Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 9 maart 2018

Mediatekst | 09-03-2018

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag. We zijn vanochtend begonnen met een warm welkom voor Stef Blok als nieuwe minister van Buitenlandse Zaken. Ik ben natuurlijk blij dat het kabinet weer compleet is, want we hebben genoeg werk te doen de komende tijd. Vandaag stonden er ook nog wel een paar internationale onderwerpen op de agenda. Sigrid Kaag en Stef Blok hebben de ministerraad bijgepraat over het besluit van president Trump om een importheffing op staal en aluminium in te voeren. Dat besluit zat eraan te komen, maar is niettemin zeer teleurstellend. U weet: de Nederlandse belangen bij de staalmaatregelen zijn groot. De exportwaarde in 2017 was zo’n 550 miljoen euro, ruim een half miljard. En de Verenigde Staten is na de Europese thuismarkt de belangrijkste exportmarkt voor Nederlands staal. Daarmee zijn nu ook al onze inspanningen erop gericht om zoveel mogelijk flexibiliteit te realiseren voor onze export. We zijn erover in gesprek met de Verenigde Staten en ook de Europese Commissie is bezig om met een gezamenlijke Europese benadering van het vraagstuk te komen. Dit is ook zo’n onderwerp waarbij de Europese samenwerking zijn meerwaarde heeft. We zijn het grootste handelsblok van de wereld en in die zin kunnen wij ook gezamenlijk een vuist maken om de impact van deze maatregelen te beperken. Waarbij tegelijkertijd het verstandig is om de dialoog gaande te houden en te streven naar de-escalatie, dat kans te geven, maar niettemin moeten we ook duidelijk maken dat we bereid zijn uiteraard tegenmaatregelen te nemen.

Dan vandaag verschillende dingen op de agenda rondom de uitvoering van het Regeerakkoord. In de eerste plaats betreft dat onze klimaatambities. U weet: die zijn verreikend. We maken daar voor dit jaar 300 miljoen euro vrij en hebben besloten hoe we dat dit jaar gaan investeren. Bijna een derde daarvan gaat naar een wijkgerichte aanpak om ervoor te zorgen dat woningen gasvrij kunnen worden en de rest van het bedrag gaat onder meer naar verduurzaming van industrie, landbouw, maar ook van mobiliteit. En daar gaan de verschillende ministeries nu concreet mee aan de slag. We hebben ook een besluit genomen over de inzet van de middelen uit het Regeerakkoord voor wetenschap en onderzoek. In totaal investeren we 400 miljoen euro structureel en eenmalig 100 miljoen euro. Het grootste deel van dat geld is nu belegd. Het gaat onder meer om geld voor fundamenteel onderzoek in het kader van de Nationale Wetenschapsagenda, oplopend tot 200 miljoen euro in 2020, en een versterking van de basisinfrastructuur, bijvoorbeeld de digitale onderzoeksinfrastructuur. En daarmee helpen we ook om de wetenschap in Nederland toekomstbestendig te maken.

Importheffingen Verenigde Staten

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)

Premier Rutte, hoe ernstig vindt u het besluit van de Amerikaanse regering om importheffingen te gaan opleggen voor staal?

RUTTE

Nou, ik heb dat net in mijn statement gezegd: dat beschouw ik als ernstig. Twee redenen: dat heeft een directe impact op onze economie, maar vooral ook omdat dat natuurlijk een aantasting is van het wereldwijde vrijhandelssysteem wat we met elkaar hebben.

BREEDVELD

Ja, is het een risico, dat dit van kwaad tot erger gaat?

RUTTE

Dat risico is er natuurlijk altijd als zoiets gebeurt, en daarom is het van belang dat Europa proportioneel reageert. Dus aan de ene kant duidelijk maakt: als dit niet verandert, dan zullen wij met tegenmaatregelen moeten komen. Maar tegelijkertijd ook bereid zijn, natuurlijk, om te kijken hoe we gezamenlijk kunnen de-escaleren.

BREEDVELD

Ja, dat is natuurlijk een heel gevoelig pad, om dat te bewandelen. Je wilt niet belanden in een soort handelsoorlog en aan de andere kant: je wilt niet dit onbeantwoord laten.

RUTTE

Ja, zo is het.

BREEDVELD

Ja.

RUTTE

Helemaal goed. Ja.

BREEDVELD

Oh, nou ja, dan kunnen we van plaats wisselen, lijkt het wel.

RUTTE

Ja.

BREEDVELD

Ja, nee, maar ik…

RUTTE

Ja, (onverstaanbaar, red.) mooi samenvatten.

BREEDVELD

Ja, nee, maar is dit de manier waarop vrienden met elkaar omgaan? Ik bedoel: het is een bevriende natie die dus nu dreigt met een heffing van maar liefst 25 procent op een exportproduct wat voor ons erg belangrijk is, gezien Tata Steel.

RUTTE

Ja, overigens ook voor hen belangrijk is. Ze hebben (onverstaanbaar, red.) ook nodig. Zeker, ja.

BREEDVELD

Ja.

RUTTE

Ja.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Is daarover… Doorvragen, meneer Rutte. Het argument van de Amerikaanse president, is dat…

RUTTE

Nationale veiligheid.

DE WINTHER

Wat zegt u?

RUTTE

De nationale veiligheid.

DE WINTHER

Nou, ik hoorde iets anders, namelijk dat Amerika, ja… Been taken advantage of. Oftewel: de buitenwereld heeft teveel geprofiteerd van kennelijk de landen, en dan gaat het nu om de voormalige Amerikaanse regering, hij heeft dat ook met zoveel woorden gezegd toen uw Zweedse collega op visite was deze week in Washington: Europa heeft Amerika op dit gebied unfairly behandeld. Wat vindt u van die opmerkingen van de Amerikaanse president?

RUTTE

Nou ja, die kunnen wij niet helemaal plaatsen. Tegelijkertijd vind ik het nu van groot belang, dat is ook echt in het belang van Nederland, van Europa maar ook van Amerika, dat we de zaak niet verergeren. Dus ik ben geneigd om niet al te zware bevoeglijk naamwoorden nu te plakken op de Amerikaanse acties, omdat ik vooralsnog een opening zie de komende twee weken nog om te kijken of we gezamenlijk erger kunnen voorkomen. En als ik nu natuurlijk weer commentaar ga leveren op het commentaar van de Amerikaanse president, dan maak ik de kans kleiner dat we via de weg van de-escalatie dit probleem kunnen oplossen.

DE WINTHER

Nou ja, misschien is dat juist de toon die in Washington tegenwoordig geapprecieerd wordt. Dat mensen ook iets terugzeggen in plaats van zich alles maar laten welgevallen.

RUTTE

Dat doen we dus ook. Wij zeggen ook: we zijn bereid, als dit zo blijft, om tegenmaatregelen te nemen. Maar tegelijkertijd zie je dat in ieder geval gisteren de Amerikaanse president een kleine aanpassing heeft gedaan, een opening heeft gemaakt voor dialoog, en ik vind dat we die kans moeten grijpen. Geen twijfel over: als dat tot niks leidt, dan zullen we onze tegenmaatregelen moeten nemen. Dat weten de Amerikanen ook.

DE WINTHER

Tot slot over dit onderwerp dan, u zegt: ik kan die opmerking niet plaatsen van de Amerikaanse president. Betekent dat dat u eigenlijk geen idee heeft waar hij het over heeft?

RUTTE

Luister, hij heeft een analyse gemaakt op grond waarvan hij komt tot dit besluit, en daar zit in het nationale veiligheidsbelang van Amerika. Die kunnen wij niet plaatsen. Daar zit een element in van unfair behandeld zijn in het verleden, wat we niet kunnen plaatsen. Ja, niettemin: hij heeft de vrijheid van meningsuiting. Hij mag dat vinden, maar in onze analyse kunnen wij geen substantiëring vinden voor die uitspraken.

JOOSTEN (ELSEVIER)

Eén van de argumenten van de president was ook dat de Europese landen zich al decennialang niet houden aan de afspraken binnen de NAVO. Dat is natuurlijk een heel concreet iets en dat heeft hij misschien wel bedoeld.

RUTTE

Over staal?

JOOSTEN

Hij heeft dat al genoemd in het kader van dit issue…

RUTTE

Maar afspraken over staalproductie?

JOOSTEN

Nee, sorry, over de bijdrage van de landen van twee procent van het inkomen aan… De NAVO-bijdrage.

RUTTE

Ja, maar dan ben je wel echt… Dat is wel heel knap dossiers verknopen. Daar heeft hij overigens een punt. De Amerikaanse president heeft absoluut een punt dat waar Amerika ongeveer de helft van de economie van het hele NAVO-gebied doet en de overige lidstaten de andere helft, Amerika op dit moment ongeveer driekwart van die rekening betaalt, of tegen de 70 procent, en de rest door de andere lidstaten. Dus dat daar een onbalans is, heeft hij volkomen gelijk in. Maar dat staat natuurlijk helemaal los nu van dit dossier. Dan ben je echt bezig om van het voetbalveld naar het hockeyveld te lopen. Dat zijn toch hele verschillende dingen.

JOOSTEN

Maar misschien heeft hij geen andere wapens, om het zo maar te zeggen, en kiest hij daarom voor dit wapen en denkt hij van ‘ik zet u nou het mes op de keel, dan krijgen we misschien eindelijk over één of twee of drie of vier jaar wél die twee procent bijdrage’.

RUTTE

Dat is niet mijn indruk, hoor. De analyse die gegeven wordt, heeft te maken met nationale veiligheid en het door, in de ogen van Amerika, oneerlijk behandeld worden als het gaat, vanuit Europa en andere landen, wat betreft het level playing field. Beide kan ik niet plaatsen. De bijdrage aan de NAVO-rekening is er wel bij gesleept.

VAN DEN BERG (REUTERS)

U zegt heel duidelijk: wij spreken met de Amerikanen en in EU-verband, maar Nederland spreekt dus zelf specifiek op dit issue. Wat doet Nederland dan, zeg maar, als land zelf en…

RUTTE

Ja… Het is heel lastig altijd om daar in het openbaar over te spreken wanneer die gesprekken gaande zijn. Dus daar kan ik niet veel over zeggen.

VAN DEN BERG

Maar als u een deal kan krijgen voor alleen Nederland en niet de rest van de EU?

RUTTE

Wij streven naar een gezamenlijke Europese aanpak.

Optreden Turkse oud-minister in Deventer

HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)

Meneer Rutte, een Turkse oud-minister zou zaterdagavond optreden in Deventer. Bent u direct betrokken geweest bij het besluit om die oud-minister niet te laten opdraven hier?

RUTTE

Ja, daar is het kabinet bij betrokken geweest en dat is ambtelijk gedeeld met de Turken en ja, die hebben eigenlijk gezegd: nou, ok, dan doen we het niet.

HOEDEMAN

Heeft u daar zelf nog iets aan mogen doen?

RUTTE

Nee, het is een ambtelijk contact geweest.

HOEDEMAN

Alleen ambtelijk.

RUTTE

Ja.

HOEDEMAN

Ok.

Vrouwen in Raad van Bestuur Schiphol

HENDRICKX (DE VOLKSKRANT)

Ander onderwerp. Over Schiphol en de Raad van Bestuur. Wat vindt u van het idee dat het evenwicht verstoord zou raken als we teveel vrouwen, of drie vrouwen eigenlijk, in de Raad van Bestuur van Schiphol zouden komen?

RUTTE

Ja, ik heb daar uitspraken over gezien uit de hoek van de huidige CEO van Schiphol en ja, ik vind die uitspraken onverstandig. Hij speelt overigens ook geen rol in de procedure. We hebben het er wel in het kabinet over gehad en de minister van Financiën gaat nu eerst in gesprek met de Raad van Commissarissen om precies op een rij te krijgen hoe die procedure is verlopen.

HENDRICKX

Maar ik vroeg u eigenlijk: wat vindt u van het idee dat...

RUTTE

Dat ik die onverstandig vind, die uitspraken, en dat ik het niet met hem eens ben.

HENDRICKX

U bent het ook niet met hem eens?

RUTTE

Nee, want als je die redenering zou handhaven, dan moeten nu 99% van alle Raden van Bestuur onmiddellijk heel veel vrouwen gaan aannemen.

HENDRICKX

Maar is het niet uiteindelijk... Geeft hij misschien ook niet een beetje een inkijkje hoe er gedacht wordt in die boardrooms? Ik bedoel natuurlijk vaak, meestal is het excuus: we kunnen ze niet vinden. Of excuus, ja, constatering: we kunnen ze niet vinden die vrouwen. Zou dit er achter kunnen zitten dan?

RUTTE

Ja, ik ben geen psycholoog, maar ik vind het onverstandig. Ik vind het een onverstandige uitspraak, nogmaals. En wat mij betreft, het maakt me ook helemaal niet uit of een directie helemaal uit vrouwen bestaat of soms noodgedwongen helemaal uit mannen. Het is goed als er een mix is. Ik heb zelf in het bedrijfsleven, maar ook in mijn huidige baan steeds ervaren dat teams die bestaan uit mannen en vrouwen, jong en oud, verschillende culturen, dat dat leidt tot betere besluiten dan eenzijdig samengestelde teams. Bovendien is er een maatschappelijk belang om al het potentieel wat je in een samenleving hebt de kans te geven om tot de top van maatschappelijke en commerciële organisaties te laten doorgroeien. Dus er is een collectief belang, er is een individueel belang om er voor te zorgen dat mannen en vrouwen in dit land hun talent op alle mogelijke plekken kunnen inzetten. Zowel voor henzelf dus, maar ook voor het collectief. Omdat die teams, dat is gewoon bewezen, tot betere besluiten komen. Dus de uitspraak is onverstandig. Nogmaals, als hij gelijk zou hebben, wat hij niet heeft volgens mij, dan moet je dus zo’n beetje alle andere Raden van Bestuur in Nederland nu wel heel snel heel veel vrouwen gaan benoemen.

Loonsverhoging top ING

HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)

Meneer Rutte, bent u bereid om uw toedeledokie-uitspraak nieuw leven in te blazen?

RUTTE

Nee, dat is niet nodig, want dat heeft Hoekstra gisteren al prima gedaan vond ik.

HOEDEMAN

Oké, en wat vindt u van het gevolg voor het sociaal decorum als een bedrijf als ING dit soort loonsverhogingen verstrekt?

RUTTE

Ik vind die loonsverhoging buitensporig. Kijk, je kunt van alles vinden van salarissen in het bedrijfsleven. Maar strikt genomen, een onderneming kan failliet gaan en als een onderneming failliet gaat dan is het ook de verantwoordelijkheid van die onderneming om daar weer mee om te gaan en van de Raad van Commissarissen en van een aandeelhoudersvergadering. Maar voor banken geldt een andere situatie. We weten al langer, maar sinds 2008 hebben we het ook heel sterk ervaren met zijn allen, dat als banken in de problemen komen dat er uiteindelijk ook - zeker bij de grote systeembanken – een vorm van vangnet nodig is van de belastingbetaler, van ons allemaal he? Dus ik vind echt dat banken op dit punt een andere positie hebben dan Heineken, of andere bedrijven. Dus ik vind het echt onverstandig. En ik hoor vaak uit de bancaire sector: help nou om er voor te zorgen dat die sector weer aanzien krijgt in Nederland. Dat vind ik ook belangrijk. Banken spelen een hele grote maatschappelijk rol, maar dit helpt niet.

HOEDEMAN

Kunt u uw voorganger Balkenende er niet op aanspreken, aangezien hij ook in de Raad van Bestuur zit?

RUTTE

Hij zit daar niet namens de overheid.

KOOLE (RTL NIEUWS)

Maar u kunt misschien wel wat anders doen in deze zaak want ING is huisbankier van de Rijksoverheid. U zou ook kunnen zeggen: het salaris verdubbelen dan stoppen we er mee.

RUTTE

Nou, die plannen hebben we niet. Wat er afgesproken is, is dat Hoekstra in gesprek gaat met de bank.

KOOLE

En als de bank dan dwars blijft?

RUTTE

Stap voor stap.

KOOLE

Maar dan kunt u zeggen: die plannen hebben we nu nog niet. Sluit u het uit dat u tegen de ING zegt: ‘Jongens, sorry…’

RUTTE

U kunt nu allerlei denkbare scenario’s gaan schetsen, maar…(onverstaanbaar, red)

KOOLE

Zeker. Ja, daar zitten we hier voor.

RUTTE

Nee, begrijp ik, maar mijn rol is dan daar antwoord op te geven en daar ga ik niet op in.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Ik snap het aan de ene kant wel wat u zegt meneer Rutte, maar ik denk dat veel mensen in Nederland langzamerhand een beetje de indruk krijgen dat bij dit soort zaken, dat het ook een beetje een ingecalculeerd risico is bij de Raad van Commissuren dat zoiets heeft een dagje ophef geeft en daarna gaat men weer over tot op de orde van de dag, en dan verandert er dus niets. En dan is het toch heel logisch om ook iets met de wapens die de overheid dan heeft, bijvoorbeeld de huisbankiers zijnde, om dat in ieder geval te noemen, dat dat soort dingen voor de overheid dan ook een rol spelen op een gegeven moment als dit soort dingen gewoon doorgaan.

RUTTE

Nogmaals, het gesprek wat nu gepland is met Hoekstra is in gesprek gaan met de bank. Ik vind echt dat dat nu aan de orde is. Ik ga niet speculeren over wat je nog verder zou kunnen doen.

DE WINTHER

Heeft u vandaag...

RUTTE

En overigens ben ik het met u eens dat ik ook aanneem, ik deel die analyse dat zo’n Raad van Commissarissen waarschijnlijk denkt: na een dagje is het wel weg. Dat deel van uw vraag, die analyse deel ik. En mijn vermoeden is dat dat niet zo is. Het is niet voor niets dat ik al sinds ik deze baan heb als minister-president, sinds 2010, van bankiers hoor van alle grote banken: help met het aanzien van de sector te verhogen. En ik zeg: dat zal ik doen, maar dat stelt ook eisen aan wat jullie doen. Bijvoorbeeld: hoe ga je om met een lastig dossier als de MKB-rentederivaten? Hoe snel wikkel je dat af – wat tergend langzaam gaat. Hoe ga je om met je eigen salariëring? Dat is allemaal nodig, want ik kan wel hier in de persconferentie of elders goede woorden wijden aan het belang van onze financiële instellingen en die belangen zijn heel groot voor onze economie en onze investeringsvermogen en de groei van onze economie. Banken spelen een ongelofelijk grote maatschappelijke rol, maar wat mij natuurlijk verschrikkelijk ergert is dat zoiets gebeurt als gisteren, dat ik denk: ja, weet je, vraag het me dan niet als je vervolgens het normaal vindt dat je je eigen salarissen met de helft verhoogt.

DE WINTHER

U bent iemand die er om bekend staat dat hij snel de telefoon weet te vinden op het moment dat hij denkt dat er verkeerde dingen gebeuren. Ik kan me zo maar voorstellen dat Jeroen van der Veer in de VVD-rolodex redelijk vooraan staat. Misschien ook de overweging gehad om hem te bellen hierover?

RUTTE

Nee, ik heb hem nog niet gesproken hierover.

VRAAG

Tot slot meneer Rutte, de voorgangers, de twee premiers Kok en Balkenende hebben kranige taal uitgeslagen in hun tijd als premier, en vervolgens toen ze uit het Torentje waren vertrokken gingen er andere normen en waarden gelden. Heeft u voor zichzelf eigenlijk bedacht of u dergelijke uitspraken die u nu doet – dat dingen onwenselijk zijn – dat wij daar u ook straks als u geen premier meer bent aan kunnen houden?

RUTTE

Ja, nou, dat zult u dan moeten merken, maar ik geef u één garantie: u zult mij nooit aantreffen in een Raad van Commissarissen van enige onderneming. Nooit.

DE WINTHER

Of meewerken aan een exorbitant hoog salaris van een bankdirecteur?

RUTTE

Dan moet ik in een Raad van Commissarissen zitten en daar ga ik nooit in zitten. Echt nooit.

STEMMENKOOR

Waarom niet eigenlijk? 

RUTTE

Omdat me dat verschrikkelijk lijkt. Alleen maar toezicht houden, commentaar leveren en niets kunnen doen. Nee, dat lijkt me echt helemaal niets.

JOOSTEN (ELSEVIER)

Is deze kwestie van de bonus, is dat eigenlijk niet een reden om de buffers voor banken op te trekken? Dat is ook iets wat eigenlijk in Europees verband is afgesproken, maar die buffers zijn in Nederland niet zo hoog. De winsten gaan nu wel weer flink omhoog. Je zou verwachten voordat de…

RUTTE

Er zijn heel veel verschillende financiële indicatoren hoe wij met elkaar naar de banken kijken en op een aantal van die punten is Nederland strenger dan het gemiddelde Europees hoor. Dus het is niet zo dat Nederland daar achterloopt. Maar ik zie ook niet helemaal de link, eerlijk gezegd.  Ik geloof niet dat de bank een financieel probleem heeft door dit salaris. Dat geloof ik ook niet.

FINANCIEELE DAGBLAD

Vindt u het te rechtvaardigen dat u een miljard uitgeeft om Nederland internationaal concurrerend te maken – dividendbelasting, vennootschapsbelasting gaan allemaal omlaag – maar dat u een internationaal bedrijf ontzegt om internationaal competitief te belonen? Vindt u dat uit te leggen?

RUTTE

Nou, wat ik zeg is: het is geen gewoon bedrijf. Een bank is in feite ook een soort semi-overheidsinstelling, als je ziet dat ze als het misgaat uiteindelijk afhankelijk zijn van het vangnet wat wij als belastingbetalers moeten ophoesten. Dus er is echt een verschil tussen het salaris van de baas van Shell en de baas van ING. Ja… Best, als we met elkaar afspreken: banken kunnen ook uit maatschappelijk oogpunt betalen wat ze willen. Maar dan moeten ze ook niet meer bellen als ze in de problemen komen. Dat zullen ze wel doen, en dat zullen ze ook móeten doen als ze in de problemen komen, omdat er een te groot maatschappelijk belang is om dit soort grote systeembanken niet te laten omvallen. Dat is overigens ook de argumentatie waarom we onder het bonusbeleid van banken, omdat ze via het depositogarantiestelsel en allerlei andere structurele en incidentele structuren verbonden zijn met de Nederlandse Staat, dat zij een bijzondere positie hebben. En ik vind dus, dat vind ik gewoon, dat banken zich moeten realiseren dat dat zo is, dat er dus heel kritisch gekeken wordt naar de belastingbetaler wat daar gebeurt. Ze hoeven echt zich niet aan de Balkenendenorm te houden. Ze hoeven niet mijn salaris te betalen. Ik vind het prima dat ze kijken ook hoe dat internationaal competitief is, maar dit is niet reëel. Dit is echt niet reëel. Dit moet je gewoon niet willen.

FINANCIEELE DAGBLAD

Maar meneer Rutte, u doet een soort van moreel appel op die banken, semi-overheidsinstellingen.

RUTTE

Ja, verder gaan we er niet over, hè.

FINANCIEELE DAGBLAD

Maar u kunt bijvoorbeeld de bonuswetgeving wel aanscherpen als u dat zou willen. Bent u dat van plan?

RUTTE

Ja maar we hebben nu de strengste bonuswetgeving van Europa, met de 20-procentgrens. En dat vind ik overigens ook zeer verdedigbaar voor de banken die onder ons depositogarantiestelsel vallen. Dus die hebben we al.

FINANCIEELE DAGBLAD

Dus geen aanscherping sowieso? Want er is veel verontwaardiging, u ziet dat ook. Maar de overheid kan er wat aan doen.

RUTTE

Eigenlijk maak je het ze makkelijk door nu te zeggen tegen ING: weet je, via wetgeving gaan we het alsnog afdwingen. Zullen we eerst eens even de druk bij de bank zelf leggen? Dit gesprek bevalt me heel goed, want dit wordt waarschijnlijk weer uitgezonden. Vinden ze niet leuk, heel vervelend. Ze zijn heel gevoelig voor hun reputatie. Ook de bazen van die grote banken, dat weet ik van ze. Ze vragen niet voor niks twee keer per jaar aan me ‘help’ om de reputatie van die bank weer omhoog te krikken. Dat doe ik graag. Dus dit vinden ze helemaal niet leuk, maar laat ze nou niet wegkomen door te zeggen als wetgever ‘wij lossen het voor jullie op’.

Donorwet

STANS (BNR)

Meneer Rutte, ander onderwerp: de donorwet, die is vandaag niet behandeld in de ministerraad, begrijp ik van minister Bruins. Nu vraagt de voorzitter van de Eerste Kamer zich inmiddels af: waar blijft nou toch de behandeling van die donorwet? Dus kortom: wanneer wordt die van kracht? Kunt u haar helderheid verschaffen?

RUTTE

Nou, er zijn volgens mij geen problemen rondom de donorwet. Als je kijkt naar de gemiddelde termijnen die staan voor bekrachtiging van initiatiefwetsvoorstellen, dat loopt op tot enige maanden normaal gesproken. We zitten nu heel kort, tweeënhalve week, of drieënhalve week, na de behandeling in de Eerste Kamer. Dus daar is niets vreemds aan. En Bruno Bruins is nog een paar dingen aan het uitzoeken, ook zorgen dat het financieel helemaal goed geregeld is. Plus, dat hij erbij wil zijn als het zelf behandeld wordt. Dus het was vandaag nog niet klaar. Volgende week is hij in Pyeongchang voor de Paralympics. En het lijkt me dat het de week daarop in de ministerraad zal zitten of een week later.

STANS

Het geval is natuurlijk alleen bij de behandeling hiervan: hoe langer die behandeling wordt uitgesteld, dus voordat de wet van kracht wordt, hoe kleiner de kans is dat er een referendum over kan worden georganiseerd. Dus de indruk ontstaat ook bij enkelen dat er wordt getraineerd. Is daar sprake van, volgens u?

RUTTE

Het is wat ik net zei: hij moet voor de bekrachtiging, dat heeft hij ook in de Eerste Kamer toegelicht vanuit zijn adviesrol, heeft de overheid ook een rol. Logistiek en financieel. Dat is overigens niet een probleem waardoor de wet wat ons betreft niet door kan. Ik verwacht dat die wet gewoon bekrachtigd gaat worden door het kabinet, maar dat moet wel zorgvuldig. En ik begrijp ook dat hij zegt: ik wil er ook zelf bij zijn als het in het kabinet wordt behandeld. Nou, vandaag was het nog niet klaar. Volgende week is hij er niet. Dus dat zal over twee of drie weken zijn en dat is echt binnen de normale termijnen waarop wetsvoorstellen worden bekrachtigd.

STANS

Ja, het gaat, meen ik, om zo’n 60 miljoen ongeveer, maar ik begrijp nu uit uw woorden dat mocht die 60 miljoen nou niet worden gevonden, dat hij dan sowieso wel wordt bekrachtigd? Dat hangt niet van… Dus ook zonder dekking?

RUTTE

Ik zeg het anders: ik heb geen aanleiding aan te nemen dat bekrachtiging uiteindelijk op grote bezwaren gaat stuiten. In algemene zin. Ik ga dat nu niet koppelen aan alle verschillende rollen die de overheid nu in het vervolg heeft, maar in algemene zin is mijn taxatie dat die wet bekrachtigd gaat worden.

STANS

Ook als daar die financiële dekking niet direct voor wordt gevonden?

RUTTE

In algemene zin geldt dit zo, maar ik heb nu niet helemaal precies voorbereid het staatje met exacte – u noemt 60 miljoen, ik heb dat niet helemaal precies paraat hier.

Nieuwe minister van Buitenlandse Zaken

RIJLAARSDAM (NRC)

Ik was benieuwd: kunt u uitleggen waarom het een paar weken heeft geduurd voordat Stef Blok werd benoemd als opvolger van Halbe Zijlstra?

RUTTE

Nee, daar kan ik nooit iets over zeggen. Kijk: benoemingen zijn natuurlijk altijd vertrouwelijke processen, maar wat er dan precies gebeurt tussen het vertrek van de een en de benoeming van de ander, daar zeg ik nooit iets over, want dan kun je dat werk niet goed doen.

RIJLAARSDAM

Nee, want zijn naam werd vrij snel genoemd, dus je kunt je afvragen: heeft u heel lang druk moeten zetten op hem om terug te keren?

RUTTE

Ik zeg daar niks over. Ik zeg er echt niets over. Ik ben heel blij dat hij het doet en ik merk dat hij ook echt het hartstikke leuk vindt om dit op te pakken.

Motie over het afschaffen van het bureau EUvsDesinfo

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)

Ik haak even in op het debat wat in de Kamer is geweest en de motie over het afschaffen van dat bureau EUvsDesinfo. De minister liet eerst weten dat niet te willen en nu begrijpen we vandaag dat het kabinet er wel op aanstuurt om in Europa sluiting van dat bureau te bepleiten. Vanwaar deze gedachtewisseling?

RUTTE

Nou ja, het punt is: dat is een besluit wat je met 28 moet nemen. Dus wij kunnen wel conform de motie in Europa bepleiten dat dat bureau dicht moet, maar de minister zegt ook: de kans dat dat lukt, is niet heel groot, want dan moet iedereen instemmen. En de motie vraagt dat te bepleiten: dat gaat ze doen. Maar ze heeft tegen de Kamer gezegd: ja, ik denk er anders over. Ik vind dat we een aantal andere dingen rondom deze hele kwestie moeten regelen, dat er geen fouten worden gemaakt. Dus zelf ging het kabinet niet zo ver. De Kamer ging wel verder, en de minister zegt: nou, weet je, ok, die Kamermotie is er nu, dan voer ik hem ook uit. Maar: dat is een inspanningsverplichting, geen resultaatverplichting, want je moet 28 landen meekrijgen.

BREEDVELD

Nee, helder. En gaat het hierbij om sluiting van alleen die website en de betrokken werknemers, of echt om het hele agentschap? Dus de taskforce.

RUTTE

Het gaat om het uitvoeren van de motie, maar ik heb hier niet de motie bij me, wat het dictum van de motie precies is.

BREEDVELD

Ok, nou ja, de Kamer gaat het in de kern om: moet een overheid of een Europese overheid oordelen over journalistiek werk? En de Kamer zegt: ten principale niet.

RUTTE

Ja, maar de motie heeft een dictum, een uitspraak. Die heb ik hier niet paraat. In ieder geval: dat dictum gaat zij uitvoeren. Maar dan zou u moeten helpen even - misschien heeft u de motie bij de hand – wat er in het dictum staat.

BREEDVELD

Nou, ik heb hem ook niet feitelijk zo…

RUTTE

Nee, ik heb hem hier ook niet bij de hand, maar zij heeft in ieder geval gezegd: ik ga de motie uitvoeren.

BREEDVELD

Maar vindt het kabinet dat een overheid niet moet oordelen over journalistiek werk?

RUTTE

Ja, nee, tuurlijk. Dat zie ik, maar er is tegelijkertijd is dat debat natuurlijk genuanceerder, namelijk: dat je ook moet oppassen voor desinformatie. Dus we moeten ook niet naïef zijn. Maar natuurlijk ga je niet journalisten verder zitten ‘second-guessen’. Nee, die moeten hun werk in volledige vrijheid kunnen doen. Tegelijkertijd wil je voorkomen natuurlijk, dat andere statelijke actoren of wie dan ook zich kan bemoeien met onze democratische processen, die niet een journalistiek oogpunt hebben en zich verschuilen achter een journalistiek oogpunt. Nou, daar kun je natuurlijk niet helemaal naïef in zijn als je ziet wat er in Europa nu allemaal gebeurt. En ook in Amerika en elders en alle signalen. Dus daar moet je scherp op zijn. Kijk naar de berichten over de beïnvloeding van de Franse verkiezingen vorig jaar april en mei. Maar ja, we zitten in Nederland natuurlijk in een traditie dat de politiek zich niet met jullie bemoeit. En terecht.