Bericht Commissie Kuijken: Conclusie evaluatie Politiewet 2012: doorontwikkelen en verbeteren
De Politiewet 2012 moet op enkele onderdelen aangepast worden om een betere balans te krijgen tussen politiek, gezag en politieorganisatie. Het gaat om verbetering van het onderscheid in rollen van de minister van Justitie en Veiligheid als eigenaar, opdrachtgever en –nemer en toezichthouder van de nationale politie. De korpschef moet daarbij meer ruimte krijgen om de organisatie effectiever aan te sturen. Ook moet er aandacht zijn voor een meer decentrale invulling van het werk, met meer lokale regelruimte. Het is daarnaast belangrijk dat de politie betere kennis krijgt over de effecten van haar inzet. Een monitoring en evaluatie-eenheid op het hoogste niveau moet daar inzicht in gaan brengen. Dat zijn de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de Commissie Evaluatie Politiewet 2012 die vandaag haar eindrapport aanbood aan minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Wim Kuijken, voorzitter Commissie Evaluatie Politiewet 2012: “Er is de afgelopen jaren veel veranderd bij de politie. Dat bracht de nodige onrust. Niet alles ging goed. Wij stellen vast dat de vorming van de nationale politie fors is onderschat. Er was al snel een herijking nodig. Er werd tegelijkertijd veel gevraagd van de politie. Het is bewonderenswaardig dat het werk tijdens ‘de verbouwing’ loyaal is doorgegaan. De vorming van de nationale politie kent onmiskenbaar voordelen. Er kan bijvoorbeeld sneller worden opgeschaald, bijstand worden verleend en er wordt beter samengewerkt. We zien dat de publieke waardering voor de politie in de afgelopen periode niet is gedaald. Maar er zijn aanpassingen nodig om te zorgen dat de nationale politie de slagvaardige en doelmatige organisatie wordt die de wet beoogt. Eigenlijk niemand wil meer terug naar de situatie van voor de wet. Het is zaak dat minister, burgemeesters, OM en politiekorps, na de moeizame start en met de punten van verbetering die zichtbaar worden, het stelsel verder doorontwikkelen en verbeteren om zo sámen te werken aan een duurzaam politiebestel. Daarbij zouden ook de vakbonden nauw betrokken moeten worden. Wij doen daarvoor een aantal concrete aanbevelingen, die als agenda voor de komende jaren kan dienen. Alle betrokken partijen kunnen daarmee aan de slag”.
Conclusies
Naast de evidente voordelen concludeert de commissie dat het nieuwe stelsel niet heeft geleid tot een vermindering van de bestuurlijke drukte. De indeling van eenheden, districten en de grootte van de basisteams moet nog eens goed tegen het licht worden gehouden. De positie van burgemeesters van kleinere gemeenten en gemeenteraden is niet beter geworden in het nieuwe stelsel. De bedrijfsvoering van de nationale politie is nog niet op orde. Het totale budget van de politie is gestegen met 6 procent. Het niet-operationele personeel is met 19% teruggebracht. De commissie kan niet zeggen of de bezuiniging van 230 miljoen euro gehaald is.
Aanbevelingen
De Commissie Evaluatie Politiewet 2012 heeft de volgende aanbevelingen geformuleerd:
Aan de minister:
- Ontvlecht de rollen van eigenaar, opdrachtgever/-nemer en toezichthouder van de minister;
- Geef de korpschef meer ruimte om beleids- en beheersmatig sturing te geven aan de politieorganisatie; specificeer de ministeriele aanwijzingsbevoegdheid.
- Handhaaf het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie (LOVP) maar benoem een onafhankelijk voorzitter en zorg voor een eigenstandige positie voor de korpschef;
- Stippel in overleg met korpschef en bonden een routekaart uit voor de overdracht aan de korpschef van de bevoegdheid tot het voeren van cao-overleg;
- Ontwerp een effectiever en efficiënter toezichtsregime met een robuust auditcomité;
- Voorkom dat er sluipenderwijs een nieuwe lokale politielaag ontstaat. De politie heeft een regierol te nemen in het organiseren van veiligheidszorg tussen politie, lokale toezichthouders, handhavers/bijzondere opsporingsambtenaren en particuliere beveiligers.
Aan de korpsleiding:
- Licht de (territoriale) structuren van het politiekorps door met oog op eventuele aanpassingen;
- Schep ruimte voor flexibiliteit en maatwerk binnen de nationale kaders;
- Richt in en positioneer een monitoring en evaluatie-eenheid op het hoogste niveau.
Aan alle bij het politiebestel betrokken partijen:
- Maak van de nationale politie in de komende jaren ook echt een “nationale” institutie;
- Articuleer en accepteer gedeelde basisprincipes voor sturing en ontwikkeling en breng daarbij centraal - decentraal in evenwicht. Er moeten beleids- en beheerskaders komen die voldoende ruimte geven voor lokaal en regionaal maatwerk;
- Voer over vijf jaar weer een systeemevaluatie uit. Deze evaluatie vond plaats terwijl de wet nog volop in ontwikkeling was. De commissie kan daarom geen definitieve conclusies trekken maar zegt iets over de voortgang van de invoering van de wet. De aanbevelingen van de commissie zijn daarmee een richtsnoer voor verdere ontwikkeling van het nieuwe politiebestel. Een strategische evaluatie over vijf jaar kan vervolgens meer definitieve conclusies trekken over de doeltreffendheid en de effecten van de wet in de praktijk.
De Commissie Evaluatie Politiewet 2012 heeft op grond van art. 74.1 van de Politiewet 2012 binnen vijf jaar na inwerkingtreding de wet geëvalueerd en in dat kader de afgelopen vier jaar vele gesprekken gevoerd en meerdere werkbezoeken afgelegd aan alle eenheden van de politie. In opdracht van de commissie hebben onderzoekers van universiteiten en onderzoeksbureaus wetenschappelijk onderzoek verricht naar diverse aspecten van de Politiewet 2012. Voor de uitvoering van de evaluatie is tevens een breed samengestelde klankbordgroep ingericht, die actief betrokken is geweest bij de evaluatie.
De Commissie Evaluatie Politiewet bestaat uit: Drs. W.J. Kuijken (voorzitter), Mr. P.J. Gortzak, Prof. dr. P ’t Hart, Prof. dr. F.L. Leeuw, Mr. W. Sorgdrager, Prof. dr. S. van Thiel en Generaal b.d. P.J.M van Uhm.
Mededeling aan redacties (niet voor publicatie)
Het rapport is na publicatie hier te vinden: www.wodc.nl
Meer informatie: Margriet Bokhorst, 06 46767704
Bij gebruik van de foto's gaarne de naam van de fotograaf Wiebe Kiestra te vermelden.