Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 18 mei 2018

Mediatekst | 18-05-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Ja, allereerst misschien kort nog even de afgelopen paar dagen in Sofia. Een bijeenkomst, informeel, met de Europese Raad. Gesproken over de ontwikkelingen waarmee Europa geconfronteerd wordt uit de rest van de wereld. Goed om vast te stellen dat we daar eensgezind en met enig zelfvertrouwen op reageren en ook met meer zelfvertrouwen dan in het verleden. Dat is goed om te zien. Is ook nodig. Zo gaan we proberen om waar mogelijk het nucleaire akkoord met Iran overeind te houden en tegelijkertijd gaan we proberen om ook Amerikaanse zorgen te adresseren. Wij vinden dat akkoord van belang, omdat het niet perfect is, verre van perfect, maar wel op dit moment de beste garantie om de nucleaire ambities van Iran onder controle te houden. Tegelijkertijd moeten we ons ook realiseren, dat heb ik ook tegen uw collega’s gezegd – wat was het? Woensdagavond? -  dat je geen grote geopolitieke conflicten kunt oplossen zonder Amerika, zonder de Verenigde Staten. En daarom is het goed dat Stef Blok gisteren en vandaag ook in New York en Washington is. Hij zal daar ook spreken over de importtarieven die president Trump wil opleggen, zoals u weet. Het is nu van belang dat wij ons niet onder druk laten zetten en tegelijkertijd wel in gesprek blijven met Amerika. En ook daarover was en is Europa eensgezind.

Dan hebben we vandaag besloten in het kabinet tot een wettelijk verbod op kolenstook door elektriciteitscentrales. Daarmee geven we uitvoering aan de afspraak in het regeerakkoord dat de resterende kolencentrales in 2030 dicht moeten zijn. Daarmee, denk ik, hebben wij een rechtvaardige balans gevonden tussen het publieke belang van CO2-reductie en verbeteringen voor het milieu aan de ene kant, maar ook de belangen van de eigenaren van kolencentrales aan de andere kant. Dit past overigens ook in de zeer ambitieuze klimaatagenda van het kabinet. U weet: we hebben als doelstelling om het Europese CO2-reductiedoel op te krikken naar 55% in 2030 ten opzichte van het niveau van 1990, om daarmee de doelstellingen van Parijs, twee graden reductie maar eigenlijk oriënterend op anderhalve graad, opwarming, om die ook meer in beeld te brengen. Nou, die hele lobby, overigens, in Europa is gaande. Daar heb ik onder andere met de Franse president veel over gesproken en ook mijn collega’s. Wij zijn bezig die Europese coalitie te bouwen om die Europese doelstelling omhoog te krijgen, maar voor Nederland geldt dat dit een hele grote stap is om in ieder geval de doelstellingen van 2030 dichterbij te brengen. Daarnaast hebben we de beleidsnota op het gebied van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking vastgesteld: ‘Investeren in perspectief’. En Sigrid Kaag zal die dadelijk hier in een aansluitend persmoment aan u toelichten.

Volgende week reis ik met dezelfde Sigrid Kaag, maar ook Carola Schouten en Cora van Nieuwenhuizen en Bruno Bruins naar India. In ons kielzog reizen 130 bedrijven en kennisinstellingen mee. Het wordt de grootste handelsmissie naar India ooit. De relatie tussen Nederland en India is hecht. We werken samen op tal van terreinen: handel, investeringen, innovatie, cultuur, onderwijs, wetenschap. En met dit bezoek willen we de sterke relatie met India verder intensiveren, maar we willen ook de afspraken over samenwerking verder verdiepen en, uiteraard, de wederzijdse kansen voor het bedrijfsleven verder verbeteren. En vanwege dat bezoek zal volgende week op deze plek Hugo de Jonge staan.

Venezuela en ABC-eilanden

BORGMAN (RADIO 1)
Meneer Rutte, ik wilde het even met u hebben over wat er op dit moment gebeurt tussen Venezuela en de ABC-eilanden. De premier van Aruba beklaagt zich over het gebrek aan hulp uit Nederland bij de opvang van vluchtelingen. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ja, ik zag dat ook. De situatie is dat als landen om onze steun vragen, dan zijn we bereid ook steun te geven. Dat is bijvoorbeeld door Curaçao gebeurd. Maar een dergelijk verzoek heeft Aruba niet gedaan. Maar als ze dat zouden doen, dan gaan we ook daar helpen.

BORGMAN
Maar zou dan aan Aruba eenzelfde soort hulp kunnen worden gegeven als aan Curaçao? Want daar is geloof ik 100.000 euro gegeven voor detentiecentra. Denkt u daar dan aan?

RUTTE
Nou, dan denk je aan: hoe kunnen we het eiland ondersteunen in de zorgen die zij hebben om om te gaan met de eventuele vluchtelingenstromen?

BORGMAN
Maar u zegt: als landen een beroep doen op ons, dan zijn we daar gevoelig voor…

RUTTE
Ja.

BORGMAN
…Maar dit is natuurlijk niet zomaar een land. Dit maakt deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden.

RUTTE
Jawel, maar goed, het is wel een autonoom land binnen het Koninkrijk. Net zoals Curaçao. Dus Curaçao heeft erom gevraagd. De kustwacht speelt natuurlijk een belangrijke rol, want we hebben natuurlijk een aantal verantwoordelijkheden die echt bij het Koninkrijk liggen. De kustwacht speelt een belangrijke rol in het bewaken van de grenzen en die inzet is ook sinds 2016 geïntensiveerd. Nogmaals: de minister-president van Curaçao, Rhuggenaath, die heeft eind januari, anticiperend op de situatie in Venezuela, ons verzocht om bijstand in het geval zij de migranten niet meer kunnen opvangen. Nogmaals: zo’n verzoek is uit Aruba nog niet gekomen. Als dat komt, gaan we dat serieus bekijken. En met Curaçao zijn we bezig om hen ondersteuning te bieden in het opvangen van de migrantenstroom. Bijvoorbeeld in de vorm van kennis, in de vorm van expertise. En als Aruba belt, gaan we dat bij hen ook doen.  

BORGMAN
Dus als zij zegt dat Nederland niet wil meehelpen, dan is ze gewoon te vroeg met die conclusie?

RUTTE
Nou ja, het is een autonoom land. Ze moeten ons laten weten als ze hulp willen, en dan gaan we helpen.

Terughalen kinderen uit Syrische kampen

MEIJER (DE VOLKSKRANT)
Een ander onderwerp uit deze week: u moest woensdag minister Grapperhaus corrigeren na uitspraken dinsdagavond in Pauw, juist op een uiterst gevoelig onderwerp, het terughalen van kinderen uit Syrische kampen. Hoe kan het gebeuren dat een minister zo afwijkt van het kabinetsbeleid?

RUTTE
Nou ja, ik heb dat ook… wanneer was dat, woensdag dat ik jullie tegenkwam, of collega’s van jullie? …al gezegd. Was dat nou dinsdag? Nou ik weet het ook niet meer, vorige week, waar was ik allemaal. Ja, woensdag rond het debat over de top in Sofia, dus eergisteren. Nee, luister, volgens mij heeft hij in de kern hetzelfde gezegd als ik, en zeggen we hetzelfde.

MEIJER
Hij liet zijn hart spreken en gaf aan dat hij vindt dat die kinderen teruggehaald moeten worden, dat is geen kabinetsbeleid. Hoe kan het dat een minister in het openbaar zo afwijkt van wat het standpunt van het kabinet is?

RUTTE
Nou wat hij gezegd heeft, en dat ben ik met hem eens, is dat het verschrikkelijk is wat die kinderen overkomt. Dat is te verwijten aan de ouders, die die kinderen in die levensgevaarlijke situatie hebben gebracht. Ja natuurlijk zou je het liefste willen dat die kinderen veilig zouden zijn weer, dat vind ik ook, dat vindt hij ook. Maar het is simpelweg te gevaarlijk om daar Nederlandse diplomaten of militairen heen te sturen, en daar zijn we het ook over eens.

MEIJER
Ziet u het ook als een beetje een nieuwenigheid van een minister die niet uit het Haagse circuit voort komt?

RUTTE
Nou ik zag vanmorgen ergens een column, ik geloof in de Volkskrant, van iemand die zei: nou is iemand eens een keer niet helemaal kapot gemediatrained, is het weer niet goed. Hij zit daar op tv, hij zegt gewoon in de kern het kabinetsbeleid, laat daar ook zijn emotie terecht spreken, het is nogal een emotioneel onderwerp, en dan is het weer niet goed.

MEIJER
Het was vooral die emotie die sprak, niet zozeer het kabinetsbeleid.

RUTTE
Ja maar het kabinetsbeleid is ook ingegeven door dezelfde emotie. Maar dat hij dat ook eens een keer laat zien is toch prima.

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Maar meneer Rutte, hij zei toch op televisie: we onderzoeken het? We onderzoeken wat er mogelijk is. Dat is toch veel actiever dan wat het kabinet tot nu toe heeft gezegd. Als die mensen zichzelf melden, dan kunnen we ze opvangen bij posten, is wat anders dan: we onderzoeken of we die mensen terug kunnen halen.

RUTTE
Ja, maar goed jongens dan ga je het helemaal analyseren, uit elkaar trekken.

VAN DER AA
U zegt tegen een collega dat het kabinetsbeleid, dat u met één mond heeft gesproken deze week. Dat zie ik anders.

RUTTE
Echt, ik snap het allemaal, is ook wel heel leuk als een minister iets gezegd heeft en net is er een micrometer verschil in wat de premier zei. Oh en dan heeft de premier ook nog gecorrigeerd, wat ook niet zo is. We vinden daar hetzelfde over, echt. Maar ik hoef toch niet elk precies zinnetje… nogmaals: ik was het wel erg eens met die column vanmorgen, dat ik denk: het is nooit goed. als iemand dan gewoon eens ook zegt: jongens, zo zit ik in die wedstrijd. Maar natuurlijk, het is te gevaarlijk, het kan niet.

VAN DER AA
Maar u weet ook dat er twee partijen in de coalitie zijn die een warm voorstander van zijn om hier actiever naar te kijken, en twee partijen waaronder uw eigen partij die zeggen: we hoeven die mensen niet actief terug te gaan halen. Dat maakt het toch ingewikkeld?

RUTTE
We zeggen allemaal hetzelfde, volgens mij hoor. Ik heb eerlijk gezegd in de coalitie nog geen seconde spanning over gemerkt, onderling in de gesprekken die ik erover gevoerd heb, namelijk: het is verschrikkelijk, je zou die kinderen het liefst weer hier hebben, maar het is simpelweg te gevaarlijk om ze nu weg te halen.

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte ik hoor u steeds zeggen: het is te onveilig en daarom doen we dit niet. Als de veiligheid gegarandeerd zou zijn, doen we het dus wel?

RUTTE
Dat is een als-dan-vraag die je niet kan beantwoorden. Als je nu toch kijkt, het is één van de, het is op dit moment de grootste, één van de grootste, laat ik voorzichtig zijn, er zijn er wel meer, maar één van de grootste conflicthaarden in de wereld. Er zijn ouders die hebben willens en wetens hun kinderen meegenomen en daar dus aan die gevaren blootgesteld. En dat is verschrikkelijk. Maar we kunnen toch niet nu Nederlanders aan die gevaren blootstellen. Dus hebben we gezegd: als jij je meldt op een plek waar het veilig is, waar we bij je kunnen komen, dan ga je naar Nederland. En dat doen we ook. En als dat gebeurt is hier een heel programma waarin die ouders worden vastgezet en die kinderen zo goed mogelijk weer worden opgevangen.

BOVEN
Ja oké, maar de veiligheid ter plaatse is dus de belemmerende factor?

RUTTE
Hm?

BOVEN
De veiligheid ter plaatse is de belemmerende factor.

RUTTE
Ja dat is de belemmerende factor ja.

BOVEN
ja, oké.

RUTTE
Dus het is niet zo dat ik zeg, wat ook hier en daar gesuggereerd wordt, oh, ze willen die mensen niet terug. Want dat kan dan een gevaar zijn voor deze samenleving. Ja dat is op zichzelf waar, en daarom hebben we ook een heel programma waarin je die ouders eerst vastzet en precies uitzoekt wat er gebeurd is. En die kinderen zo snel mogelijk probeert weer een normaal leven te bieden.

BOVEN
Zijn er eigenlijk medewerkers van enigerlei Nederlandse dienst in de breedste zin des woords daar in of rondom die kampen om één of andere reden?

RUTTE
Nou u formuleert dat nu op een manier waar ik nooit antwoord op kan geven.

BOVEN
Zo algemeen mogelijk.

RUTTE
Ja maar dat gaat niet, dat raakt aan de veiligheidsdiensten. Je kunt nooit zeggen wat die doen.

BOVEN
Maar u zegt geen nee daarop, op die vraag.

RUTTE
Ik zeg daar helemaal niks op, dus zelfs die conclusie kunt u niet trekken. Kan nooit.

WILTJER (ANP)
Minister Grapperhaus zei duidelijk dat hij samen met de NCTV onderzocht hoe de kinderen veilig terug kunnen komen naar Nederland. Vindt er dan dus nu ook een onderzoek plaats hoe die kinderen veilig terug kunnen komen naar Nederland?

RUTTE
Ja, er is, begreep ik, maar ik heb dat hier niet paraat, maar er is volgens mij één rechtszaak geweest. De Volkskrant heeft dat heel precies geanalyseerd, er is één rechtszaak volgens mij geweest waarin een uitspraak was, maar ik improviseer nu dus zou bijna degene van de Volkskrant moeten vragen hier of ik dat nu goed formuleer, maar er is blijkbaar één uitspraak geweest in een rechtszaak naar aanleiding waarvan naar zoiets gekeken moest worden. Maar dat ging over één specifiek geval.

WILTJER
Dus er wordt geen onderzoek gedaan om alle kinderen…?

RUTTE
Nee, niet breed naar wat we kunnen doen, nee.

DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
Toch even, u zegt: de veiligheid is het belangrijkste argument. Maar stel de Koerden brengen ze naar een grens?

RUTTE
Als zij op een plek komen waar wij bij ze kunnen komen, dat hebben we steeds gezegd, op een veilige manier, dan nemen we het verder over, ja. Het snelste is het natuurlijk als ze zich melden bij een Nederlandse vertegenwoordiging ergens.

DE ZOETEN
Maar moet het bij een Nederlandse vertegenwoordiger? Want ze hebben geen papieren om zich daar dan te melden.

RUTTE
Ja, maar we gaan ze niet bij de grens ophalen. Dat hele gebied is gevaarlijk. Dan zeg je ‘als de Koerden ze ophalen’, maar jongens, let op. De strijd nu tussen Turkije en de YPG in het grensgebied tussen Syrië en Turkije, de strijd uiteraard in Syrië zelf, waar op dit moment oppositiegroepen, regering, ISIS: het is één grote, levensgevaarlijke mix. Ik ga daar geen Nederlandse militairen of diplomaten aan blootstellen. Dat gaan we gewoon niet doen. En dan kun je wel zeggen ‘Koerden brengen ze misschien ergens naartoe’, maar dan… Ook die Koerden zijn in een hevige strijd gewikkeld. Dus waar zitten we dan? Kunnen we daar dan wel ineens veilig bij? Vandaar dat we gezegd hebben: het moet op een Nederlandse vertegenwoordiging zijn.

DE ZOETEN
Maar daar is het probleem van dat ze geen papieren hebben. Dus ze kunnen zich nooit melden, omdat ze dan als ze bij een grens komen er niet door komen. Maar zegt u, dat…

RUTTE
Ik heb niet de indruk dat die grenzen allemaal perfect bewaakt worden op dit moment. Het is niet Zwitserland-Duitsland.

DE ZOETEN
Maar als het om wat voor reden dan ook toch veilig zou kunnen, dan zegt u: dan gaan we dat doen?

RUTTE
Ik ga die ‘als dan’-vraag niet beantwoorden, omdat het op dit moment volstrekt illusoir zou zijn dat dat zou kunnen, want dan wordt het nieuws: Rutte zegt… Terwijl je echt totaal - ik hè, niet u hoor, maar ik dan echt totaal naïef zou zijn, als ik would entertain that option. Die is er gewoon niet. Het is zo gevaarlijk. En ik ben woedend op die ouders, die niet alleen zelf deze achterlijke stap hebben gezet om daar heen te gaan, maar ook nog eens een keer hun kindjes bloot hebben gesteld daar aan. Dus die emotie voelen we toch allemaal? Het is toch verschrikkelijk als jij kinderen van drie, vier, zeven, acht jaar, zó onverantwoord bent dat je die naar zo’n levensgevaarlijk gebied brengt. En ik snap heel goed dat mensen zeggen: kunnen we ze terughalen? Het gaat gewoon niet, want dan moet je Nederlanders in gevaar brengen. Gaan we niet doen.

DE ZOETEN
Maar u refereert aan die column. U refereert aan die column. Heeft u die column ook uitgelezen? Want de laatste zin was volgens mij dat Grapperhaus toch ten onrechte misschien mensen blij had gemaakt met het idee dat de Nederlandse regering de kinderen wil terughalen.

RUTTE
Ja, bij alle columns vind je sommige elementen.

DE ZOETEN
U moet niet selectief citeren.

RUTTE
Dat zou u ook nooit doen!

JONKER (DE TELEGRAAF)
Heeft u nog de heer Grapperhaus na afloop gebeld, omdat rechtgezet moest worden, dat de volgende dag er woordvoering…

RUTTE
Ik meld nooit iets over contacten met collega’s, echt niet.

JONKER
Nooit? Goed.

Ramadan

KOOLE (RTL NIEUWS)
Drie jaar gelden wenste u aan de vooravond van de Ramadan moslims in Nederland een fijne Ramadan. Dat heeft u dit jaar niet gedaan, is daar een reden voor?

RUTTE
Nee. Ik doe dat niet ieder jaar en bij iedereen. Maar af en toe kies ik een groep uit, en als ik er dan aan denk oh het speelt nu, dan doe ik het.

KOOLE
Maar zou u het alsnog willen doen?

RUTTE
Nee, niet nu. Ik ga niet hier op commando allerlei mensen…

KOOLE
Nou commando, commando.. ik vraag het heel vriendelijk, ik zou het geen commando willen noemen.

RUTTE
Nee, dat werkt zo niet.

KOOLE
Maar ik kan me voorstellen dat helemaal niet, je kan niet zeggen dat in de samenleving de afgelopen drie jaar de spanningen verminderd zijn, dat het ook een goed signaal zou zijn om het wel te doen.

RUTTE
Ja maar die momenten moet ik echt zelf kiezen. Dus dat doe ik niet ieder jaar. Zo af en toe kies je een groep uit waar iets bijzonders speelt en dan maak je daar een opmerking over.

KOOLE
Dus u gaat ook mensen geen fijne Pinksteren wensen?

RUTTE
Nee, dat was ik ook niet van plan nu. Dat ga ik dan ook niet op commando doen. Ik wel allerlei leuke plannen, maar… Dus ik ga mezelf een fijne Pinksteren wensen, want het wordt heel mooi.

Kolencentrales

VAN LIER (DE VOLKSKRANT)
Dat wettelijk verbod op het stoken van steenkolen, strekt dat verder dan kolencentrales?

RUTTE
Wat we nu doen, in ieder geval heeft het als doel om de kolencentrales hiermee te raken. Ik heb even niet paraat – het was een goede vraag, hoor. Dat zou ik even niet precies weten, of dat verder gaat. De impact grotendeels, dat weet ik wel, in overwegende mate raakt dat natuurlijk aan de kolencentrales. Maar of het ook raakt aan ander kolengebruik, dat durf ik nu niet te zeggen. Gaan we uitzoeken.

VAN LIER
Ok, en ook niet of wij ter compensatie dan niet het zou kunnen betekenen dat we dus meer stroom gaan importeren die is opgewekt met kolencentrales in het buitenland?

RUTTE
Nou ja, één van de redenen waarom we dat natuurlijk over tijd doen is deels ook om die investeringen enigszins op een fatsoenlijke manier af te bouwen, maar ook omdat we natuurlijk met die enorme energietransitie bezig zijn. Eén van de doelstellingen van het kabinet is om uiteindelijk naar een zoveel mogelijk groene economie toe te groeien, ook wat betreft de energievoorziening.

VAN LIER
Ja, maar het klimaat is grenzeloos, dus als wijzelf geen kolencentrales meer hebben maar wel stroom gaan importeren uit kolencentrales uit andere landen, dan…

RUTTE
Ja, maar dat is niet het plan, dat we dat gaan doen. En je weet nooit precies hoe stroom is opgewekt die je uit het buitenland importeert en we willen in principe ook voldoende stroom zelf blijven opwekken.

VAN LIER
Ok, maar dat wordt niet verboden? Dus het is niet zo dat wij ook dan stoppen met de import van…

RUTTE
Dit gaat richting 2030. Dat moet allemaal nog worden uitgewerkt.

VAN LIER
Ok.

Relatie met de Verenigde Staten

VRAAG (ONBEKEND)
U noemde de acties van president Trump deze week ‘een beetje lomp’. Wat betekent dat eigenlijk voor de relatie met de Verenigde Staten op het moment?

RUTTE
Dat die goed is, maar ook openhartig. En ook niet de acties, hè. Ik heb het over zijn, nadat president Macron drie dagen in Washington had gezegd ‘doe het niet’, kanselier Merkel, om dan de week daarop gewoon een grote persconferentie te geven: ‘Ik doe het lekker toch.’ Ja, dat vond ik een beetje lomp. Maar het is die specifieke actie, op dat moment, in die casus. En de relatie is verder goed.

VRAAG
Is Trump nog een betrouwbare partner voor u?

RUTTE
Ja.

VRAAG
En met welk doel is Stef Blok dan nu in Washington? Wat moet hij zeggen van u?

RUTTE
Nou, hij moet niets van mij zeggen hoor. Hij weet heel goed zelf wat hij moet zeggen.

VRAAG
Wat is de opdracht?

RUTTE
Nee, hij is daar omdat Amerika een belangrijke partner van ons is en het belangrijk is om de dialoog met onze westerse partners te voeren. Kijk: ik ben opgevoed, zoals zovelen, in de absolute overtuiging dat onze trans-Atlantische relatie, een sterk Europa en een sterk Canada en Verenigde Staten, geankerd in de NAVO, dat dat de grootste garantie biedt op veiligheid, op welvaart, op behoud van onze waarden. En daartoe is het heel belangrijk dat je met het machtigste land van de wereld, toevallig ook, gelukkig onderdeel van die trans-Atlantische relatie, namelijk de Verenigde Staten, dat je daar een goede relatie mee hebt. Maar ook wel af en toe robuust kunt communiceren met elkaar als er een keer in de relatie iets niet goed gaat.

VRAAG
Dit was ‘robuust communiceren’?

RUTTE
Ja.

VRAAG
En Stef Blok zei eerder deze week ook dat we eigenlijk op de grens van handelsoorlogen zitten?

RUTTE
Nou ja, kijk, als je ziet wat er nu gebeurt: de relatie, hoe die zich ontwikkelt, tussen de Verenigde Staten en China. Ik was zelf natuurlijk een paar weken geleden in China op dat forum op Hainan, daar hadden we een forum waar de president Xi Jinping zijn toespraak hield en zei: China wil een aantal stappen zetten - niet in reactie op de Verenigde Staten, maar omdat ze die zelf van belang vinden - waar het betreft om het openen van de Chinese markt voor banken, voor verzekeringen, om ‘hoe ga je om met de bescherming van intellectueel eigendom?’ en nog een aantal belangrijke zaken. Het overeind houden van het internationale handelssysteem. Dan zijn dat belangrijke signalen. De Verenigde Staten, Trump, is bekend, maakt zich grote zorgen over een disbalans in de handelsbalans. Dat leidt ook tot spanningen met Europa over staal en aluminium. Dat wil je natuurlijk niet. Nederland is gebaat - als klein land maar met een hele sterke economie die voor ongeveer een derde zijn geld verdient in het buitenland, en dat leidt dus tot heel veel banen hier, miljoenen banen hier – gebaat bij een multilateraal wereldwijd systeem waarbij je conflicten oplost via vaste procedures, waarbij je niet alles bilateraal doet, maar vanuit de overtuiging dat een sterke NAVO, een sterke VN, een sterke Europese Unie maar ook een sterke Wereldhandelsorganisatie van levensbelang is. Dus daar blijft Nederland in investeren en als er ontwikkelingen zijn in de wereld die daar tegenin lijken te werken, tegen die belangen, dan proberen wij onze invloed aan te wenden overal om dat weer in het goede spoor te krijgen.

VRAAG
En als we dan specifiek naar de relatie met Amerika kijken, wat betekenen dan al die acties van Trump? Het opzeggen van allerlei verdragen? Wat betekent dat voor Nederland?

RUTTE
Nou ja, dan moet je ze één voor één langslopen. Er is één belangrijke nu, dat is het verdrag met Iran. De deal over het beperken van, het onder controle houden van het Iraanse nucleaire programma in ruil voor een versterking van de handelsrelaties. Dat is een afspraak die gemaakt is met ook een zware aanwezigheid van Europa. Zelfs een hele actieve betrokkenheid van Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, maar ook andere landen. De Verenigde Staten, vanzelfsprekend, was misschien wel de belangrijkste in dat bondgenootschap. Het opzeggen daarvan, dat vinden wij heel ernstig, omdat het een verre van perfect verdrag is – dat ben ik helemaal met Trump eens, het is verre van perfect – maar het is goed genoeg, dit soort dingen zijn nooit perfect namelijk, maar het is goed genoeg om in ieder geval de nucleaire ambities onder controle te houden en tegelijkertijd Iran in een normaler spoor te krijgen van contacten met de rest van de wereldgemeenschap.

VRAAG
Maar alle boodschappen dus uit Europa worden genegeerd.

RUTTE
Niet alle boodschappen… (onverstaanbaar).

VRAAG
Maar is Amerika dan een vriend… Ja, wat zegt dat over die vriendschap met Amerika? Is het misschien wel…

RUTTE
Dat die cruciaal is voor beiden. Amerika kan niet zonder Europa, Europa kan niet zonder Amerika. Ze hebben ons twee keer bevrijd. Het is het machtigste land van de wereld. Je kunt geen conflict, waar ook in de wereld, denkbaar oplossen, een serieus conflict, zonder dat Amerika daar betrokkenheid in heeft. En de paar keer dat ze dachten ‘we kunnen erbuiten blijven’, dat waren de twee grootste wereldoorlogen die we gehad hebben, niet door Amerika natuurlijk, maar je zag pas toen zij zich, omgekeerd, wel (onverstaanbaar, red.), toen zij zich erin gingen betrekken – Wilson in de Eerste Wereldoorlog en Roosevelt in de Tweede Wereldoorlog – dat die oorlog ook uiteindelijk door het Westen gewonnen is. Dus het komt niet door hen dat die oorlogen er waren, vanzelfsprekend niet, maar toen zij hun neutraliteit opgaven in die beide oorlogen, zag je dat het ook mogelijk was om die oorlogen tot een goed einde te brengen.

VRAAG
En wat vonden zij dan van de typering ‘lomp’? Laatste vraag: wat vond Amerika, heeft Amerika iets gezegd over de typering ‘lomp’?

RUTTE
Nee, ik heb niet meteen dat die aan de lijn hingen. En dat ging over die actie, in die specifieke situatie. Die vond ik lomp.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Aanvullend: vindt u dat na alles wat er nu gebeurd is, dat de EU als gezamenlijkheid nu de leiding moet proberen te nemen in de wereld?

RUTTE
Nou, de wereld is te complex om één blok de leiding te geven, dat werkt niet meer. Het machtigste land van de wereld, by far de grootste economie en het machtigste defensiesysteem van de wereld, dat zijn de Verenigde Staten. Dat zal nog heel lang zo blijven. En China zal qua economie op een gegeven moment, over zoveel jaar, een keer langszij gaan varen. Maar de combinatie van militaire en economische macht van Amerika zal de komende tientallen jaren dominant blijven. En daar ben ik ook heel blij om, want dat is een land wat geankerd is in diepe, democratische waarden van vrije media, vrije verkiezingen, vrijheid van meningsuiting. Onze westerse waarden, die ook hier in Nederland precies zo zijn. En natuurlijk, smaken verschillen, maar grofweg hetzelfde. Europa is het grootste handelsblok van de wereld, dat zijn we al. We zijn al het grootste handelsblok van de wereld, het machtigste handelsblok van de wereld, groter is er niet. Maar je kunt niet zeggen dat Amerika of de Europese Unie daarmee het machtigste onderdeel van de wereld is. Het zal altijd een mix zijn van allerlei elementen.

JOOSTEN
Maar zal bijvoorbeeld uw verhaal wat u in Berlijn heeft gehouden misschien nu een extra paragraaf hebben gekregen over buitenlandbeleid, het gemeenschappelijk buitenlandbeleid van de EU?

RUTTE
Nee want dat zat al in die speech. Ik heb in die speech gezegd: als je kijkt naar waar heb ik nou de Europese Unie voor nodig als Nederland, natuurlijk: een sterke interne markt, een sterke munt, een waardengemeenschap, maar ook het gemeenschappelijk bewaken van de buitengrenzen, omgaan met migratie dat is bij uitstek inmiddels een zaak van de buitenlandse politiek. Het onder controle houden van migratiestromen, het wegnemen van grondoorzaken van migratie, u praat dadelijk met mevrouw Kaag, nou één van de pijlers onder ons ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. Dat zijn zaken waar Europa, wat Nederland betreft, een grote en misschien wel grotere rol in moet spelen. Het bewaken van de buitengrenzen, de rol van Europa in het beheersen van migratiestromen, wij moedigen de collega’s aan in Europa om te komen tot bijvoorbeeld afspraken over een nieuwe Dublin-verordening, gaat heel moeizaam. Die zou er moeten komen. De Europese Commissie wil fors investeren in de bewaking van buitengrenzen, juichen wij toe. Dus dat zat denk ik al in die speech verwerkt.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
De nieuwe Italiaanse regering heeft de plannen gepubliceerd en daar staat dat zij willen tornen aan de 3%-regel en aan het stabiliteitspact. Vindt u dat verstandig?

RUTTE
Kijk, dat is natuurlijk een vraag waarvan u het antwoord wel ongeveer kan vermoeden, en toch ga ik het nu niet uitspreken. Hoewel het antwoord dat u nu in uw hoofd heeft, waarschijnlijk het goede antwoord zou zijn geweest. Maar ik ga het toch niet zeggen. We kennen elkaar zo goed, dat ik dat wel weet, wat u denkt dat ik nu zou zeggen. Toch ga ik het niet doen. Er zit net een Italiaanse regering, na moeizame verkiezingen, moeizame formatie. En ook hier vind ik wel dat we even moeten kijken wie nu aan zet is, en dat is niet Nederland. Het is nu Italië, de president, het parlement en deze nieuwe coalitie, er moet nog een premier worden aange… laatste informatie die ik heb is dat ze nog niet een premier hebben bekend gemaakt, misschien is dat net gebeurd maar niet toen ik hier naartoe liep. En vervolgens gaat zo’n Italiaanse regering werken. En dan heeft Europa een systeem om landen te laten houden aan de afspraken in het stabiliteits- en groeipact. Maar dat is niet Nederland als land, dat hebben wij belegd bij een instantie, de Europese Commissie, die in de allereerste plaats als taak heeft om de Europese verdragen en afspraken te handhaven. Dus ik wil het daar nu eerst laten liggen. Maar natuurlijk lees ik uiteraard ook wat er geschreven wordt.

LAMBIE
Bekijkt u het met zorg?

RUTTE
Daarvan heb ik altijd gezegd dat ik de laatste in Nederland mag zijn die zich zorgen maakt, omdat ik de eerste moet zijn die dan in actie komt. En in dit geval is de actie te kijken naar degene die hier in de eerste instantie verantwoordelijk voor is. Maar als we nu alle andere 27 allemaal allerlei dingen gaan roepen over Italië helpt dat ook niet.