Toespraak van staatssecretaris Dijksma bij EU conference on Plastics

Toespraak | 08-12-2016

Dames en heren,

Het filmpje wat we net zagen is helder: er is een versnelling nodig in de plastic industry en er liggen kansen voor mens, milieu en business. Een nieuw plastic perspectief: dat is waar we aan werken. Met de focus op een ander design en een ander gebruik van plastic.

En daar bent u keihard bij nodig! Fijn dat u er bent: hartelijk welkom!

Ik begin in Birmingham, precies 160 jaar geleden. Na vele experimenten vindt Alexander Parkes eindelijk de juiste samenstelling van nitrocellulose en alcohol. Hij noemt het Parkesine: de eerste man-made plastic is een feit. Een nieuw tijdperk begint.

Wat maakt het extra bijzonder? Het cellulose dat hij gebruikte was afkomstig uit planten! De eerste plastic was een bio-plastic! En 160 jaar later willen wij eigenlijk weer terug naar de oorsprong. Het is een verhaal over innovatie, pionieren en doen! Diezelfde eigenschappen die u volop heeft. Eigenschappen die we nu hard nodig hebben.

 

Plastic heeft ons veel goeds gebracht. Het is flexibel, stevig, en licht. We kennen ook de nadelen. Het is moeilijk afbreekbaar, het belast ons milieu, het vervuilt onze oceanen.

De afgelopen 50 jaar is het gebruik van plastic met de factor 20 gegroeid. De verwachting is dat dit de komende 20 jaar nog eens verdubbelt. En 20% van al het plastic wordt hier in de EU geproduceerd!

De cijfers spreken voor zich. Het gaat leven als je het zelf ruikt, zelf waarneemt en zelf de mensen spreekt.

3 weken geleden was ik met een klimaat-missie in Indonesië. Ik zag daar veel plastic ronddrijven in de rivieren en aanspoelen aan de mooie stranden van Bali. Grote indruk maakte een werkbezoek aan Bantar Gabang, de grootste afvalberg van Zuid-Oost Azië.

Met 110 hectare was de omvang verpletterend. De geur was indringend. En de gesprekken met enkele van de 4000 plastic waste pickers waren onvergetelijk.

In deze omstandigheden bouwen zij een bestaan op. En ze doen dat op de smeulende resten van ons afval. Dit motiveert mij extra om zaken in beweging te brengen.

 

2 politieke feiten maken deze conferentie uiterst urgent en relevant. Ten 1e komt de Europese Commissie volgend jaar met een Strategy on Plastics. Morgen zal Eurocommissaris Frans Timmermans de contouren van de nieuwe roadmap presenteren. En terugkeren met jullie aanbevelingen.

Ten 2e ben ik zelf in Nederland begonnen met een rijksbreed programma circulaire economie. We hebben een hele scherpe ambitie: in 2050 is de economie van Nederland volledig circulair.

Beide ambities – de Europese en de nationale – kunnen we alleen waarmaken als we nu op grotere schaal in beweging komen. Dé uitdaging is om van plastic afval een goed businessmodel te maken. Deze conferentie is een springplank om verder te komen.

 

Ik wil hier graag de beste voorwaarden voor scheppen. Allereerst: waar het kan wil ik de ketenaanpak op een grotere schaal brengen. De praktijk laat zien dat die aanpak werkt. Hiervoor zal ik het Circulair Ontwerpen Programma van de Nederlandse Universiteiten voor inzetten.

3 jaar geleden heeft mijn land een kunststoffen akkoord gesloten met alle partijen uit de keten. De resultaten zijn er.

• In de film hebben we de plastic tubs gezien. Veelbelovend.
• Ander voorbeeld is de kitkoker. Zeer moeilijk te recyclen door de siliconen. Met alle partijen is gewerkt aan een nieuwe traceermethode. Nu kunnen kitkokers wel worden gesorteerd en gerecycled.
• Zo pakken we nog 8 icoon-projecten op.
• Er zijn nieuwe guidelines voor ontwerpen met kunststof recyclaat ontwikkeld. Deze krijgt u morgen uitgereikt.
• Ook stellen we het Circulair Ontwerpen Programma van de Nederlandse Universiteiten ter beschikking.

Het 2e punt waarmee we het verschil maken is het vergroten van de markt van recyclaat. We zien dat de markt voor recyclaat nog moeilijk is. De producten van virgin materiaal/fossiel materiaal zijn goedkoper dan de duurzame alternatieven.

De vraag is wat er nu nodig is:

• Moeten we inzetten op het veranderen van consumentengedrag?
• Zijn er wettelijke maatregelen nodig zoals belasting op grondstoffen?
• Nieuwe richtlijnen voor het uitfaseren van niet-recyclebare verpakkingen?  

Ik ga in ieder geval met grote brandowners zoals … afspraken maken om de marktvraag naar recycled en biobased kunststoffen op te schalen.
Ook zal ik binnen de EU pleiten voor een verplichting voor het opnemen van bepaald percentage recyclaat.

Veranderen gaat niet zonder een duw in de goede richting. Wettelijk en financieel. Zo heeft Nederland sinds januari 2015 een verbod op gratis plastic tasjes ingevoerd. Het resultaat is spectaculair: een daling van 34% van het aandeel tasjes in het zwerfafval.

Een duw in de goede richting kan ook extra financiering zijn. In Nederland is 27 miljoen ter beschikking gesteld. Een extra prikkel om baanbrekende projecten te kunnen financieren, verpakkingen anders te ontwerpen en bewustwording bij de consument te vergroten.

Tot slot het belangrijkste: uw acties, uw ideeën zijn nodig. Want ondanks alle beweging die er wel degelijk is, gaat het veranderen van de plastic keten nog te langzaam. Nog veel los van elkaar. Nog te versnipperd.

Ik roep nog eens Alexander Parkes op. De uitvinder van het plastic. Hij had geen richtlijnen, geen green deal, maar wel de overtuiging dat er iets nieuws mogelijk was. Laat het ons inspireren!

Zorg ervoor dat de nieuwe EU strategie geen strategie van Brussel is. Zorg ervoor dat het uw strategie is!

Ik roep u op om met scherpe, praktische en concrete punten te komen. De analyses zijn er al. Het gaat nu om de acties, de daden, de ideeën. En de overtuiging dat er een nieuw perspectief op plastic mogelijk is.  

Ik hoop veel van u te horen. Dank u wel.