Persconferentie na ministerraad 10 februari 2017

Mediatekst | 10-02-2017

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedendag. Vanochtend hebben mijn collega’s Kamp, Dijsselbloem en Ploumen het kabinetsbesluit gepresenteerd over de oprichting van Invest-NL. Met Invest-NL komt er 1 loket voor het financieren van grote projecten, garanties, maar ook exportkredietverzekeringen. Daarvoor komt op termijn 2,5 mrd beschikbaar wat dan weer uiteindelijk leidt tot weer wat grotere bedragen die in bepaalde projecten geïnvesteerd kunnen worden. Verder hebben we deze week weer een aantal belangrijke stappen kunnen zetten in het parlement met wetgeving die ons helpt om terrorisme te bestrijden. De Eerste Kamer heeft met een serie voorstellen ingestemd, waaronder de mogelijkheid tot het intrekken van het Nederlanderschap bij jihadisten, ook als ze nog in het buitenland verblijven. In de Tweede Kamer heeft minister Plasterk samen met minister Hennis draagvlak verzameld voor de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Niet alleen in het binnenland, ook in het buitenland kan ik u zeggen loopt het werk op dit moment door. Vorige week bij de Europese top nog op Malta, maar ook afgelopen woensdag met de Poolse premier Szydlo heb ik gesproken over de samenwerking in Europa. En dat kwam gisteren ook weer terug bij het debat over de Staat van de Unie, dat gaat dus over de Europese Unie. Dat kwam wat mij betreft ook precies op het goede moment. Want er is wel wat aan de hand in wereld. De instabiliteit in de wereld doet ons beseffen dat het voor Nederland grote meerwaarde heeft om ingebed te zijn in bijvoorbeeld een sterk blok van Europese landen. Mijn belangrijkste doel in mijn werk is ervoor te zorgen dat Nederland stabiel en veilig blijft. Overigens, ik zeg er wel bij, dat die instabiliteit om ons heen ons niet moet verlammen, maar juist moet aansporen om concrete resultaten te boeken op de dingen die er toe doen. Dat betekent nieuwe markten verkennen voor groei en banen. De eigen interne markt in Europa benutten. En ervoor zorgen dat we schouder aan schouder in de strijd tegen terrorisme. Tenslotte, vandaag is het aantal gouden medailles van de Nederlandse schaatsers in Korea opgelopen tot vijf. Gisteren waren er al gouden medailles voor Sven Kramer en voor Ireen Wüst. Vandaag kwamen daar de gouden medailles bij voor Jan Smeekens en de dames en heren ploegachtervolging. Uiteraard heb ik namens het kabinet vanuit de Trêveszaal tot drie keer toe de vergadering maar matig kunnen leiden omdat ik druk bezig was mijn felicitaties over te brengen namens het hele kabinet. En ik kan u zeggen, we waren allemaal, en u ongetwijfeld ook, supertrots.

Groningen

BORGMAN (RADIO 1)
Meneer Rutte, u hebt uzelf deze week de woede van een boel Groningers op de hals gehaald door uw optreden in Jinek van dinsdagavond. Begrijpt u het sentiment dat woensdag vanuit Groningen op u neerdaalde?

RUTTE
Nou laat ik zeggen wat ik heb willen zeggen, is dat ik heel goed begrijp hoe buitengewoon heftig het is voor de mensen in Groningen, de situatie daar en wat er in de afgelopen jaren is gebeurd. Als je huis op instorten staat, als je bang bent naar school te gaan omdat je niet helemaal zeker weet of het schoolgebouw het houdt, dat heeft een impact op het leven van alle mensen in het gebied, maar ook, ik mag het wel breder zeggen, op alle mensen in Groningen. Het raakt ons allemaal in Nederland. Daar hoeven we elkaar niet van te overtuigen. Dat is ook de reden dat het kabinet een aantal jaren geleden heeft ingegrepen. We hebben de gasproductie zoals u weet verminderd. Er is geld beschikbaar gesteld om schade te herstellen. Maar tegelijkertijd gaan dingen nog niet goed. Het duurt te lang voordat het geld de mensen bereikt waar schade is. De bureaucratie is te ingewikkeld. Vandaar dat we ook een systeem nu hebben om dat te versnellen. We hebben ook gezegd als het nodig is de gasproductie verder te verlagen, dan zijn we daartoe bereid. Als dat vanuit veiligheidsoverwegingen noodzakelijk zou zijn omdat vanzelfsprekend de veiligheid voorop staat. En wat ik ook nog heb gezegd, zowel bij Jinek, het programma dinsdagavond als ook gisteren op de televisie in het Noorden, dit is een erekwestie. Het is een erekwestie voor Nederland dat we dit met elkaar goed oplossen. Het aardgas is, ik ben nu bijna 50, aardgas is iets waar ik mijn hele leven mee ben opgegroeid. Het besef dat we dat hebben, dat we daar trots op zijn als land. Groningen voorop. En in de afgelopen vijf, zes jaar is die trots omgeslagen in zorg, in angst. In hoofdpijn voor heel Nederland, maar vooral ook de mensen natuurlijk die dit betreft. Die dit diep raakt in hun persoonlijk leven.

BORGMAN
… vraag niet goed kunnen uitleggen. Waar komt dat gevoel dan woensdag vandaan? Want mensen zeiden Rutte zegt iets, maar begrijpt niet waar het bij ons om gaat. Want u zegt, we hebben daar financieel van alles aan gedaan. Maar zij zeiden, het gaat niet om geld, het gaat om het gevoel dat wij jarenlang in de steek zijn gelaten door diezelfde regering die hier miljarden aan gas uit de grond heeft gehaald.

RUTTE
Ja, ik kan alleen herhalen wat ik net zei. We hebben, juist omdat de situatie zo ernstig is en veiligheid voorop staat, ook dinsdag en woensdag gezegd, besloten de gasproductie terug te brengen. Geld uit te trekken om huizen te herstellen. Maar ik snap, ik ben daar zelf een aantal keer geweest, ik heb in Slochteren met mensen gesproken die dit betreft, die hun persoonlijk leven verruïneerd hebben zien worden door angst, door een huis dat op instorten staat, door bedrijvigheid die mensen hadden die ernstig in de problemen kwam. Door een leven wat mensen aan het leiden waren wat ineens dramatisch veranderde door deze gebeurtenissen. Het is verschrikkelijk. En dus is het ook logisch dat we die aardgasproductie terugbrengen als het nodig is, verder terugbrengen. Dat we er alles aan doen om bureaucratische obstakels, om duidelijkheid te geven aan mensen die terecht vragen om schadeherstel en dat zo snel mogelijk af te wikkelen.

BORGMAN
Het is zo gek dat u zegt ‘ik ben daar een aantal keren geweest en ik begrijp wat mensen daar bezighoudt’, terwijl je uit Groningen een ander geluid hoort. Namelijk ‘we zien hem niet, we hebben de Koning gezien maar de premier is er niet geweest. En het is niet de premier van de mensen die daar die zorgen hebben’. Hoe kan dat beeld zo tegenover elkaar zijn?

RUTTE
Ik heb in dit vak geleerd dat ik over beeldvorming niet in discussie ga.

BORGMAN
U bent er wel geweest?

RUTTE
Zeker. En ik schets u wat de regering doet. Dus dat is het. Ik begrijp, ik zag die fakkeloptocht, ik vond dat zeer indrukwekkend. En de woede en teleurstelling en boosheid van mensen die snap ik door en door. Ik ben minister-president, ook van alle Groningers. Dat betekent dat…dat heb ik ook gisteren op de televisie in het noorden gezegd, men erop kan rekenen dat onder mijn leiding dit kabinet er alles aan zal doen om, als het voor de veiligheid nodig is, opnieuw naar de gasproductie te kijken. Als die verder omlaag moet. We weten ook dat dat technische, dat moeten we dus heel zorgvuldig doen, ook risico’s met zich meebrengt als je op enig moment de gasproductie weer zou moeten verhogen bij een hele koude winter. Dus je moet dat heel zorgvuldig afstemmen. Hij staat nu weer op een niveau waarvan we zeggen daar zou het qua veiligheid moeten kunnen. Maar als het nodig zou zijn moet die verder omlaag. En ik ben de eerste, ik heb daar onlangs nog een paar lange vergaderingen over geleid met het kabinet in onze sessies die we op dinsdag hebben, ook met de Nationaal Coördinator Hans Alders, hebben wij vele uren gespendeerd in de afgelopen maanden, juist ook om te praten over ‘hoe kunnen we nou de terechte woede en de terechte teleurstelling van mensen, waar het ook betreft de afwikkeling van schade, hoe kunnen we dat versnellen’. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat Hans Alders en zijn organisatie, de organisatie van de Nationaal Coördinator, dat die maximaal in staat is om zijn werk te doen.

BORGMAN
U zegt nu Hans Alders en zijn organisatie. U zei dinsdagavond dat clubje. Dat vond geloof ik Groningen ook niet zo’n leuke omschrijving.

RUTTE
Het is Hans Alders, de Nationaal Coördinator met zijn organisatie.

BORGMAN
U zegt nog even, afrondend, dit kabinet onder mijn leiding zal er alles aan doen om de gasproductie naar beneden te brengen. Nou is dit kabinet onder uw leiding geloof ik nog vijf weken missionair. Wat is daarna de inzet bij de formatiebesprekingen. Die 12 miljard kuub waar ze in Groningen over hebben, is dat haalbaar?

RUTTE
Veiligheid. Veiligheid is het belangrijkste richtsnoer. En waar ik voor wil waken is dat we daar naar cijfers of naar getallen springen met het risico dat als je in bijzondere omstandigheden de productie wat zou moeten verhogen dat je juist extra onveiligheid creëert. Ik ben daar niet deskundig in. U denk ik ook niet. Dat moeten we echt overlaten aan deskundigen. Die hebben ons geadviseerd om de productie stap voor stap terug te brengen. Die is nu teruggebracht naar een niveau waarvan we zeggen ‘dan hoef je niet pieken aan te brengen en dan is de kans op nieuwe aardbevingen is geminimaliseerd’. Maar zouden er nieuwe inzichten zijn, zou er nieuw onderzoek zijn dat zegt je moet het verder terugbrengen, dan doen we dat. En als u mij vraagt, hoe lang geef je er leiding aan, dat hangt natuurlijk ook af van de formatie van een nieuw kabinet. En dat zullen we na de verkiezingen moeten zien.

Griekenland

VRAAG (RADIO EENVANDAAG)
De Griekse crisis waar we vanochtend over lazen in de Volkskrant, is die helemaal terug van weggeweest?

RUTTE
Nee

VRAAG
Kunt u uitleggen waarom?

RUTTE
Hij is niet weg, hij is nu terug. Hij is weer terug.

VRAAG
Hoe ernstig is dat op dit moment? Spoedberaad wat vandaag plaatsvindt?

RUTTE
Nee, dat is geen spoedberaad. Ook dat heeft Dijsselbloem uitgelegd. Hij heeft de Eurogroep op maandag 20 februari zeg ik uit mijn hoofd, ja maandag de 20e. En hij heeft vanmiddag overleg met de instituties. Dat heeft hij regelmatiger, of regelmatig. En het doel daarvan is om te kijken ‘hoe kunnen we komen tot een afronding van de tweede review in het derde steunpakket’. Dat zijn normale stappen. De eerstvolgende keer dat Griekenland weer geld nodig heeft is pas tegen de zomer. En er wordt nu gekeken. Griekenland heeft, kun je vaststellen, veel gedaan. Je ziet ook dat de economische groei daar aantrekt. Maar tegelijkertijd is er ook nog veel te doen. Op het terrein van de arbeidsmarkt, op het terrein van de pensioenen. Dus ook van Griekenland zal de komende tijd, zullen nog verdere inspanningen worden verwacht. Waar het vandaan kwam, denk ik, is omdat het IMF in zijn vergadering van maandag een rapport heeft besproken, rapport wat ze regelmatig voor allerlei landen bespreken, waarin ze kijken hoe staan zaken ervoor. Niet om besluiten te nemen over de rol van het IMF in het Griekse steunpakket. Maar om te bespreken in algemene zin de situatie in Griekenland. Nou er zijn verschillen van opvatting, er zijn ook overeenkomstige posities. Waar het betreft de precieze inschatting van de situatie, en het gesprek vanmiddag is onder andere bedoeld om te kijken, zou het nou lukken de komende weken een versnelling te kunnen aanbrengen in het afronden van die tweede review derde steunpakket. Of is er wat meer tijd voor nodig. En er is op zichzelf ook tijd om dat, zoals ik al zei, de eerstvolgende keer dat Griekenland weer aanspraak maakt op een betaling uit het derde steunpakket is tegen de zomer.

VRAAG
Nu heb ik begrepen dat het IMF ook heeft aangegeven dat er meer moet worden gedaan in Griekenland willen ze erin blijven, betrokken blijven bij dit pakket. Hoe schat u die risico’s in op dit moment?

RUTTE
Nou wat ik zeg het belangrijkste is dat de instituties, en dat lijkt in de afgelopen week gelukt te zijn, op één lijn zitten. Dat is het trojka, dus de Europese Centrale Bank (ECB), de Europese Commissie (EC) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Daar is inmiddels ook als een belangrijke speler bijgekomen het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM) wat gevestigd is in Luxemburg. Eigenlijk als een soort Vierte im Bunde. Er zijn deze week intensieve gesprekken geweest en zullen vandaag ook de gesprekken vanuit een gemeenschappelijke positie voeren. Waar gaan dan de discussies in het bijzonder over? Die gaan over de vraag, op de wat langere termijn: ‘Wat is de houdbaarheid van de Griekse schulden?’. En op de korte termijn: ‘Wat is de inschatting van het primaire surplus wat Griekenland kan halen?’. Er zijn overeenkomstige posities of verschillende posities, hangt er ook vanaf hoe je het inschat, hangt er ook vanaf of je kijkt naar de schuld t.o.v. het nationaal inkomen. Dan schrik je als je de cijfers ziet. Als je gaat kijken naar de kosten van de schuld, dus de kosten om de schuld te kunnen financieren, dan is het beeld een stuk rustiger. Dat type gesprek tussen de instituties, maar ook met Griekenland, wordt gevoerd. Waarbij nogmaals moet worden vastgesteld dat de Griekse groeicijfers op dit moment bemoedigend zijn, dat Griekenland ook al heel veel heeft gedaan. Maar nogmaals, dat op het terrein van pensioenen en arbeidsmarkt er ook nog werk te doen is.

VVD-Kamerlid Berckmoes

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, onderschrijft u de waarschuwing van VVD-Kamerlid Berckmoes dat hier in West-Europa een Eurabia dreigt te ontstaan?

RUTTE
Nee, en ik verwijs naar de fractievoorzitter van de VVD die volgens mij buitengewoon duidelijk heeft gemaakt wat de positie van de partij in deze is. En daar laat ik het ook bij want dit is een persconferentie als minister-president.

BOVEN
Zegt zij iets heel anders dan het kabinetsbeleid eigenlijk beoogd? Namelijk dat er…

RUTTE
Ik verwijs naar de fractievoorzitter van de VVD, dat vond ik een verstandige reactie.

BOVEN
Een punt nog, want zij heeft het gewoon over kabinetsbeleid uiteindelijk toch? Namelijk dat de migratie zo laag mogelijk moet zijn?

RUTTE
Ik zou zeggen, hoort u het interview nog even helemaal terug en dan denk ik dat ik blijf bij mijn vorige uitspraak dat ik de reactie van de fractievoorzitter van de VVD een verstandige vond.

BOVEN
Want zo onverstandig waren de woorden van het Kamerlid?

RUTTE
Ik vond vooral de reactie van de fractievoorzitter van de VVD zo verstandig.

FRESEN (NOS)
Ik weet niet of u met uw drukke werkzaamheden ook de achterpagina van De Volkskrant heeft gezien van vanmorgen? Daar stond een advertentie…

RUTTE
Ik heb hem daar gemist, maar ik zag hem later op de website van nu.nl en RTL.

Advertentie 'Wij zijn Nederland'

FRESEN
Een aantal Nederlanders, waaronder vicepremier Lodewijk Asscher: wij zijn Nederland. Nu bent u ook Nederland, daar appelleert u ook vaak aan, had u die advertentie ook kunnen onderschrijven?

RUTTE
Ik ga hem niet onderschrijven.

FRESEN
Waarom niet?

RUTTE
Dat zal ik uitleggen. Ik vind het een sympathiek initiatief, elk initiatief om natuurlijk Nederland dichter bij elkaar te brengen is sympathiek. Maar ik vond het origineel beter. Dat was mijn eigen brief van een paar weken geleden.

FRESEN
Wat is de overeenkomst tussen deze oproep en uw brief? Want er zit een beetje dezelfde boodschap in, namelijk…

RUTTE
Nogmaals, ik vond het origineel beter. Maar dat laat ik dan maar aan u over om dat…

FRESEN
Maar legt u eens uit waarom u dan het origineel veel beter vindt, want dan moet er dus ook een verschil zijn tussen wat u heeft gezegd en dit. En er zitten ook heel veel overeenkomsten in?

RUTTE
Zeker, er zitten ook overeenkomsten in, maar ik vond de tekst van mijn brief aan Nederland vond ik eerlijk gezegd scherper en ook wat meer keuzes makend dan deze hele lieve tekst.

FRESEN
U vond hem vooral lief?

RUTTE
Ik vind het mooi als mensen het initiatief nemen om een land dichter bij elkaar te brengen. Ik ben premier van Nederland, het is mijn taak om ervoor te zorgen dat dit land stabiel en veilig is en dat we hier op een prettige manier met elkaar samen leven. Maar daarbij moeten ook oncomfortabele waarheden worden besproken. Ik denk dat ik in mijn brief er in geslaagd ben, dat vond ik althans zelf en uit de reacties te oordelen sta ik er niet helemaal alleen in, om een aantal van die oncomfortabele waarheden te benoemen. En dat heb ik samengevat onder het thema: Normaal. Doen. Deze advertentie, nogmaals, ik vond mijn brief eerlijk gezegd… ik vond dit een beetje een slap aftreksel van die advertentie. Maar nogmaals, als het mensen stimuleert om een bijdrage te leveren aan het gemeenschappelijk perspectief, dan is dat positief.

FRESEN
Asscher die zegt in zijn toelichting er op: ja, ik ben – en hij denkt heel veel mensen met hem – klaar met de negativiteit in dit land, en met het feit dat het lijkt alsof het alleen maar haat en nijd is en de grote schreeuwers het debat bepalen. Terwijl er eigenlijk heel veel mensen zijn die gewoon weliswaar natuurlijk zorgen hebben, maar vooral eigenlijk ook heel optimistisch en positief zijn over hoe het gaat in Nederland.

RUTTE
Het is mijn opvatting dat dit land voor het overgrote deel bestaat uit mensen die ik reken tot de zwijgende optimistische meerderheid die wel degelijk ook zich zorgen maakt op onderdelen. Bijvoorbeeld zich afvraagt: hoe gaan we er nou voor zorgen de komende jaren nu het beter gaat, dat we dat ook allemaal gaan ervaren? Nadat we met z’n allen een zware tocht door de woestijn hebben gemaakt in de afgelopen vier, vijf, jaar om uit de crisis te komen. Maar in de kern de schouders er onder wil zetten, optimistisch is. Er is ook een groep mensen in Nederland die – en dat begrijp ik – zich grote zorgen maakt en nu even dat optimisme niet voelt. Ook daar wil ik premier van zijn. Dat zijn de mensen die het gevoel hebben dat de politiek er niet meer voor hen is, die het gevoel hebben dat zij heel eenzijdig de rekening van de crisis hebben betaald. En dus ook tot die mensen wil ik mij verhouden. En u weet wat ik van Nederland vind, ik heb het vaker gezegd, in mijn wat Ruttiaanse Nederlands: een gaaf land.

FRESEN
Een super gaaf land.

RUTTE
Een super gaaf land. Wij zijn op dit moment een van de best presterende economieën van de wereld, we hebben op dit moment echt goud in handen om met verstandig beleid in de komende jaren ervoor te zorgen dat de mensen die zich op dit moment grote zorgen maken, mensen die de schouders er onder willen zetten, maar wel ook willen ervaren dat het beter gaat, om deze mensen – dat is dus de overgrote meerderheid van Nederland – te laten ervaren dat het ook beter gaat. Dat we met z’n allen die tocht gemaakt hebben door de woestijn en dat we nu ook met elkaar de vruchten daarvan voorzichtig, stap voor stap, altijd met mate, maar wel kunnen plukken.

FRESEN
Maar dan is wel de vraag waarom de premier, en een paar weken later dan de vicepremier, via dan in uw woorden misschien een slap aftreksel, een open brief of een oproep in de krant nodig hebben om dat gevoel bij Nederlanders over te brengen?

RUTTE
Ik heb mijn… de vicepremier in zijn rol van lijsttrekker van de PvdA…

FRESEN
Maar wat zegt dat dan?

RUTTE
Ik ga uw vraag beantwoorden. Ik heb mijn brief geschreven, heb ik u gezegd, naar aanleiding van oudjaarsavond. Ik ben met dit thema van ‘normaal doen’ al een tijd bezig. Ik heb dat voor het eerst uitvoerig geadresseerd in mijn ‘dikke ik-speech’ op het VVD-congres in mei vorig jaar. Ik heb het niet alleen gehad over de bankiers, ik heb het toen ook gehad over ouders die partij kiezen voor de kinderen en niet voor de leraar, de mensen die zich op een uiterst onbeschofte manier gedragen in het ziekenhuis tegenover artsen en verpleegkundigen, de mensen die zich in het verkeer op een onbehoorlijke manier gedragen: de bumperklevers, de mensen die het halfvolle zakje friet op de straat gooien terwijl ze hun zoontje aan de andere hand hebben en denken dat ze daarmee het goede voorbeeld geven. Dat is een kleine minderheid, maar wel buitengewoon irritant. En ik vind, dat is mijn oproep aan Nederland in mijn brief aan Nederland geweest, dat wij met z’n allen de taak hebben om ervoor te zorgen dat we die verhuftering tegengaan. Daar hebben we ook allemaal een rol in. En waarom was nou oudjaarsavond de aanleiding, omdat toen de hele discussie ging over de vraag; hoe kunnen we de politie beter toerusten om oudjaarsavond, uitgaansgeweld, te bestrijden. Relevant debat, ben ik voor, geld naar de politie, betere wapens, stroomstoot ja-nee, etc. Maar de ergernis van mij was dat de discussie niet meer ging over de vraag: wat kunnen ouders doen om hun kinderen op te voeden die dit soort gedrag laten zien, hoe kunnen vrienden hun vrienden corrigeren, hoe zorgen we ervoor dat we elkaar bij de les houden en als mensen hufterig gedrag laten zien, dat er dan een omgeving is die zegt: we gaan niet naar de overheid rennen, nee, wij corrigeren zelf onze omgeving. Dus hier hebben we met z’n allen een taak in. Daarom heb ik mijn brief aan Nederland geschreven.

FRESEN
Maar toch even terug naar de vraag die ik net stelde over het feit dat het in drie weken tijd dus kennelijk nodig is dat de premier van het land, u heeft het als VVD-leider gedaan en Asscher denk ik ook wel een beetje als PvdA-leider…

RUTTE
Ik heb geen declaratie van de heer Asscher gezien bij het ministerie van SZW voor deze, zou me ook verbazen.

FRESEN
Nee klopt, maar dat het kennelijk dus nodig is om Nederland weg te halen uit die sfeer van negativiteit?

RUTTE
Ik kan alleen herhalen wat ik net zei.

FRESEN
Waarom heb je daar dit soort advertenties in de krant voor nodig?

RUTTE
Ik kan alleen herhalen wat ik net zei. Ik vind Nederland een positief land, ik vind dat wij hier een hele grote groep mensen hebben die de schouders er onder wil zetten, die wel zorgen heeft. Ik heb ook benoemd de groep die – en dat snap ik – dat positieve gevoel even niet heeft nu omdat zij het gevoel hebben de prijs van de crisis te hebben betaald en zich afvragen: is die politiek, is Den Haag, het Binnenhof, er ook voor mij? Maar de overgrote groep mensen die wil een positieve bijdrage leveren, maar die maakt zich wel zorgen. En wat ik heb willen doen, en ik merk in discussies op straat en op internet en Facebook en met iedereen met wie ik het er over heb, dat dat ook resoneert. Dat ik zeg: ja, daar heeft de overheid een taak, daar heb ik een taak, daar kunt u mij op aanspreken. Dat de politie goed gefinancierd is, dat we onze veiligheidsdiensten goed uitrusten, dat onze wetgeving op orde is.

En daar is niet alles perfect, ook daar is nog de komende jaren veel werk te doen. Maar we hebben ook collectief als samenleving een opdracht. Zowel als het gaat om de algemene verhuftering, als waar het betreft de vraag: hoe zorgen we ervoor dat wij eenduidig en zonder nuanceringen die de zaak weer onduidelijk maken, uitspreken naar mensen die van buiten komen wat voor land wij zijn, wat onze waarden zijn, de democratische rechtstaat, de gelijkheid van man en vrouw, van homo en hetero, de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van meningsuiting. En dat we die met trots uitdragen.

FRESEN
En als je zegt, die mensen die dat vinden.. Meneer Rutte, nog één vraag, als je zegt de mensen die dat vinden die moeten opstaan, die moeten zich veel meer laten horen. Vindt u dat ook?

RUTTE
Nogmaals, ik heb in mijn brief aan Nederland gezegd dat hier een taak ligt voor ons allemaal. Dat dat een zaak is die de hele samenleving aangaat, dat niet de politiek dit in zijn eentje kan oplossen, dat wij een samenleving zijn. En dat normen en waarden, ik heb dat samengevat in Normaal. Doen. een Nederlands kernbegrip, een Nederlandse kernwaarde. Dat alleen als we dit gezamenlijk doen, dat we dat kunnen bereiken. En dat we een prachtige samenleving hebben, maar dat we deze sluipende verhuftering en de gebrekkige informatie die wij geven, duidelijkheid die wij geven aan mensen die van buiten komen over wat voor samenleving wij zijn, dat we dat moeten keren.

Verpleeghuiszorg

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Er gebeurden deze week twee interessante dingen op het gebied van verpleeghuiszorg. Mevrouw Gaemers en meneer Borst kregen de Machiavelliprijs, en het andere was dat uw VVD met 2 miljard intentie voor de verpleeghuiszorg kwam. Dat leidde tot woedende reacties bij de oppositie, ze zijn weggelopen bij een debat zoals u wellicht hebt meegekregen. Ik vroeg me af: vindt u eigenlijk dat het kabinet de afgelopen jaren genoeg heeft gedaan om de verpleeghuiszorg op niveau te houden?

RUTTE
In de afgelopen jaren zijn we er in de ernstige economische crisis waarin we 50 miljard hebben moeten ombuigen, lasten hebben moeten verzwaren, ook hebben moeten ingrijpen om de kostenstijging in de gezondheidszorg af te remmen – hij is wel doorgegaan die kostenstijging, maar hij is iets afgeremd – zijn we er in geslaagd om niet te hoeven bezuinigen op de verpleeghuizen. Ik heb er veel bezocht in Nederland, en vooral ben ik eens gaan kijken bij de tehuizen waar het goed gaat omdat ik de rapporten inmiddels wel heb gezien en ook de tehuizen in het verleden wel heb bezocht, ook privé en zakelijk, waar het niet goed ging. Maar juist eens gekeken naar huizen waar het wel goed gaat die met de bestaande potten geld toch een fantastische prestatie kunnen leveren. En dat was voor mij de inspiratie om te zeggen, nu het wat beter gaat, nu we die moeilijke maatregelen hebben genomen en zien dat er weer een beetje ruimte komt om wat extra euro’s te kunnen uitgeven aan dingen als veiligheid of infrastructuur, maar ook aan gezondheidszorg, hoe zou je dat nou op een verstandige manier kunnen doen? Ik wil het daar eigenlijk bij laten want verder heb ik daar deze week alles over toegelicht, en dan kom ik wel heel erg in het VVD-programma en in die rol sta ik hier niet.

VAN DER AA
Dat begrijp ik, maar ik vraag het u ook als premier van het kabinet, want kabinetsbeleid was de afgelopen jaren om zorg dichterbij te regelen, tehuizen te sluiten en plekken af te bouwen. Er zijn 37.000 banen in de verpleeghuiszorg weggegaan, er zijn tehuizen gesloten. Dat was weliswaar geen bezuiniging want dat geld is inderdaad naar gemeenten gegaan, maar toch kan je zeggen dat in ieder geval de kwaliteit is ingeleverd van verpleeghuiszorg. Had dat niet anders gekund en gemoeten de afgelopen jaren, heeft u daar spijt van?

RUTTE
Ik maak een iets andere analyse. Er is een hele grote verandering al jaren gaande in Nederland waarbij de verzorgingshuizen, dat daar in toenemende mate mensen besluiten niet heen te gaan. En als ze in een situatie zitten dat ze vroeger naar een verzorgingshuis zouden gaan, ervoor kiezen om thuis te blijven. Dat faciliteren we ook, ik heb mijn eigen omgeving ook gezien hoe wij in Nederland, de gemeenten als het nodig is, de trapliften aanlegt, desnoods ook naar 2 hoog. Zodat mensen inderdaad langer thuis kunnen blijven wonen. Tegelijkertijd betekent dat dat de mensen die wel naar een huis gaan, in dit geval de verpleeghuizen, ook aanspraak moeten maken vanwege de zorgzwaarte die ze hebben, op veel intensievere zorg. Ik heb heel veel huizen bezocht die met de bestaande potten geld werkelijk een A1-prestatie leveren. Ik zou u en mij – ik zei het van de week tegen mevrouw Jinek – zouden wij allebei bijvoorbeeld: noem één aspect van ouder worden wat mensen kan overkomen, dementie, zou ons dat overkomen dan zou ik mevrouw Jinek en mij voordat wij in de situatie helemaal terecht zouden zijn gekomen, inschrijven bij het verpleeghuis wat ik heb bezocht in Weesp. Waar mensen met liefde, met aandacht, met groot respect, in hun eigen, zoveel mogelijk ook in de sfeer van andere mensen kunnen leven, waar ze zich fijn voelen, veilig voelen, en ook zoveel mogelijk als volwaardige mensen worden behandeld. In een land waarin dementie omdat we met z’n allen ouder worden ook een groot probleem is, is het fantastisch dat er dit soort instellingen zijn. En onder die 2200 zijn er veel die dat doen. Nou is er een probleem dat er 6 huizen op dit moment nog zijn die het heel slecht doen, er zijn er zo’n 140 die aan het verbeteren zijn, er zijn er 2200 die het goed doen. Maar als die huizen zeggen wel tegen mij: als je als politiek – vergeet nou even de VVD, laat ik nou even in het algemeen over de politiek praten – als je als politiek er in slaagt om de komende jaren ons wat extra financiële armslag te geven dan kunnen wij van een 8 een 9 of van een 8 een 10 maken, dan kunnen we veel beter verbeteren. Nou heb ik gezegd, dan moet je eens kijken: hoe ga je om met de 2200, daar wil ik graag wat extra geld aan kunnen uitgeven. De 140 zitten in verbeteringen, hoe zou je dat kunnen doen, maar op basis van hele strikte plannen. Een bij die 6 slechtste heb ik gezegd; als nou tegen de zomer nog steeds niets verbeterd is, dan moet ook echt wel de vraag gesteld worden of die directeur van zo’n huis kan aanblijven. Want als je er dan meer geld in blijft stoppen dan gaat het niet werken. Andere partijen hebben daar ook wel andere plannen over ingediend, sommige partijen zeggen: het geld moet meteen naar de huizen toe. Ik zeg, doe dat nou niet, doe dat via de zorgkantoren en zorg ervoor dat je die plannen hebt, dat je zeker weet dat het tot iets leidt. Afgelopen jaren was de financiële ruimte er niet om behalve het niet te hoeven bezuinigen en het laten meegroeien van het budget met de normale ontwikkelingen, om daar extra geld bij te doen. Dat kon simpelweg niet vanwege de enorme financiële crisis. Er komt nu een beetje ruimte, dan ga je ook prioriteiten stellen. Hoe gaan we nou in die volgende kabinetsperiode, alle partijen doen dat, dat geld uitgeven? Natuurlijk, bij mijn partij is dat altijd veiligheid en defensie en wegen maar ook dit belangrijke thema.

Maatschappelijke stage

VAN DE ZALM (DE TWEEDE KELDER)
In ons jongerenprogramma mogen jongeren een vraag stellen die zij nu echt belangrijk vinden en vandaar dat ik Jeffrey heb meegenomen want die heeft op dit moment een hele brandende vraag voor u, die zit naast mij hier.

JEFFREY
Ja, meneer Rutte. Als middelbare scholier moet ik natuurlijk een maatschappelijke stage volgen. Nu is het zo dat je normaal een stage kiest die enigszins aansluit op hetgeen wat je later graag wilt gaan doen. Nou lijkt het mij eerlijk gezegd wel interessant om later ook eens in dat Torentje van u te zitten. Dus vandaar eigenlijk de vraag: is het misschien mogelijk om volgende week dinsdag, dan ben ik toevallig vrij, om dan een dagje met u mee te lopen?

RUTTE
Ik krijg die vraag vaker. Wat ik wel kan doe is je dinsdag ontvangen voor een kop koffie. Maar meelopen is voor mij lastig omdat ik bijvoorbeeld op die dinsdag heb ik om te beginnen de onderraden voor de ministerraad. Daar mag ik al niemand mee naartoe nemen. Ik ontvang vaak buitenlandse collega’s, of heb gesprekken met vakbonden, werkgevers, die het allemaal heel vervelend zouden vinden als er iemand in die kamer zit. Ze zullen je vertrouwen, maar je weet het nooit. Dus dat is in mijn werk lastig. Dus een dag stage meelopen, ik kan je wel koppelen, misschien aan een Kamerlid van een van de fracties in Den Haag. Maar ik weet niet of dat dinsdag al lukt. Wat wel lukt, dinsdag of een andere keer, dat je bij mij langskomt. En dan laat ik je in iedere geval het Torentje zien, vertel ik je wat ik doe, laat ik je de Trêveszaal zien waar we op vrijdag vergaderen. Dat kan ik organiseren, maar een dag meelopen met mij betekent vooral mij niet zien en in een ander kamertje wachten totdat ik weer uit de vergadering komt. Dus dat ga ik je niet aandoen.

JEFFREY
Klinkt hartstikke leuk, ik ga graag op uw uitnodiging in.

RUTTE
Dan gaan we zo even nummers uitwisselen en dan misschien dinsdag, of binnenkort, gaan we iets organiseren. Leuk.

JEFFREY
Leuk, dank u wel.

CATS (HET FINANCIEELE DAGBLAD)
Ik had nog een vraag over de nationale financieringsinstelling. Wij begrijpen dat die de afgelopen weken regelmatig in de ministerraad voorbij is gekomen.

RUTTE
Zeker.

CATS
En dat steeds uw partij, de VVD, heeft gezegd: Nou, dit gaat wel erg ver.
En dat er daarom toch een afgezwakte variant in de ministerraad, of uiteindelijk vandaag gepresenteerd is, dan wat er oorspronkelijk beoogd was door Cremers. Klopt dat? Heeft de VVD…?

RUTTE
U weet dat ik… politieke besluitvorming is altijd een proces van discussie, soms van geven en nemen, soms een bepaald voorstel verbeteren, meer focus aanbrengen, maar wie precies wat en waar gezegd heeft daar kan ik nooit mededelingen over doen. Een kabinet kan goed functioneren,  het is toch bijzonder dat wij nou weer 4 weken voor de verkiezingen nog met een groot initiatief komen, dus dat lukt nog steeds, ook tussen deze twee zo verschillende partijen. En ik denk dat in de kern wat we steeds wilden, wat ook rondom Prinsjesdag verteld is, namelijk dat je ervoor wilt zorgen dat lange termijnprojecten, maar ook hele grote projecten die op dit moment nog niet onmiddellijk door de markt kunnen worden opgepakt, maar ook vraagstukken rondom snelgroeiende innovatieve bedrijven, dat we die op deze manier kunnen ondersteunen met het doel dat uiteindelijk de markt het vanzelfsprekend overneemt. Dat we ook internationaal, ik doe veel handelsmissies, aanleggen van grote havens, grote projecten, niet dat we die ineens vanuit Nederland gaan financieren in zijn geheel, maar het kan soms enorm helpen als je vanuit Nederland kunt zeggen: wij zijn bereid om, mits de business case helemaal goed is, om in de start mee te doen. Maar uiteindelijk, er ligt wat er ligt. Ik ben hier erg enthousiast over, dat geldt ook voor Henk Kamp, Jeroen Dijsselbloem, Lilianne Ploumen, het hele kabinet. Ik begrijp dat de journalistiek, dat is uw vak, altijd zal achterhalen bij besluiten: wie heeft wat gevonden, hoe zat dat? Dat is de vrije pers. Alleen ik ga daar geen commentaar op geven want bij elk besluit wat we nemen wat enigszins substantie heeft kan je er vanuit gaan dat er altijd discussie is geweest. En dat vind ik het mijn taak om te voorkomen dat er een waterig compromis wordt, maar dat uit die discussie iets groeit wat mooier was dan de oorspronkelijke gedachte. En ik vind eerlijk gezegd hier, en daar sta ik niet alleen in, dat er nu echt een voorstel ligt wat inderdaad steun heeft van beide coalitiepartijen, maar dat ook echt goed is. Waar Nederland mee voor de dag kan komen, waarmee we onze positie in binnen- en buitenland kunnen versterken.

CATS
Helder, dus er is gegeven en genomen. Nog een andere vraag, u gaat denivelleren als het aan u ligt, als u tenminste weer premier wordt. Daarmee bent u niet tevreden met wat er de afgelopen jaren is gebeurd qua nivelleren?

RUTTE
Ik zou zeggen: wacht even op de cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) van donderdag.

CATS
Dat was ik ook van plan, maar op de een of andere manier is dat toch niet gelukt dat...

RUTTE
Ik zei het net eigenlijk al ook in een reactie op een collega: dit kabinet heeft Nederland door misschien wel de grootste economische crisis na de oorlog moeten loodsen. Dat hebben we gedaan ook met steun van de oppositiepartijen, we hadden geen meerderheid in de EK, we zochten vaak naar een breder draagvlak in de Tweede Kamer. Op dit moment groeien we sneller dan menig economie in Europa, we zijn de meest competitieve economie van de hele Europese Unie, onze werkloosheid is het snelst gedaald in 2016 in de afgelopen 10 jaar, het aantal bedrijven dat start ligt op een heel hoog niveau, we hebben nog nooit zoveel banen in Nederland gehad, we hebben nog zoveel mensen aan het werk gehad in Nederland. Dus we staan er op zichzelf goed voor. Dat komt door hele moeilijke maatregelen. Dat is altijd een mix geweest van allerlei plussen en minnen en partijen en compromissen en dingen. Nu is het zaak de komende jaren nu het beter gaat te kijken: hoe ga je dat, die ruimte die er ontstaat, besteden? En daar zullen verschillende partijen verschillende keuzes in maken. De VVD zal natuurlijk ook laten zien bij het Centraal Planbureau (CPB), maar ook in het verkiezingsprogramma wat er lag, hebben wij daar natuurlijk onze accenten in gezet hoe wij dat willen aanpakken.

BOVEN
Sharon Dijksma zei over de doorrekening van uw plannen: het is maar goed dat de VVD niet alleen geregeerd heeft de afgelopen jaren want dat zie je maar aan uw plannen: de rekening gaat naar de allerarmsten. Kunt u uitleggen waarom dat…?

RUTTE
Er zit een klassiek verschil tussen links en rechts in de politiek, het verschil is dat links zegt: het is sociaal om mensen die geen baan hebben een hogere uitkering te geven en rechts zegt: het is sociaal om mensen die geen baan hebben aan een baan te helpen. Dat is het grote verschil. Ik wens u een goed weekend, want dit was een hele politieke opmerking en dat past mij niet als premier. Ik zie u volgende week voor de laatste keer. Maar het is wel waar!