Toespraak minister Schultz van Haegen bij RAI Mobiliteitsdiner

Toespraak | 30-03-2017

[Alleen het gesproken woord geldt]

Dames en heren, beste wielervrienden, beste Steven,

Dank voor de mooie woorden. Op de weg hierheen realiseerde ik me dat het de 5^e keer is dat ik hier ben.

Het Mobiliteitsdiner is voor mij ieder jaar een moment om eens heel even stil te staan. Heel even in de drukte van alledag een stapje achteruit te doen. Terug te blikken op het voorbije jaar. En te kijken of het optelt voor het grotere plaatje.

• Liggen we op koers?
• Zien de komende jaren er nog steeds zo uit als we vorig jaar dachten?

Nu ik hier voor de laatste keer als minister sta, is de verleiding groot terug te kijken op de afgelopen 7 jaar. Maar ik doe het niet. De verkiezingen zijn voorbij en u weet wel dat het kabinet bijna 720 km nieuw asfalt heeft aangelegd.

Ik wil het met u, ook gezien het thema van vanavond, hebben over de toekomst. 2030. Het is zo’n jaartal, waarbij je als kind dacht dat het zo zou gaan als bij the Jetsons: de tekenfilm waarbij iedereen zijn eigen vliegtuigje had. Een drone, zouden we nu zeggen. En zo onvoorstelbaar is het ook niet. In de Emiraten vliegen de 1e al rond.

2030 klinkt als verre toekomst, maar het is over 13 jaar. Ik zou bijna willen zeggen: korte termijn, nog maar 3 kabinetten van ons verwijderd – als ze blijven zitten…

Hoe ziet Nederland en hoe ziet onze mobiliteit er dan uit? U weet misschien dat het ministerie elke 4 jaar voor een nieuw kabinet een doorkijkje maakt. We kijken naar 2030 en 2040 en het zal u niet verbazen: dat ziet er niet heel rooskleurig uit. Althans, als we niets doen. De files nemen toe, evenals de druk op het OV en op de fietspaden. Vooral in en tussen de grote steden loopt het vast. Ook aan de CO2-uitstoot moet wat gebeuren.

Om Nederland in beweging te houden hebben we een andere formule nodig. Een formule die slimmer is dan alleen meer asfalt en nieuwe infrastructuur. Een nieuwe formule die past bij het nieuwe tijdperk dat inmiddels is begonnen.

Want wie had 10 jaar geleden gedacht:

• dat inmiddels 1 op de 3 verkochte fietsen een e-bike is?
• dat stoplichten reageren op de warmte van fietsers die willen oversteken?
• dat auto’s zelf inparkeren?

Wie had 10 jaar geleden gedacht:

• dat een verkeersbord zelf zegt wanneer zijn lampje stuk is?
• dat we testen doen met vrachtwagens die in treintjes door Europa rijden?
• dat we testen doen met zelfrijdende auto’s in de binnenstad van Amsterdam en op de A-wegen?

We mogen er trots op zijn dat Nederland inmiddels gezien wordt als trendsetter in dit nieuwe tijdperk. Daar hebben we veel aan gedaan. Tijdens het Nederlands voorzitterschap van de EU hebben we de zelfrijdende auto prominent op de agenda gezet. Voor het eerst praten we op politiek niveau over zelfrijdend vervoer. Zodat er straks, als het technisch allemaal kan, geen wetten en regels in de weg staan.

Op het ministerie zijn we nog hard bezig om vóór het zomerreces de Experimenteerwet door de Tweede Kamer te krijgen. Zodat we op de openbare weg kunnen gaan testen met voertuigen zonder bestuurder erin. Een unicum in Europa waar we best trots op mogen zijn.

2030. Als ik in deze glazen zaal toch eens in een glazen bol kon kijken… Het lastige van voorspellen is dat je het altijd doet door de bril van de huidige tijd. Zoals Henry Ford zei: 'If I had asked people what they wanted, they would have said 'faster horses'.'

Ook nu kunnen we niet voorspellen wat er in 2030 allemaal mogelijk is.

• We zijn druk bezig met drones.
• We hebben hoge verwachtingen van Mobility as a Service: straks gaat het niet meer om het transportmiddel, maar alleen om de gebruiker. Zo efficiënt en comfortabel mogelijk van A naar B. Een app regelt het voor je.
• Ook de hyperloop verdient serieuze aandacht.

Ik heb een projectleider aangesteld om ook die mogelijkheden te onderzoeken. Want stel dat dat werkelijkheid wordt! Stel dat je met de hyperloop in 10 minuten van Twente in Den Haag bent. CO2-vrij bovendien. Hoe zou dat ons land veranderen? Hoe zou dat de regio’s buiten de Randstad veranderen? Hoe zou dat de wereld veranderen? Misschien kunnen we Tesla-baas Elon Musk uitdagen zijn competitie afwisselend in Silicon Valley en Nederland te laten plaatsvinden…

Het is duidelijk dat voor die gedachten andere procedures nodig zijn dan voor de verbreding van de A12. Ik laat onderzoeken hoe we de regels zo kunnen aanpassen dat ze innovaties stimuleren.

Je kunt denken aan één mobiliteitswet. Zodat we niet voor iedere nieuwe vorm van vervoer steeds nieuwe regelgeving moeten bedenken. Zodat we niet steeds nieuwe uitzonderingen moeten maken, ontheffingen moeten verlenen. Regelgeving waarbij de schotten tussen de vormen van vervoer wegvallen. En we nieuwe diensten kunnen faciliteren.

Ik weet dat Finland bezig is met een interessante 'transportcode'. Misschien kan dit model staan voor een next-step.

Ondertussen werken we hard aan die andere doelstelling voor 2030: onze infrastructuur volledig energieneutraal. De A6 bij Almere wordt de eerste energieneutrale snelweg. We zijn goed op weg.

Bij al die nieuwe ontwikkelingen zie ik 1 overkoepelende trend. Al die ontwikkelingen, en al die oplossingen bedenken we tegenwoordig samen met het bedrijfsleven. De helm van zojuist was al een mooi voorbeeld. Maar ook het programma Beter Benutten is nergens zonder de werkgeversaanpak en zonder de talrijke ICT-bedrijven die telkens weer iets nieuws bedenken.

Wat dat betreft heeft u de locatie voor dit diner goed gekozen. U weet wellicht dat de façade van de Portugese synagoge, hier achter mij, het ontwerp is van Daniël Marot. De man die aan het Binnenhof ook de Statenzaal en de Trêveszaal ontwierp. Als u goed blijft samenwerken, zoals onder meer in de Mobiliteitsalliantie gebeurt, geldt uw invloed tot in de Trêveszaal. Net als die van architect Marot.

Dames en heren,

dat brengt mij op een belangrijk moment van deze avond: de uitreiking van het Gouden RAI Wiel. Ik verklap het al een beetje: dit jaar gaat hij dus naar een marktpartij.

Ik houd u niet te lang in spanning. De winnaar van het Gouden RAI Wiel is dit jaar… WIM VAN DER LEEGTE VAN VDL! Geeft u hem een hartelijk applaus.

Meneer Van der Leegte, graag vertel ik u hoe de jury tot haar oordeel is gekomen.

U heeft het eigen familiebedrijf eigenhandig ontwikkeld tot een internationale speler van formaat. Met 88 werkmaatschappijen, verspreid over 19 landen, heeft u bijna 13.000 medewerkers in dienst. Nederland is u dank verschuldigd, Limburg is u dank verschuldigd. U hield NedCar in Born open, toen bijna niemand daar meer in geloofde. Het laatste nieuws is dat er in Born 800 banen bij komen, omdat BMW zijn X1 er gaat bouwen. Dat is fantastisch nieuws!

Ik heb begrepen dat u in 1966 een stage bij uw vader begon. Een stage die u zelfs in 2004 nog officieel heeft afgerond met een afstudeerscriptie! Vorig jaar bent u na 44 jaar gestopt als president-directeur.

Ik denk dat ik genoeg heb gezegd. Graag overhandig ik u hierbij het Gouden RAI Wiel 2017.

Dank u wel.