Toespraak minister Hoekstra bij de uitreiking van de Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau voor Wolfgang Schäuble

Dames en heren,

Fijn dat u hier allen naartoe bent gekomen. Naar onze fraaie ambassade, een gebouw uit 2004 van architect Rem Koolhaas. 1 van Nederlands bekendste zonen.

Graag wil ik ambassadeur Wepke Kingma hartelijk danken voor zijn gastvrijheid.

Uiteraard ben ik met name verheugd dat we Herr Wolfgang Schäuble, mogen verwelkomen in dit stukje Nederland in het hart van Duitsland. Ik ben getuige geweest van de bouw ervan, toen ik 15 jaar geleden zelf in Berlijn woonde.

Dit was bepaald niet de enige bouwlocatie in de stad. Ontwikkelingen gaan razendsnel in stedelijke gebieden. Zeker in Baustelle Berlijn.

Deze levendige stad met zijn diepe geschiedenis toont ons steeds weer een nieuw gezicht. Het moet hier compleet anders hebben uitgezien in de 1e helft van de 19e eeuw, toen Felix Mendelssohn Bartholdy door de straten van Berlijn wandelde.

En ondertussen nadacht met welke muzieknoten hij de Griekse tragedies van Sophocles nieuw leven zou inblazen.

[tot Schäuble]

Herr Schäuble, ik noem Mendelssohn, omdat ik weet dat u een liefhebber bent van zijn werk. Zijn muziek is dan ook van grote kwaliteit. Net als veel andere zaken die we kennen uit Duitsland. Net als Mendelssohns muziek populair over de hele wereld.

[tot Schäuble]

Ik zie ook de overeenkomsten met u, Herr Schäuble.

Mendelssohns blik reikte veel verder dan de grenzen van zijn geboorteland. Hij was een Europeaan. Hij werkte graag samen met andere musici en kunstenaars. Uit eigen land en ver daar buiten. 

[tot de andere aanwezigen]

Herr Schäuble zei ooit over hem: 'Felix Mendelssohn Bartholdy hinterließ einen Schatz deutscher und europäischer Kultur.' 

Een Europeaan van grote kwaliteit. 

[tot Schäuble]

Dat is hoe wij in mijn land ook tegen u aankijken. U hebt in bijna een halve eeuw veel bereikt dat bepalend is geweest voor de Europese geschiedenis. 

Ik wil vandaag benadrukken dat uw politieke handelen van grote invloed is geweest op Nederland. Een land waar het prettig wonen en werken is. Een land van welzijn en vrede. En een land dat niet kan en wil bestaan zonder goede buren.

Als een rode draad door uw politieke loopbaan, loopt uw aandacht voor eenheid. Eenheid in uw eigen land en eenheid in Europa.

Dames en heren,

Toen de muur viel die Berlijn zolang had verdeeld, was ik een tiener. Toch herinner ik mij nog goed hoe opgetogen de stemming was.

We volgden het nieuws daarover in Nederland op de voet. Als Duits minister van Binnenlandse Zaken hoorde u tot de onderhandelaars. Uw handtekening prijkt onder het verdrag. Het verdrag uit 1990 dat de hereniging beklonk. 

Deze stad, dit land, dit Europa konden weer 1 geheel worden. Een geheel als een symfonie, opgebouwd uit talloze muzieknoten, verschillende melodielijnen en meerdere tempi.

Daarmee brak een nieuwe tijd aan. Een tijd waarin het accent lag op vrede en nog steeds ligt, op groeiende welvaart en Europese samenwerking.

1990 leek dus aanvankelijk een jaar vol belofte. Maar het jaar dat ons allen zo’n goede tijding had gebracht, kreeg een donkere rand.

1990 was immers ook het jaar van de aanslag op uw leven. Ik bewonder diep de manier waarop u de gevolgen daarvan accepteert, soms zelfs bijna ridiculiseert. Alsof uw ongebroken geest uitstijgt boven lichamelijk ongemak.

En waar u ook ten tonele verschijnt; altijd trekken louter uw scherpe ideeën de aandacht. Bijvoorbeeld over de samenwerking tussen de eurolanden. U stond zelf aan de wieg van de euro.

Vreemd genoeg is in mijn land niet iedereen altijd even blij met die munt. Het Nederlandse enthousiasme voor de munt is niet altijd onverdeeld. En dan zeg ik het nog voorzichtig.

Economen en alle anderen die enigszins kunnen rekenen, en de geschiedenis kennen, weten beter en zien ook de voordelen duidelijker. We lijken vaak vergeten wat het vroeger een gedoe was met geld over de grens. Of het nou ging om handel, investeringen of een reisje naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Duitsland.

Maar u bent de voordelen van de euro nooit vergeten, Herr Schäuble. Sinds 2009 hebt u zich als minister van Financiën tot het uiterste ingespannen voor de eurozone. Realistisch en streng, maar altijd met oog voor het geheel. Dat past bij de Nederlandse insteek.

Daarover heb ik deze ochtend al mijn licht laten schijnen bij de Finanzmarktklausur. Ook wij in Nederland geloven dat Europese solidariteit alleen kan bestaan, als elke lidstaat ten volle zijn verantwoordelijkheid neemt. Verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor het geheel. Want solidariteit en wederkerigheid gaan hand in hand.

Dat was hard nodig nadat in 2008 in de VS de bankenbom barstte. De geschiedenis, dames en heren, is bekend: de chaos sloeg over naar Europa en legde de kwetsbaarheden van de eurozone bloot.

De Europese muziek klonk op dat moment wel heel schril en onheilspellend. Als in de 4e symfonie van Shostakovich.

Maar we gaven natuurlijk niet op. U al helemaal niet, herr Schäuble. Met uw ervaring en uw wijsheid stutte u de eurogroep. U was een steunpilaar, zeker ook voor Jeroen Dijsselbloem.

Vaak koos u een strenge toon. En dat was ook altijd in het belang van Europa. En altijd met een scherp oog voor wat er nodig was voor het geheel.

Opnieuw bereidde u, net als daarvoor, mede de weg voor een nieuwe tijd. Een periode van grotere stabiliteit en economische groei. En opnieuw profiteert Nederland ten volle.

Herr Schäuble, u laat al decennia op rij zien dat je politieke resultaten met grote impact niet boekt met aaibaarheid, met zeggen wat anderen graag willen horen. Zulke resultaten vergen behalve een scherp verstand, een strakke hand, overzicht over het geheel en een rechte rug.

Inmiddels hebt u uw ministerschap natuurlijk ingeruild voor het voorzitterschap van de Bundestag. Vorig jaar namen we al afscheid van u in de eurogroep. Ook daar is u veel lof toegezwaaid. U was dan ook een zeer bijzondere minister van Financiën.

Zo organiseerde uw ministerie onder uw leiding het muzikale programma So klingt Europa. U deed zelf de presentatie. Daarmee liet u zien dat Europa veel meer is dan alleen een set regels en een munt.

De vraag die nog rest luidt: hoe klinkt Wolfgang Schäuble zelf eigenlijk?

Als Johann Sebastian Bach: strak en met een zekere tragiek?

Als Georg Friedrich Händel: groots en virtuoos?

Maar dan toch wel het meest als Mendelssohn?

De Duitser, de Europeaan die louter kwaliteit leverde.

Ook Nederland heeft zich de afgelopen jaren gelukkig mogen prijzen met deze Mendelssohn van de politiek. Wij zijn u dan ook zeer erkentelijk voor alles wat u de afgelopen jaren hebt gedaan voor Europa en de eurozone.

In Nederland kennen we een stelsel van onderscheidingen, waarmee onze koning speciale verdiensten voor het land benadrukt. Deze reiken we slechts bij grote uitzondering uit aan niet-Nederlanders. Het komt bovendien zelden voor dat we de onderscheiding in de hoogste categorie toekennen.

Es ist mir daher eine große Freude und ein Vorrecht,
Ihnen mitteilen zu dürfen,
dass Seine Majestät der König beschlossen hat,
Sie zum Großkreuz-Ritter im Orden von Oranien-Nassau zu ernennen.

Ich werde Ihnen nun die zugehörigen Ordenszeichen anstecken.