Speech bij uitreiking Jos Brink Prijs
Speech van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Jet Bussemaker, bij de uitreiking van de Jos Brink Prijs, Rotterdam, 21 mei 2017
Zoals Jos Brink het altijd zo mooi zei: lieve mensen,
Wat fijn dat ik nog één keer de Jos Brinkprijs mag uitreiken.
Ik zal velen van jullie natuurlijk nog tegenkomen in de toekomst, maar het is de laatste keer dat ik hier als minister sta.
Dat maakt me toch een beetje weemoedig.
Want wat was het een eer om, zoals ik het een tijdje terug ook bij het COC heb gezegd, ‘jullie roze minister’ te mogen zijn.
En om vier jaar lang hand in hand met jullie op te trekken, op weg naar meer vrijheid, meer acceptatie en meer liefde.
Hand in hand.
De afgelopen maand hebben we veel mensen hand in hand zien lopen.
De foto’s hiervan werden breed gedeeld en een hoop duimpjes gingen omhoog.
Politici, BN’ers, vrienden van de sportclub, collega’s in pakken.
Elkaar stevig vasthoudend als klein gebaar van solidariteit met lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender- en intersekse personen.
Mensen schudden elkaar de hand, of houden elkaars hand vast om respect te tonen, een verbintenis te laten zien, om elkaar te ondersteunen.
Een ijzersterk statement van menselijkheid en warmte, die zo ontzettend past bij de LHBTI-gemeenschap.
Ik ken weinig groepen die zo divers zijn, maar waar zoveel verbondenheid is.
Dat raakt me telkens weer, want ik zie ook dat de ervaringen en uitdagingen van lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgender- en intersekse personen ontzettend verschillend zijn.
En toch zie ik een gemeenschap met een sterke drive om hand in hand, gearmd in solidariteit te strijden voor gelijkheid.
Dat doen we deze week extra, als we wereldwijd samen de Internationale Dag tegen Homofobie, Bifobie en Transfobie vieren.
Van flash mobs in Buenos Aires tot billboardcampagnes in Bosnië-Herzegovina.
Van regenboogvlaggen op overheidsgebouwen in Australie tot een oecumenische kerkdienst in Peru.
Of je dit jaar nu viert of protesteert, stilstaat of hand in hand loopt, we doen dat allemaal onder het thema ‘familie’.
Iedereen heeft familie, of het nu je biologische familie of je zelfgekozen familie is.
De LHBTI gemeenschap is een bont en warm familieportret.
Eén die zich constant inzet om steeds inclusiever te zijn.
Daar kunnen veel, heel veel groepen en gemeenschappen nog een voorbeeld aan nemen.
In die familie hebben we nu nadrukkelijk ook de I van intersekse omarmd.
En ik zie ook hoe LHBTI-vluchtelingen met alle warmte en liefde worden gesteund en opgevangen.
Laten wij aan die inclusiviteit een voorbeeld nemen, als hele Nederlandse samenleving: LHBTI-jongeren, ouderen, migranten, vluchtelingen, moslims, christenen, vrouw, man, trans, intersekse, genderqueer en combinaties van dit alles.
Hand in hand.
Allemaal.
Zo staan ook alle genomineerden voor de Jos Brinkprijs hand in hand.
Hoe je je identiteit ook beleefd.
Wat werkt voor de een, werkt niet voor de ander.
De een is Out and Proud, terwijl voor de ander de link tussen zichtbaarheid en vrijheid problematisch is.
Wat de een als emancipatie ziet, ervaart de ander als benauwend, beperkend en beknellend.
En binnen de grenzen van respect en universele mensenrechten is dat prima.
Je bent goed zoals je bent – wat anderen er ook van zeggen.
Ik heb er altijd heel bewust voor gekozen om emancipatie niet te behandelen als een recept, dat je voorschrijft.
Of als een blauwdruk, die je als overheid – of als dominante cultuur – kunt opleggen van bovenaf.
Emancipatie is geen stok mee te slaan.
Het is altijd een proces van binnenuit: van individuen of minderheden die zich losmaken van de meerderheid en van dwingende normen of kaders.
Dát is de kern van onze samenleving.
Omdat we ons realiseren dat waarden het resultaat zijn van dynamische processen, waar soms decennia lang maatschappelijke en politieke strijd voor is geleverd.
En daar past geen eenzijdige dwang bij om ‘onze waarden’ over te nemen, zonder duidelijk te maken wat die waarden zijn.
Daar zal ik mijn hele leven voor blijven staan, ook als ik straks geen minister meer ben.
Net zoals ik zal blijven staan voor de vrijheid van LHBTI’s om – waar dan ook ter wereld – in alle vrijheid hun eigen leven in te richten.
Ongeacht wat hun keuzes zijn.
Om hand in hand samen te werken hoef je het niet in alles met elkaar eens te zijn.
Maar ik weet zeker dat hand in hand oplopen wel iets groots oplevert: empathie.
Door naar elkaar te luisteren en elkaar proberen te begrijpen komen we echt vooruit.
Empathie geeft ruimte voor verschil – voor een breder begrip, dat verder gaat dan seksuele- en genderdiversiteit.
Voor brede diversiteit in de samenleving, en dus ook op tv, in het café, bij de politie en ja, ook in de politiek.
De afgelopen jaren heb ik hand in hand met jullie mogen optrekken. Die nauwe samenwerking tussen overheid en activisten is uniek in de wereld.
En daar ben ik ongelofelijk trots op.
Samen hebben we gezorgd voor meer sociale acceptatie van LHBTI’s.
Opvattingen over homoseksualiteit worden positiever, onder alle bevolkingsgroepen.
De wettelijke bescherming en juridische gelijke behandeling op grond van seksuele oriëntatie, gender identiteit en geslachtskenmerken hebben we verbeterd.
De wet Lesbisch Ouderschap is er nu.
Genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken zijn nu opgenomen in de Algemene Wet Gelijke Behandeling.
Door de Transgenderwet zijn bepaalde eisen vervallen om je geslachtsregistratie aan te passen, al zien we helaas dat transgender personen een kwetsbaar blijven.
De Enkele-feitconstructie in het onderwijs is afgeschaft.
Er komen geen nieuwe gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand meer bij.
Het zijn stuk voor stuk overwinningen voor de vrijheid.
Voor die van jullie, voor die van mij, voor die van ons allemaal.
Voor het recht om onszelf te zijn.
Om lief te hebben wie je wilt en zoals je dat wilt.
Lieve mensen,
Jullie hebben mij ook scherp gehouden.
Eerlijk is eerlijk, soms moest ik een extra stap zetten of zelfs een sprintje trekken om jullie bij te benen en jullie hand vast te houden.
Maar dat hoort erbij.
Wat telt is dat we elkaars hand niet hebben losgelaten.
In deze stad weten ze als geen ander dat ‘Hand in Hand, Kameraden’ niet alleen verbondenheid, maar ook nog eens succes kan brengen.
Als Amsterdammer blijft het moeilijk om erover te beginnen – en ik zie Ellie Lust en café Lellebel wat bezorgd kijken nu – dus ik houd er snel over op.
Maar ik weet zeker dat we woensdag ook in Amsterdam een voetbalfeest vol verbondenheid en succes zullen zien.
Onze tijd komt dus nog wel.
Lieve mensen, blijf elkaar vasthouden!
Als we de vrijheid vieren, maar juist ook als het tegenzit.
Bij discriminatie, bij geweld, bij hokjesdenken.
Wanneer mensen verdeeldheid proberen te zaaien.
Juist dan moeten onze vingers stevig in elkaar grijpen.
Geïnspireerd door de liefde, als een grote familie.
Omdat we weten – wat anderen ook zeggen:
Je bent goed zoals je bent.
Dank u wel.