Spreektekst minister Schultz voor bijeenkomst Veessen-Wapenveld

Toespraak | 23-02-2017

Dames en heren,

U mag best weten dat ik hier met een bijzonder gevoel voor u sta.  Er zijn intensieve en roerige jaren verstreken.
De aanleiding voor vandaag is helder: we staan uitgebreid stil bij de oplevering van de Hoogwatergeul.
We markeren het behalen van de doelstelling van de waterveiligheid van dit project.

Daar is bijzonder hard aan gewerkt door veel mensen en het resultaat staat terecht centraal.
Maar er is meer.

Veessen-Wapenveld is ook het laatste grote project van het programma Ruimte voor de Rivier.

We sluiten een tijdperk af. Een tijdperk waarin we op een hele andere manier aan waterveiligheid zijn gaan werken.
Een tijdperk waarin we waterveiligheid meer dan ooit hebben verbonden aan ruimtelijke inrichting. We gingen dijken afgraven in plaats van verhogen... We gingen water ruimte geven in plaats van tegenhouden...

Het was een tijdperk waarin we veel hebben gevraagd aan mensen.

Misschien weet u nog hoe het begon? December 2006. Het debat in de Eerste Kamer dat uiteindelijk leidde tot groen licht voor het programma Ruimte voor de Rivier.

Ik was voor dit debat teruggekomen van zwangerschapsverlof.
U – een delegatie van deze regio - was speciaal overgekomen om het debat op de publieke tribune te volgen.

Het debat ging over de verschillende maatregelen die we gingen nemen, zoals hier in Veessen-Wapenveld.

Over alternatieven. Of alles goed afgewogen was.
Moesten we rekening houden met 16000 kubieke meter water bij Lobith of met 18000 kubieke meter? Dat was toen een heikel discussiepunt.
Het ging over een veilige toekomst van Nederland. Met levendige herinneringen aan de overstromingen van 1993 en 1995.
Het debat ging ook over u.

Over de bewoners die een groot offer moesten brengen om de veiligheid van anderen te vergroten. Ook hier moesten woningen verdwijnen en bedrijven plaatsmaken.

In heel Nederland gold dat voor zo’n 200 huishoudens en bedrijven. Nog veel meer mensen hebben jarenlang overlast gehad vanwege de werkzaamheden.

In alle gebieden waar we ingrijpende beslissingen moesten nemen, ben ik gaan praten met de bewoners.
Niet alleen om de plannen toe te lichten, maar vooral ook om te luisteren naar wat er leeft, naar de impact die de plannen hebben. Naar de ideeën, de mogelijkheden om alles zo zorgvuldig mogelijk uit te voeren.

Nooit zal ik die gesprekken aan de keukentafels vergeten. 
De boosheid, het verdriet en het wantrouwen...
De grote binding met de omgeving...
De enorme veerkracht…

We hebben fors moeten ingrijpen in de levens van mensen.
Honderden mensen brachten een offer om de veiligheid van vier miljoen mensen te vergroten.
Daarvoor heb ik – en met mij het hele kabinet – diep respect.
Uw veerkracht is de sterkste waterkering van Nederland.
Dat is mijn belangrijkste boodschap.

En terwijl ik dit zeg, stroomt de IJssel een eindje verderop heel kalm en rustig. Een beetje pesterig eigenlijk.
Want juist nu is het peil opmerkelijk laag voor de tijd van het jaar. Er grazen ganzen, voorzichtig komen de eerste weidevogels terug, vroege ooievaars, de dassen in hun nieuwe burcht.
Ogenschijnlijk is er geen vuiltje aan de lucht.

Maar u weet net als ik dat dit razendsnel kan omslaan.
Vaker en krachtiger dan we gewend zijn.
We zijn er nu beter op voorbereid. Goed om daar vandaag bij stil te staan.

Door alle maatregelen kunnen we hier een waterstandverlaging van maar liefst 71 centimeter realiseren.
Het effect is tot aan Zutphen te merken. Vele duizenden mensen hebben hier baat bij.

Er zijn hier bijzondere, innovatieve maatregelen genomen.
Zoals ik mevrouw Knip als eens mooi heb horen zeggen:
Het gebied Veessen-Wapenveld heeft met de inlaat haar eigen Oosterscheldedam. 

Bij extreem hoogwater – als het IJsselwater een hoogte heeft van 5,65 meter boven NAP – gaan de kleppen open en stroomt het water de geul in.

Iedere 2 seconden een zwembad vol.
Een hoogstandje waarvoor veel internationale interesse is.
 
Er is hier veel meer tot stand gebracht. Zonder volledig te zijn noem ik:

• Twee nieuwe dijken van samen 17 kilometer.
• Een uitlaat inclusief brug en gemaal om het water weer weg te laten lopen.
• Waterwegen zijn verbreed en uitgediept. Er zijn bruggen gebouwd, stuwen en fietspaden aangelegd.
• Een strook nieuwe natuur van zo’n 10 km, compleet met kanoroute en vogelkijkhut.

Het uitgangspunt was en is om alles zo goed mogelijk te laten inpassen in de omgeving. Of het nu ging om de vorm van de dijken, het behoud van bijzondere kolken of de inpassing van kerkjes.

Er is getracht om de overlast tot een minimum te beperken.

• Zoveel mogelijk materieel is aangevoerd over het water via een speciale laad- en loswal.
• De dijken zijn opgespoten via een pijpleiding die verbonden was met schepen in de IJssel.
• Er is gewerkt met een mobiele betoncentrale en en een eigen bouwweg om vrachtverkeer op de openbare weg te verminderen.

Ik wil het niet mooier maken dan het is. Er is overlast veroorzaakt. Maar ik dank alle bouwers voor hun inzet en geduld.

We zijn nog niet helemaal klaar. Het gebied wordt over ongeveer een half jaar aan de bewoners teruggegeven.

U bent daaraan toe. De rust moet weerkeren.
Het resultaat mag er zijn. Het doel van het project hier is kernachtig samengevat: 
‘de IJssel op een lager peil, het gebied op een hoger plan’.
Een mooie uitspraak die voor alle rivieren in Nederland geldt:
De rivieren op een lager peil, de gebieden op een hoger plan.

We sluiten het programma Ruimte voor de Rivier nagenoeg af.
Nederland is de afgelopen tien jaar veranderd.

We hebben ingegrepen in het landschap rond de rivieren. We zijn beter voorbereid op de toekomst.

Gelukkig ervaren de meeste mensen dit ook zo.
We hebben een onderzoek laten doen onder bewoners in het rivierengebied.

• 82% van de bewoners vindt dat ze beter beveiligd zijn dan 10 jaar geleden.
• 84% vindt dat het rivierengebied aantrekkelijker is geworden.
• En 88% van de Nederlanders vindt dat werken aan waterveiligheid nooit af is. 

Ik realiseer me dat cijfers niet alles zeggen.
Ongetwijfeld heeft u hier uw eigen gedachten bij en daar wil ik niets aan af doen.

Ik sluit af met waardering en dank.
Waardering voor de betrokkenheid en veerkracht van de bewoners.
Waardering voor het werk van de aannemers, de mensen van het waterschap, de provincie, de gemeenten, rijkswaterstaat  en alle andere betrokken organisaties.

Dankzij u is Nederland weer een stuk veiliger en mooier geworden. We kunnen er weer tegenaan. De toekomst tegemoet.

Ik wens u allen veel geluk en rust.