Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 24 november 2017

Mediatekst | 24-11-2017

Inleidende verklaring minister-president Rutte:

Goedemiddag. Allereerst wil ik toch ook kort stilstaan bij de verschrikkelijke berichten uit Egypte, ongeveer, denk ik, nu zo’n anderhalf uur geleden over de aanslag die daar heeft plaatsgevonden. Ik heb daar zelf verder geen nadere informatie over, we volgen dat uiteraard zeer nauwgezet en we leven intens mee met de slachtoffers en nabestaanden en hopen snel meer informatie te hebben.

Dan de ministerraad. Daar hebben wij vandaag gesproken over de Najaarsnota. Die is behandeld en vastgesteld en we kunnen, denk ik, vaststellen dat de overheidsfinanciën er goed voor staan. We verwachten dat het overschot op de begroting over dit jaar uitkomt op, nou, iets onder het half procent, waarschijnlijk zo 0,4% van het bruto binnenlands product en dat de overheidsschuld uitkomt onder de 60%. De verwachting is nu 57 en dan gaan we heel precies worden: komma drie. Dat zal nog weer veranderen, maar in ieder geval echt een stuk onder de 60. En dat betekent dat we één van de vier eurolanden zijn met zowel een overschot op de begroting als een schuld onder de norm van 60% van het nationaal inkomen. En dat is belangrijk, want hoe minder geld we uitgeven aan die schuld, hoe beter dat is want dat geld kunnen we dan aan andere dingen besteden. Ook van belang, want als in de toekomst de economie toch weer een klap zou krijgen, dan heb je weer vermogen om zo’n schok op te vangen. Dus het is ook relevant om Nederland altijd weer voor te bereiden op eventuele toekomstige economische slechtere tijden. Je ziet tegelijkertijd dat ook de groeicijfers en de werkgelegenheidsontwikkeling nog steeds de goede kant op gaan en dat nu de verwachting is dat de economie dit jaar op jaarbasis zo’n 3% zal groeien, dat zijn mooie cijfers. En we zien nu ook dat het aantal mensen, tussen de 15 en de 75 met betaald werk, dat dat verder is gestegen met, nou ongeveer, 15.000 per maand neemt dat toe. En op dit moment hebben we in Nederland een record aantal mensen aan het werk en ook een record aantal banen.

Dan hebben we vanmorgen eerst een Rijksministerraad gehad. Zoals u weet is dat met de drie gevolmachtigde ministers van de eilanden in het Caribisch gebied, de landen in het Caribisch gebied. Allerlei dingen besproken, maar ook moeten besluiten om de gouverneur van Sint Maarten op te dragen te bevorderen dat de minister-president daar, van Sint Maarten, dat die wordt ontslagen en opgevolgd. Zo’n aanwijzing aan de gouverneur is een ruggensteun van de Rijksministerraad om ook op te treden. De minister-president heeft zich, wat ons betreft, buiten de constitutionele orde geplaatst, door te weigeren af te treden nadat twee weken geleden een motie van wantrouwen is aanvaard door de Staten van Sint Maarten. Het is de taak van het Koninkrijk om de deugdelijkheid van het bestuur te waarborgen en daarom hebben we vandaag dit besluit genomen. En dat is te meer belangrijk omdat wij natuurlijk snel aan de slag willen met de hulp en wederopbouw voor Sint Maarten en die wordt door al deze ontwikkelingen in gevaar gebracht. Nederland staat klaar om te helpen, maar dan moet iedereen zich wel houden aan de democratische spelregels. 

Tot slot, volgende week ben ik wel weer hier, maar dan ben ik intussen met Halbe Zijlstra en Sigrid Kaag enkele dagen in Afrika geweest. Wij gaan naar Ivoorkust om de top tussen de Europese Unie en Afrika bij te wonen. Daar wordt gesproken over handel, over terrorisme, over klimaat, maar natuurlijk ook over migratie. Daarna reis ik door naar Ghana, daar zal ik een gesprek hebben met de Ghanese president, samen met de Franse president Macron. En uiteraard rode draad in die gesprekken zal zijn het aanpakken van de grondoorzaken van migratie en uiteraard ook het belang van terugkeer van vluchtelingen die geen vluchteling zijn en toch naar Europa zijn gekomen. En zoals u weet hebben we in het regeerakkoord afspraken gemaakt om daar nog verder op in te zetten. Dus dat is volgende week, maar dan zijn we wel op tijd terug om u weer te woord te staan hier. 

IS-strijder in De Balie

BREEDVELD (NOS-JOURNAAL)
Premier Rutte, ik probeer mij een beeld te vormen van wat zich heeft afgespeeld in De Balie, waar een IS-strijder op een discussieavond afkwam. Hoe heftig is dat wat u betreft?

RUTTE
Ja, ik ga alleen algemene dingen zeggen over hoe het Openbaar Ministerie en de politie functioneert. Ik kan u zeggen: die zijn uiterst alert. Personen die een dreiging vormen voor de nationale veiligheid worden nauwlettend in de gaten gehouden. Er worden ook maatregelen genomen, er is daar natuurlijk ook juridische grondslag voor. Maar op de individuele casus kan ik echt niet ingaan en ik zal ook uitleggen waarom. Er zijn eigenlijk drie goede redenen voor. Of twee goede redenen voor. Op de eerste plaats dat dat inzage zou geven, inzicht zou geven, in de werkwijze van onze diensten. En dat is iets waar potentiele terroristen ook weer hun voordeel mee kunnen doen. En ten tweede omdat ook het risico is dat wat erover gezegd wordt uiteindelijk ook een rol zou kunnen spelen in een toekomstig strafproces en dat dwingt ons tot grote terughoudendheid. Dus ik ga niks over die zaak in De Balie verder zeggen. Ik begrijp dat mensen geschrokken zijn, natuurlijk. Ik snap ook dat er zorgen zijn, maar tegelijkertijd nogmaals: elke bijzondere informatie over wat daar zich afspeelde, dat kan ik niet doen.

BREEDVELD 
Maar moeten we er dan maar aan wennen dat IS-strijders zomaar kunnen opduiken bij  discussiebijeenkomsten?

RUTTE
Ik ga het vorige antwoord herhalen en dat is dat… Ik zal er nog iets aan toevoegen. Er zijn in Nederland iedere dag duizenden en duizenden mensen dag en nacht bezig om dit land veilig te houden. Ik kan niet ingaan in het belang van de nationale veiligheid, echt en dat is het belangrijkste wat er is, hier strijdt het belang van openheid en u te woord staan met het belang van onze nationale veiligheid. Als ik in dat spanningsveld het vermoeden heb dat het belang van de nationale veiligheid geschaad wordt door de openheid, dan kies ik voor de nationale veiligheid, dus ik kan er niets over zeggen.

BREEDVELD 
Er is voor ons op geen enkele wijze te controleren of hier niet gewoon een grote fout gemaakt is. 

RUTTE
Zo is het. 

BREEDVELD 
Ja, maar dat is heel pijnlijk omdat uitgerekend hier activisten waren van ‘Raqqa is being slaughtered silently’. Mensen die bedreigd worden door strijders van IS. Uitgerekend daar komt een IS-strijder. Hoe heftig is dat?

RUTTE
Ik snap uw punt, maar ik verwijs naar het vorige antwoord. Alles wat ik zeg over individuele cases is niet in het belang van onze nationale veiligheid en u heeft ook gelijk, daarmee kunt u die controle niet uitoefenen. Maar dat is nou eenmaal zo.

BREEDVELD
Maar als er sprake is van een IS-strijder die daar ter plekke ontmaskerd wordt door slachtoffers, dan mag zo iemand toch niet vrij op straat rondlopen?

RUTTE
Ik ga over individuele zaken niets zeggen. Ik verwijs naar het vorige antwoord. Duizenden mensen zijn dag en nacht bezig om dit land veilig te houden. Ik kan u verzekeren: de diensten zijn extreem alert. Openbaar Ministerie, politie, de veiligheidsdiensten. Mensen die een bedreiging vormen voor onze nationale veiligheid die worden zeer nauwlettend in de gaten gehouden, maar ik ga er nu over ophouden want we gaan in herhaling vallen, merk ik.

STANS (BNR)
Aanvullend daarop toch meneer Rutte, want welk deel van de nationale veiligheid wordt geschaad als een IS’er, die in Nederland is, direct wordt opgepakt in plaats van dat hij vrij kan rondlopen?

RUTTE
Nogmaals, ik heb net gezegd: de diensten zijn zeer alert en als de juridische grondslag er is om dingen te doen, dan zullen ze dat doen. Maar dat is een algemeen antwoord. Daarmee zeg ik niets over deze casus, want ik ga niets over specifieke gevallen…

STANS 
Vandaar de vraag, heel eenvoudig volgens mij. Welk deel van de nationale veiligheid wordt dan geschaad door iemand meteen van de straat te plukken?

RUTTE
Nou, we zijn een rechtsstaat. Ik zeg niets over deze zaak, maar in algemene zin geldt dat als onze diensten een juridische grondslag weten om een eventuele dreiging aan te pakken, dan wordt er ook onmiddellijk op geacteerd. Dat is een algemeen antwoord, dat gaat niet over deze zaak.

STANS
Maar ik hoor u niet, ik hoor minister Ollongren en minister Grapperhaus, alle drie niet ontkennen dat het überhaupt niet om een IS’er gaan, dus daar kunnen we dan concluderen dat het er wel eentje is.

RUTTE
U kunt concluderen dat ik niets zeg over deze individuele zaak. Dus ook deze conclusie kunt u niet trekken.

DU PRÉ (DE VOLKSKRANT)
(onverstaanbaar, red.) Want deze vragen, die hier gesteld zijn nu net, worden ook in de Tweede Kamer gesteld inmiddels. Zal uw antwoord daar hetzelfde zijn dan? Of gaat u de Kamer op een andere manier informeren?

RUTTE
Hoe de Kamer wordt geïnformeerd is vertrouwelijk, daar kan ik niets over zeggen hoe dat gaat. Het is, zoals u weet, buiten uw recht.

GEERAEDTS (RTL NIEUWS)
Om dan maar in algemene zin een vraag te stellen, horen ex-IS-strijders vrij rond te lopen in Nederland?

RUTTE
Wat ik u zeg is, en ook die vraag kan ik in die algemene zin niet beantwoorden. 

GEERAEDTS 
Waarom niet? U kunt de wetgeving aanpassen en zeggen van nou: alle ex-IS’ers…

RUTTE
Wij hebben de strengste antiterreurwetgeving, zo’n beetje van heel Europa, nu. We zitten echt in de top en onze diensten behoren tot de beste diensten van Europa. Dat kan ik u ook echt verzekeren. Het was niet voor niets dat Nederland in ons voorzitterschap het initiatief nam om de samenwerking tussen de diensten te versterken. En dat heeft ook een grote, positieve bijdrage geleverd aan de veiligheid in Europa. Dus Nederland is daar zeer proactief in. We hebben heel erg goede mensen bij de diensten werken, ook bij de politie, bij het Openbaar Ministerie. Maar ik kan dat soort algemene vragen, zoals u nu stelt, nooit algemeen beantwoorden. Ik kan alleen zeggen: de diensten zijn alert, doen er alles aan. En als er ook maar ergens een grondslag is bij gevaardreiging, om in te grijpen, als dat juridisch kan, dan gebeurt dat. 

GEERAEDTS 
Oké, maar u kunt toch mensen preventief opsluiten als u dat wilt, als u de wet aanpast, maar u wilt die wet niet aanpassen?

RUTTE
Nou, ik zeg nog een keer…

GEERAEDTS 
Administratieve detentie, u kent die discussie vast…

RUTTE
Ik zeg nog een keer: wij hebben een rechtstaat en ik wijs u er op dat onze antiterreurwetgeving behoort tot de strengste van Europa.

GEERAEDTS 
Maar hij kan blijkbaar nog veel strenger, alleen daar bent u geen voorstander van.

RUTTE
We kunnen ook morgen de democratie afschaffen, daar ben ik ook geen voorstander van.

GEERAEDTS 
Oké, maar dat houdt dus in dat we er maar aan moeten wennen dat er mogelijk IS-strijders vrij rondlopen in Nederland.

RUTTE
Nee, daar moeten we niet aan wennen, dat gaan we ook niet doen. 

Fred Teeven

NIJS (HART VAN NEDERLAND)
Een wat luchtigere vraag over een luchtig thema. Uw oud-collega, Fred Teeven, die zit op de bus. Wat vindt u daar van?

RUTTE
Ik vind het super. Hij is enorm gemotiveerd. Hij is bezig een bedrijf op te bouwen. Dat gaat ook stap voor stap. Hij heeft wat tijd over, dus hij zegt: ja, ik heb hier gewoon vreselijk veel lol in. Maar goed, ik bereid me natuurlijk voor op kritische vragen van Thierry Baudet, van: ‘Dat is weer een VVD-er die bestuurder wordt’. Dus ik bereid me voor op het volgende vraaguur. Het kartel is weer zichtbaar.

NIJS 
Is het ook iets voor u na uw politieke carrière?

RUTTE.
Nee, nee, nee, nee, nee. 

NIJS 
Wat zijn uw plannen?

RUTTE
Nou, mijn plannen zijn nog even dit te doen en daarna ga ik verder kijken. Maar mijn rijkunsten in een gewone auto – volgens vrienden althans – zijn voldoende om het rijbewijs te houden, maar ik geloof niet dat ik nu het rijbewijs moet uitbreiden naar nog grotere auto’s. Dat lijkt me niet verstandig. Maar Fred kan dat veel beter.

Najaarsnota

GEERTS (RADIO 1)
Meneer Rutte, vandaag is ook bekend geworden dat alvast 100 miljoen vrijgemaakt wordt voor de politie in het komende jaar. Vorige week hoorde we al 400 miljoen voor Defensie. Bent u nog meer van plan om geld dat u in de toekomst wil uitgeven alvast naar voren te halen?

RUTTE
Het is niet zozeer naar voren halen hoor. Als u het regeerakkoord leest, zie je ook dat deze uitgaven voorzien waren. Al in 2018 te beginnen. We hebben plannen gemaakt voor de komende vier jaar. In sommige gevallen beginnen die uitgaven te lopen in 2019 of 2020. Maar in een heel aantal gevallen begint het ook in 2018, en dat betekent dat we spoed moeten maken, of haast moeten maken, omdat onderdeel te laten zijn van de begrotingsbehandelingen.

GEERTS 
U wilt meer geld uitgeven aan Defensie, extra geld naar voren, meer geld uitgeven aan veiligheid.

RUTTE
Maar niet naar voren gehaald. In het regeerakkoord… het zit dus in een ritme, wat in het regeerakkoord is voorzien.

GEERTS 
Maar dan verwacht ik dus ook dat, de volgende weken, er extra geld naar Onderwijs gaat alvast.

RUTTE
Ik kan niets zeggen over de ministerraad van volgende week. Ik ben al blij dat ik u kan bijpraten over deze week, maar zoals u weet, als dingen uitlekken van de ministerraad van volgende dan moeten we het van de agenda halen. En het zou wat zuur worden als ik dat dan zelf veroorzaak.

GEERTS 
Het heeft natuurlijk ook te maken met het feit, de Najaarsnota vandaag hè, 0.4% overschot. Er was 0.6% verwacht. Dan is de vraag: is dat nou een tegenvaller of een meevaller toch?

RUTTE
Dat is een klein tegenvallertje, maar dat komt deels ook door de ellende op Sint Maarten, waar wij natuurlijk een behoorlijk bedrag voor reserveren nu. Ongeveer 0,1 nationaal inkomen, zo’n 550 miljoen is daarvoor apart gezet. Niet dat we dat allemaal per se willen uitgeven, maar goed, je moet dat maximale risico wel budgetteren. En dat heeft natuurlijk zijn effect, dat is ongeveer 0,1, en dan zijn er altijd plussen en minnen. Maar goed, het is, zo’n begroting laat zich natuurlijk binnen een zekere bandbreedte beheersen. Maar tot op de laatste 0,1 gaat je nooit helemaal lukken.

GEERTS 
Nee, maar het past in een verhaal, hè? Economisch gaat het goed. U zegt al: de werkloosheid neemt af, dat betekent dat de belastinginkomsten ook weer toe gaan nemen. Kunnen we verwachten dat voor bijvoorbeeld volgend jaar nog extra geld uitgegeven zal worden?

RUTTE
Nou dat is niet de verwachting, ook van de rekenmeesters. We varen op het kompas van het Centraal Planbureau, die heeft ook het regeerakkoord doorgerekend en neemt daar in mee de verwachte economische groei. En op basis van het regeerakkoord heeft het Centraal Planbureau zijn ramingen gemaakt voor volgend jaar. Dat is eigenlijk een beetje een interactief proces. Wij maken onze plannen, zij geven daar een reactie op en dat leidt dan tot ook een bepaald saldo voor de komende tijd. Wat je natuurlijk wel ziet is dat de overheid iets meer expansief is de komende jaren dan in de afgelopen jaren, wat ook logisch is na een crisis. Dat zit hem zowel in een aantal hele gerichte investeringen in de veiligheid en het onderwijs, maar ook in lastenverlichting. Maar daar is ook enige ruimte voor. Maar er is nu, er zijn geen nieuwe cijfers bekend vanuit het CPB die wijzen op een verdere verbetering van de financiën.

GEERTS 
En dus ook nog geen voornemens om voor 2018 wellicht wat meer uit te gaan geven?

RUTTE
Ja maar, dat is ook niet, dat is niet hoe het werkt. Als de cijfers meevallen dan gaan we wat sneller de staatsschuld aflossen. Dat is natuurlijk het eerste waar het dan naar toe gaat volgens de Zalm-systematiek. 

Sint Maarten

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, ik had twee onderwerpen: het eerste haakt nog even aan op Sint Maarten. Er wordt nu vanuit gegaan dat met dit in de hand de gouverneur verdere druk kan uitoefenen. Wat gebeurt er eigenlijk als meneer niet gaat opstappen?

RUTTE
Dat doen we stap voor stap. Inderdaad wat u zegt is waar: het is bedoeld om de gouverneur deze steun in de rug te geven vanuit Nederland, vanuit de Rijksministerraad. Dus vanuit het hele Koninkrijk. En ook te laten zien: wij staan achter je. En te bevorderen dat dit gebeurt, dit is stap voor stap. Ik wil eigenlijk niet speculeren op de bizarre situatie als dat dan nog steeds zou leiden tot een gecontinueerd premierschap. Ik kan alleen zeggen dat de hulp dan niet komt. Wij gaan pas ons, even los van de kleinere dingetjes die nu allemaal spelen op Sint Maarten, maar de grote hulp voor de wederopbouw die kan pas beschikbaar komen als zij voldoen aan onze twee voorwaarden, die bekend zijn. Waarvan de Staten hebben gezegd: in principe willen we er aan voldoen. Maar dat willen we ook zwart-op-wit, maar dan moet ook Marlin weg zijn.

DE WINTHER 
Ik snap dat u niet wilt speculeren. Maar het uiteenzetten van de regels is volgens mij niet een staatsgeheim, dus u kunt toch wel vertellen wat er gebeurt als iemand zich niet zo veel aantrekt van een aanwijzing of wat de gouverneur…

RUTTE
We beraden ons op verschillende scenario’s. Het is niet dat er dan één scenario is. En ik wil er eigenlijk niet op vooruitlopen.

DE WINTHER 
Kan iemand dan gewoon, ik weet niet, gearresteerd worden en opgesloten ofzo?

RUTTE
Ik zou het zo bizar vinden, zoals deze maatregel van vandaag hebben we nog nooit in het Koninkrijk hoeven toepassen en u vraagt alweer: wat doe je nou als zelfs dat niet helpt? En die vraag begrijp ik.

DE WINTHER 
De situatie is uitzonderlijk, dus het is niet zo vreemd om te weten wat de volgende stap is…

RUTTE
Nee, die vraag begrijp ik heel goed, alleen, ik vind het verstandig om het nu even stap voor stap te doen. Want anders wordt het nieuws op Sint Maarten ‘Rutte dreigt nu al weer met een vervolgstap’ en volgens mij hebben we nu al even een behoorlijke dreun uitgedeeld. Laten we eerst maar ’s even kijken hoe dit uittrilt voordat ik daar dan weer overheen ga.

DE WINTHER 
En als het gaat om de visite van de Koning? Want die gaat natuurlijk volgende week die kant op. Is er op een of andere manier nog een overweging om hem niet Sint Maarten te laten bezoeken?

RUTTE
Nou, op dit moment is voorzien dat hij… hij gaat er vooral heen om Saba Day bij te wonen en voorzien is dat hij ook Sint Eustatius en Sint Maarten aandoet. En staatssecretaris Raymond Knops zal hem daarbij begeleiden. Die zou overigens vooruit reizen naar de eilanden en dan zou hij vervolgens dus de Koning begeleiden. Dat vooruit reizen gaat niet door als Marlin blijft zitten. Wat dat precies zou betekenen voor de reis van de Koning, moet nader worden bekeken, maar nogmaals: ik wijs erop, de Koning is daar in de eerste plaats voor Saba Day en samen met anderen…

DE WINTHER 
In de eerste plaats, maar hij gaat op zaterdag gaat hij inderdaad naar Sint Maarten. 

RUTTE
Ja maar, daar zijn natuurlijk verschillende mogelijkheden. Daar wil ik eigenlijk niet over speculeren, maar er zijn natuurlijk varianten denkbaar dat hij daar de politici niet ontmoet, maar de bevolking van Sint Maarten is natuurlijk zeer getroffen door die orkaan. Dus je kunt je een scenario voorstellen, maar dat weet ik niet zeker, daar moet echt nader naar gekeken worden dat hij daar wel is, maar geen politici ziet, maar dan zijn we al weer in de ‘what ifs’ twee stappen verder. Dan is Marlin blijven zitten, ondanks onze aanwijzing.

DE WINTHER 
Maar als ik u vraag of de visite van de Koning aan Sint Maarten hoe dan ook doorgaat, dan hoor ik niet een volmondig ‘ja’?

RUTTE
Nee, dan hoort u geen volmondig ‘ja’. Hij… voorzien is zijn reis, tweede helft volgende week naar Statia, Saba, vooral voor Saba Day, en dan doet hij ook Sint Maarten aan. En we zullen op dat moment natuurlijk met hem bekijken, in het licht van de actuele politieke ontwikkelingen, of dat bezoek, maar ook hoe dat bezoek moet worden vormgegeven, mocht het zo zijn dat de premier er nog steeds zit.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Kunt u nog even uitleggen: hoe uitzonderlijk is deze maatregel en waarom was het nodig?

RUTTE
Het is heel uitzonderlijk. Er is een minister-president van een eiland die heeft een motie van wantrouwen gekregen van de Staten en blijft zitten. Dus we hebben de gouverneur gevraagd om al het mogelijke te doen en daar ook een aanwijzing voor gegeven om te bevorderen dat hij vertrekt. En waarom is dat urgent? Even los van het staatkundige probleem dat daar een premier zit zonder steun van de volksvertegenwoordiging. Omdat er een orkaan van de heftigste categorie over het eiland is geraast, het eiland in puin ligt, en wij graag beschikbaar stellen, geld. Het gaat om behoorlijke sommen, onder strikte voorwaarden. Daar lijkt Sint Maarten aan te willen voldoen, maar dat kan niet als deze man blijft zitten.

BREEDVELD
Ja, en daarom, want dat is het uitzonderlijke, grijpt de Rijksministerraad, dat is de Koninkrijksministerraad zeg ik dan maar even, grijpt in, in een onafhankelijk land, want dat is het. 

RUTTE
Zo is het, ja. 

BREEDVELD
En dat is dus nodig in het belang van de bevolking, zegt u?

RUTTE
Ja, en de Rijksministerraad…Het is een Koninkrijk, het is niet… het is een onafhankelijk land, maar we werken samen in een Koninkrijk en daarin is wel degelijk voorzien dat de Rijksministerraad in bepaalde gevallen vanuit het vraagstuk van behoorlijk bestuur en bevordering van de democratie maatregelen kan nemen zoals deze. Maar het is wel een hele zware.

BREEDVELD
Het is toch een zeker spanningsveld, omdat zeg maar ingrijpen zeker vanuit Nederland daar vaak heel gevoelig wordt gevonden, daar ook tot verzet leidt. In dit geval gaan de belangen misschien gelijk op, maar voelt u dat spanningsveld ook? 

RUTTE
Nee. Nee hoor, hij moet gewoon weg. De Staten hebben gezegd: we hebben geen vertrouwen meer in je, hij blijft zitten. En op deze manier kunnen we niet overgaan tot steun, tot noodhulp, sorry, noodhulp doen we, excuus, maar tot de wederopbouw, steun bij de wederopbouw. En het is echt urgent dat we daar mee beginnen. De economie ligt in puin, het eiland ligt in puin. Mijn vermoeden is: ik ben geen Maurice de Hond, maar ik denk dat als je een peiling houdt, dat 90% het van het eiland het met mij eens is dat hij weg moet.

BREEDVELD
En helpt het dan dat de Rijksministerraad zegt: beste gouverneur, zorg dat hij gaat, want wat kan hij doen, die gouverneur?

RUTTE
De gouverneur is de vertegenwoordiger, de hoogste vertegenwoordiger op het eiland van het Koninkrijk. En hij kan natuurlijk moreel en politiek maximale druk uitoefenen en daar krijgt hij de volledige steun van de Rijksministerraad.

Begrotingsbehandeling Defensie

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Een ander onderwerp, meneer Rutte: wie is er de baas bij Defensie?

RUTTE
Bij Defensie? Daar is de minister uiteraard de hoogste politieke vertegenwoordiger en de Krijgsmacht wordt geleid door de Commandant der Strijdkrachten onder politieke aansturing.

DE WINTHER 
Als het gaat om uiteenzetten wat er bijvoorbeeld wordt aangeschaft, of wie zich het beste uitdrukt in de media, wie moeten we dan eigenlijk geloven? De commandant of de minister?

RUTTE
Ja, u stelt die vraag natuurlijk in de context van uitlatingen die de Commandant der Strijdkrachten heeft gedaan en de reactie daarop in de begrotingsbehandeling van de minister. Daar heeft de minister gisteren in de begrotingsbehandeling het een en ander over gezegd. Ook nog zojuist bij het vertrek uit de Ministerraad en ik verwijs daar naar. Ik ga er niet verder over…

DE WINTHER 
Ze verwees vooral naar het debat in haar reactie net. Dus ik vraag het ook maar even aan u.

RUTTE
Met haar verwijs ik dan ook naar het debat, daar was ze volgens mij duidelijk. En daar laat ik het bij. Ik ga daar niet nu verder iets aan toevoegen. Volgens mij was ze daar helder.

DE WINTHER
U zegt het is allemaal helder, maar er zitten twee nieuwe mensen: een nieuwe Commandant en een nieuwe minister. Het lukt ze om in de eerste maand dat ze alle twee zijn aangetreden, elkaar al de maat te nemen of eentje zei: ze heeft het niet zo bedoeld en ik heb haar even opgebeld. Het belooft toch weinig goeds voor een samenwerking die op dit belangrijke departement nog maar net moet beginnen?
 
RUTTE
Nou, Rob Bauer is een voortreffelijke Commandant der Strijdkrachten. Daar heb ik groot vertrouwen in. En we hebben daar twee uitstekende bewindslieden zitten en geen enkele reden daar zorgen over te hebben.

DE WINTHER
Maar u heeft niet kennis genomen van het elkaar tegenspreken dan, van afgelopen week?

RUTTE
Jawel, alleen u vraagt mij daar nog weer commentaar op te geven en ik verwijs u naar de minister van Defensie. Ik ga daar niet ook nog eens zelf weer een column over schrijven.

DE WINTHER
Dank u wel.

Coalitiebesprekingen Duitsland

VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)
Even naar Duitsland. Duitse media melden dat de formatie daar is mislukt, omdat ze het niet eens over konden worden over de toekomst van Europa en de FDP zou de passage uit uw regeerakkoord hebben willen kopiëren en daar heeft Merkel een veto over uitgesproken. Is er de afgelopen weken wel eens vanuit Duitsland contact met u geweest om uit te leggen wat u precies bedoelde met die passage in het regeerakkoord?

RUTTE
Nee, dat niet. We zijn natuurlijk buitengewoon vereerd dat het Nederlandse regeerakkoord zo richtinggevend is voor de Duitse gesprekken. Maar ik heb die berichten ook gezien en ik weet niet wat daar van waar is, dat weet ik echt niet precies.

VAN SOEST
Nou ja, u zei dat het richtinggevend is. Baart het u geen zorgen dat …

RUTTE
Nou, volgens de Duitse media en dat maakt ons trots. Maar of het waar is en of het klopt, ik zag het in de Süddeutsche Zeitung gister en vandaag had de Frankfurter er een stukje over en Der Spiegel. Maar u ziet, ik volg het nauwgezet. Die regeerakkoorden van ons worden altijd vertaald in de relevante talen dus die liggen daar blijkbaar op tafel, nou dat is toch mooi?

VAN SOEST
Maar baart het u geen zorgen dat mevrouw Merkel, toch min of meer de baas in Europa, blijkbaar vindt, dat Nederland veel te streng is als het gaat om de toekomst van Europa?

RUTTE
Nou, dat is een te kort door de bocht conclusie. Zelfs op basis van die artikelen, waarvan ik niet weet of ze waar zijn. Dus daar kan ik niets over zeggen.

Zwarte Piet

GEERAEDTS (RTL NIEUWS)
Gaat het Ministerie van Algemene Zaken nog een sinterklaasfeest organiseren?

RUTTE
Dat weet ik eigenlijk niet. Volgens mij is onze… het hoofd van de beveiliging is altijd Zwarte Piet geloof ik en iemand anders Sinterklaas. Maar ik heb geen kinderen, ik ben er zelf nooit bij.

GEERAEDTS
Cor is Zwarte Piet?

RUTTE
Ja, volgens mij wel toch?

VAN NUNEN (RVD)
Het is gein voor de kinderen.

RUTTE
Nee, sorry, er is een Zwarte Piet. Uiteraard, er is een Zwarte Piet en Sinterklaas en alles. Maar je wilt altijd natuurlijk extra steun, nee uiteraard, die bestaan echt. Daarnaast is er natuurlijk personeel van AZ dat extra wordt ingezet om te helpen. 

GEERAEDTS
En is er maar één Zwarte Piet of zijn er ook andere met een andere kleur?

RUTTE
Ik heb echt geen idee, ik ben er nooit bij geweest. Maar het is altijd een groot plezier, ik heb geen idee.

VAN NUNEN (RVD)
Uit mijn hoofd drie, maar…

GEERAEDTS
En die zijn allemaal zwart?

VAN NUNEN (RVD)
Ja.

GEERAEDTS
Is het dan mogelijk, puur hypothetisch, dat ik daar dan mag komen demonstreren tegen het feit dat het alleen maar Zwarte Pieten zijn of mag dat ook daar niet?

RUTTE
Nou, u mag overal demonstreren, zolang u zich aan de wet houdt en de burgemeester geen aanleiding ziet om die demonstratie te verbieden vanuit de openbare orde. Ik zou alleen wel u vragen om dat niet te doen, maar niet vanuit de wet, maar vanuit het algemene fatsoen. Dat is dat ik vind dat als kinderen gewoon willen genieten van het sinterklaasfeest, confronteer ze dan niet met demonstraties. Doe dat op een ander moment. 

GEERAEDTS
U heeft aangegeven dat je 364 dagen per jaar kunt demonstreren, maar op één dag liever niet.

RUTTE
Dat zou mijn opvatting zijn, dat is een opvatting. Toen werd er gezegd: dan ga je dus in tegen de vrijheid van meningsuiting. Dat doe ik helemaal niet. Ik zeg alleen tegen mensen: je hebt de vrijheid van meningsuiting, je hebt het demonstratierecht. De begrenzing daaraan staat ook in de wet, dat is aan het lokaal gezag, aan de burgemeester. Wat ik alleen zeg is: innerlijke beschaving, de remmen in jezelf kun je ook aanspreken om te kijken of je dat nou precies moet doen als kinderen een nacht niet geslapen hebben omdat ze volgende dag Sinterklaas en Zwarte Piet zien, om ze dan te confronteren met een demonstratie. Ik vind dat niet zo chique. Ik zou dat niet doen, als mensen ervoor kiezen dat wel te doen, dan mag dat zolang de burgemeester vanuit de openbare orde daar geen bezwaar tegen heeft.

GEERAEDTS
Bent u in de afgelopen jaren nou een beetje opgeschoven van Zwarte Piet is per definitie zwart, bent u misschien een beetje opgeschoven naar de kant van de anti-Zwarte Pietendemonstratie?

RUTTE
Ik heb altijd gezegd dat Zwarte Piet zwart is, dat is een statement of fact want anders heet hij geen Zwarte Piet. Maar hoe Zwarte Piet vervolgens zich ontwikkeld in de samenleving, is de zaak van de samenleving. (praten door elkaar, red.) Nee, dat heb ik altijd gezegd. Ik heb ook vaak gewezen op Voskuil, het Meertens instituut. Volkstradities veranderen over tijd, ook Sinterklaas is over tijd veranderd, dat kan een samenleving doen. Ik vind dat de politiek buitengewoon terughoudend moet zijn om daar opvattingen over te hebben. En gezegend het land waar dat de hoofddiscussie is. 

GEERAEDTS
Bent u blij met deze hele discussie die nu weer gevoerd is en weer de scherpe kantjes heeft?

RUTTE
Nee.

GEERAEDTS
Vandaag zijn Zwarte Pieten een school binnen…

RUTTE
Ja, dan denk je helemaal: doe even normaal zeg, als je dat hoort. Gewoon een school binnenvallen… Maar goed, niet goed, bizar. Nee, ik ben daar niet blij mee. Maar gegeven het feit dat die discussie er weer is, zou mijn oproep zijn aan Nederland: doe dat even voor half november en na 5 december je opvattingen daarover debiteren en laat kinderen nou even van het kinderfeest genieten. Het is een prachtige traditie, Sinterklaas, past gewoon bij Nederland, is mooi. Dat er vervolgens discussie over is, ook allemaal prima, maar confronteer kinderen daar niet mee.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Zelfde onderwerp, bent u ook geschrokken van de eigenrichting op de snelweg?

RUTTE
Nou, daar ga ik niets over zeggen omdat het Openbaar Ministerie dat aan het onderzoeken is, dus daar zeg ik niets over.