Kabinet: einde aan gaswinning in Groningen
De gaswinning uit het Groningenveld wordt volledig beëindigd. Alleen door het wegnemen van de oorzaak van het aardbevingsrisico kunnen de veiligheid en de veiligheidsbeleving in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd. Het kabinet neemt daarom maatregelen om de gaswinning zo snel mogelijk geheel af te bouwen.
Uiterlijk per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, daalt de gaswinning tot onder het niveau van 12 miljard Nm3. Afhankelijk van het effect van de maatregelen wordt vanaf oktober 2022 een daling voorzien naar 7,5 miljard Nm3 en mogelijk fors minder. In de jaren daarna wordt de gaswinning helemaal afgebouwd tot nul.
Dat staat in een brief van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat over de gaswinning in Groningen waarmee de ministerraad heeft ingestemd. De gevolgen van de gaswinning zijn volgens het kabinet maatschappelijk niet langer aanvaardbaar. De aardbevingen veroorzaken schade aan huizen en gebouwen en zorgen voor onzekerheid bij bewoners. Bovendien heeft de versterkingsoperatie grote gevolgen voor het aangezicht van de provincie. Een voortdurende gaswinning, geflankeerd door een massale schadevergoedings-, herstel- en versterkingsoperatie, is volgens het kabinet dan ook geen houdbare situatie.
Het kabinet gaat hiermee verder dan het advies van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om de gaswinning uit het Groningenveld terug te brengen tot 12 miljard Nm3 per jaar. Ook bij een jaarlijkse gaswinning op het niveau van 12 miljard Nm3 blijft het risico op een zware aardbeving bestaan. Voor het kabinet staat veiligheid voorop en daarom wordt de gaswinning uit het Groningenveld volledig beëindigd. Door het wegnemen van de oorzaak van de aardbevingen wordt de veiligheid in het gebied sterk verbeterd. Dit heeft ook een positief effect op de versterkingsopgave: Groningen kan Groningen blijven. Het kabinet geeft opdracht aan KNMI, SodM, TNO en NEN om op korte termijn het precieze effect op het veiligheidsrisico in kaart te brengen. De evident onveilige gebouwen moeten zonder vertraging worden versterkt. Daarna wordt samen met de regio bekeken wat het gevolg is voor de versterkingsoperatie en welke maatregelen nodig zijn voor de veiligheid. Het kabinet wil geen andere onomkeerbare stappen nemen totdat er meer helderheid is over het veiligheidsperspectief in de regio.
Het einde van de gaswinning in Groningen betekent een keerpunt voor de veiligheid in de regio. Daarmee zijn de overige maatschappelijke uitdagingen, zoals duurzaamheid, krimp en werkgelegenheid, nog niet van tafel. Het kabinet werkt samen met de regio aan een toekomstvisie voor het gebied. In het regeerakkoord waren daarvoor middelen gereserveerd ter waarde van 2,5% van de aardgasbaten. Het succes van die aanpak mag volgens het kabinet niet afhangen van het niveau van de gaswinning in Groningen. Daarom kijkt het kabinet naar een substantiële, meerjarige bijdrage aan Groningen die onafhankelijk is van de gasbaten en de omvang van de versterkingsoperatie.
Maatregelen afbouw gaswinning
Het beëindigen van de gaswinning in Groningen vraagt om een reeks ingrijpende maatregelen aan zowel de vraag- als aanbodzijde. Zo wordt voor 500 miljoen euro een nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek gebouwd waarmee hoogcalorisch gas kan worden omgezet in laagcalorisch gas. Vanaf oktober 2022 levert deze installatie jaarlijks een besparing op van 7 miljard Nm3 gas uit het Groningenveld. Daarnaast wordt gekeken naar de mogelijkheid om meer stikstof in te kopen voor bestaande installaties.
Uiterlijk in 2022 moeten alle industriële grootverbruikers van Gronings gas zijn overgeschakeld op hoogcalorisch gas of op andere, duurzame bronnen. In totaal gaat het om 170 bedrijven die jaarlijks gezamenlijk circa 4,4 miljard Nm3 laagcalorisch gas afnemen. Sinds december zijn alle bedrijven aangeschreven en met 45 grootverbruikers worden inmiddels constructieve gesprekken gevoerd. De omschakeling van de acht grootste verbruikers kan al een daling van de vraag naar Groningengas met 2,4 miljard Nm3 opleveren. Als ook de 45 andere bedrijven die rechtstreeks zijn aangesloten op het landelijke transportnet voor laagcalorisch gas omschakelen, daalt de vraag met in totaal 3,4 miljard Nm3 per jaar.
De vraag naar laagcalorisch gas uit Duitsland, Frankrijk en België neemt de komende jaren met 2 miljard Nm3 per jaar af. Een verdere versnelling van de omschakeling van buitenlandse verbruikers is op dit moment niet mogelijk. Wel wordt nog gekeken naar de mogelijke omschakeling van een Duitse elektriciteitscentrale op hoogcalorisch gas. Daarnaast wil het Noord-Duitse energiebedrijf EWE de vraag naar Gronings gas met circa 1,7 miljard Nm3 verlagen door onder andere de bouw van een stikstofinstallatie.
Ook Nederlandse huishoudens zullen moeten bijdragen aan het terugdringen van de gaswinning. Zo worden de investeringen in onder andere de stikstofinstallatie in Zuidbroek doorberekend in de transportkosten. Ook de ombouw van bestaande woningen naar aardgasvrij, zoals aangekondigd in het regeerakkoord, zal de komende jaren leiden tot een lagere vraag naar Groningengas. Verder heeft het kabinet de deelnemers aan het klimaatakkoord gevraagd om voorstellen voor een snelle uitfasering van de CV-ketel. Ook wil het kabinet samen met de witgoedbranche de omschakeling door particulieren van gaskookplaten en gasovens op elektrische toestellen stimuleren.
Gevolgen voor gaswinning
Veel maatregelen kunnen direct in gang worden gezet. Daarnaast wordt een deel van de maatregelen de komende tijd verder uitgewerkt. Op dit moment bedraagt de gaswinning uit het Groningenveld maximaal 21,6 miljard Nm3 in een gemiddeld jaar en maximaal 27 miljard Nm3 in een koud jaar. Gasunie Transport Services, de beheerder van het landelijke gasnet, heeft op basis van de maatregelen een tijdpad opgesteld voor de minimale winning die in de komende jaren nodig is bij een koud, een gemiddeld en een warm jaar. In dit tijdpad zijn de maatregelen opgenomen die het kabinet voldoende zeker acht, zoals de bouw van een nieuwe stikstofinstallatie, de afnemende vraag uit het buitenland en de ombouw van de 53 grootste industriële verbruikers van Groningengas. Afhankelijk van de weersomstandigheden en het succes van het aanvullende pakket aan besparingsmaatregelen, zoals extra inkoop van stikstof en een groter aantal bedrijven dat omschakelt op andere energiebronnen, kan de gaswinning sneller worden teruggebracht dan het tijdpad van het kabinet.
