Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 19 januari 2018

Mediatekst | 19-01-2018

Inleidende verklaring minister-president Rutte:

RUTTE
Goedemiddag. Excuses, nogmaals, we zijn iets later dan gepland. Iets te krap getimed. Allereerst hebben we natuurlijk ook in de ministerraad gesproken over de zware westerstorm die over Nederland raasde gisteren. Ook een storm die niet zonder gevolgen bleef. Er waren slachtoffers te betreuren, en we denken dan ook uiteraard aan de familie, andere nabestaanden, van de slachtoffers van de storm van gisteren. Uiteraard niet alleen in Nederland maar ook in andere landen in Europa. De storm veroorzaakte grote schade, en zoals u misschien ook persoonlijk hebt gemerkt, ook een hoop overlast. En mag ik zeggen dat de wijze waarop alle hulpverleners, maar ook de mensen bij de spoorwegen, politie, brandweer, alle veiligheidsdiensten, uiteraard de ambulancemedewerkers, hoe die eraan gewerkt hebben, dat dat volgens mij ons aller respect verdient. En het is ook mooi om te zien hoe iedereen elkaar dan in zo'n situatie te hulp schiet. Bijvoorbeeld door te gaan stormpoolen, waarbij mensen elkaar naar huis brachten. Dat is de kracht van Nederland, en misschien ook alweer het woord van het jaar 2018, wie weet, stormpoolen.

Dan heeft vanochtend de commissie-Van der Veer zijn bevindingen gepresenteerd. Het rapport bevestigt dat Defensie het veiligheidsmanagement onvoldoende op orde heeft, en dringend structureel moet verbeteren. De commissie doet duidelijke aanbevelingen. En zoals u vanmorgen ook heeft vernomen van de minister van Defensie, Ank Bijleveld, gaat Defensie daar ook direct mee aan de slag en worden alle aanbevelingen overgenomen.

Dan is er deze week positief nieuws over de Nederlandse economie. Want volgens het CBS is de werkloosheid in 2016 gedaald naar 395.000, dat is 4,4%. Vandaag kwamen daar recordcijfers voor de landbouwexport bij, die gaat richting de 100 miljard, dat was nu 91,7 miljard in 2017. Mooie cijfers waar Carola Schouten mee kan pronken op de Grüne Woche vandaag en morgen in Berlijn. Onze economie staat er goed voor, maar tegelijkertijd zie je wel dat ook het CBS benadrukt dat de crisis nog niet voorbij is. Dat nog niet iedereen het voelt dat de crisis voorbij is. En dat is juist precies waar dit kabinet aan wil werken: dat mensen dat wel in hun persoonlijk leven gaan voelen. Dat gaat niet alleen om lastenverlichting die voorzien is in het regeerakkoord, het gaat ook over het aanpakken van bijvoorbeeld problemen met armoede en schulden. En daarom wordt op korte termijn 30 miljoen euro beschikbaar gesteld voor bestrijding van armoede en schulden in gezinnen met kinderen. En beginnen we ook in 2018 met een verhoging van de kinderopvangtoeslag. En uiteraard is voor de iets langere termijn, richting 2019, dat gaan we dit jaar voorbereiden, een forse lastenverlichting gepland. En zullen ook de andere maatregelen en hervormingen uit het regeerakkoord dit jaar allemaal vorm krijgen. Met de hervorming van de arbeidsmarkt en onze ambities voor een duurzamer Nederland zorgen we ervoor dat onze economie ook in de toekomst gezond blijft en dat ook iedereen daar de vruchten van kan plukken.

Dan tot slot. Die economische toekomst die staat ook centraal op het World Economic Forum in Davos, dat ik volgende week samen met Koningin Máxima, Halbe Zijlstra, Sigrid Kaag en Bruno Bruins zal bezoeken. En zeker in deze tijd, denk ik, is dat forum podium om met elkaar van gedachten te wisselen. Er liggen belangrijke opdrachten, zoals inderdaad de aanpak van de klimaatverandering, de akkoorden over de Brexit, de toekomst van Europa en de verdere versterking van onze economie. We bespreken in onze ontmoetingen niet alleen de politieke onderwerpen maar, en ik heb zelf ook heel veel gesprekken met vertegenwoordigers uit het internationale bedrijfsleven, die interesse in Nederland hebben. Dus ik zal mijn best doen om Nederland weer breed in de etalage te zetten. Met onze open economie, maar ook onze positie wereldwijd op het terrein van innovatie, onderwijs en infrastructuur zijn wij nog steeds een prachtige plek voor vestiging en voor investeringen.

Gaswinning Groningen

VRAAG (Borgman, Radio 1)
Ik wil nog even terug naar het onderwerp van vorige week, de gaswinning in Groningen. Er is deze week wat brievenwisseling geweest tussen de NAM en de toezichthouder. En daarbij zegt de NAM: als je die leveringszekerheid, die het kabinet ook belangrijk vindt, als je dat echt, als je daar een factor van wil maken, dan moet je af en toe de risico's maar accepteren. Code geel, code rood moet dan acceptabel zijn. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ja dat is een brief van NAM aan SodM, de toezichthouder. Dat betreft een aanvulling op het eerdere rapport, dat neemt SodM ook mee in het opstellen van de eigen adviezen aan de minister, aan minister Eric Wiebes. En we wachten dat rapport af.

BORGMAN
Maar de NAM zegt: als je helemaal geen risico's meer wil dan moet je maar ophouden met die gaswinning. Is dat een serieus argument?

RUTTE
Ja, er wordt door heel veel mensen van alles gezegd. Maar volgens mij moeten wij rolvast zijn, en niet de NAM is onze adviseur maar de toezichthouder is het SodM, dat krijgt input van de NAM. Dit is onderdeel van de input die de NAM levert, en wij wachten op het SodM-advies.

BORGMAN
En wat gaat het kabinet doen met het SodM-advies?

RUTTE            
Dat gaan we bestuderen.

BORGMAN
En is het de bedoeling - in de Kamer is er aangedrongen op het ongeclausuleerd overnemen van de adviezen. Is het kabinet dat ook van plan?

RUTTE
Stap voor stap, eerst het advies afwachten.

Gekozen burgemeester

VRAAG (Meijer, Volkskrant)
Er is in de Kamer gesproken deze week over de gekozen burgemeester. In ieder geval het uit de grondwet halen van de burgemeestersbenoeming, zoals ook in het regeerakkoord is afgesproken. Daarna volgt er geen tekst meer in het regeerakkoord. Wat moet er volgens u hierna gebeuren?

RUTTE
Ik zou zeggen ook hier stap voor stap. Wat nu loopt is de parlementaire behandeling van de deconstitutionalisering. Als dat gebeurd is, dan is er ruimte voor verdere discussie in de politiek over hoe zou je nou in de toekomst om willen gaan met de precieze benoemingswijze van de burgemeester. Maar daar heeft het kabinet, althans in het regeerakkoord, geen afspraken over gemaakt. Dus ik voel me ook niet vrij om daar nu mijn eigen opvattingen hier over te geven, omdat ik hier niet sta als Mark Rutte, zelfs niet namens mijn partij maar als voorman van een coalitie die vooral het doel heeft om ervoor te zorgen dat deze stap goed gezet wordt.

MEIJER
Maar het heeft toch geen zin om zoiets in het regeerakkoord te zetten als daar niet een volgende stap achter ligt?

RUTTE
Dat zou ik niet zien waarom die conclusie getrokken moet worden.

MEIJER
Waarom wordt deze stap dan gezet?

RUTTE
Omdat er ook in zichzelf een redenering is die zegt dat het onderdeel maken van de grondwet van de benoemingswijze van de burgemeester ter discussie stond en staat. Dat is de reden dat dit wetsontwerp er ligt. Dat staat nog los van de vraag hoe je dan uiteindelijk die benoemingswijze wilt regelen. De huidige benoemingswijze is dat de kroon dat doet, en doorgaans de aanbeveling van de gemeente overneemt. Dat is de huidige situatie.

MEIJER
Het kan wat u betreft dus ook hierbij blijven?

RUTTE
Nogmaals: wat ik daarvan vind ga ik hier niet vertellen. Dit is echt een zaak van dé politiek, en ik moet me af en toe remmen om altijd meteen mijn eigen opvattingen te geven.

Europese werkgroep EU vs. Desinformation

VRAAG (Boven, BNR)
Wat vindt u van de Europese werkgroep EU vs. Desinformation?

RUTTE
Die ken ik niet.

BOVEN
Die kent u niet? Dat is een werkgroep die door de commissie is ingesteld om nepnieuws op te sporen en te bestrijden. Dus zeg maar een overheidsorgaan wat gaat vastleggen, definiëren, wat feiten zijn en vervolgens daar dus commentaar op geeft.

RUTTE
Dat zegt me helemaal niets. Dus daar ga ik me in verdiepen en dan kom ik met een antwoord.

Rapport Van der Veer over de veiligheid bij Defensie

BOVEN
Ik had nog een tweede vraag dan over wat er vanochtend werd gezegd op het ministerie van Defensie over de veiligheid. Van der Veer schreef uitgebreid in zijn rapport over de bezuinigingen. En hoe de bezuinigingen hebben geleid tot het operationeel houden van de operationele delen van de krijgsmacht, en de ondersteunende diensten, dat daar met name is uitgekleed. Nu zijn die bezuinigingen eigenlijk allemaal onder uw kabinetten uitgevoerd. Wat heeft u te zeggen over die bezuinigingen in relatie tot het probleem van de veiligheid bij Defensie?

RUTTE
Nou ik denk dat het belangrijkste nu is dat we de aanbevelingen van Van der Veer overnemen, dat gaan we ook doen. Van der Veer komt zelf van een bedrijf dat een diepgewortelde veiligheidscultuur heeft. Het grote chemie en olie, fossile fuel bedrijf Shell. Heeft een diepgewortelde veiligheidscultuur, daar kunnen wij denk ik ook bij de overheid van leren, hoe dit soort bedrijven in de chemische sector en in de olie-industrie met veiligheid omgaan. En ik moet u zeggen dan zou ik dat rapport echt nog eens even willen bestuderen hoe hij precies de link legt, die kans heb ik nog niet gehad, tussen dat aspect van het beleid van de afgelopen jaren en de veiligheidscultuur. Mijn algemene opvatting zou zijn dat bezuinigingen natuurlijk niet dergelijke effecten zouden mogen hebben. Maar ik kan nu niet precies overzien wat hij daarover zegt, dan zou ik dat eerst goed willen bestuderen wat hij daar over heeft opgeschreven.

BOVEN
Het lijkt erop dat het die effecten dus wel heeft gehad.

RUTTE
Ja maar nogmaals, dan wil ik toch eerst even me verdiepen in detail in het rapport. En het is vanmorgen verschenen, Ank Bijleveld heeft natuurlijk al iets langer kans gehad er kennis van te nemen omdat ze ook vandaag zou reageren. Maar dan zou ik echt even in die mate van detail erin willen duiken.

Schadeprotocol Groningen

VRAAG (Niemantsverdriet, NRC)
Vorig weekend zei u nog dat er binnen twee weken een schadeprotocol zou moeten liggen voor Groningen. Zegt u dat nog steeds? Met andere woorden: is het er inmiddels binnen en week?

RUTTE
Ik denk dat het goede nieuws is, met alle ellende natuurlijk na de verschrikkelijke aardbeving en überhaupt de ellende in Groningen met de aardbevingen en terechte grote zorgen die daar bestaan, dat er op dit moment, ook na het debat van dinsdag, politiek, maar mij indruk is ook met maatschappelijke partijen in Groningen, heel goed wordt samengewerkt om snel tot een afwikkeling van de schade te komen. Iedereen wil dat zo snel mogelijk. Gegeven waar die discussie nu staat, en dat ziet er echt een stuk beter uit dan vorige week vrijdag, ook die samenwerking, wil ik hier niet nu zeggen: dat moet binnen zoveel dagen. Maar merk ik bij iedereen de behoefte om het zo snel mogelijk te doen.

NIEMANTSVERDRIET
Maar waarom zei u dat, vorig weekend kon u wel een duidelijke deadline noemen, en wilt u dat nu niet meer?

RUTTE
Nou het zou misschien nog steeds kunnen, maar ik denk dat je nu ziet bij maatschappelijke organisaties dat sommige daarvan ook zeggen, ook vanuit het oogpunt van draagvlak en zorgvuldigheid zou je misschien net iets meer tijd moeten hebben. Eric Wiebes werkt er keihard aan, met de maatschappelijke partijen. En volgens mij wil iedereen zo snel mogelijk eruit zijn. Je hebt ook de Commissaris van Groningen die er zelf iets over heeft gezegd, dat het echt zorgvuldig moet gebeuren. Maar ook zo snel mogelijk.

NIEMANTSVERDRIET
Het gaat steeds over het overleg tussen minister Wiebes en de regionale, lokale partijen. Is het ook nog noodzakelijk dat er met de NAM gesproken wrodt voordat dat protocol wordt vastgesteld definitief?

RUTTE
Ik ga hier niet verder inzage geven in hoe precies die gesprekken plaatsvinden, want het is een teer proces wat op dit moment, op dit moment op vrijdagmiddag as we speak, merk ik, dat zie je ook in de reacties van maatschappelijke organisaties, een goede kant op gaat. Maar het blijft natuurlijk een precair proces, dus ik ga maar verder niks zeggen over wat precies de inhoud van die gesprekken zijn.

Nederlandse korting bij de Europese begroting

VRAAG (De Winther, Telegraaf)
Is het voor u acceptabel als Nederland zijn korting verliest bij de Europese begroting?

RUTTE
Nou ja kijk, mag ik hem anders aanvliegen? Ik vind dat die korting behouden zou moeten blijven voor Nederland, om daar mee te beginnen. Uiteindelijk is het van belang dat je, dat onze netto-positie niet verslechtert. We betalen geld aan Europa, en dat leidt ook tot inkomsten natuurlijk. Wat Commissaris Oettinger nu zegt is: je zou eigenlijk vanuit het oogpunt van eenvoud, en met het vertrek van de Britten en het verlies van de Britse korting - de Nederlandse korting is een korting op de Britse korting, wij hebben geen eigenstandige korting, wij hebben een korting op de Britse korting - zou je van de kortingen af willen, dat is zijn standpunt. En Nederland is het daar niet mee eens. Wij hebben gezegd: we vinden dat dat instrument in het systeem moet blijven zitten. En omdat Nederland één van de nettoost, in slecht Nederlands, één van de netoost betalers is aan de EU, zien we ook inhoudelijke redenen daarvoor.

DE WINTHER
Er zijn veel woorden, maar ik probeer het toch iets duidelijker te krijgen.

RUTTE
U vraagt: wil je de korting behouden? Ja, het rechtstreekse antwoord op uw vraag als je hem met na of nee zou moeten beantwoorden is ja. Maar als vervolgens het plafond van de uitgaven in Europa enorm zou stijgen en wij zouden ons miljard korting houden, dan zouden we nog steeds netto veel meer bijdragen. Dus er is veel meer te zeggen over die begroting dan alleen die korting. Die korting is een instrument om je bijdrage acceptabel te houden in relatie tot andere landen. Dus het antwoord op uw vraag is ja, maar dat is niet het hele antwoord op het probleem.

DE WINTHER
De vraag was of het acceptabel was.

RUTTE
Nee dus, het antwoord is dus nee.

DE WINTHER
Het antwoord daarop is nee. Kan ik het ook samenvatten dat u eigenlijk zegt dat er geen cent extra richting Europa moet. Want dat is dan toch het gevolg van het feit dat de netto-positie niet verandert?

RUTTE
Nou dat hangt er natuurlijk ook vanaf welke inkomsten je terugkrijgt. Wij willen namelijk behalve bezuinigen, ook vanwege het vertrek van de Britten, willen we ook moderniseren. En zou er, wat wij hopen, meer geld gaan in plaats van naar Cohesiefondsen en Structuurfondsen, als er meer geld zou gaan naar bijvoorbeeld innovatiemiddelen, waar Nederland veel uit terugkrijgt. Daar halen wij veel uit binnen, die Horizonprogramma's en alle innovatieprogramma's uit Europa die vaak via cofinanciering lopen, daar doet Nederland het heel erg goed. Ja, dan moet je natuurlijk gaan kijken onder de streep wat er overblijft.
Dus het geeft wel aan hoe complex het is, maar in die mix menen wij dat de rebate noodzakelijk blijft.

DE WINTHER
Ja maar dan kom ik dan toch tot de conclusie dat er dus netto geen cent extra meer richting de Europese Unie gaat, als het kan…

RUTTE
Als je uiteindelijk voor Nederland een goed onderhandelingsresultaat wil bereiken dan helpt het om je woorden zorgvuldig te kiezen. Dus ik laat die uitspraak even voor u. Maar als je kijkt ook naar het regeerakkoord, de financiële doorrekening op het regeerakkoord, dan ligt er een duidelijk richtinggevend stuk.

DE WINTHER
Maar is er dan los van het feit of we er netto geen extra geld meer naar toebrengen misschien nog een andere mogelijkheid waarop Nederland daar mee akkoord zou kunnen gaan? Dat u misschien iets over het hoofd zit, een compromis, wat Nederland iets oplevert wat we nu niet zien waar u mee bezig bent?

RUTTE
Wat ik nu net schets. Als het zou lukken, het is vorige keer niet gelukt. Kijk, vorige keer hebben we gezegd: we zijn best bereid om te kijken naar onze afdrachtspositie als dat zou leiden, als dat betekent een behoorlijke modernisering van de begroting. En in die modernisering ook besloten ligt dat Nederland, en dan praat je dus gauw over die innovatiemiddelen, meer geld uit Europa zou krijgen. Dan heb je een ander plaatje, om het 'op zijn jaren '80s' te zeggen. Maar als dat niet zo is, als die begroting niet moderniseert en er blijven honderden miljarden naar Structuur- en Cohesiefondsen gaan, het gemeenschappelijke landbouwbeleid, waar wij overigens wel wat uit terugkrijgen maar ook niet zo veel, en er moderniseert verder niets. Dan zullen wij natuurlijk uiteindelijk kijken: wat betekent dat onder de streep? En dan zal de afweging van dit kabinet zijn dat wij op dit moment al behoren tot de landen die in de meest netto betalingspositie zitten. Daar krijgen we ook veel voor terug, maar er zijn natuurlijk wel grenzen en het regeerakkoord is daar duidelijk over.

DE WINTHER
Tot slot. Als die grenzen dan worden overgegaan, is het voor Nederland dan mogelijk om het tegen te houden?

RUTTE
Ja, dat is allemaal veto … in unanimiteit.

Rol van de minister-president bij Groningen

NIJS (SBS)
Ik had nog even een vraagje over het Groningen gasdebat. Een aantal Kamerleden en ook flink wat Groningers vonden eigenlijk dat u bij dat debat aanwezig moest zijn, we hebben het er nu ook weer over. Ik vroeg me eigenlijk af hoe u uw eigen rol ziet in dit hele debacle om het zo maar te zeggen.

RUTTE
Ik ben daar zeer, zeer intensief bij betrokken. Eric en ik, Eric Wiebes en ik praten er eigenlijk dagelijks over, minstens telefonisch, het is absoluut topprioriteit voor het hele kabinet. Dus in die zin ben ik daar zeer nauw bij betrokken. En vanzelfsprekend, want het is natuurlijk een enorme ramp in Groningen. Ik geloof dat mevrouw Heite dat zei, van de week op televisie in Pauw, een ramp in vertraging. Ik dacht dat ze het zo formuleerde.

Vrachtwagens op de weg bij storm

NIJS
Oké en dan heb ik nog een andere vraag. Dat gaat naar aanleiding van de storm. Er is een hoop mis gegaan met alle vrachtwagens. Er gaan nu stemmen op dat misschien bij de volgende keer er gewoon een verbod moet komen voor vrachtwagens om überhaupt de weg op te gaan. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Nou, wat ik vind is dat het goed is dat de transportsector ook hier verantwoordelijkheid vandaag toont en zegt: wij zijn toch ook wel heel erg geschrokken van wat er gisteren is gebeurd, en ook het onverantwoordelijke feit dat allerlei vrachtwagens ook leeg de weg op gingen en ik geloof dat er meer dan 60 zeg ik nu maar even uit mijn hoofd, ik dacht dat het er meer dan 60 waren ook omgekieperd zijn. Een enorme chaos hebben veroorzaakt. Dus wat we nu gaan doen en wat Cora van Nieuwenhuizen gaat doen, de minister van Infrastructuur en Waterstaat, is nu in gesprek ook met de sector om te kijken hoe wij in de toekomst hier op een verstandige manier mee om kunnen gaan en elkaar ook snel kunnen alerteren. Maar goed, wat voor systeem je ook hebt het blijft onverantwoord. Al heb je helemaal geen systeem, we hebben natuurlijk systemen, al zou je helemaal geen systeem hebben, blijft het nog steeds onverantwoord om met windkracht 11 met een lege dekzeiltje, zo'n truck met een dekzeilwagen erachter en een lege aanhanger de weg op te gaan.

NIJS
Ja, maar een systeem zou dus kunnen zijn van dan moeten vrachtwagens gewoon niet de weg op als er een storm aan komt.

RUTTE
Ja, nee, ook hier stap voor stap. Alles in de goede volgorde, eerst het overleg met de sector.

Blokkade Venezuela

MEIJER (DE VOLKSKRANT)
We hebben een boos buurland, Venezuela, is daar vanochtend in de Rijksministerraad nog over gesproken.

RUTTE
Ja, we hebben het er over gehad. Geen nieuwe ontwikkelingen te melden. Zoals bekend heeft  vorige week vrijdag op Aruba de delegatie van Nederland, Aruba en Curaçao gesproken met de vertegenwoordigers van Venezuela. Er zijn ook afspraken gemaakt om de smokkelpraktijken verder onder controle te krijgen. Er is een conceptverklaring opgesteld en wij wachten nu op de Venezolaanse reactie. Dan is er natuurlijk een bericht uit Venezuela dat voor onbepaalde tijd die blokkade zou zijn verlengd. Die is ons niet bevestigd geworden tot nu toe.

MEIJER
Dus u hebt goede hoop dat die blokkade op een gegeven moment wel zal ophouden?

RUTTE
Ik vind dat wij, laat ik het zo zeggen, daar kan ik heel weinig in het openbaar over zeggen, maar wij proberen en dat is natuurlijk grotendeels achter de schermen er alles aan te doen om die blokkade zo snel mogelijk op geheven te krijgen. Omdat die gevolgen heeft voor het grensverkeer tussen de eilanden, ook Bonaire uiteraard, maar zeker ook Aruba en Curaçao, het grensverkeer met Venezuela. Maar ook gevolgen heeft de levering van goederen.

MEIJER
Welke middelen hebt u om dat zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen?

RUTTE
Ja, nogmaals daar kan ik dan niet te veel over zeggen. Dat vindt plaats in het diplomatieke verkeer tussen ons en Venezuela. En daar spelen ook, mag ik zeggen, de regeringen van Aruba en Curaçao een hele positieve rol in, de minister-president van Aruba, de nieuwe minister-president van Aruba heeft die vergadering vorige week geleid en ook de premier Rhuggenaath van Curaçao is daar zeer nauw bij betrokken. Dus dat is een hele goede samenwerking.

MEIJER
Stap voor stap?

RUTTE
Schritt für Schritt.