Spreektekst minister Schultz bij Third UN Special Thematic Session on Water and Disasters

Toespraak | 20-07-2017

Dames en heren,
Toen Franklin D. Roosevelt in 1936 voor de tweede keer president van Amerika werd, was de Dust Bowl op haar hoogtepunt. Miljoenen mensen waren in Amerika op de vlucht vanwege de droogte en het uitgeputte land. Een derde van de bevolking was ondervoed en slecht behuisd.

Roosevelt sprak toen tijdens zijn inaugurele rede – en ik citeer: “The test of our progress is not whether we add more to the abundance of those who have much. It is whether we provide enough for those who have too little.”
Hij maakte goed waterbeheer, landmanagement en grondbescherming tot nationale prioriteiten. En stap voor stap werd meer welvaart, veiligheid en een toekomstperspectief opgebouwd.
Miljoenen mensen hadden weer een reden om te blijven in plaats van te vluchten.

Eigenlijk staan wij voor een vergelijkbare opgave. Wereldwijd worden mensen direct in hun bestaan bedreigd door een tekort aan water, een overvloed aan water of onvoldoende water van goede kwaliteit. 
Een nieuw rapport van de World Health Organization en UNICEF wijst uit dat 2,1 miljard mensen geen toegang hebben tot veilig drinkwater. Wereldwijd is dat drie op de tien mensen!

Dit raakt ook het vraagstuk van migratie.
We zien dat miljoenen mensen op de vlucht zijn en op zoek naar een veilig bestaan. Vaak vanwege oorlog en geweld. Maar ook vanwege een jarenlange mislukte oogst door droogte, een grond die steeds zilter wordt, of een stijgende zeespiegel.
Veelzeggend is het verhaal van Colitha Kasuana uit Papua New Guinea. Samen met haar man en vier kinderen had ze een bananenplantage. Deze werd langzaam maar zeker overgenomen door de zee. Ze werd uiteindelijk gedwongen om hun land te verlaten.

Dergelijke verhalen zullen wij steeds vaker horen. Zelf heb ik in Bangladesh veel mensen gesproken die hun woning en grond moesten achterlaten.
Ik verwacht dat klimaatverandering een van de belangrijkste oorzaken gaat worden van migratie. De VN schat dat er in 2050 zo’n 200 miljoen mensen hun huis hebben moeten verlaten vanwege klimaatverandering.

En eigenlijk zien we het nu al. We zien grote stromen vluchtelingen vanuit het Midden-Oosten, West-Azië en Afrika. 

Tegelijkertijd bedreigt een stijgende zeespiegel de levens van veel inwoners van small island states like Fiji or Kiribati. 
Natuurlijk, het gebrek aan water alleen is bijna nooit de enige oorzaak van migratie. Politieke instabiliteit door burgeroorlog en terrorisme speelt een grote rol. 
Maar zeker is dat de beschikking over voldoende schoon water een van de drivers is van migratie. Het wordt terecht gezien als een ‘threat multiplier’: het vergroot vraagstukken en verscherpt conflicten.
Daarom breng ik dit migratiethema vandaag nadrukkelijk onder de aandacht van deze Thematic Session. Goed waterbeheer en slimme klimaatadaptatie kunnen migratie tegengaan

Dames en heren,
We hebben vooruitgang geboekt de afgelopen jaren.
- Water speelt een centrale rol bij vrijwel alle Sustainable Development Goals. 
- Parijs betekende de definitieve doorbraak van het belang van klimaatbestendigheid en goed waterbeheer. Voor het eerst is adaptatie in de mondiale klimaatonderhandelingen stevig erkend en vastgelegd.
Dat zet watermanagement hoger op de internationale agenda. Want klimaatadaptatie is voor 90% goed waterbeheer.

Tegelijkertijd is een volgende stap nodig. We moeten nu de slag maken van doelen en ambities naar uitvoering en praktijk. Implementatie is ons nieuwe motto. 

Welke stappen zullen we moeten zetten? 
Allereerst: meer samenhang brengen in de aanpak van de watergerelateerde SDG-doelen. Met meer dan 35 organisaties die zich met water bezig houden is de VN onwerkbaar versnipperd.
De afgelopen maanden hebben  de VN-lidstaten hierover twee sessies georganiseerd om dit probleem op te lossen.
Nederland is groot voorstander van de oprichting van een Intergovernmental UN water platform. Ik hoop dat we op korte termijn hierover een overeenkomst kunnen sluiten.
Dit platform moet een hub worden voor data, rapporten, best practices en de voorbereiding van het High Level Political Forum.

Ten tweede zullen we ervoor moeten zorgen dat watermanagement en klimaatadaptatie hoog op de internationale agenda blijven staan. De COP 23 dit najaar in Bonn is hiervoor een goede gelegenheid.
Nederland gaat hierbij samen met een aantal partnerlanden een speciale Water Action Day organiseren.

Maar aandacht alleen is niet voldoende.

Een van de belangrijkste voorwaarden voor een lange termijnaanpak is een stevige financiering.
Terugkerend issue is dat het gat te groot is tussen enerzijds de beschikbare publieke middelen en anderzijds de projecten en programma’s.
Hoe krijgen we de ‘bankability’ van deze projecten vergroot?
Hoe zorgen we ervoor dat ook de private sector investeert en helpt dit gat te dichten?

Daarmee kom ik op mijn derde en laatste punt. Wereldwijd zal de behoefte aan kennis over waterbeheer en adaptatie groeien. 
Mijn land is als laaggelegen deltaland een ervaringsdeskundige. Wij zetten onze kennis graag in over de hele wereld in concrete projecten, maar ook bij HELP, het High Level Panel on Water en de Deltacoalitie.
Afgelopen jaar startte ik deze coalitie van twaalf delta landen in Rotterdam.
Ik dank Bangladesh dat ze volgende week gastheer is van de tweede Delta Coalition ministerial conference.

Samen met Japan en de UNEP is Nederland nu het Global Centre of Excellence on Climate Adaptation aan het inrichten. Dit Centre wordt tijdens de COP 23 gelanceerd.
De ondersteuning die dit mondiale kenniscentrum gaat bieden is zo praktisch mogelijk. Want dat is nu de slag die we moeten slaan. In die fase zijn we nu.

Tot slot,
De aandacht voor watermanagement is er. Internationaal staat het onderwerp hoger op de agenda.
Het migratievraagstuk zorgt voor een extra urgentiegevoel.
Nu gaat het om de praktijk en concrete acties.
Acties die miljoenen mensen een veilige toekomst geven.
Acties die miljoenen mensen een reden geven om te blijven in plaats van te vluchten. Net zoals in de tijd van Roosevelt en de dust bowl.
Dank u wel.