Toespraak van SG Maarten Camps bij de Oesterpartij

Toespraak | 28-09-2016

Dames en heren,

In de zomer van 2015 bracht ik met mijn gezin de vakantie door op Zeeuws Vlaanderen. Wat een ruimte. Ons vakantiehuisje lag aan een dijk, tegenover een forellenvijver, op fietsafstand van het strand en de zee. De oude Vlaamse steden waren vlakbij voor dagtochtjes.

Ons huisje was omgeven door korenvelden. Volle velden met prachtige gouden aren. Wat een rust. Totdat we op de 3e dag, 's morgens om half 7, werden gewekt. door een enorme maai-dors combinatie. En die stopte er pas 's avonds om 9 uur mee. Veld na veld werd gemaaid en gedorst. En wij maar vakantie vieren - dat ging overigens nog heel goed hoor.

Dat is nou typisch Zeeland. Land van verschillende snelheden. Eb en vloed wisselen elkaar af. Boeren maaien tot zonsondergang, en toeristen klappen tuinstoelen uit.

In de samenleving zijn meer snelheden meestal de voorboden van een transitie. Daar zitten we nu middenin. Ook Zeeland. Die transitie voltrekt zich sneller dan voorheen. De commissie Balkenende spreekt zelfs van een stroomversnelling.

Stroomversnelling? Daar komen wij nu toch juist uit, zult u denken.

Inderdaad: lang geleden was Zeeland een groep losse eilanden, Zeelanden. Met eigen handen hebben uw voorvaderen het land gemaakt, door inpoldering. Onheil van buiten bepaalde het dagelijks leven. Oorlogen met Vlamingen, Spanjaarden, Fransen, Duitsers. Overstromingen namen land en leven, steeds weer opnieuw.

En zie hoe het hier nu is. Meer dan 70 jaar vrede en vrijheid, een voorbeeld voor de wereld, dat prachtig tot uitdrukking komt in de Four Freedoms Awards, die jaarlijks hier in Middelburg worden uitgereikt. De Deltawerken houden de zee buiten, ze zijn de trots van Nederland en wereldwijd een voorbeeld voor goed watermanagement. Het fundament daarvoor ligt hier in Zeeland.

Allemaal dankzij initiatieven van bestuurders, ondernemers en gewone burgers. Van Zeeuwen in samenwerking met onder anderen Hollanders en Vlamingen.

Uw geschiedenis laat zien hoe belangrijk het is om met verandering om te kunnen gaan. Om er op in te kunnen spelen. Om juist met die stroom en zijn versnellingen mee te bewegen.

Meebewegen zit diep in Zeeuwse genen, dat heeft u laten zien. Rond Prinsjesdag leek het Binnenhof wel een stukje Middelburg. Daar was geen hoogaars in de Hofvijver voor nodig geweest.

Dat verandering en vernieuwing er zijn, dat weten we. Maar hoe de toekomst er precies uit ziet, is ongewis.

Het is wel interessant en nuttig om daar met elkaar over te filosoferen. Binnenkort printen we ons eigen kinderspeelgoed. Dan levert de bezorgdienst pakketjes af op het balkon. Met virtual reality nemen we een kijkje in het nieuwe dorpshuis, ook al is het er nog een bouwplaats.

Dit zijn geen voorspellingen van precies en zeker weten. Het zijn wel voorbeelden van technologie en netwerken waar we nu al over beschikken. Van innovatie, de desem die onze economie laat groeien.

Zoals gezegd kunnen we niet alle nieuwe ontwikkelingen, alle innovaties, alle nieuwe producten, sectoren en banen overzien. De toekomst is niet altijd wat wij denken. Ontwikkelingen vinden niet altijd daar plaats, waar we ze nu denken. De feiten van de toekomst zijn onbekend, maar de richting is duidelijk.

We kunnen bijvoorbeeld niet om de stap heen, die met de hele wereld in Parijs is gezet  - de stap naar minder CO2-uitstoot.

Ik zie dat heel veel burgers, bedrijven en overheden zich voorbereiden op de overgang naar een meer duurzame manier van produceren en consumeren. Dat raakt de industrie, onze energievoorziening, onze voedselproductie, onze wijze van transport, onze woonomgeving. We moeten en zullen de CO2- uitstoot fors terugbrengen. De effecten daarvan worden overal zichtbaar, ook hier in de regio.

Voor de Zeeuwse kust komt Borssele, het grootste windpark ter wereld: de deltawerken van de 21e eeuw. Drie grote chemische bedrijven in Zeeland hebben afgesproken waterstof uit te wisselen: wat als restproduct overblijft bij Dow Chemical, wordt straks gebruikt door Yara en ICL. In Foodport Zeeland werken Zeeuwse agro food bedrijven samen aan verduurzaming van hun productie. In Yerseke staat het eerste huis met zonnedakpannen.

Allemaal voorbeelden van de transitie naar een duurzame economie. Een transitie die een opgave betekent op regionaal, landelijk en mondiaal niveau. 

Wij werken daarin heel graag samen met u, onze regionale partners in Zeeland. Samen kunnen we onze maatschappelijke opgave om te verduurzamen verbinden met onze ambitie om economisch te groeien.

De Commissie Balkenende heeft duidelijk aangegeven welke acties de economische structuur van Zeeland sterker en duurzamer maken.

De boodschap is overgekomen. Ik weet, dat velen van u denken dat het kabinet zich actiever moet opstellen. In de Tweede Kamer is daar vorige week nog een motie over aangenomen. Zodat Zeeland straks de boot niet mist. En over 2 weken, op woensdag 12 oktober, wordt er over dit onderwerp gesproken tijdens een Algemeen Overleg over economische structuurversterking en werkgelegenheid Zeeland in de Tweede Kamer.

Ik zal straks ingaan op samenwerking die de uitvoering van het rapport vraagt. Maar eerst wil ik onderstrepen dat het missen van de boot niet aan de orde is. Kijk eens naar het zeewaardig schip waar Zeeland nu al op vaart.

Op het hoogtepunt van de crisis had Zeeland de laagste werkloosheid van Nederland. En de werkloosheid is laag gebleven, die ligt onder de 5 procentvan de beroepsbevolking, ten opzichte van ongeveer 6 procent landelijk. Dit illustreert een stabiliteit, die u deels dankt aan grote industriële bedrijven als DOW, Cargill en Yara. En de werkgelegenheid groeit komende jaren weer.

In het rapport van de Commissie Balkenende lezen we dat Zeeuwen meer dan gemiddeld te besteden hebben. Dat het MKB hier innovatief is. Dat je van grote economische diversiteit kunt spreken.

Zeeland is sterk in sectoren als landbouw, industrie en zorg, waar innovatieve kracht cruciaal is. De Zeeuwse havencomplexen vormen samen de derde haven van Nederland, ná Rotterdam en Amsterdam. Zeeuwse uien kunnen vanuit Terneuzen en Vlissingen zo naar bestemmingen over de hele wereld.

En laten we de toeristische sector niet vergeten: uit onderzoek blijkt dat Zeeland de toerismeprovincie bij uitstek is.

Er is dus veel economisch perspectief in Zeeland. Tegelijkertijd zijn er snelle en minder snelle veranderingen. Die perspectieven en veranderingen zijn ook concreet tastbaar.

Neem bijvoorbeeld de succesvolle Schelderadarsamenwerking tussen Terneuzen en Gent. De internationale reders en bedrijven in het Kanaal maken dankbaar gebruik van het haveninformatiesysteem. Dat blijkt goed te zijn voor 60 miljoen ton goederenoverslag.

Dit illustreert de kansen in dit grensland.

Het illustreert ook het belang dat bedrijven en grensarbeiders in Vlaanderen en Zeeland alle kansen kunnen benutten aan beide kanten van elkaars grens. Vrij van administratieve hoofdbrekens.

Ook het Zeeuws onderwijs speelt op de veranderingen in, bijvoorbeeld met Campus Zeeland. U heeft hier in Middelburg zelfs uw eigen Harvard: University College Roosevelt, die zeer gewild is bij binnen- en buitenlandse studenten. Dat doet niks af aan uw wens om een Bèta college op te richten, om de noodzakelijke aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven te versterken.

Afgelopen maandag vertelde Anton van Beek van Dow Benelux in de media dat hij nieuwe investeringen in Terneuzen verwacht.

Tegelijkertijd liggen er plannen om het Smart Delta Resources programma verder te ontwikkelen. Met als doel om duurzamer te kunnen produceren en daarbij internationaal voorop te lopen.

Onder invloed van de transitie verandert ook de werkwijze van het bestuur in Zeeland. Als één van de eerste Nederlandse regio’s onderzoekt u, met Proeftuin Zeeland, hoe bestuurders samen anders met elkaar kunnen werken. Een bestuurlijk experiment, dat past bij de veranderingen van deze tijd. Maak verschil en gebruik de ruimte om ook bestuurlijk te innoveren.

Zeeland kan uitstekend omgaan met stroomversnellingen. En schijnbare tegenstellingen overbruggen. Zoals met de Deltawerken de strijd tegen het water en de kansen voor economie en toerisme zijn verenigd. Zoals we met de bouw van het windmolenpark Borssele ook nieuwe natuur willen creëren.

Zoals de traditionele teelt van aardappelen en uien samen gaat met de ontwikkeling van nieuwe zaden en nieuwe zilte gewassen. En zoals moderne viskwekerijen samen gaan met de traditie van de zilte zaligheid, die we vandaag vieren en proeven op deze Oesterpartij.

Dames en heren,

Uiteraard is het niet altijd makkelijk en vanzelfsprekend tegenstellingen te overbruggen. Toekomst en verleden beïnvloeden elkaar.

Neem Borssele. En dan bedoel ik nu even niet het windpark. We zien de situatie waarin DELTA zit. Het kabinet heeft aangegeven dat de nucleaire veiligheid en de leveringszekerheid voorop staan. En geconstateerd dat eventuele vervroegde buitengebruikstelling van de centrale grote gevolgen heeft.

Maar het vraagstuk is complexer dan dat. We hebben dezelfde vragen en wensen, maar kunnen verschillen van mening over de oplossing.

Als ik kijk naar de toekomst, dan heeft Zeeland economische kracht en perspectief. Vanuit de rijksoverheid blijven wij u daar in ondersteunen. Vanuit het idee, dat een benadering die aansluit op de keuzes in de regio het beste in de praktijk uitwerkt. U hoeft dus niet op Den Haag te wachten. U kunt het hier afwegen. U kunt het met de creatieve en ondernemende mensen hier bedenken en neerzetten. De denkkracht en instrumenten van de rijksoverheid zijn beschikbaar om u daarbij te ondersteunen. Dit is soms, maar lang niet altijd, een kwestie van geld.

Daarbij is het goed om te realiseren dat ook op nationaal niveau wordt gesproken over een investeringsagenda, ook in het vooruitzicht van een nieuw regeerakkoord. De ambtelijke studiegroep Duurzame Groei heeft daarover voor de zomer voorstellen gepubliceerd. Onderwijs, duurzame energie en energiebesparing, circulaire economie, innovatie en digitalisering zijn voorbeelden van thema's waar investeringen zinvol kunnen zijn. Voor Zeeland kan het interessant zijn hierbij aan te haken.

Dames en heren,

Verandering is een constante, die ingewikkelde keuzes voortbrengt. Rond de energietransitie, de transitie naar een circulaire economie, innovatie, bestuurlijke samenwerking.

Die keuzes gaan mens en maatschappij aan in Zeeland en in de rest van Nederland. Het raakt ook onze partners over de grens in Vlaanderen.

Het helpt als u initiatief neemt en houdt om keuzes te maken. En zo de toekomst vorm te geven. En het helpt als we daarbij samenwerken. Samenwerken tussen Zeeuwen, Vlamingen, Hollanders, die kunnen gijpen en overstag gaan. Meebewegen op de stroom van de tijd.

Zo lang we dat ondernemend en gezamenlijk blijven doen, kunnen wij de scheppers zijn van onze toekomst.