Toespraak van minister Hennis-Plasschaert ter gelegenheid van de uitreiking VPD-gesp

Toespraak | 02-09-2016

Let op: Alleen het gesproken woord geldt!

 

Generaals, geachte genodigden,

17 januari 2012. 

Die dag vergeet kapitein Hans Fopma niet snel meer...

Het was de dag dat zijn schip de Flintstone van offshore aannemer Tideway, door piraten werd aangevallen. Ze waren op weg naar het Suezkanaal. Het was vroeg in de ochtend.

Peter, de commandant van de VPD, die al uren op de brug stond, kwam naar hem toe. Hij en zijn collega’s hadden een motorboot gesignaleerd en die boot kwam nu met grote snelheid op het schip af.

Een acute dreiging.

De bemanning van het schip kreeg onmiddellijk de opdracht om naar de citadel te gaan, een speciaal daarvoor ingerichte afsluitbare  Terwijl de mariniers hun posities innamen bleef kapitein Fopma aan het roer staan.

Eerst vuurden de mariniers lichtkogels af om de piraten te waarschuwen om te laten zien dat het schip werd beveiligd. Dit mocht echter niet baten. Sterker nog, de piraten kwamen steeds dichterbij en brachten een raketwerper in stelling.

Om het directe gevaar af te wenden… openden de mariniers - en natuurlijk, conform de procedures - het vuur. Die boodschap was wel duidelijk. De piraten braken de aanval af. Zij keerden terug naar het moederschip.

En 1 ding is zeker: zonder de professionele houding van bemanning én mariniers had deze situatie er totaal anders kunnen uitzien. Ook de eigenaar van het schip heeft dit bij herhaling benadrukt.

Dames en heren, dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk de beveiliging van onze Nederlandse koopvaardijschepen is, en daarmee het werk van onze Vessel Protection Detachments.

Sommige schepen, die bijvoorbeeld van én naar Rotterdam willen, wacht nu eenmaal een route met grote risico’s. En even bellen met 112 is echt geen optie op volle zee. Schepen met een laag vrijboord, zware ladingschepen, baggerschepen, olie- en gastankers…

Zij en hun bemanning zijn kwetsbaar. En laat ik duidelijk zijn: Nederlandse zeevarenden verdienen een toereikend niveau van bescherming. En niet onbelangrijk: ook de impact van dit alles op onze economie is groots.

We staan er niet altijd bij stil maar vele, vele goederen… worden vervoerd over zee. Schepen om laten varen of het risico lopen dat handel en schip in verkeerde handen vallen zouden de kosten van die goederen fors op laten lopen. En het is de consument die dit direct in z’n portemonnee voelt.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de roep om beveiliging groot was. Zeker in 2011, de hoogtijdagen van de piraterij. 5 jaar later is de inzet van onze Vessel Protection Detachments welhaast daily business geworden.

Maar het is zeer zeker… géén business as usual. Want iedere keer weer zijn er andere omstandigheden, andere bemanningen en andere schepen. En onze mensen zijn altijd professioneel. Zoals het hoort.

Door prikkeldraad rondom de schepen te bevestigen, en piraten op die manier de toegang te verhinderen.

Door 24/7 de wacht te lopen en noodprocedures te oefenen met de bemanning.

Door goed voorbereid te zijn en zelf wapens, munitie, medische hulpmiddelen, zelfbeschermingsmiddelen en communicatiemiddelen mee te nemen zodat zij hun taken aan boord geheel zelfstandig kunnen uitvoeren.

En natuurlijk door altijd waakzaam en alert te zijn!

Want wat komt er op je af? Zijn het gewoon vissers, of misschien toch piraten? Die zorg kunnen de kapiteins aan onze mensen overlaten.

Of zoals de kapitein van het Nederlandse schip MS ‘Swan’ van de firma Dockwise, het eens zei:

'Voorheen was het erg gevaarlijk om door de Golf van Aden te varen, maar nu voelen we ons veilig. Niet alleen ik als kapitein deel die mening, maar de gehele bemanning. Omdat de Nederlandse mariniers instaan voor onze veiligheid'.

Alle lof dus voor onze mariniers. En natuurlijk ook voor onze AMV’ers, ofwel het medisch personeel van de vloot en andere defensieonderdelen.

Op volle zee, zorgde u ervoor dat de bemanning veilig was droeg u bij aan de beveiliging van die zo belangrijke doorvaarroutes. En samen met de Commandant der Strijdkrachten reik ik straks de VPD-gesp uit. Dan eindelijk.

Ik weet het: het heeft even geduurd. Maar die gesp is een teken van erkenning voor uw inzet, voor het belangrijke werk dat u heeft verricht. Uw aanwezigheid schrok de piraten af. En zo voorkwam u leed en geweld.

We zijn er echter nog niet.

Zeker, anno 2016 lijkt het kapen van schepen uit de gratie te zijn, maar u en ik weten dat de achterliggende oorzaken van die piraterij nog altijd springlevend zijn… armoede, chaos en conflicten.

Nu achterover leunen zou er voor zorgen dat het binnen no-time weer zeer lucratief wordt om als piraat aan de slag te gaan. Met andere woorden: de dreiging is nog altijd aanwezig. En de inzet van de beveiligingsteams op zee blijft dan ook onverminderd van belang.

En uiteraard maakt die inzet deel uit van een veel breder internationaal pakket aan maatregelen en activiteiten in de strijd tegen piraterij. Want met alleen het aangrijpen van de symptomen zal het succes niet beklijven. Ook de oorzaken van piraterij moeten worden aangepakt.

Bij de bron.

En dus het gebrek aan alternatieven en perspectief om op legale wijze in het levensonderhoud te kunnen voorzien. De situatie op land moet verbeteren.

Somalië wordt gekenmerkt, ik zei het net al, door armoede, chaos en conflicten. Overal dreigt gevaar. Terroristische groeperingen die in een heftige strijd zijn verwikkeld met de regering. Gewapende clans die niets of niemand ontzien.

Een wereld waarin vaak het recht van de sterkste geldt…

Een wereld waarin de overheid niet voor orde en veiligheid kan zorgen…

Een wereld waarin jonge mannen, bij dat totale gebrek aan perspectief, in de verleiding worden gebracht om, jawel, piraat te worden.

Een snelle manier om geld te verdienen.

En dat is dan ook gelijk 'het waarom' achter onze bijdrage aan bijvoorbeeld het ACOTA-trainingsprogramma, voor de AMISOM-missie van de VN. In dat programma trainen we Afrikaanse eenheden die voor stabiliteit in Somalië moeten zorgen.

Ook dragen we bij aan de EUTM Somalia, de Europese trainingsmissie om Somalische militairen op te leiden…

…dragen we bij aan EUCAP Nestor, binnenkort omgedoopt tot EUCAP Somalia, de maritieme capaciteitsopbouwmissie van de Europese Unie…

…en dragen we ook nog altijd bij aan de Europese anti-piraterij missie op zee, Atalanta, zoals nu met Zijner Majesteits Tromp die het commando voert over die missie.

Uiteindelijk gaat het erom dat we een leefbare omgeving creëren, een omgeving met perspectief. En het zal u niet verbazen als ik zeg dat 'veiligheid en stabiliteit' hiervoor cruciale randvoorwaarden zijn.

Aangetreden militairen, heel graag spreek ik nogmaals mijn waardering én respect uit voor uw bijdrage. En ik besef maar al te goed dat u dit niet had kunnen doen zonder de steun van uw thuisfront. Van uw partner, uw kinderen, uw familie of vrienden. Ook zij verdienen alle lof.

Mag ik daarom een groot applaus voor onze militairen én hun families?!

(applaus)

Dames en heren, graag wil ik nu overgaan tot het uitreiken van de VPD-gesp.

En ik wil mijn adjudant vragen hiertoe de bijbehorende beschikking voor te lezen.