, een eenheid van de Afghaanse Special Security Forces ondersteunen. En er worden ook zes Nederlandse politie-adviseurs toegevoegd aan de NAVO-missie in Kabul. 

In samenhang met de extra bijdrage aan Afghanistan hebben wij vandaag besloten de huidige Nederlandse militaire missie in Mali per 1 mei 2019 te beëindigen en af te bouwen. Dat is ook nodig om na jarenlange intensieve inzet, de inzetbaarheid en de gereedheid van in het bijzonder ook onze landmacht weer op peil te brengen. En in die zin hebben wij de conclusie van de Rekenkamer over de inzet in de verschillende missies ter harte genomen. Nederlandse militairen hebben sinds 2014 inmiddels een grote bijdrage geleverd aan de missie-Minusma en daarmee aan de veiligheid en de stabiliteit van dat land en die regio. Beëindiging per 1 mei 2019 maakt een ordentelijke afbouw, maar ook een fatsoenlijke overdracht mogelijk. In het kader van de missies hebben we verder besloten om de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-aanwezigheid in Litouwen voort te zetten tot en met 2020. In het licht van het advies van de Rekenkamer hebben we vastgesteld dat het voorgenomen tijdspad voor het herstel van de basisgereedheid van de krijgsmacht met deze missies en operaties niet in gevaar komt. 

Tenslotte, nog twee andere besluiten vandaag uit de ministerraad. Economisch, u weet gaat het goed met Nederland. Dat is mooi, maar er zit ook een ander kant aan dat economisch succes. En dat is het feit dat de personeelstekorten beginnen op te lopen, althans in delen van de arbeidsmarkt. En dat willen we langs een aantal lijnen aanpakken, zoals het lonender maken van werk, mensen beter toerusten op grote sociaaleconomische, maar ook technologische veranderingen die gaande zijn; en als overheid willen we uiteraard bevorderen dat we gezamenlijk de arbeidsmarktpositie van de publieke sector versterken. En dit wordt alles in een brief aan de Kamer van Wouter Koolmees verder uitgewerkt. 

En misschien nog een ander punt. Zoals u weet hebben we in het regeerakkoord besloten om te investeren in onderwijs, in zorg, ook in veiligheid. Voor de veiligheid trekken we vanaf 2019 een bedrag van ruim 290 miljoen per jaar extra uit. De toedeling van dat geld, dat hebben we nu uitgewerkt en dat betekent onder meer dat er ruim 1100 politieagenten bijkomen. Later vanmiddag zal Ferd Grapperhaus, de minister van Justitie en Veiligheid, samen met de Korpschef bij de Nationale Politie een toelichting geven op dit besluit. 

VAN GALEN (Nieuwsuur)
Kunt u de Nederlandse belastingbetaler uitleggen waarom wij nog steeds meedoen aan wat de Amerikanen noemen een ‘forever war’, na 17 jaar Afghanistan? In steeds meer districten rukken de Taliban op. Er zijn elke dag aanslagen. Is het nog zinvol?

RUTTE
Ja, het is zeker zinvol. Omdat wij dat natuurlijk niet alleen doen om ervoor te zorgen dat Afghanistan voor de Afghanen veilig wordt. Maar ook omdat enige stabiliteit daar zeer in ons belang is. Als je ook ziet welke ellende er in het verleden uit Afghanistan is voortgekomen. Wat nu dient te gebeuren is dat we de Afghanen helpen om uiteindelijk ook zelf stap voor stap de verantwoordelijkheid over te nemen van hun eigen krijgsmacht, politie. Dat vraagt training en opleiding. Als je dan gaat kijken binnen Afghanistan welke eenheden het succesvolst zijn, die ook het meeste support hebben van de bevolking, dan zijn dat juist ook de special forces in Afghanistan. En er ligt ook daar juist een behoefte. Nou, onze special forces behoren tot de beste van de wereld. Wij kunnen goed ook trainen. Dus dat gaan we daar ook doen. Juist ook die eenheden in Afghanistan die daar ook veel draagvlak hebben en waar ook veel behoefte aan is en die in het verleden hebben kunnen helpen bij ernstige situaties.

BOVEN (BNR)
Maar is er een perspectief dat de Afghanen ooit op elke benen kunnen staan? Want wat u net zei, over die krijgsmacht die zelfstandig moet functioneren. Dat had uw voorganger in 2010 kunnen zeggen toen we uit Uruzgan weg gingen.

RUTTE
Nou, nee. Dat had hij denk ik niet kunnen zeggen. We hebben natuurlijk… in twee fases zijn we in Afghanistan bezig. Eerst was het de directe oorlog daar te voeren tegen de Taliban. Tegen alle elementen van het terrorisme die zich hadden genesteld ook op andere plekken en onder andere namen in Afghanistan. We zitten nu in een fase dat we het land verder helpen stabiliseren. Het aan de Afghanen weer volledig weer over te dragen. Onderdeel daarvan is het opleiden van de Afghaanse troepen. Denkt u, als u mij de vraag zou stellen, denk je dat Afghanistan binnen 1, 2 jaar het Zwitserland wordt van dat deel van de wereld, nee. Zijn we bezig om ervoor te zorgen dat we dat stap voor stap kunnen doen? Ja. Zijn er garanties? Nee, die zijn er niet. Maar ik heb wel één garantie te geven. Als je het niet doet, als de NAVO daar niet actief is en je laat het uit de hand lopen weer. Dan is die inzet voor niks geweest en dan vormt dat land mogelijk op termijn ook weer een gevaar voor Nederland en dit deel van de wereld. 

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, hoe kijkt u aan tegen het conflict in de Duitse regering over de asielpolitiek? 

RUTTE
Ik vind het een interne Duitse aangelegenheid. Het is natuurlijk goed gebruik om ons niet te uiten over de politieke situatie in andere landen. Ik wil één aspect er wel uithalen omdat dat ook raakt aan Europa en de Europese Raad die over twee weken plaatsvindt. Ik zag in verschillende berichten dat de Duitse kanselier zegt: geef me nou de kans om dit te bespreken op de Europese Raad over twee weken als we praten over migratie. En op zichzelf snap ik dat en ik wil ook wel van mijn kant hier gezegd hebben dat ik zeer gemotiveerd ben om op die Europese Raad samen met de Duitsers en de Fransen en anderen een uiterste inspanning te doen om te proberen Europa te verenigen op het vinden van antwoorden op een aantal zeer grote vraagstukken rondom migratie. Dus ik snap op zichzelf de positie van de Duitse kanselier op dat punt, heb daar verder geen inhoudelijk oordeel over want ik bemoei me niet met binnenlandse politieke aangelegenheden in ander land. Maar mocht het zo zijn dat dat inderdaad het onderwerp gaat worden wat ik verwacht, het hoofdonderwerp van de Europese Raad over twee weken, ben ik bereid de komende twee weken mijn agenda schoon te poetsen om er alles aan te doen met mijn collega’s om te kijken of het toch lukt, op dit moment ziet het er nog niet goed uit, of het toch lukt tot gezamenlijke conclusies te komen. 

BOVEN
Dus bij deze geeft u Angela Merkel eigenlijk een steuntje in de rug? In haar conflict met haar minister van Binnenlandse Zaken. 

RUTTE
Die conclusie laat ik aan u. Ik bemoei me niet met interne Duitse aangelegenheden. 

BOVEN 
Waar staat u eigenlijk in die discussie als het gaat over tegenhouden van vluchtelingen aan de grens? Dat is het wat Horst Seehofer voorstelt. Is dat een goed idee? 

RUTTE
Nou het is niet duidelijk wat hij voorstelt want stukken zijn niet verspreid. Er is sprake van een document van de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer, die gaat over het migratiebeleid onder andere in zijn portefeuille. Maar dat stuk is niet openbaar. Althans, wij hebben het niet. Ik meen ook dat de leden van de verschillende Bondsdagfracties het stuk niet hebben. Dus het laat zich lastig bezien wat daar exact in staat. Er zijn situaties denkbaar waarin zo’n voorstel wel kan. Er zijn zelfs situaties denkbaar waarin hij iets voorstelt wat Nederland al doet, wat andere landen ook al doen. Dublin-claimanten terugzetten naar de landen waar ze vandaan komen. Dat is usance. Er zijn ook scenario’s denkbaar waarin hij iets voorstelt wat nogal afwijkt wat er op dit moment in dit deel van de wereld gebeurt. Maar ik kan daar niet over speculeren verder, omdat ik het niet weet wat hij precies wil. 

BOVEN 
Voor de duidelijkheid dan, is het voor u een brug te ver als landen als Duitsland en andere landen dan waarschijnlijk ook grootschalig grenscontroles gaan invoeren? 

RUTTE
Nogmaals, u geeft nu interpretatie aan het voorstel van Horst Seehofer en ik ken het voorstel niet. 

BOVEN
Los van het voorstel? 

RUTTE
Ja maar u stelt die vraag in die context dus dan wordt mijn antwoord ook in die context gezien dus ik kan daar niet op reageren want dan bemoei ik me alsnog met interne Duitse aangelegenheden. 

BOVEN
Eén ding nog: maakt u zich zorgen over de stabiliteit van de Duitse regering en mogelijk het verdwijnen van Angela Merkel van het toneel? 

RUTTE
Nou zover is het volgens mij niet en het beantwoorden van dat type vraag is ook mij bemoeien met de interne aangelegenheid in een ander land, dus ik moet het laten bij wat ik in het begin zei dat ik één aspect wel kan becommentariëren en dat is waar dit samenhangt met de Europese Raad van eind juni omdat ik daar zelf ook deelnemer van ben, en Mark Harbers in de aanloop van die raad en ikzelf op die raad en ook in de aanloop bereid ben om heel veel energie te steken om te kijken of het met de Fransen en met de Duitsers, en we hebben vergelijkbare posities, lukt om noord en zuid en oost en west in Europa bij elkaar te brengen. Op dit moment liggen we nog ver uit elkaar, maar misschien helpt ook deze politieke kwestie die zich in Duitsland nu aftekent om juist wél te bezien of het mogelijk is eind juni tot gezamenlijke conclusies te komen. Ik zou het waardevol vinden, niet alleen vanwege de situatie in Duitsland maar ook vanwege het belang van het onderwerp om te kijken of dat kan. 

JOOSTEN
Wat is de Nederlandse inzet op die Europese Raad op het punt van migratie? 

RUTTE
Daar heeft Mark Harbers denk ik en zijn voorgangers, een stuk of honderd brieven over gestuurd. Maar dat is niet zo vreselijk relevant om het Nederlandse denken hier weer op te dissen, volgens mij is het relevanter om te kijken: wat kan Nederland doen vanuit onze posities om te bezien hoe wij andere landen bij elkaar kunnen brengen. Ik meen dat Nederland de positie heeft die ons bij uitstek in staat zou stellen om op dit thema bruggen te slaan tussen noord en zuid en tussen oost en west. Er zijn zorgen in het oosten van Europa bij het moeten opvangen van asielzoekers, bij het feit dat men bang is niet te weten om hoeveel asielzoekers het gaat, vanwege de te poreuze buitengrenzen. Onderdeel van zo’n pakket moet zijn: wat doe je om ervoor te zorgen dat je de buitengrenzen van Europa ook echt secureert. Dat die echt goed beheersbaar zijn. Denkbaar zou zijn dat als je daar strakke afspraken over maakt, ook het debat over als er dan toch nog mensen terecht in Europa asiel aanvragen, hoe kunnen we ervoor zorgen dat die asieldruk niet bij landen als Nederland, Zweden en Duitsland eindigt, maar ook bij andere landen in Europa. Dat raakt aan de discussie met Oost-Europa. Als je naar Zuid-Europa kijkt, Italië bijvoorbeeld, dan begrijp ik heel goed dat de Italiaanse regering zegt: we staan er alleen voor, dat gevoel hebben we. Tegelijkertijd is het zo dat de Commissie denk ik ook terecht er op wijst dat Italië nog heel veel zelf kan doen. Het uitbreiden van detentie capaciteit, meer aan terugkeer doen van asielzoekers die geen asielstatus krijgen. Het verhogen van het aantal vrijwillige terugkeerders in samenwerking met de internationale organisatie die daarover gaat. En Nederland is bereid daar ook natuurlijk alle ondersteuning bij te geven. Tot slot: is er in Europa in een paar jaar geleden natuurlijk een afspraak gemaakt met Turkije over opvang in de regio. Denkbaar zou natuurlijk zijn om te bezien hoe we dat type afspraken, conform het Nederlandse regeerakkoord, ook met andere landen kunnen maken. Uiteraard in het kader van alle relevante internationale verdragen. Dat kost ook geld. Ook die afspraken met Turkije kosten geld. Maar goed, het opvangen van asielzoekers hier kost ook heel veel geld. Dus, je zou je kunnen voorstellen dat je, zonder dat ik nou precies schets waar ik compromissen zie, maar dat je vanuit die verschillende belangen die er zijn en denkbare richtingen om ze op te lossen, dat je oosten en west en noord en zuid zou kunnen verenigen. En wij en de Fransen hebben daar uitvoerig over gesproken bij het bezoek van Macron op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen. Eén van de onderwerpen waar we ook intensiever samenwerken. Bijvoorbeeld in de G5 Sahel. Om daar de grondoorzaken van migratie verder weg te nemen. Dus, ja. Ik zou het waardevol vinden om als de Duitsers die tijd nemen de komende weken tot de Europese Raad, om in ieder geval ook Nederland daar volledig op te laten inzetten.

GEERTS (Radio 1)
Meneer Rutte, u pleitte deze week in het Europees Parlement voor meer Europese eenheid. Gezien alle grote zaken die op ons afkomen. Vervolgens zagen we in diezelfde week Italië een vluchtelingenschip weigeren. Ruzie maken met Malta. Vervolgens moest Spanje erbij betrokken worden. Duitsland refereerden we net aan, is bezig met die vluchtelingenproblematiek. Gebeurt er in Europa nu juist niet het omgekeerde? Namelijk dat iedereen weer in zijn eigen schulp kruipt, juist vanwege die vluchtelingenproblematiek.

RUTTE
Nou ja, dat is iets te apocalyptisch, maar het is waar dat het vluchtelingenvraagstuk een thema is wat bij de Italiaanse regering hoog op de agenda staat. En op zichzelf snap ik het ook. Maar als je kijkt naar de grote aantallen aankomsten over zee in Italië snap ik dat een onderwerp is. Dus dat is op zichzelf te begrijpen. Maar tegelijkertijd moet ook Italië zijn verantwoordelijk nemen. Niet in zijn eentje. Ik heb net de punten geschetst waar de commissie kritisch is op Italië. Dus Italië moet ook zelf dingen doen. En als ze dan zou zeggen op het punt bijvoorbeeld van al die capaciteiten, al die inzet: ‘Help aan andere landen. Aan ons, aan Duitsland, of andere landen, kom ons helpen.’ Hebben wij steeds consequent gezegd tegen Mateo Renzi, tegen Paolo Gentiloni en ik zal het ook tegen de huidige premier zeggen: ‘Als je ons belt, wil je helpen? Omdat dat mee logistiek ook vorm te geven, zijn we daar altijd toe bereid. Omdat we snappen dat jullie als eerste aankomstland in heel veel gevallen een groot deel van die druk ervaren. Terug naar uw algemenere vraag: ‘Wat betekent dat voor de Europese eenheid?’. Nou het laat zien dat zo’n onderwerp relevant is. En dat een Europa wat probeert in de wereld ook een veilig baken te zijn voor die landen die daar lid van zijn, dat je dan ook dit soort moeilijke onderwerpen met elkaar moet zien op te lossen. Nou, wat ik nu probeer bij elkaar te brengen is de politieke situatie in Duitsland, de druk vanuit Italië om te kijken: zou het nou toch kunnen lukken, waar niemand dat meer verwacht om een ultieme poging te doen om eind juni daar toch besluiten over te nemen.

GEERTS
Maar hoe optimistisch bent u dan? Want u noemt inderdaad een aantal mensen met wie u daar hier eerder al over gesproken hebt. Renzi en dergelijken. Maar die zijn er niet meer in Italië er waait een andere wind. Op dit moment zitten daar Lega en de Vijfsterrenbeweging. En die hebben hele andere ideeën over hoe je vluchtelingenopvang moet regelen. En zijn wellicht niet zo bereid om te luisteren naar al uw goede ideeën. 

RUTTE
Nou ja, om te beginnen wachten we nog de formele Italiaanse positie in deze discussie. De Italiaanse regering staat aan de vooravond van een bevalling over een standpunt in het kader van deze Europese discussie. Dus die moeten we eerst afwachten. Feit is dat zij een aantal maatregelen hebben genomen die we heel zichtbaar hebben gezien, maar dat raakt niet aan de discussie hoe we in Europa uiteindelijk dit vraagstuk oplossen. Ook zij hebben gesignaleerd dat zij een belang zien om dat in een Europees kader te doen. Nou, dit is nou zo’n onderwerp waar Nederland volgens mij bij uitstek zou zijn om te bemiddelen tussen heel veel lidstaten. En het is van belang, ook voor onszelf om dat te proberen.

GEERTS
Oké, maar dat nogmaals de vraag: waar baseert u het optimisme op, dat Europa hier een oplossing voor kan vinden.

RUTTE
Volgens mij heb ik geen optimisme uit willen stralen, heb ik juist gezegd…

GEERTS
U bent toch niet optimistisch …

RUTTE
Ik heb juist gezegd dat weinigen verwachten dat de Europese Raad tot conclusies gaat komen. Dat is één. Want ook de Vakraden zijn in de afgelopen weken vastgelopen op dit onderwerp. Dus ik heb eerst de situatie, gewoon vaststelbaar is, feitelijk dat het tot nu toe niet gelukt is. 

GEERTS
Maar daar spreekt dan toch…

RUTTE
Nee, ik maak hem even af. Toch even. Dus stap één: als je kijkt wat is er tot nu toe gebeurd, ben ik niet optimistisch, is niemand optimistisch, heb ik ook een paar keer ook net gezegd, dat het gaat lukken. Maar er zijn twee nieuwe ontwikkelingen. De politieke situatie in Duitsland, de nieuwe Italiaanse regering, waardoor ik zeg: ‘Laten we nou eens kijken, als je dat bij elkaar brengt, díe politieke druk. Zou het dan misschien toch lukken. En mijn ervaring is: als de politieke druk toeneemt, dat dan soms dingen dien vastzitten wél weer in beweging komen. En dan is natuurlijk altijd de vraag: wat kan Nederland daar dan aan doen. Nou, dit is nou zo’n onderwerp waarbij denk ik heel goed in staat zouden kunnen zijn om die compromissen te zoeken. Dus het aanbod ligt er van Harbers en mij om te helpen. Maar goed, eerst is natuurlijk de relevante vraag: hoe loopt de Duitse situatie de komende dagen. Wat gaat daar gebeuren? En verder natuurlijk ook de voorbereiding op de Europese Raad. Maar op dit moment, kijk je naar het dossier, dan kun je niet optimistisch zijn dat er eind juni knopen worden doorgehakt. 

GEERTS
Maar beluister ik u nu goed dat u eigenlijk zegt: ‘Ik hoop dat Europa de interne problemen van Italië en Duitsland op gaat lossen?’ Dat proef ik een beetje uit uw woorden.

RUTTE
Nee. Nee dat, sorry, nee, communiceren is lastig en als u dat zo begrijpt en ik wil dat niet zeggen is dat mijn fout. Dus ik trek dat naar mezelf toe. Want ik weet dat u zo slim bent dat het dan aan mij moet liggen. Dus ik ga het nog één keer proberen. 

GEERTS
Ja, legt u het nog één keer uit. 

RUTTE
Er is een heel ingewikkeld vraagstuk rond migratie in Europa waarbij er grote verschillen van opvatting zijn tussen oost en west en noord en zuid. Die heb ik net geschetst. Twee, er was de ambitie om eind juni op de Europese Raad knopen door te hakken. Je moet op dit moment vaststellen: dat ziet er niet goed uit. Vervolgens zie je een paar ontwikkelingen, Italië, en dat is geen intern Italiaans probleem, Italië is een frontlijn staat waar de vluchtelingen als eerste binnenkomen in heel veel gevallen. Dus het is niet een intern Italiaans probleem, nee Italië wordt geconfronteerd met een ontwikkeling vanuit Afrika, is onderdeel van de Europese Unie, dus dat is geen intern Italiaans probleem. De interne Italiaanse politiek heeft gezegd: wij willen dat probleem met voorrang oplossen. Dan wijs ik erop dat ik dat snap maar ook vraag aan Italië: doe ook de dingen die je nog niet goed gedaan hebt want er ligt nog heel veel werk en daar willen we overigens bij helpen. Dus dat is geen intern Italiaans probleem. Duitsland is één van de landen die bij uitstek geraakt wordt door de migratiedruk. Als je kijkt naar de bijna één miljoen asielzoekers tussen 2015 en 2016, de grote Syrische vluchtelingenstroom die naar Duitsland kwam. In Duitsland is een intern politiek debat gaande, maar het is geen intern Duits probleem dat die grote asieldruk er is. Dat is een Europees vraagstuk. Dus dan zeg ik: als je nou ziet dat in twee grote lidstaten die discussie zo heftig is, niet in de interne politiek, ja ook daar, maar niet omdat het een intern politiek vraagstuk is wat alleen intern moet worden opgelost, maar uiteraard in Europees kader, zeg ik: zou je bij elkaar kunnen brengen. Die feiten kunnen combineren met het feit dat het nu vastzit, dat je het wellicht toch in beweging kunt krijgen. Dat is eigenlijk mijn punt. 

GEERTS
Oké.

RUTTE
Niet helemaal overtuigd nog. 

WESTER (RTL Nieuws)
Meneer Rutte, wat vindt het kabinet nou eigenlijk precies van de brief aan Erdogan aan de Turkse kiezers hier? 

RUTTE
Nou, precies wat de heer Koolmees daarover gezegd heeft. Dat we dat allemaal niet gewenst vinden, dat is de situatie.

WESTER
Maar het gaat om mensen die zelf hebben aangegeven dat ze dit soort mails, brieven wel willen ontvangen. 

RUTTE
Ja. Ja het punt is ook dat het waarschijnlijk juridisch ook, zoals het juridisch kader nu is, niet verboden kan worden.

WESTER
Dat is in 2015 al een keer onderzocht. 

RUTTE
Ja dat is onderzocht, ik dacht door de, ik pak het er eventjes bij, dat is toen onderzocht in 2015 door de commissie bescherming persoonsgegevens. En die heeft toen geoordeeld dat dit type brieven binnen de wet valt. Nou, zoals u weet is het Nederlandse kabinet aan het kijken hoe wij überhaupt ten principale om willen gaan met buitenlandse beïnvloeding van mensen die in Nederland wonen. Dus één, wij vinden dit niet gewenst. Twee, is het binnen de wet mogelijk als je kijkt naar die uitspraak van het CBP uit 2015. En drie, we zijn aan het kijken hoe we daar meer principieel mee omgaan. 

WESTER
Maar nu zijn er ook Nederlanders die bijvoorbeeld in België wonen en dan gaan Nederlandse politici bijvoorbeeld in Brussel campagne voeren voor nationale verkiezingen die over Nederland gaan. Wat is het verschil? 

RUTTE
Nou ja, wat wij gezegd hebben natuurlijk is dat wij het helemaal niet onbegrijpelijk vinden als Turkse politici in Nederland campagne voeren. Alleen gegeven de spanningen tussen Nederland en Turkije hebben wij wel grote moeite met de aanwezigheid in Nederland. Dat hebben we ook laten weten aan de Turken. Nou tot nu toe hebben ze daar ook, hebben ze ook niets gedaan wat daarmee in strijd was, dat wij geen behoefte hadden aan aanwezigheid van actieve Turkse ministers of de president of mensen uit de directe adviesomgeving van de president. Maar dat hangt samen met spanning hier, in de gemeenschap, maar vooral ook de buitengewoon moeizame relatie die er op dit moment tussen Nederland en Turkije is. Onze relatie met België is thans erg ontspannen. 

WESTER
Maar heeft die gespannen relatie met Turkije ook niet te maken met het feit dat Nederland misschien een beetje krampachtig reageert op dit soort brieven? 

RUTTE
Nou, krampachtig. Ja, vind ik niet. Nee, volgens mij is het logisch dat je zegt: dit zijn Nederlanders die ook mogen stemmen bij een verkiezing in een ander land maar het zijn gewoon Nederlanders. En je wil eigenlijk niet dat zij worden lastiggevallen met dit soort brieven. 

WESTER
Maar als ze dat zelf aangegeven graag te willen? 

RUTTE
Dan is dus de vraag: is het binnen de wet waarschijnlijk, maar we hebben er wel opvattingen over dat wij het niet wenselijk vinden. Ik sluit me dus ook geheel aan bij wat Wouter Koolmees daarover gezegd heeft. En vandaar dat we kijken meer ten principale: hoe ga je met dit soort beïnvloeding om? 

WESTER
Maar op dit moment leidt het niet tot verdere consequenties? 

RUTTE
Nou ja, als het waar is dat het binnen de wet is dan niet. Dat zou gek zijn. Ook het Nederlandse kabinet heeft zich aan de wet te houden. Maar je mag er nog wel iets van vinden. Ik heb het vaker hier gezegd: niet elk standpunt van een kabinet over een maatschappelijk fenomeen hoeft direct te leiden tot een wetswijziging. We zijn aan het bestuderen in dit geval of we de manier waarop Nederland omgaat met buitenlandse inmenging of we daar dingen in moeten veranderen. 

HENDRICKX (Volkskrant)
Ik wil nog even iets vragen over de missie in Mali. In november 2013 heeft u hier vrij bevlogen uitgelegd waarom die missie belangrijk is voor Europa en daarmee ook voor Nederland. Als u nu terugkijkt, er zijn vier Nederlanders gesneuveld, mensen ernstig gewond geraakt. Er zijn grote fouten gemaakt, zo heeft Defensie zelf ook toegegeven, de minister heeft moeten opstappen, Commandant der Strijdkrachten opgestapt. Tegelijkertijd zie je dat volgens VN-cijfers de mensenhandel eigenlijk alleen maar is toegenomen het afgelopen jaar. Je ziet nog steeds Al-Qaida-achtige groeperingen, die hebben eigenlijk meer te zeggen gekregen, zeker in het midden van Mali. Zou u zeggen dat deze missie geslaagd is? 

RUTTE
Nou, bij dit soort missies is het nooit geslaagd of niet geslaagd. Ik denk dat je gewoon wel kunt kijken naar de feiten en dan moet iedereen daar zijn conclusies aan verbinden. En laat ik er eens een paar noemen. In de afgelopen jaren zijn er naar mijn overtuiging in Mali stappen gezet richting stabiliteit en vrede. Zo geven de gewapende groepen inmiddels gezamenlijk uitvoering aan het in 2015 ondertekende vredesakkoord. Mede door de stabiliserende rol van Minusma, dus de VN-missie, zijn er inmiddels mee dan 530.000 ontheemden en 64.000 vluchtelingen teruggekeerd naar Mali. Mede door de ondersteunende rol van Minusma, zijn er naar waarschijnlijkheid presidentsverkiezingen deze zomer. En het is niet uit te sluiten, dat zou de internationale gemeenschap dit niet gedaan hebben, deze ingreep in Mali, dat dan in 2012/2013 zich daar een Kalifaat had kunnen vestigen. Dat was in ieder geval het plan van de opstandelingen en dat is niet gebeurd. Dus als je er zo naar kijkt zeg ik: ‘Dan zie je echt ook hele positieve resultaten. Daarmee zeg ik niet dat het werk af is. Je ziet bij Afghanistan, we hadden net de discussie over Afghanistan en dat zie je ook bij Mali, dat is echt iets van de lange adem. Dan is de vraag: Waarom blijft Nederland dan niet langer? Omdat wij vinden dat je ook anderen mag vragen om vanuit het westen daar een bijdrage aan te leveren. We hebben dat nu vijf jaar gedaan. En bovendien worden we natuurlijk geconfronteerd met de situatie met name bij de landmacht, dat zie je ook in het Algemene Rekenkamer rapport. Maar los daarvan vind ik ook in het algemeen dat je ook aan bondgenoten mag vragen om ook uiteindelijk een verantwoordelijkheid te nemen om zo’n conflict te helpen stabiliseren. 

HENDRICKX
Want u vindt dus wel dat het het allemaal waard is geweest?

RUTTE
Ja, als u mij vraagt: ‘Vindt u het waard geweest dat Nederland is geweest? ‘ ‘Ja’. Zeg je: De hele Minusma missie is nu een eclatant succes?, dat was ook niet de verwachting in 2012. De doelstellingen ook toen waren: voorkom dat er een Kalifaat zich vestig, probeer het land te stabiliseren. Kijk of het mogelijk is om uiteindelijk ontheemden en vluchtelingen te laten terugkeren naar Mali. Kijk of het mogelijk is om het democratisch systeem, zeker ook vanuit de hoofdstad Bamako, om het democratische systeem zo goed mogelijk te ondersteunen. Die dingen zijn wél gelukt. Is het daar mee klaar, nee. Want er zijn nog steeds, as we speak, ook ontwikkelingen die contrair werken daar aan in Mali. En wordt er met name ook door de Fransen en anderen vreselijk hard gewerkt om dat weer het hoofd te bieden. Dus het is echt nog niet af. Maar het is zeker waard geweest. 

HENDRICKX
Ja, zeker waard geweest. Maar mevrouw Bijleveld die zei eerder: ‘Het is niet logisch om alles af te bouwen hé.’ Dat zei ze eerder toen ze Mali bezocht. Nu doen we dat toch. Wie neemt dat die positie van Nederland over? 

RUTTE
Nou ja, dat is natuurlijk één van de lastige dingen in de VN met vredesmissies. Daarom hebben wij als Veiligheidsraadslid daar ook een groot onderwerp van gemaakt. De reorganisatie van het hele systeem van vredesmissies. Ik had zelf de eer daar een vergadering van de Veiligheidsraad daarover te leiden in maart. We hopen, dat doen we overigens samen met Ivoorkust, met Cote d’Ivoire, en de president Ouattara, die waarschijnlijk in september, maar ook zeker in december als zij voorzitter zijn daarop terugkomen. Wij proberen met te kijken of het lukt tijdens ons lidmaatschap daar een speerpunt van te maken. Het moderniseren van vredesmissies, waaronder het rotatiesysteem. Je zag het probleem met de helikopters. Wij konden echt niet langer door daar. Nou, Duitsland kan het één en ander doen. Uiteindelijk heeft Canada gezegd: ‘Wij komen aflossen’. Maar wat je natuurlijk wilt is dat de VN dat zelf doet. Nou, de bedoeling was eigenlijk 1 januari helemaal stoppen. We doen nu 1 mei. Zodat we ook het VN-systeem de kans kunnen geven iets meer tijd te nemen een opvolger te zoeken. Maar dat doet het VN-systeem. Dat hoeft niet Nederland te doen. Wij zullen helpen. Maar het is aan het VN-systeem. 

VAN GALEN (Nieuwsuur)
Even een iets ander thema. Er zijn zes landen ter wereld met een klimaatwet. Is Nederland binnenkort het zevende land?

RUTTE
U weet dat die gesprekken gaande zijn. En u kent mij inmiddels lang genoeg om te weten dat ik daar pas over praat als het rond is. Maar er zijn gesprekken gaande. En er ligt een initiatief vanuit GroenLinks, Partij van de Arbeid zoals u weet. Het kabinet heeft gezegd: ‘Nou in het kader van de samenwerking met de Kamer, laten we eens kijken of we dat over een bredere leest kunnen schoeien.’ Maar dat zijn gesprekken die op dit moment lopen.

VAN GALEN 
Er zijn heel veel partijen bij betrokken hé. Het wordt echt een nationaal akkoord als het zo doorgaat. 

RUTTE
Nou, je hebt het klimaatakkoord en de Klimaatwet…..

VAN GALEN 
Nee, ja, ik…. Oké

RUTTE
De Klimaatwet is echt Tweede Kamer. Klimaatakkoord heeft u volledig gelijk. Dat is zijn de vijf tafels. 

VAN GALEN
Ja, maar die bedoel ik niet. 

RUTTE
Nee, u bedoelt de Klimaatwet. 

VAN GALEN 
Sorry. 

RUTTE
Ja, dat is natuurlijk in de eerste plaats een partijpolitiek vraagstuk in de Kamer. Maar uiteraard, daarachter zitten vele anderen. 

VAN GALEN 
Wat is eigenlijk de ratio achter die wet? Is dat bedoeld om het klimaat niet slachtoffer te laten zijn van de politieke waan van de dag? Dat je om de vier jaar nieuwe doelen vaststelt? Is dat een beetje…?

RUTTE
Ik denk als ik de RVD gevraagd zou hebben mij suggesties te doen voor de beantwoording van deze vraag dat ze het zo geformuleerd hadden.

VAN GALEN 
Maar kunt u het zelfstandig ook formuleren?

RUTTE
Ik doe u alle eer door te zeggen: ‘Wat heeft u dat mooi geformuleerd’.

VAN GALEN 
Ja, maar dan heb ik geen quote.

RUTTE
Kijk, dames en heren het is verstandig om als het om het klimaat gaat ook bij uitstek dat het over verkiezingen heen gaat, maar ook over generaties heen, om te kijken, kun je, ten aanzien van de maatregelen die je moet nemen om de opwarming van de aarde tegen te gaan en zoveel mogelijk de Parijse klimaatdoelen te halen, kun je dan langjarige perspectieven schetsen. 

VAN GALEN 
Om te voorkomen dat de politieke waan van de dag de agenda bepaalt?

RUTTE
Ja, en dan is zo’n wet een instrument. Is een instrument. Maar er ligt nu een initiatiefwet in de Kamer. En we hebben natuurlijk gezegd, ik dacht bij de debatten rond de regeringsverklaring, laten we nou eens kijken of je dat op een bredere leest kunt schoeien…maar die gesprekken zijn gaande. En daar kan ik dan niets over zeggen in het belang van een hopelijk goede afronding.

VRAAG 
Meneer Rutte, bij de NVWA was er een groot ICT probleem is deze week aan het licht gekomen. Bent u het met mij eens dat de ICT en de overheid, dat dat nog niet zo’n gelukkig huwelijk is op dit moment?

RUTTE
Nou, u formuleert het uiterst mild. Ja, ik ben dat met u eens. Maar dan moet ik dat natuurlijk ook omzetten in een quote? Nee dat hoeft voor u niet? Nee? Ja, dat vind ik wel een goede… Dat vind ik wel goed.

VRAAG 
En wat kan er aan gedaan worden?

RUTTE
Nou, er is natuurlijk al het één en ander gedaan. De Kamer heeft zich daar natuurlijk zelf over gebogen, de Commissie-Elias. En heeft daar een aantal besluiten genomen, waar onder andere uit voort gekomen is: een systeem om heel kritisch te kijken naar hoe ICT projecten worden vorm
gegeven. Het kabinet zelf praat er ook over. De zaak die natuurlijk ook bij de bewindslieden van Binnenlandse Zaken hoog op de agenda staat, waarbij je onder andere kijkt naar de inkoopfunctie van de overheid. Hebben wij voldoende inkoopkennis en –macht om ervoor te zorgen dat we een speler zijn ook tegenover de aanbieders en heel goed kunnen formuleren wat we nodig hebben zodat je dit soort grote vergissingen voorkomt. En je wilt ook leren natuurlijk van de fouten die gemaakt worden. Er zijn natuurlijk recent meer grote ICT-projecten die in de problemen kwamen. Maar goed, het is in dit geval denk ik goed dat minister Schouten op dit specifieke punt ook onmiddellijk noodzakelijk onderzoek heeft gelanceerd. 

VRAAG
Toch lijkt dat dus op dit moment nog niet echt te lukken. 

RUTTE
Maar er zijn heel veel dingen, daarom hebben we ook een kabinet, die nog niet af zijn in Nederland. Dit is er zeker één die wij met grote prioriteit proberen onder controle te krijgen. 

VRAAG
Is er dan ook een termijn die u er zelf op plakt waarvan u denkt: nou dan moeten we ICT en overheid, dat moeten we dan toch wat meer gemanaged hebben en dat moet een wat beter huwelijk worden. 

RUTTE
Ja, 5 jaar geleden. Dat is niet gelukt dus we werken er hard aan. Ik ga er nu geen termijn op plakken. Maar ook deze kwestie bij de NVWA motiveert ons zeer.

VAN DER AA (Algemeen Dagblad)
Hoeveel zorgen maakt u zich over de stand van zaken bij Air France-KLM? Want gister werd bekend dat daar nog een grotere loonoorlog is ontstaan tussen de bonden en het bestuur. Er is geen bestuursvoorzitter. En KLM is natuurlijk zeer gelieerd aan het moederconcern. Hoeveel zorgen maakt u zich daarover? 

RUTTE
Nou het is een zaak die we natuurlijk heel nauwkeurig volgen. Ook in de gesprekken met onze Franse collega’s. In het bijzonder Wopke Hoekstra is daarmee bezig en ook waar dat dienstig is Cora van Nieuwenhuizen, vanuit hun verantwoordelijkheden. Ik hou het zelf ook goed in de gaten. Dus we volgen dat zeer nauwgezet. We stellen met enige…  nou je kunt wel vaststellen, laat ik het zo formuleren, dat KLM zelf op dit moment er goed voorstaat als bedrijf maar uiteraard ook belang heeft bij een goed functionerende combinatie. Waarbij ik wel wil wijzen op diegenen die zeggen: waarom wordt dat bedrijf niet weer gesplitst? Nog even los van de vraag dat wij daar niet over gaan, daar gaat het bedrijf over. Dat denk ik terecht KLM zelf ook heeft gezegd dat de fusie KLM in die fase toen heel veel heeft gebracht en nog steeds heel veel brengt. Dus die fusie blijft van groot belang, maar ook van groot belang dat dat een succes wordt. 

VAN DER AA
In hoeverre bent u zelf betrokken bij dit dossier? 

RUTTE
Ja, dat kan ik eigenlijk niet zeggen want dan wordt de vraag…

VAN DER AA
Ik zal u zeggen waarom ik dat vraag, omdat het gerucht ging, er waren partijen in de Kamer die graag een verankering wilden van een aantal afspraken die in 2015 zijn gemaakt tussen KLM, tussen toenmalig staatsecretaris Mansveld, en Air France. En ik begreep dat u dat niet zo zag zitten die juridische, echt een harde juridische verankering. Klopt dat? 

RUTTE
Dat zegt me niks. Nee, dat zegt me helemaal niks. Nee. 

VAN DER AA
Maar gisteren is in een Kamermotie die door een meerderheid wordt gesteund gezegd dat het kabinet zich hard moet maken voor goede rechten voor KLM. Dat zult u een warm hart toedragen neem ik aan?

RUTTE
Ja maar ik heb nu niet die Kamermotie paraat. Daar heb ik me niet op geprepareerd. Maar uw opmerking dat ik blijkbaar in 2015 iets niet wilde, dat klopt niet. 

VAN DER AA
Nee, nu. Dat daar nu een motie over komt die…

RUTTE
Ik heb me met die motie oprecht niet bemoeid. Nee, zegt me helemaal niks. Ik heb het in de media gevolgd hoe dat speelde, maar ja, er speelt zo verschrikkelijk veel, ik kan dat niet allemaal real time lezen en volgen. 

VAN DER AA
En u bent daar niet persoonlijk bij betrokken? 

RUTTE
Bij het debat van deze week? Nee. Maar het onderwerp wel.

VAN DER AA
Nee, maar het onderwerp? 

RUTTE
Ja, het onderwerp wel, maar in welke vorm…

VAN DER AA
In gesprekken ook met de Franse regering? 

RUTTE
Daar kan ik niks over zeggen. Maar ik ben bij het onderwerp betrokken maar niet bij het debat deze week of dat ik een opvatting zou hebben gehad over wat u net besprak. Dat zegt mij helemaal niks. Misschien is er ambtelijk vanuit Algemene Zaken, maar niet, dat zou kunnen want, maar niet dat ik weet. 

VAN DER AA
U weet niet alles wat daar gebeurt begrijp ik. 

RUTTE
Nee gelukkig niet nee. Omdat Algemene Zaken in mijn geest werkt en ik dat altijd met enthousiasme bekijk. 

GEERTS (Radio 1)
Meneer Rutte, vandaag dus gesproken over krapte op de arbeidsmarkt en maatregelen om dat aan te passen. Eén van de dingen die daarin staan is dat dus werk lonender moet zijn. Daar roept u dus ook het bedrijfsleven toe op. Hogere lonen. 

RUTTE
Ja, waar dat kan hè, waar dat kan. 

GEERTS
En de overheid dan? 

RUTTE
Nou, de overheid doet het ook. Wij hebben natuurlijk een loonbod neergelegd wat denk ik competatief is. We zien natuurlijk op dit moment de cao’s die worden afgesloten geleidelijk aan in het onderwijs. Dus volgens mij speelt overheid daar ook een rol in. 

GEERTS
Maar de overheid blijft ook bijvoorbeeld onder de 3,5% die wel eens is geopperd door voormalig minister Dijsselbloem van Financiën. 

RUTTE
Ja, hij is ook voormalig minister. Nee hoor, dat is flauw. 

GEERTS
Daardoor ja? 

RUTTE
Nee sorry dat is flauw. Nee, ik ga me niet op een percentage vastprikken. Maar iedere sector zal zelf moeten kijken hoe het zit. Maar als je gaat kijken op dit moment naar de loonontwikkeling in het bedrijfsleven dan zou mijn opvatting zijn dat als daar ruimte voor is, en dat zal van sector tot sector verschillen, dat nu Nederland uit de crisis is, ook veel bedrijven uit de crisis zijn, het ook voor de hand ligt dat ook werknemers natuurlijk kunnen meedelen in de betere situatie. 

GEERTS
U stoort zich al langer, ten minste het kabinet stoort zich al langer aan het feit dat de lonen achterblijven. Wat kunt u eigenlijk als overheid doen om dat te stimuleren anders dan alleen maar vanaf deze kant preken. 

RUTTE
Nou, dat helpt vaak wel hoor. En als je kijkt naar wat de overheid verder kan doen, er zijn natuurlijk heel veel dingen. Wij kunnen kijken: hoe kunnen we ervoor zorgen waar het om arbeidsaanbod gaat dat mensen met een uitkering meer aan het werk kunnen, je kunt bezien wat wij natuurlijk in de sfeer van de belastingen kunnen doen. Wij gaan niet voor niets met meer dan 5 miljard lasten verlichten en stap voor stap toewerken naar het twee schijven-stelsel waarbij tarieven gaan dalen en er de komende jaren fors in inkomstenbelasting er natuurlijk lastenverlichting komt. Dus als overheid kunnen we daar ook iets aan doen. Maar ik denk juist in die combinatie met ook het bedrijfsleven, je ziet daar overigens ook ontwikkelingen in sectoren waar dat kan waar de loonontwikkeling wat hoger komt te liggen. En waar dat mogelijk is, zou ik dat ook toejuichen. Maar het is een zaak, loonvorming, van werkgevers en werknemers. Niet van de overheid. 

GEERTS
Heeft u er een verklaring voor dat er dus blijkbaar krapte is op de arbeidsmarkt en dat in principe elke economische wet dan zegt dat de lonen automatisch omhoog gaan, dat dat op dit moment niet gebeurt. 

RUTTE
Nou ja, dat is…. Daar moet je wel…. Daar kun je met zoveel kanten naar kijken. Het heeft ook te maken met hoeveel geld er beschikbaar is in de financiële markt op dit moment en hoe hoog de rentestand daar is. Dat heeft met zoveel factoren te maken, loonvorming. En de druk op, opwaartse druk op loonvorming. En je ziet nu sectoren waar wel degelijk die lonen ook omhoog gaan. Dus daar kun je… Die één op één relatie vind ik wat te kort door de bocht. 

GEERTS 
Oké, maar dan wil ik nog wel dit vragen. De overheid is op dit moment op zoek naar een heleboel mensen. Bij de Belastingdienst, bij de Douane, bij… in de zorg, de politie hoorden we ook vandaag. Heel veel van die mensen hebben specifieke mensen die ook heel erg gewild zijn in het bedrijfsleven. Denk aan alle mensen die fatsoenlijk om kunnen gaan met computers. Mijn vraag is: als de overheid die mensen wil hebben, dan zou u toch flink meer moeten gaan betalen?

RUTTE
Ja, waarom zegt u dat wij niet genoeg betalen. De overheid is toch een competitieve werkgever?  Volgens mij betaalt de overheid… Ik heb een prima salaris. Maar ook de mensen onder mij, die lager in de schalen zitten worden goed betaald. Het is niet zo dat de overheid slecht betaalt. Laten we elkaar dat niet gaan wijsmaken.

GEERTS
Maar blijkbaar niet competitief genoeg om mensen ervan te weerhouden om in de publieke sector of in de private sector…

RUTTE
Nou als VVD’er ben ik heel blij dat heel veel mensen in de private sector werken. Wij hebben ongeveer in Nederland driekwart mensen in….

GEERTS
Maar u weet welke sector. U concurreert enorm met…

RUTTE
Jawel, maar het is toch niet zo dat wij nu ineens moeten zeggen: ‘O, nou krijgen we heel veel vacatures. Er zijn heel veel vacatures in de zorg.’ Ja, maar dat zijn er zo verschrikkelijk veel dat daar specifieke activiteiten worden ontwikkeld door de bewindslieden van VWS samen met Sociale Zaken om dat soort vacatures gevuld te krijgen. Maar dat is niet altijd alleen een kwestie van loonvorming. Als je gewoon kijkt naar wat de overheid betaalt, op het niveau van de secretaresse tot het niveau van de directeur-generaal, dan meen ik te zeggen dat breed, across the board, de overheid goed competeert met bedrijfsleven. Zelfs, je hebt daar ook nog sectoren waar je, maar dat is natuurlijk een heel klein stukje van de punaise waar miljoenen of tonnen worden betaald. Dat doen wij allemaal niet. Maar over de bredere groep van secretaresse tot directeur-generaal is de overheid een fatsoenlijke werkgever.

GEERTS
Maar zelfs als de MIVD klaagt van ja: ‘Wij krijgen de computerspecialisten niet omdat die in het bedrijfsleven veel beter betaald krijgen’. 

RUTTE
Dat zijn specialistische functies, dat is altijd een vraagstuk. Je hebt natuurlijk altijd schaarste voor bepaalde specialistische functies. Maar, en dan moet je kijken hoe je voor dat soort specialistische functies, hoe je er voor kan zorgen dat je die wel binnen krijgt. Maar dat los je niet op door ineens breed de hele CAO op te gaan tillen.

GEERTS
Maar ik vraag het ook omdat er nog een heleboel geld op de plank ligt om allerlei mensen aan te trekken en op de één of andere manier blijft dat geld op de plank liggen omdat die mensen niet te vinden zijn. 

RUTTE
Ja, die conclusie is volgens mij wat kort door de bocht. Volgens mij heeft het er ook mee te maken dat de overheid, dat het kabinet bezig is om een aantal punten waar het betreft nu investeringen en de plannen af te ronden zoals wij vandaag komen met de plannen wat betreft de politie. Ik zag dat bericht van de NOS vanmorgen maar dat heeft niet alleen te maken met het niet vervullen van vacatures, maar heeft zeker ook te maken het feit dat op een aantal investeringen het kabinet nog bezig is die plannen uit te werken. Nou, aangespoord door uw bericht vanmorgen zijn wij ook vandaag onmiddellijk met dit politiestuk gekomen. 

GEERTS
Altijd blij om te helpen. 

VAN GALEN (Nieuwsuur)
Meneer Rutte, heeft de minister van Justitie nog verslag uitgebracht over het feit dat er 21.000 dna-profielen ontbreken in de databank van Justitie van criminelen. 

RUTTE
Dat is, ja, wat we in het kabinet wel en niet bespreken dat laat ik even in de vertrouwelijkheid van het gesprek. Maar natuurlijk als u mij vraagt: wat vind je daarvan? Dan is dat natuurlijk op zichzelf een zorgelijke situatie die we ook echt willen oplossen en dat heeft Ferd Grapperhaus ook in de Kamer gezegd. Hij heeft er ook bij gezegd, denk ik terecht: de oplossing van dat probleem vergt tijd. Dat is niet zomaar gebeurd. 

VAN GALEN 
Maar de Kamer, in meerderheid, overweegt om al bij de inverzekeringstelling van een verdachte, dus dat is al na 15 uur aanhouding, wangslijm af te nemen, dat op te slaan en tot een dna-profiel te maken als iemand veroordeeld is. Dat klinkt vrij praktisch. 

RUTTE
Ja, nou ja goed, dat weet ik. Dus daar kijken we naar. De situatie is dat in februari 2017 is ook met de Kamer gesproken over deze mogelijkheid. Er is ook onderzoek gedaan door de Erasmus-universiteit en de Raad van State is om advies gevraagd en daaruit blijkt dat je ook op dit punt nog wel tegen een paar juridische bezwaren oploopt. Bijvoorbeeld dat het in strijd zou zijn met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, volgens deze rapportages. Die discussie en ook die, laten we zeggen reacties van deze deskundigen, was ook gebaseerd op de gedachte dat een dergelijke inbreuk op de persoonlijke levenssfeer wellicht niet noodzakelijk is in een democratische samenleving. Dat was toen hoe ernaar gekeken werd, ongeveer anderhalf jaar geleden. Dus we zullen moeten kijken naar hoe je zo’n Kamerwens ook juridisch houdbaar kunt uitvoeren. En er is toen met de Kamer afgesproken om nu eerst die verbetermaatregelen binnen de huidige wet uit te voeren. Dat zijn er een aantal, verbetermaatregelen. Zo loopt er ook een onderzoek nu van de inspectie Justitie en Veiligheid naar de uitvoering van die verbetermaatregelen die toen zijn afgesproken. Wat Grapperhaus nu voornemens is, is dát geheel. Die verbetermaatregelen, die opvattingen uit 2017 over die juridische mogelijkheden, de wens van de Kamer die op zichzelf begrepen kan worden, die er nu naast ligt, omdat in zijn geheel met de Kamer te bespreken. 

VAN GALEN 
Dat is een enorm statement wat u nu maakt. 

RUTTE
Dank. 

VAN GALEN 
Maar, mensen thuis denken: honderden criminelen lopen ten onrechte vrij rond. Ik vertaal het maar even. Wat zegt u tegen die mensen dan? 

RUTTE
Tegen die mensen zeg ik dat ik dat ernstig vind. Dat Grapperhaus dat ernstig vindt. Dat we er verschrikkelijk hard aan werken om dat probleem op te lossen. Dat dat tijd kost. Dat er een heel pakket verbetermaatregelen in werking is. Daar wordt ook goed nu op gestuurd, om dat op te lossen. Dat is één. Twee zeg ik tegen deze mensen dat er suggesties zijn om al voor de veroordeling inderdaad celmateriaal af te nemen. Maar we zijn ook een rechtsstaat, dus je moet heel goed kijken – ik zeg niet dat het niet kan- maar ik wijs wel op de onderzoeken uit 2017 die daar een aantal bezwaren tegen opwierp. En dat je dus moet zoeken – als je zoiets zou willen – hoe je dat juridisch houdbaar….

VAN GALEN 
Maar Kamerleden zeggen: ‘Dat celmateriaal wordt weer vernietigd als iemand onschuldig blijkt te zijn.’ Dan is dat privacy-aspect toch niet relevant?

RUTTE
Dat weet ik. Maar dat moet dan wel bekeken worden. Want in 2017 nog hebben Kamer en kabinet vastgesteld het kan niet op basis van die onderzoeken. Er is toen gezegd: ‘Laten we nou eerst, vanwege ook die juridische bezwaren er voor zorgen dat we die verbetermaatregelen een kans geven.’ Dus ik zeg niet dat ik het met de Kamer oneens ben, maar ik schets wel dat er in ieder geval anderhalf jaar geleden nog een aantal serieuze juridische blokkades lagen die niet alleen in de Nederlandse wet hun oorsprong vinden, maar ook in het EVRM. Nou, dat moeten we goed met elkaar bekijken, en wellicht is het mogelijk dat met elkaar in verband te brengen. Maar daarom ook juist: eerst die verbetermaatregelen. Want dat kun je meteen doen.

BOVEN (BNR)
Kleine nabrander nog over Angela Merkel. 

RUTTE
U bent er wel heel erg mee bezig…

BOVEN
Ja, zeer… Heeft u haar vandaag of de afgelopen dagen gesproken?

RUTTE
Ja, ik heb eigenlijk met haar de goede afspraak dat we over onze onderlinge contacten alleen iets naar buiten brengen als dat op dat moment nodig is in verband met verdere posities die we in Europa innemen. En omdat we die vertrouwelijkheid al bijna acht jaar met elkaar hebben, is dat contact ook zo hecht als het is. Denk ik mede daardoor. En we ook weten dat wat we met elkaar bespreken niet in de pers komt. Dus ik kan daar niets over zeggen.

BOVEN
Maar ik neem aan dat zij weet dat u uw agenda vrij wilt maken en wilt bemiddelen?

RUTTE
Ik wil niet bemiddelen in de Duitse politieke kwestie…. Wacht even, nou gaat het helemaal fout.

BOVEN 
Dat was dat andere denk ik inderdaad….

RUTTE
Ik was hier niet aan het aankondigen dat ik morgen naar Berlijn ga om daar te bemiddelen in de coalitie. Nee, wat ik zei is - ik ga het toch even zeggen, want anders ontstaat een misverstand – dat mocht het zo zijn dat die tijd genomen gaat worden, ik denk dat die druk die dan ontstaat, als dat besluit genomen zou worden, de positie van Merkel dus en ook de Italiaanse situatie, dat dat wellicht ook weer extra druk zet richting de Europese Raad van eind juni om te bezien of wat nu vast zit - want ik was niet optimistisch over eind juni - maar wat nu vast zit, of je dat misschien door die druk alsnog in beweging kunt krijgen. En dan vind ik het interessant om te kijken of Nederland daar een, uiteraard bescheiden, maar een bijdrage aan kan leveren. 

BOVEN
Maar ik neem aan dat ze dat weet? Dat was eigenlijk mijn vraag. 

RUTTE
Ja, dat refereert opnieuw aan de vraag of er contacten zijn. En ik vind juist de kracht eigenlijk dat we daar allebei altijd het zwijgen toe doen.

BOVEN
Ze heeft vast naar de persconferentie gekeken. 

RUTTE
Ongetwijfeld.