Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 22 december 2017

Mediatekst | 22-12-2017

Inleidende verklaring minister-president Rutte:

Goedemiddag. Vandaag was de laatste ministerraad van 2017. En we kunnen, denk ik, vaststellen dat we het jaar afsluiten onder een gunstig economisch gesternte. De Nederlandse economie heeft er in lange tijd niet zo goed voor gestaan. Zo bleek ook deze week uit cijfers afgelopen maandag van de DNB en woensdag van het CPB. En ook de cijfers van het CBS terugkijkend zijn positief. Ook voor 2018 voorspellen de rekenmeesters een groei van boven de 3% en een verdere daling van de werkloosheid. Economisch gezien kan het komende jaar eigenlijk niet beter beginnen. Wat natuurlijk telt is dat we daarvan ook allemaal de vruchten gaan plukken, dat we het gaan merken in ons persoonlijk leven. Dat is waar het nu om moet gaan en natuurlijk nog heel veel van de plannen van het nieuwe kabinet moet nog door beide kamers, maar een eerste voorzichtig begin kunnen we in januari al maken. Bijvoorbeeld: in 2018 gaat er ruim een half miljard extra naar verbetering van de kwaliteit in de verpleegzorg. En we zullen de eerste stappen zetten om de stapeling van de eigen bijdrage in de zorg tegen te gaan. Een ander voorbeeld is de halvering van het collegegeld voor eerstejaars studenten. Die gaat volgend studiejaar in. En voor bestrijding van armoede en schulden in gezinnen met kinderen maken we dertig miljoen vrij. Dat is een begin. En we beginnen in 2018 met de verhoging van de KOT, Kinderopvang Toeslag. Nogmaals het is een begin, uiteraard wordt het helemaal spannend in 2019 met de geplande lastenverlichtingen, die gaan we volgend jaar in de steigers zetten. Dat geldt ook voor onze ambities op het gebied van klimaat, de hervorming van de arbeidsmarkt en de hervorming van het pensioenstelsel. Dan zal Nederland in 2018 ook een actieve rol blijven spelen op het internationale toneel. Vanaf januari bezet ons Koninkrijk, dat is dus Nederland en de drie delen van het Koninkrijk in het Caribisch gebied, drie landen in het Koninkrijk liggend in het Caribisch gebied, die bezetten dan een tijdelijke zetel in de VN-Veiligheidsraad van de VN gedurende 2018. Heb gisteren de kans gehad daar ook uitgebreid over te spreken met de Secretaris-Generaal van de VN, met Antonia Guterres en een belangrijk doel zal zijn om hem te steunen bij zijn hervormingsplannen voor de VN, daar moet veel gebeuren. Wij willen dat de VN meer werk maakt van preventie en dat er bij buitenlandse missies, zoals in Mali, dat we bij dat type missies meer concrete resultaten worden geboekt. En in maart is Nederland dan ook zelf tijdelijk voorzitter van die Veiligheidsraad. Mijn eerste buitenlandse bezoek in 2018 staat in het teken van de  Europese samenwerking. Want op 1 januari zal ik, op uitnodiging van de nieuwe bondskanselier van Oostenrijk, Kurz, het nieuwjaarsconcert in Wenen bijwonen. En aansluitend ook uitgebreid met hem spreken, dat u niet denkt dat ik alleen voor het concert ga. Nee, daarna hebben wij ook een lange lunch staan en dan zullen wij praten over allerlei aspecten, bijvoorbeeld zijn plannen voor het EU voorzitterschap. Zij zijn tweede helft volgend jaar voorzitter van de Unie. Eerste helft volgend jaar  Bulgarije, tweede helft volgend jaar Oostenrijk. Maar goed, zover zijn we nog niet. Ik wens u hele goede feestdagen en wij gaan eerst nog met elkaar in gesprek, maar toch vast goede feestdagen en uiteraard een gezond en gelukkig nieuwjaar.

Relatie met Turkije

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Ik las in de krant van Wakker Nederland dat u probeert de relaties, of tenminste hoopt, dat de relaties met Turkije weer verbeteren. Wat zou een goede start zijn voor een verbetering van die relatie?

RUTTE
Daar niet over praten.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Oeps.

RUTTE
Nee, wat er staat kon ik zeggen. Dat is een feit. En ik vind dat NAVO partners natuurlijk normaal gesproken normaal met elkaar contact moeten kunnen hebben op alle niveaus. Dat is thans niet het geval als het gevolg van de bizarre gebeurtenissen in maart dit jaar in Rotterdam en eerder die dag dreigementen met sancties vanuit Turkije tegen Nederland. Dat verhaal hebben we allemaal gevolgd. Maar niettemin zou het volgens mij goed zijn als het mogelijk is die relatie te herstellen. Maar hoe je dat dan doet, daar kun je natuurlijk niets over zeggen verder.

BREEDVELD
Het lijkt net of u zeg maar de opstelling van de Turkse regering daarmee vergoelijkt en bereid bent om daar overheen te stappen?

RUTTE
Nee, we vergoelijken helemaal niets. Wij gaan ook geen excuses aanbieden voor wat hier gebeurd is. Integendeel, wij zijn boos over wat de Turken hier hebben aangericht. Maar goed, dat vaststellend, kun je ook niet een situatie hebben dat we de komende tig jaren geen normaal contact hebben. Dus het proberen te herstellen van die relaties over en weer lijkt mij verstandig, maar of en hoe dat dan gaat, daar kun je niets over zeggen in het openbaar.

BREEDVELD
Ja, want wat de Turkse overheid gedaan heeft na het incident met de Turkse minister die hier tegen onze zin heen toch gekomen is naar het consulaat in Rotterdam. Wat de Turkse overheid gedaan heeft is eerder het tegenovergestelde. Door bijvoorbeeld te vragen om uitlevering van columnisten, van cartoonisten, dus op alle mogelijke manieren worden de relaties met Nederland verder onder druk gezet.

RUTTE
Nou ik geloof niet dat de zaak van de cartoonist iets te maken heeft met de gebeurtenissen in maart. Volgens mij staat dat los van elkaar. Overigens gaan wij dat natuurlijk nooit doen. Dat heeft ook de minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus direct gezegd. Onze persvrijheid is kernwaarde van dit land. Dus dat zullen we nooit doen. Voor mij staat het overigens los van de gebeurtenissen in maart. Is dat een aparte ontwikkeling waar we niet op zullen in gaan, zou er zo’n verzoek komen. En wat er in maart gebeurd is, dat heb ik vaker gezegd en dat blijf ik herhalen, dat is van een absurditeit, alle reden voor ons om daar boos over te zijn en ook alle reden om daar nooit excuus voor te maken.

BREEDVELD
Maar u doet zo’n uitspraak in zo’n krant niet voor niets. Hoopt u nu op een reactie vanuit Turkije?

RUTTE
Nogmaals, die uitspraak is een statement of fact dat ik vind dat NAVO partners normaal gesproken open relaties met elkaar moeten hebben. Of en hoe dat dan verder loopt daar kun je nooit iets over zeggen in het openbaar.

BREEDVELD
Begrijpt u dat er dan toch...?

RUTTE
Maar laten we even doorgaan, anders hebben we een soort 1 op 1 interview.

BREEDVELD
Mag ik dan nog een vraag stellen? Begrijpt u dat er toch wat onbegrip is over die uitspraak gezien de opstelling van Turkije, met name, ik noemde de cartoonisten, maar dat getuigt natuurlijk van weinig respect voor de democratie en de rechtstaat zoals wij die hier beleven.

RUTTE
We zullen enige pragmatiek aan de dag blijven leggen in buitenlands beleid. Nederland is boos over wat er in maart is gebeurd. Wij zullen daar nooit excuses voor maken. Wij zullen, dat staat los overigens van wat er in maart is gebeurd, nooit journalisten uitwijzen naar Turkije. Als zo’n verzoek al zou komen. En ik maak me natuurlijk zorgen over dat journalisten, of in dit geval spotprenttekenaar, zich onder druk gezet zouden kunnen voelen door dit type uitingen. We hebben dat eerder gezien met de kwestie Nekschot in 2008-2009 en ook zelf met hem toen gesproken en gemerkt wat het doet als je merkt dat dat in het publieke debat is. En ook als vanuit de overheid daar dingen over gezegd worden. Die vrijheid van meningsuiting, die persvrijheid is centraal voor Nederland. Dat hoef ik hier niet te verdedigen, want die verdedigen we met elkaar en dat zullen we dus ook nooit schenden. Maar dat gezegd hebbend is het ook zo dat bij een pragmatische buitenlandse politiek hoort dat wij contact hebben met heel veel landen waar wij niettemin hele fundamentele verschillen van mening mee hebben. Daar hebben we tóch ambassadeurs uitgewisseld, hebben we gewoon normale relaties mee. Tegelijkertijd kunnen we dan heel diep van mening verschillen over tal van zaken.

Gemeenteraadsverkiezingen

BORGMAN (RADIO 1)
Meneer Rutte, u kijkt alvast een beetje vooruit naar het volgende jaar. In maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Er zijn mensen die zich zorgen maken over de, laten we zeggen, mogelijkheden om de kandidatenlijsten overal te vullen. Behoort u ook tot die groep mensen die zich daar zorgen over maakt?

RUTTE
Niet voor mijn eigen partij. Wij hebben, is mij gemeld, doen wij mee op de meeste plekken. Zijn erin geslaagd daar mensen voor te vinden. Ik weet niet hoe het bij andere partijen staat. Dat kan ik niet overzien. Wat wel een feit is, maar dat zit meer achter uw vraag, is dat je natuurlijk merkt dat het actieve kader in partijen eerder afneemt dan groeit. Niet in alle partijen, maar gemiddeld genomen neemt het wat eerder af dan dat het toeneemt. En de groep waaruit je dus kunt rekruteren voor dit type verkiezingen neemt ook niet, gemiddeld genomen, toe. En ook dat verschilt nogal per partij, maar dat is toch wel een beeld. Dat is meer een zaak, natuurlijk, van het partijpolitieke landschap. Maar daar heb ik mij vandaag niet in de ministerraad over bekreund.

BORGMAN
Nou ja, er staat een zinnetje in het regeerakkoord over het versterken van de voorbereiding van raadsleden, geloof ik, op hun taak. Heeft dat al vorm gekregen, die versterking van de toerusting van raadsleden?

RUTTE
Nee.

BORGMAN
Ziet u reden om dat… Kennelijk is er reden om dat in het regeerakkoord te schrijven?

RUTTE
Ja, ik ga dat zinnetje bestuderen en kijken wat erop voor actie is genomen.

BORGMAN
Nou, ja, u zegt dat er voor uw partij geen problemen zijn. Dat is toch niet overal zo, want in Limburg bijvoorbeeld staan bestuursleden van uw partij op de lijst? Ik geloof dat dat officieel niet mag, maar dat tekent wel het tekort aan kandidaten.

RUTTE
Nee, maar ik zei net al dat ook voor mijn partij geldt dat het actieve kader waaruit je kunt peuren om mensen te bewegen op lijsten te gaan staan, eerder afneemt dan toeneemt. Ons ledental is afgenomen, inmiddels onder de dertig duizend al een tijdje. En we zijn bij lange na niet de grootste partij in ledental. Daar staan we echt een stuk lager. Gelukkig wel in de peilingen en ook in de Kamer, maar niet qua ledental. En het ledental is natuurlijk ook ergens wel weer een functie van ‘hoeveel actieve leden heb je dan?’ En wij hebben op dit moment ruim duizend raadsleden en enige honderden wethouders en ja, je moet uiteindelijk uit het kader ook weer de mensen daarvoor werven. Dus we zijn heel actief, met de nieuwe voorzitter Christianne van der Wal en de nieuwe fractievoorzitter in de Tweede Kamer Klaas Dijkhoff en ikzelf, om natuurlijk met alle anderen ervoor te zorgen dat dit weer gaat groeien, het ledental en ook het kader gaat groeien. Maar op dit moment is het wel zo dat wij overwegend in staat zijn in de meeste gemeenten deel te nemen aan de raadsverkiezingen. En dat is voor de VVD. Ik kan hier niet verder oordelen over andere partijen. En dat zinnetje uit het regeerakkoord ga ik nakijken.

BORGMAN
Nou ja, ik wil het wel voorlezen.

RUTTE
Nee, maar u wilde geloof ik ook weten of er al iets mee gebeurd was…

BORGMAN
Nou ja, kijk, er is een reden geweest om dat op te schrijven.

RUTTE
…dat zou kunnen hoor, dat de minister van Binnenlandse Zaken daar al iets mee gedaan heeft, dat weet ik niet. Het is mij niet gemeld, maar dat zou kunnen. Er gebeuren ook heel veel dingen die ik niet weet.

BORGMAN
Van raadsleden hoor je ook klachten over de vergoeding, bijvoorbeeld, en over de werkdruk. Ziet het kabinet reden om iets aan die vergoedingen te doen?

RUTTE
Daar zijn op dit moment geen plannen voor, nee.

Camiel Eurlings

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, vindt u Camiel Eurlings als IOC-lid een visitekaartje voor Nederland?

RUTTE
Nou, de zaak van zijn lidmaatschap is natuurlijk, en ook zijn uitspraken die deze week namens hem zijn gedaan, zijn een zaak tussen hem en NOC*NSF. Dat is niet een zaak van de regering. Een zaak tussen hem en het NOC*NSF. Ik heb uit de media begrepen dat ze ook met elkaar in gesprek gaan, en zo’n gesprek kan ik me eigenlijk wel goed voorstellen.

VAN DER AA
Wat vond u van zijn verklaring?

RUTTE
Ja, ik laat het erbij, omdat het echt een zaak van het NOC*NSF is en ik vind dat zij ook in het gesprek met Camiel Eurlings hierover moeten kunnen spreken.

VAN DER AA
Maar u zegt dat u zich er iets bij kunt voorstellen?

RUTTE
Ja, en daar laat ik het ook bij.

VAN DER AA
Dat moet dan veelzeggend zijn, misschien?

RUTTE
Dat laat ik aan u.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
U bent in het verleden nog wel eens gespot met Camiel Eurlings op festiviteiten. Vindt u naar aanleiding van wat er allemaal met hem is gebeurd en wat hij zelf ook heeft gepubliceerd dat het voor de toekomst misschien handiger is om niet meer met hem gezien te worden?

RUTTE
Camiel Eurlings is een oud-collega-politicus. Zat in het vierde kabinet-Balkenende. Was toen prominent in de Haagse politiek. In die tijd heb ik hem leren kennen en vanuit die rol ben ik hem niet uit de weg gegaan. Maar wij zijn niet bevriend. Wij zoeken elkaar niet op en ik zie hem ook verder niet. Maar ik ga niet proberen foto’s te ontwijken ofzo. Ik heb alleen een opvatting over rolvastheid. En de vraag was ‘wat vind je nu gegeven zijn uitingen over het NOC*NSF?’ en dat is echt een zaak van het NOC*NSF. Dat is een onafhankelijke organisatie. Ik heb begrepen dat ze met hem in gesprek gaan, dus laat dat plaatsvinden.

DE WINTHER
Maar mensen zouden de indruk kunnen krijgen dat u het hem op zich niet zo aanrekent, ofzo. Dat u het min of meer goed…

RUTTE
Nou, die foto waar u op doelt is inmiddels een paar jaar oud.

DE WINTHER
Ja.

RUTTE
Die stond toen in uw krant in het Stan Huygens-journaal. Is een paar jaar oud. En als ik hem zou tegenkomen op een borrel en er wordt een foto van genomen, dat kan ik natuurlijk niet op voorhand voorkomen. Het is niet zo dat ik plannen heb binnenkort om met hem een fotosessie te gaan opnemen.

Afscheidsrecepties van bewindslieden

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, u begon uw inleiding met een aantal bedragen die het kabinet volgend jaar wil uitgeven en nu hebben wij ook wat bedragen opgevraagd die het kabinet heeft uitgegeven, namelijk voor de afscheidsrecepties van de bewindslieden van uw vorige kabinet. Zo’n drie ton. De Tweede Kamer vindt dat dat eigenlijk wel een tandje minder kan in de toekomst.

RUTTE
Nou goed, als de Kamer daarover wil spreken, gaan we dat doen. Maar ik stel vast dat, dat was ook in uw bericht volgens mij de eerlijke weergave, dat stond er ook keurig in, dat iedereen binnen de norm is gebleven. Dan kun je vervolgens een vraag hebben over de norm. Allemaal tot je dienst, maar iedereen is binnen die norm gebleven en ik vind het op zichzelf ook zeer verdedigbaar dat bewindslieden afscheidsrecepties hebben, die zijn bijna allemaal overigens op de departementen hebben die plaatsgevonden. Ik ben er zelf niet naar een geweest, maar herinner mij uit de uitnodigingen dat de meeste zo op Financiën en bij VWS in huis waren. Dus dan zitten er ook allerlei kosten in als beveiliging en de normale cateringkosten. Die worden natuurlijk allemaal doorberekend aan zo’n receptie. En als, ik weet nog zelf toen ik lijsttrekker van de VVD probeerde te worden, na afloop in een Scheveningse strandtent iedereen daarvoor bedankt heb die daar aan heeft meegeholpen, hoe snel die rekening oploopt. En ik moest die toen als eenvoudige lijsttrekker zelf betalen, maar dat gaat snel.

WESTER
Maar u zegt al, de meeste zijn in eigen huis gehouden. Uit onderzoek van mijn collega blijkt dat Financiën beter uit huis had kunnen gaan. Waren ze de helft goedkoper uit geweest.

RUTTE
Nou, dat is interessant voor Financiën om nog eens even te kijken naar de precieze eigen arrangementen met cateraars et cetera. Maar daar ben ik niet van op de hoogte, hoe die precies geregeld zijn. Maar daar zitten natuurlijk beveiligingskosten in, de vaste cateraarbedrijven die vaak al de ministeries bedienen.

WESTER
1000 euro voor de aankleding van het zaaltje?

RUTTE
Dan neem ik aan dat het er gezellig uit zag. Maar ik ga daar nu verder niets over zeggen. We moeten ook een beetje oppassen dat we…. Ik snap Dreesiaans, sober, u kent me. Geen Bastogne koeken, maar Mariakaakjes. Bastognekoeken, geen Mariakaakjes want voor dezelfde prijs heb je meer maagvulling. Maar tegelijkertijd moeten we ook een beetje oppassen dat we… Weet je? Als mensen een aantal jaar minister zijn geweest en heel vele mensen met wie ze hebben samengewerkt willen ook even zeggen: we hebben dat zeer gewaardeerd en we willen je heel veel succes wensen voor de toekomst. Nou, weet je? Laat er ook iets plaatsvinden, dat het niet helemaal, dat we helemaal niets meer kunnen.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Het was de week van het appartementje. De huisjes en de schijnconstructies. Denkt u dat de politiek, het imago van de politiek, deze week weer wat ingeboet?

RUTTE
Ik ben geen commentator van het imago van de politiek. Dat moet ik ook niet zijn, want ik ben onderdeel van de politiek. Dus ik vind ook niet dat ik daar commentaar op moet geven. In ieder geval de zaken die u noemt hebben betrokkenen zelf op gereageerd. En daar ga ik verder geen reactie op geven.

JOOSTEN
Hoe ver gaat u zelf met wat privé is en wat niet privé is in de politiek?

RUTTE
Nou zo’n algemene vraag kan ik niet beantwoorden.

JOOSTEN
Denkt u dat het krijgen van een appartement, van niet familielid, dat dat privé is?

RUTTE
U stelt de vraag in de context van de dingen die deze week op dat punt in de media gemeld zijn. En dan verwijs ik naar het vorige antwoord.

Nieuwe ambassadeur VS

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Bent u blij dat we weer een nieuwe ambassadeur uit Amerika krijgen?

RUTTE
Dat is goed, ja, dat is goed. En ook nog familie van de minister van Financiën, dus nee heel goed.

BREEDVELD
Kunt u ook bevestigen dat hij ook echt komt? Of is het nepnieuws?

RUTTE
Voor zover ik weet komt hij echt, en was het nepnieuws dat hij familie is van de minister van Financiën. Dat heb ik zelf verspreid en dat neem ik dus ook weer terug.

BREEDVELD
Nee, dat gaat hard. Maar ik vind het toch wel verassend dat een ambassadeur dus kennelijk eerder, in ieder geval onjuistheden verspreid over Nederland, er zij hier geen ‘no-go areas’, er worden hier geen politici in brand gestoken. Ook geen auto’s in brand gestoken. Althans niet in het kader zoals hij dat bedoelde. Vervolgens wordt hij er mee geconfronteerd, ontkent dat vervolgens. Noemt het nepnieuws om dat vervolgens zelf ook weer nepnieuws te noemen dat hij dat woord gebruikt heeft.

RUTTE
Dat lijkt me iets voor u om commentaar op te leveren. Daar blijf ik echt verre van. Ik ga eerst maar eens kennis met hem maken.

BREEDVELD
Laat me dan een hele simpele vraag stellen, is zo iemand nog wel betrouwbaar hier in Nederland?

RUTTE
Wij zien uit naar zijn komst en ik zal proberen een goede relatie met hem op te bouwen. En dat geldt ook voor de minister voor Buitenlandse Zaken en andere leden van het kabinet. Het is een relevante benoeming. Het is onze belangrijkste bondgenoot, de leider van de vrije wereld, Amerika. En we hebben er groot belang bij om datzelfde Amerika te blijven ankeren in een strakke en sterke Noord-Atlantische samenwerking, alliantie. Zoals ik dat ook overigens met voorgangers van de huidige president altijd heb besproken.

BREEDVELD
Maar als zo iemand denkt dat in Nederland mensen in de brand gestoken worden. Politici in de brand gestoken worden is er nog een hoop uit te leggen, denk ik.

RUTTE
Wij gaan eerst eens kennis maken en proberen de relatie op te bouwen. Goede dagen en goed reces.