Toespraak minister Schultz van Haegen bij de ondertekening van de Intentieverklaring Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater

Toespraak | 16-11-2016

Dames en heren,

Op 1 november was het precies 30 jaar geleden dat in Zwitserland 1 van de grootste milieurampen ooit in Europa plaatsvond.

U herinnert zich de Sandoz-ramp vast nog. Tijdens een brand spoelden 20 ton pesticiden met het bluswater de Rijn in.

Het beeld dat bij mij nog het meest is bijgebleven, zijn die duizenden dode vissen in de Rijn.

En het ging toen al niet best met de Europese rivieren. Bedrijven loosden 24 uur per dag vervuild water rechtstreeks de rivier in. De Rijn was decennialang 1 giftig riool.

De laatste jaren is hard gewerkt om de waterkwaliteit van de Rijn, maar ook andere wateren, te verbeteren.

Met succes. In Nederland zijn de Waal en IJssel inmiddels zo schoon dat bijna verdwenen vissoorten een comeback hebben gemaakt:

• Met de houting, de winde en de barbeel ging het in de jaren ’80 heel slecht. Nu worden ze steeds vaker gespot.
• In de Ooijpolder bij Nijmegen zijn de bever en de otter terug van weggeweest.

Volgens het Wereld Natuur Fonds is dat het teken dat onze wateren schoner zijn geworden.   

Dat is positief nieuws. Maar we zijn zeker nog niet klaar. Daarom gaan we zo meteen de intentieverklaring tekenen.

Een aanvalsplan om de waterkwaliteit te verbeteren. De rivieren, sloten en plassen in Nederland zien gelukkig al lang niet meer zwart. Maar tegelijkertijd moeten we ons goed realiseren dat ons water op veel plekken nog niet aan de eisen en wensen voldoet.  

Er zitten nog steeds teveel meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in ons water. Medicijnresten en microplastics [de plastic bolletjes in gezichtscrème en tandpasta] zijn met het blote oog misschien niet zichtbaar, maar ze worden een steeds groter probleem. Ik heb vaker aangegeven dat ik minister ben van integraal waterbeleid.

Naast waterveiligheid en voldoende zoet water moet ons water ook van goede kwaliteit zijn. Het Nederlandse drinkwater kan moeiteloos concurreren met het mineraalwater uit de supermarkt. Eigenlijk een technologisch wonder!

Want hoe gek het ook klinkt voor een nat land als Nederland: zoet water is hier allesbehalve vanzelfsprekend. We moeten iedere dag hard werken aan schoon water.

Ook de Tweede Kamer heeft de afgelopen paar jaar herhaaldelijk gevraagd om extra aandacht voor waterkwaliteit, zodat we de Europese doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water in 2027 halen.

Daarom zijn we begonnen met de Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater. Hierin werken alle betrokken partners aan waterkwaliteit. De Kamer is positief over onze nieuwe aanpak, dat wil ik hier nog eens herhalen. Dit moet ons prikkelen de lat nog hoger te leggen. Met de intentieverklaring zetten we een tandje erbij.

Ik ben blij dat zoveel partijen meedoen.

Staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken had hier vanmiddag ook bij willen zijn, maar hij heeft andere verplichtingen. Hij zal de intentieverklaring op een later moment ondertekenen, want hij is net als ik enthousiast over de samenwerking.

Dat brede speelveld is belangrijk, want we hebben elkaars inzet, kennis en ervaring hard nodig. Voor oplossingen moeten we kijken naar de hele keten. Dus niet alleen aan de kant van de waterzuivering, als de verontreiniging al heeft plaatsgevonden. Ik wil problemen vóór zijn door ze, waar mogelijk, bij de bron aan te pakken.
 

• Voorkomen dat meststoffen vanaf het erf in het water spoelen. Op verschillende plaatsen in Nederland worden boerderijen al zo ingericht.

De watersector en de agrarische sector moeten dit verder gaan uitrollen. Het delen van goede voorbeelden is daarbij heel belangrijk.

• Met de zorgsector en de watersector praten we over hoe we de hoeveelheid medicijnresten in ons water kunnen beperken.

Bijvoorbeeld door vloeibare medicijnen niet door de gootsteen te spoelen, maar ze apart af te voeren.

• Door de inspanningen van Nederland hebben Europese milieuminister opgeroepen tot een verbod op microplastics in cosmetica. De inzet is een Europees maatregelenpakket dat de emissies van microplastics naar water vermindert.

Natuurlijk blijft waterzuivering een belangrijke schakel in de keten. Onze waterzuiveringsinstallaties behoren al jaren tot de wereldtop.
Er wordt voortdurend geïnvesteerd in slimme technologieën om effectiever en efficiënter te zuiveren:  

• Het Nereda-proces is een nieuwe manier van waterzuiveren die breekt met de methode die al honderd jaar wordt toegepast. Nereda wordt nu verder doorontwikkeld door samenwerkende waterschappen, onderzoeksinstellingen en adviesbureaus.
• In het project Schone Maaswaterketen werken waterschappen en waterbedrijven rond de Maas samen om de waterkwaliteit duurzaam te verbeteren.
• De rioolwaterzuiveringsinstallatie Papendrecht is proeflocatie om microverontreinigingen zoals geneesmiddelenresten uit rioolwater te halen.

Innovaties dragen in Nederland bij aan schoner water. En de in Nederland ontwikkelde technieken zijn interessant als exportproduct. Want waterkwaliteit is in veel andere landen en delta’s een grote opgave.

De intentieverklaring die we zo gaan tekenen, is:

• Een nieuwe stap op weg naar schoner water.
• Een bevestiging van onze reputatie als internationaal waterexpert.
• En een verplichting om samen te blijven werken aan water van de allerhoogste kwaliteit.

Dames en heren,

Onze waterkwaliteit is beter dan 10 jaar geleden. En veel beter dan die beruchte 1 november van 1986.

Maar het kan altijd schoner. En daar werk ik hard aan. In de Rijksbegroting zit weer geld voor de Kaderrichtlijn Water. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving is onze Delta-aanpak een stap in de goede richting om de Europese doelstellingen voor 2027 te kunnen halen. Met deze Intentieverklaring geven we de waterkwaliteit in heel Nederland een nieuwe impuls.

Zodat ook de komende generaties – maar ook de barbeel, de bever en de otter – blijven genieten van voldoende schoon water.

Dank u wel.