Formatief evalueren: vraag en aanbod samengebracht

Formatief evalueren is een cyclisch proces van feedup (naar welke leerdoelen en succescriteria werkt de leerling toe), feedback (waar staat de leerling ten opzichte van de leerdoelen en succescriteria?) en feedforward (hoe komt de leerling naar de gewenste situatie?) en heeft als doel docenten en leerlingen beter inzicht te geven in de leerprocessen van leerlingen. Voor het in beeld brengen van de voortgang van leerlingen kan onder andere gebruik worden gemaakt van methoden en toetsen, maar ook van allerlei andere activiteiten. In dit onderzoek is ingezoomd op zowel de vraagzijde (scholen) als het aanbod (van bijvoorbeeld uitgeverijen en toetsaanbieders) van instrumenten voor formatief evalueren. Overkoepelend is onderzocht of er een match is tussen vraag en aanbod.

Uit het onderzoek blijkt dat formatief evalueren een onderwerp is dat erg leeft onder docenten. Over het algemeen geven docenten aan dat zij over (ruim) voldoende kennis en vaardigheden beschikken om formatief evalueren te kunnen toepassen in hun onderwijs. Wel geven ze aan behoefte te hebben aan handreikingen om feedup, feedback en feedforward goed te kunnen implementeren in hun lessen. Behalve methoden spelen extern aangeboden instrumenten nog geen grote rol bij de manier waarop docenten invulling geven aan formatief evalueren. Docenten geven aan dat voor een succesvolle implementatie van formatief evalueren in het onderwijs, binnen de school een cultuuromslag en een gedeelde visie op formatief evalueren nodig is.

Aan de aanbodzijde zijn 63 aanbieders gevonden die instrumenten en interventies aanbieden voor formatief evalueren in het voortgezet onderwijs. Van deze instrumenten zijn er 17 op een groot aantal kenmerken verder onderzocht. Dit heeft geresulteerd in een gedetailleerd inzicht in de mogelijkheden van elk van deze instrumenten voor het gebruik bij formatief evalueren. Met het oog op de openbaarmaking van de diagnostische tussentijdse toets (DTT), is de DTT 1 van de instrumenten die is onderzocht in het diepteonderzoek. Hoe de DTT zich verhoudt tot andere instrumenten voor formatief evalueren is onderdeel van het onderzoek.

Dit onderzoek biedt enerzijds een overzicht van toetsen, leermiddelen en overige interventies gericht op formatief evalueren die er op dit moment zijn en in de nabije toekomst ontwikkeld gaan worden. Anderzijds is onderzocht waar docenten behoefte aan hebben bij formatief evalueren. Daarmee kan dit onderzoek ondersteunend zijn voor scholen die een keuze willen maken welke instrumenten of interventies zij mogelijk willen gaan benutten. Ook levert dit onderzoek informatie op voor marktpartijen over de verbinding tussen vraag en aanbod.