Toespraak minister Koenders bij de Nationale herdenking Hongaarse opstand
Toespraak van minister Koenders (BZ) bij de Nationale herdenking Hongaarse opstand op zondag 23 oktober 2016 in de Kloosterkerk in Den Haag.
'Weinigen zullen er in ons land zijn, die deze week hun hart niet sterker hebben voelen kloppen. Wie had het, nu reeds, durven dromen: opstand achter het IJzeren Gordijn… Triomf van de vrijheid!’'
Dames en heren,
Ik citeerde zojuist een Nederlands krantenbericht uit die laatste week van oktober 1956. De week waarin Nederland zag hoe dappere Hongaren, veelal studenten, in opstand kwamen tegen de onderdrukking uit Moskou.
Opstand achter het IJzeren Gordijn…. De berichten over de gebeurtenissen in uw vaderland stemden ook ons hoopvol. Hoopvol voor u, dappere Hongaren, uw familie, uw vrienden. Hoopvol voor de toekomst van ons Europa, van Nederland. Wij hadden na de Tweede Wereldoorlog de kans gekregen ons verwoeste land weer op te bouwen, als onderdeel van een Europese gemeenschap van vrijheid, welvaart en waarden. Dat wensten we U, moedige Hongaren, ook toe. Maar de Koude Oorlog stond de eenheid van Europa in de weg.
Geschokt, verontwaardigd en verdrietig waren wij, ook in Nederland, toen de opstand begin november 1956 door een enorme Russische overmacht werd neergeslagen.
Het beeld van de tanks in de straten van Boedapest kerfde zich ook in ons collectieve geheugen. De overmacht, de onmacht. De uitgedoofde hoop. De doden en gewonden, duizenden in getal.
Deze middag herdenken wij met groot respect het offer dat zij, in de strijd voor de vrijheid, brachten.
Dames en heren,
De opstand werd neergeslagen. Maar de geest van moedig Hongarije was niet verslagen. De tragedie bleek niet het einde van de strijd voor vrijheid, maar juist het prille begin van een lange reis daar naartoe: naar vrijheid, vrede, democratie en pluriformiteit.
Een lange reis naar het hart van Europa.
Na 1956 ontvluchtten 200.000 Hongaren hun land. Velen van hen kwamen naar Nederland. Mannen, vrouwen en kinderen; de ‘zesenvijftigers’ - uzelf, uw ouders, grootouders, familieleden: op de vlucht voor angst en onderdrukking, voor een regime dat hen niet beschermde en dat mensenrechten schond.
Ze moesten opnieuw beginnen. Ze kwamen vaak met helemaal niets. Behalve natuurlijk de poëzie en de muziek, waarmee u de Nederlandse samenleving verrijkte, en nog steeds verrijkt - ook deze middag weer. Maar u bracht nog iets heel belangrijks mee: de vaste wil iets van het leven te maken in uw nieuwe Vaderland, Nederland.
Wij zijn dankbaar voor de bijdrage die de Hongaren van ‘56 en hun nakomelingen aan Nederland hebben geleverd. Velen van u bereikten vooraanstaande posities in onze samenleving. Dat dwingt grote bewondering af.
Dames en heren,
'Dit nooit meer' - onze jongeren kunnen zich niet goed meer voorstellen hoe krachtig en emotioneel die woorden waren voor de generaties ván en van net ná de oorlog. Nog nooit hebben we in Europa zo'n lange periode van stabiliteit gekend. Het is gemakkelijk onze fundamentele waarden, zoals vrijheid, veiligheid en welvaart als vanzelfsprekend te zien.
Het is de belangrijke taak van de mensen die het hebben meegemaakt, deze ervaring door te geven aan de nieuwe generaties. Zodat we niet vergeten hoe hard dit continent heeft gewerkt om te komen waar we nu zijn. U weet als geen ander, hoe fragiel het is.
Ook daarom herdenken wij vandaag uw moedige landgenoten.
Vandaag, 60 jaar later, ziet de wereld er heel anders uit. Er is ongekende welvaart en voorspoed in Europa. Maar aan de buitengrenzen van ons continent woeden slepende conflicten. Complexe oorlogen waar geen simpele oplossingen voor zijn, maar waarvan we de gevolgen direct ervaren. Veel vluchtelingen proberen ons continent van vrede, veiligheid en welvaart te bereiken. Als dat ze lukt, zien ze hoe velen de hand toesteken om te helpen, maar ook dat velen zich geen raad weten - overweldigd door zoveel nieuwkomers in hun land.
Ook nu staat Europa op een keerpunt.
Dames en heren,
Begin deze maand was ik in Hongarije. Ook daar bespraken we onze gedeelde waarden. Vrijheid, gelijkheid, democratie, rechtvaardigheid, mensenrechten, pluralisme, tolerantie, solidariteit. Het zijn geen holle frasen. Voor die waarden hebben u en uw landgenoten gestreden en een hoge prijs betaald. Ze zijn niet vanzelfsprekend – dat weten wij als geen ander. Toen niet, en nu niet. Ik ben er in contacten met de huidige Hongaarse regering eerlijk over geweest: we moeten elkaar daarop durven aanspreken en blijven leren van het verleden. We moeten die waarden blijven verdedigen. En ook dat is niet gemakkelijk, want soms schuurt het, in Hongarije, in Nederland – ook dat weet u als geen ander.
Dames en heren, vandaag eren wij met ontzag de helden van ‘zesenvijftig’.
Er is heel veel dat ons bindt.
De triomf van de vrijheid is daarvan het allerbelangrijkste.