Persconferentie na ministerraad 19 augustus 2016

Mediatekst | 19-08-2016

Inleidend statement

We hebben vandaag stilgestaan bij de gedode Nederlandse agent op Bonaire. Politiemensen staan elke dag klaar voor onze veiligheid. Zij doen een stap naar voren als anderen een stap terug zetten. Dat een agent is omgekomen bij zijn moedige werk, komt voor ons allemaal als een schok. Ons medeleven gaat uit naar de nabestaanden en de collega’s van de omgekomen agent. Ard van der Steur heeft Bonaire laten weten desgevraagd alle mogelijke hulp te willen bieden bij het vinden van de daders van deze gruwelijke moord.

Volgende week beginnen de scholen weer in midden-Nederland. De ontwikkelingen in Turkije, die zullen daar ongetwijfeld onderwerp zijn van gesprek. Vooral op de scholen met veel knderen met een Turkse achtergrond zal dat ongetwijfeld het geval zijn. Afgelopen dinsdag in Delft hebben wij als kabinet bij elkaar gezeten. Dat doen we altijd aan het begin van het seizoen en wij hebben onder andere uitgebreid met elkaar gesproken over de situatie na de mislukte, gelukkig mislukte coup in Turkije, maar ook de situatie die dat in andere landen met zich meebrengt. En natuurlijk roepen ontwikkelingen in Turkije soms heftige gevoelens op. Maar wij kunnen niet accepteren dat spanningen, spanningen elders in de wereld leiden tot bedreigingen, tot vernielingen hier in Nederland. We accepteren niet dat conflicten uit Turkije hier in Nederland worden geïmporteerd. Dat geldt in het bijzonder als het om kinderen gaat. Daar zijn bedreigingen en intimidatie al helemaal niet te tolereren. Daar zitten we dus ook bovenop. Een taskforce vanuit OCW, het Ministerie van Onderwijs, heeft een aantal scholen actief benaderd om ervoor te zorgen dat, ook in goed overleg met gemeenten, dat zij goed zijn voorbereid. En scholen kunnen daarbij ook vragen om assistentie bij het Ministerie van Onderwijs. En daarbij is natuurlijk ook een belangrijke rol weggelegd voor de Onderwijsinspectie. Als kabinet en gemeentebesturen kijken we niet alleen naar scholen. Ook in buurten, in dorpen en in steden houden we de situatie scherp in de gaten om spanningen te voorkomen. En laat er absoluut geen misverstand over bestaan: wij trekken een streep bij bedreigingen, bij geweld. Die tolereren wij niet. En als er sprake is van intimidatie, als er sprake is van geweld, dan moet er aangifte worden gedaan en dan wordt het direct een zaak van politie en justitie.

Vandaag ook nog het nodige werk verzet voor het opstellen van een solide begroting voor 2017. Daarbij is een belangrijk speerpunt de werkgelegenheid. We zagen deze week gelukkig goede cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek over de groei van banen in Nederland.  Wij zetten die gesprekken volgende week voort op woensdag en donderdag en zoals bekend zullen dan de plannen op Prinsjesdag worden gepresenteerd. Volgende week staat hier Lodewijk Asscher, ik zal wel een groot deel van de ministerraad zelf bijwonen maar moet op tijd weg voor gesprekken in Berlijn die middag. Dus u zult dan Lodewijk Asscher hier zien en die zal ook de ministerraad voorzitten.

Spanningen in Turkse gemeenschap

BREEDVELD (NOS)
Waarom vraagt u nu met zoveel klem aandacht voor spanningen in de Turkse gemeenschap nu de scholen weer opengaan?

RUTTE
Omdat de mogelijkheid bestaat dat de spanningen die in de Turkse samenleving zichtbaar zijn na de mislukte, de gelukkig mislukte, couppoging, dat die spanningen in enigerlei vorm zich ook kunnen aftekenen als mensen terugkomen van vakantie in Nederland, en een logisch moment zou kunnen zijn – een verkeerd moment, maar wel een denkbaar moment – het starten van scholen.

BREEDVELD
Ja, want zijn er aanwijzingen dat situaties uit de hand kunnen lopen?

RUTTE
Er zijn aanwijzingen dat er spanningen zijn in de gemeenschap, dat zien we allemaal ook in de kranten en in de mediaberichten. Er zijn ook aangiftes gedaan daarover. Dus wij zijn alert.

BREEDVELD
Ja, alert, maar waarom zoveel aandacht voor juist scholen?

RUTTE
Om de reden die ik net noemde. Mensen komen terug uit Turkije, die scholen beginnen weer. Dit zal ongetwijfeld een thema van gesprek zijn, dat is prima. Maar wat we niet kunnen hebben is dat die spanningen ook hier in de samenleving geïmporteerd worden.

BREEDVELD
Ja, maar kijk: u doet ook een oproep, en u trekt een morele grens. ‘Dit accepteren wij hier niet’. Maar tegelijk: mensen hebben daar lak aan, dat zien we ook elke dag.

RUTTE
Precies.

BREEDVELD
En dan staan we toch machteloos?

RUTTE
Dat staan we zeker niet, want dan hebben wij hier de Nederlandse samenleving, met zijn eigen normen en waarden; als je hier naartoe komt, en hier een bestaan opbouwt en je levert een positieve bijdrage, dan is dat prima. Maar je hebt je wel ook te verhouden tot die Nederlandse samenleving. Je kiest dan voor Nederland. En wat niet kan, is dat je de spanningen uit het land waar je voorvaders vandaan kwamen, of waar je misschien zelf als eerste generatie-Nederlander vandaan bent gekomen, dat je die spanningen hier importeert. Dat is onaanvaardbaar.

BREEDVELD
Maar aanhangers van Erdogan en de aanhangers van Gülen vliegen elkaar hier ook in de haren. Gülen-aanhangers die wijzen naar de moskeeën, dat zouden handlangers zijn van Erdogan. Spionnen. Aan de andere kant worden mensen opgeroepen om aangifte te doen tegen Gülen-aanhangers. Journalisten die aan de schandpaal worden genageld.

RUTTE
En dan zijn er voor mij twee grenzen. De eerste is: daar laat je de kinderen buiten. Die hebben recht op een rustige jeugd. Die hebben er recht op dat scholen een veilige plek zijn waar zij les krijgen, waar ze zich kunnen voorbereiden op hun toekomst. En de tweede grens die ik trek is de grens waarbij dit soort discussies en spanningen de grens over gaan van intimidatie, van geweld, van aanzetten tot haat. Die zijn onacceptabel.

BREEDVELD
De hele kwestie heeft ook gevolgen voor de relatie die Nederland met Turkije heeft. We hebben vaak gesproken over de Turkijedeal, maar wat we nu ook zien is dat deze week rechtbanken tot twee keer toe uitleveringsverzoeken hebben tegengehouden wegens de onzekere situatie daar. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Daar zitten we natuurlijk in een overgangssituatie. De couppoging is net achter de rug. Turkije is bezig zich te verhouden tot die couppoging. Dus dat is een bewegend doel, en verder is dat ook een zaak die onder rechters is, dus daar kan ik sowieso niet veel over zeggen. Maar in algemene zin hebben wij gewoon onze normale contacten met Turkije. Is minister Koenders ook van plan daar binnenkort gewoon naartoe te gaan. Hebben wij ook als één van de eersten, Koenders zelf, direct toen de couppoging nog aan de gang was contact gehad met zijn collega van Buitenlandse Zaken van Turkije en die couppoging in de meest stellige termen verworpen. Daar zich tegen gekeerd. Dus wij hebben onze normale diplomatieke en politieke contacten met Turkije.

BREEDVELD
Maar ‘gewoon’, ‘normaal’: de situatie is verre van gewoon, en buitengewoon abnormaal.

RUTTE
Zeker, maar dat neemt niet weg dat Turkije gewoon onze bondgenoot is, lid is van de NAVO. Een land waarmee wij politiek en diplomatiek onze relaties onderhouden. Die dus nu te maken hebben met de naweeën van een couppoging, waarbij F-16’s het parlement hebben beschoten. Waar vreselijke dingen zijn gebeurd, waar mensen zijn omgekomen. En waarbij voor de Nederlandse regering geldt dat wij die couppoging verwerpen, en uiteraard Turkije oproepen om de mensenrechten en de fundamentele vrijheden te respecteren in het aanpakken van degenen die achter die couppoging zaten.

GEERAEDTS (RTL)
Aanvullend hierop: heeft u signalen dat de Turkse overheid zich bemoeit met Turken hier in Nederland die straks weer naar school gaan?

RUTTE
Er zijn natuurlijk altijd contacten vanuit ambassades met landgenoten hier, maar daar waar het een grens zou overgaan, als dat zou gebeuren, dan zullen wij ons daar direct tegen teweerstellen.

GEERAEDTS
Wat voor contacten heeft u het nu over dan?

RUTTE
Ik kan niet over alle contacten die er zijn spreken, maar ik kan u één ding…

GEERAEDTS
Zijn dat dubieuze contacten, of zijn dat normale contacten?

RUTTE
Daar kan ik niks over zeggen. Dat is het normale diplomatieke verkeer, maar als in dat diplomatieke verkeer zou worden vastgesteld dat er sprake is van contacten die onze normen overschrijden, dan zullen we ons daar tegen teweerstellen.

GEERAEDTS
Wat bedoelt u daar precies mee? Want dat snap ik toch echt niet helemaal.

RUTTE
Wat ik net zeg.

GEERAEDTS
Ja, nee toch. Wat bedoelt u daarmee?

RUTTE
Ik kan nu niet ingaan op alle contacten die er zijn.

GEERAEDTS
In Turkije zijn bijvoorbeeld heel veel leraren of de laan uit gestuurd, of opgepakt of iets dergelijks. Is zo’n tendens hier in Nederland ook gaande?

RUTTE
Niet dat wij aanwijzingen hebben dat er vanuit de Turkse autoriteiten bewust achter gezeten zou worden.

GEERAEDTS
Die aanwijzingen heeft u niet?

RUTTE
Nee.

GEERAEDTS
Ok. Wat gaat u actief doen tegen die bedreigingen en het fysieke geweld?

RUTTE
Dan wordt er aangifte gedaan, en dan zullen politie en justitie prioritair die zaken oppakken, vervolgen, optreden. Omdat we dan een aantal fundamentele grenzen van onze rechtsstaat overgaan. Waar het hier om gaat is het bewaken van ónze manier van leven. Als mensen hier naartoe komen met een andere culturele achtergrond, met een andere nationale achtergrond zich hier vestigen en een positieve bijdrage willen leveren, is dat prima. Maar je hebt je ervan te vergewissen dat je niet in je eigen land bent. Je bent in een ander land, je kiest dus voor dat land. En dat  betekent niet dat ik vraag om je hele verleden af te zweren, om dat allemaal te vergeten, om niet meer te weten waar je vandaan komt, dat neem je allemaal mee, dat zit in je persoon. Maar je hebt je ervan te vergewissen in welk land je bent. En dat betekent dat je twee dingen doet: de wet, de tradities, de culturele opvattingen van dat land respecteert, en die zijn in Nederland gebaseerd op onze geschiedenis en op onze manier van het beleven van vrijheid. En het tweede is dat je daar ook respect voor hebt, dat je ook je daarmee verhoudt, dat je je realiseert dat als je kiest voor dat land, dat je daar ook ernstig mee rekening te houden hebt.

GEERAEDTS
U zei: er wordt aangifte gedaan. Ik neem aan dat die mensen die dan bedreigd zijn zelf aangifte moeten doen, of …?

RUTTE
Dat gaat volgens de normale kanalen, en dan hebben we dus opgeroepen dat als dat gebeurt, als mensen te maken hebben met intimidatie, met geweld, dat er dan aangifte wordt gedaan.

GEERAEDTS
Is de AIVD hier ook bij betrokken?

RUTTE
Daar kan ik überhaupt al nooit iets over zeggen.

GEERAEDTS
Zijn er diensten bij betrokken, behalve de politie, om dit te bestrijden?

RUTTE
Daar kan ik niks over zeggen.

KRANENBURG (NRC)
U zei net dat minister Koenders ook al ten tijde van de couppoging contact heeft gehad met zijn collega. Het verhaal uit Turkije is juist dat Europa helemaal niets van zich heeft laten horen.

RUTTE
Daar zal ik, heel duidelijk: ik was die nacht, of die ochtend eigenlijk, want het was zes, zeven uur later in Oelan-Baatar in Mongolië met de meeste Europese collega’s voor de Europa-Azië top, die half juli plaatsvond. En die couppoging, die gewerd ons, ’s morgens 5/6 uur daar, toen de meesten nog in bed lagen of net wakker werden en zich voorbereidden op de tweede en laatste dag van die top. Ik heb toen onmiddellijk contact gehad met Bert Koenders, die was op dat moment in Zuid-Amerika, Latijns-Amerika. Die had inmiddels contact gehad met zijn collega van Buitenlandse Zaken en zich in de meest stellige termen gekeerd tegen die couppoging. We hebben als Europese leiders, zodra we bij de gezamenlijke vergaderplek waren bij elkaar gaan staan. U kunt die beelden nog zien, we staan daar in een soort cirkeltje. En er is niemand, er is nog gesuggereerd dat er mensen zouden zijn die zeiden: we wachten even tot we weten wie de coup gaat winnen en dan kunnen we ons scharen achter de goeie partij. Er is niemand geweest in dat cirkeltje die dat suggereerde. Het was volstrekt helder voor iedereen dat deze couppoging tegen democratisch gekozen mensen en instituties in Turkije, dat die moest worden verworpen. Dat hebben we ook onmiddellijk gedaan. Er is ook een verklaring uitgegaan toen van de Europese leiders om dat te doen. Het ging om een ernstige zaak, namelijk een couppoging tegen een democratisch gekozen regering in een land waar Europa om allerlei goede redenen, in NAVO-verband, een goede relatie mee onderhoudt.

KRANENBURG
Maar hoe beoordeelt u dan dat verwijt uit Turkije?

RUTTE
Ik kan alleen de feiten ertegenover plaatsen en iedereen mag verwijten maken maar dit zijn de feiten die ik ertegenover zet.

KRANENBURG
Hebt u dat ook laten weten?

RUTTE
Ja, er zijn allerlei mogelijke contacten en ook Bert Koenders heeft dat natuurlijk in zijn contacten gedaan. Er is ook hoog ambtelijk contact geweest, nog vorige week, 10 dagen geleden. Dus er is intensief met de Turkse autoriteiten, over alle zaken zowel het verwerpen van de coup, over de vraag aan Turkije om het vervolgen van degene die erachter zaten te doen op een manier die in lijn is met onze gemeenschappelijke opvattingen over mensenrechten, over vrijheid, over democratie. Ten derde om er alles aan te doen om bij te dragen aan rust in andere landen waar bijvoorbeeld veel mensen wonen met een Turkse achtergrond.

HOEDEMAN (AD)
Meneer Rutte, hoe kijkt u naar de oproep vandaag in het Algemeen Dagblad van Ahmet Taskan om alle imams Nederland uit te zetten omdat die haat zaaien in de richting van Gülen-aanhangers?

RUTTE
Dit zijn allemaal voorbeelden waarbij die conflicten uit Turkije in onze samenleving naar binnen sijpelen en vrijheid van meningsuiting is allemaal best maar waar de grens wordt overgegaan van aanzetten tot geweld of haat of mensen in goede naam of faam aantasten, dan kunnen mensen daar natuurlijk aangifte tegen doen.

HOEDEMAN
Ja maar wordt er dan opgetreden tegen imams die dergelijke oproepen doen?

RUTTE
Hoe bedoelt u?

HOEDEMAN
Als in de moskee een oproep wordt gedaan door een imam om Gülen-aanhangers het leven zuur te maken, wordt er dan actie ondernomen?

RUTTE
Als wij daar kennis van nemen, uiteraard. Mensen kunnen er ook aangifte tegen doen. Dat zei ik net, dan zal er onmiddellijk prioritair alle aandacht aan worden gegeven door de autoriteiten die noodzakelijk is.

DE VRIES (VOLKSKRANT)
Is er in deze tijd ook contact vanuit de overheid met organisaties zoals Diyanet, Milli Görüş. Uw collega Lodewijk Asscher sprak in 2014 over het monitoren van dit soort clubs. Heeft dat sindsdien plaatsgevonden en is er nu ook contact om deze spanningen te beteugelen?

RUTTE
Wij zijn een kabinet dat zich baseert op de liberale vrijheden en dat betekent dat wij in eerste plaats de rechtsstaat als ons instrument hebben, het rechtstreekse contact met gemeenschappen, maar wij kiezen er niet voor om via corporatistische organisaties te proberen deze gemeenschappen te beïnvloeden. Dat is natuurlijk niet onze eerste aanvliegroute. Als die organisaties met ons contact zoeken, vanzelfsprekend, dan zijn daar gesprekken mee. Maar het is niet onze eerste aanvliegroute. Onze eerste aanvliegroute zijn de gemeenten, de scholen en de gewone normale staatsorganen en het individuele contact, en niet het georganiseerde maatschappelijke middenveld binnen die gemeenschap, dat is niet de eerste aanvliegroute.

DE VRIES
Ik vraag het omdat die gemeenschap via politieke scheidslijnen ook heel erg is georganiseerd via dergelijke clubs, dus misschien zou dat wel een voor de hand liggend punt zijn om te beginnen als je deze spanningen wilt beteugelen.

RUTTE
Nou misschien is juist mijn kernpunt wel dat wij er geen belang in stellen als Nederlandse samenleving dat wij nog eens een keer versterking gaan geven aan allerlei minderheden en conflicten tussen groepen binnen de Turkse gemeenschap. Je bent hier en dan ben je dus gewoon, zeker als je een Nederlands paspoort hebt, ben je dus in de eerste plaats Nederlander. Heb je je in die hoedanigheid op te stellen en wat wij niet willen is dat al die conflicten hier naar binnenkomen. Als wij dan ook nog eens vanuit de overheid primair ons contact zouden houden, nogmaals als ze ons bellen is het wat anders, maar als wij primair onze contacten zouden gaan houden met Diyanet of met alle andere Turkse organisaties, dan versterken we juist die verzuilingen in die gemeenschap. Dat is precies wat je niet wilt, we willen juist dat zij zich hier, als Nederlanders, zich verhouden tot Nederland en spanningen thuis laten.

DE VRIES
En dan mijn andere vraag. Minister Asscher heeft sinds 2014 een extra oogje in het zeil als het gaat om die clubs. Kunt u daar iets over zeggen, heeft dat nieuwe inzichten opgeleverd?

RUTTE
Vanuit integratie-oogpunt en vanuit veiligheidsoogpunt wordt er natuurlijk altijd heel breed naar van alles gekeken maar daar kan ik niet, vanzelfsprekend, in de openbaarheid inzage in geven.

CATS (FD)
Ik wilde graag weten of u denkt dat het integratiebeleid mislukt is binnen de Turkse gemeenschap, want dit bestaat natuurlijk al jaren die lange arm van Ankara, de grijze wolven hadden we eerder, nu dit weer, blijkt dus dat er vanuit Turkse Nederlanders nog zoveel gevoel is bij hun oorspronkelijke land dat dit soort conflicten op de loer liggen. U reageert vrij reactief: u kunt aangifte doen en we zullen optreden et cetera. Moet je niet veel scherper denken: goh, we moeten nu echt preventief laten merken, we willen dit niet en niet alleen met woorden maar een heel ander integratiebeleid gaan voeren?

RUTTE
De testcase is natuurlijk de komende maanden, hé? Want vooralsnog zijn er spanningen, zeker, die zijn er. Er zijn gevallen van aangifte, die worden ook meteen opgevolgd. Er zijn meldingen van bedreigingen en daar wordt op geacteerd. Maar de komende maanden, de komende weken, de komende maanden zullen daarvoor heel bepalend zijn om te bezien hoe het er precies voorstaat. Maar het gaat mij te ver om op dit moment te zeggen dat als iemand uit Turkije die hier woont en voor Nederland heeft gekozen, ook nog steeds gevoelens heeft voor allerlei zaken die in Turkije speelt, daar kan ik natuurlijk geen bezwaar tegen hebben. Dat is vrijheid. (…) Laat mij even het punt afmaken. Dat is vrijheid, dat staat je vrij om te doen. De grens zit hem erin waarbij je die conflicten hier in de Nederlandse samenleving laat importeren, waarbij kinderen ermee te maken krijgen op de scholen, zich onveilig voelen. De grens wordt al helemaal gepasseerd als het gaat om bedreiging, om het zaaien van haat tegen mensen. Dan grijpen we in met alle middelen die we hebben. Maar het gaat mij te ver om nu vast te stellen op basis van de signalen die er zijn, die we zeer serieus nemen, ik praat er niet voor niets uitgebreid over, op basis daarvan vast te stellen dat de Turkse gemeenschap in Nederland slecht geïntegreerd zou zijn. Dat zouden we echt moeten afwachten in de komende weken en daar zitten we dus ook met elkaar bovenop.

CATS
U blijft er wel bovenop zitten en desnoods het integratiebeleid aanpassen? Dit speelt natuurlijk al 30 jaar.

RUTTE
Dan zijn we al twee als-dan’s verder, volgens mij moeten we er nu eerst voor zorgen dat die spanningen niet hier naar binnen komen en ik ga niet een nieuwe nota schrijven over integratiebeleid. Ik wil alle energie richten om het voorkomen van die spanningen.

Europees vluchtelingenbeleid

BREEDVELD (NOS)
Het Europese vluchtelingenbeleid, een van die onderdelen daarvan zijn de zogenoemde hotspots, daar waar asielzoekers zich moeten melden in Italië en Griekenland met name, blijkt dat dat nog maar nauwelijks van de grond komt. In Italië zijn lang niet alle aanmeldcentra, die hotspots gerealiseerd en vluchtelingenorganisaties schatten dat nog geen 1 op de 3 vluchtelingen via zo’n zogenoemd hotspot Europe binnenkomt, terwijl het toch een belangrijk element is van dat vluchtelingenbeleid wat onder meer onder ons voorzitterschap tot stand is gekomen. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Die hotspots, daar zijn we al jaren mee bezig. Dat het onder het Nederlands voorzitterschap tot stand is gekomen zijn de afspraken met Turkije. Over de hotspots, dat werkt twee kanten op. Aan de ene kant is het waar dat die hotspots tergend langzaam, overigens niet zozeer in Griekenland maar in Italië, van de grond zijn gekomen, er is wel voortgang geboekt. Er is ook een andere kant, de mensen die over de Middellandse Zee komen is een hele andere groep dan de groep die kwam in grote aantallen en nu in lagere aantallen over de Egeïsche Zee. Mensen die over de Egeïsche zee kwamen, met groot persoonlijk risico op verdrinking, hadden in heel veel gevallen als ze een Syrische achtergrond hebben, kans op asiel. Nou zijn die afspraken gemaakt met Turkije, dat we mensen kunnen terugsturen en, nou u kent het hele verhaal. En die aantallen zijn met 90, 95 procent teruggelopen sinds die afspraken zijn gemaakt. Maar die mensen maakten vaak kans op succesvol asiel voordat de afspraken met Turkije waren gemaakt. De mensen die over de Middellandse Zee komen, in de meeste gevallen, zijn mensen die geen kans maken op een succesvolle asielaanvraag. Veel van die mensen komen terecht in de informele economie in Italië. Dus dat is een  hele andere groep. Er zitten ook wel mensen tussen uit Eritrea, of andere landen waarbij je wel kans hebt op asiel, maar het overgrote deel wat uit die landen komt, en zeker uit westelijk Afrika, heeft geen kans op asiel. Weet dat ook, en heeft waarschijnlijk ook geen belang om zich te melden bij die hotspots.

BREEDVELD
Maar des te belangrijker dat dit beleid natuurlijk slaagt. En als we dit zien, geeft dat weinig hoop.

RUTTE
Zeker, maar ik vind het toch belangrijk om dat onderscheid te maken tussen vluchtelingen die kans maken op asiel en op tijdelijk verblijf in Europa tot het veilig is in het eigen land, en economische migranten – en dat is de grootste groep die uit Afrika komt – die met misschien nog wel meer risico die zee oversteekt dan bij de Egeïsche zee, al was het maar omdat de afstand veel groter is en ook heel veel mensen daar verdrinken. Maar in de meeste gevallen is dat om zich economisch te verbeteren, en het overgrote deel daarvan blijft ook in Italië.

BREEDVELD
Maar goed, als die nergens geregistreerd gaan worden, reizen ze zo Europa in. Dat hebben we ook eerder gezien, dat Italië op een gegeven moment zegt van ‘ok, basta, we doen er niks meer aan’.

RUTTE
Maar dat gebeurt dus ook niet, omdat het grote verschil met vorig jaar is dat de Italiaans-Zwitserse grens, de Italiaans-Franse grens, de Italiaans-Oostenrijkse grens, dat die natuurlijk heel goed in de gaten worden gehouden. En dat zie je nu ook aan het feit dat daar kampen beginnen te ontstaan, zowel bij de Frans-Italiaanse grens als in Como, bij de Zwitsers-Italiaanse grens. Dat is echt anders dan de afgelopen jaren. Dat zal allemaal natuurlijk ook een rem zetten op die stroom. Dat zag je al überhaupt voordat we de afspraken met Turkije maakten: dat door het afsluiten van de westelijke Balkanroute de aantallen al aan het teruglopen waren. Omdat mensen wisten: we steken geld in mensensmokkelaars, en doen levensgevaarlijke overtochten, en vervolgens eindigen we in Griekenland, en dat wilden we niet, we wilden naar Berlijn. En dat lukte op een gegeven moment al niet meer, sinds eind februari, omdat toen die Macedonisch-Griekse grens werd gesloten, en die is nog steeds dicht. En ik heb ook altijd gezegd: die aanpak van die grote vluchtelingenstroom kan nooit op één aspect gericht zijn. Je moet alles doen: de hotspots – u heeft volkomen gelijk, dus er moet veel meer gebeuren, ik deel uw irritatie die ik in uw objectieve vraag besloten voelde – de afspraken met Turkije, de afspraken die we maken met landen in Afrika, goede grensbewaking. Dus al die aspecten die we nu een plaats hebben gegeven, hebben er ook voor gezorgd dat op dit moment de instroom in Nederland niet alleen lager is dan vorig jaar, maar ook al verder onder zelfs 2014 ligt. Dat kan nog eens veranderen, daar moeten we heel alert zijn. Het blijft zeer fragiel, maar op dit moment houden we al die ‘filters’, heb ik het altijd genoemd, in combinatie houden we die. En we blijven alert. Het blijft fragiel.

KRANENBURG (NRC)
Nog even over uw bezoekje aan Duitsland volgende week, wat u net zei. Dat is ter voorbereiding op de EU-top, informele top, in Bratislava.

RUTTE
Ja.

KRANENBURG
De samenstelling van het clubje. Dat zijn vooral noordelijke landen. De Benelux doet daar niet aan mee. Tot nu toe was het altijd zo dat Nederland als het over de toekomst van Europa ging toch probeerde op te trekken met de oude partners in Benelux-verband. Wat is er gebeurd?

RUTTE
Het is een uitnodiging uit Berlijn. Angela Merkel heeft in verschillende samenstellingen een aantal gesprekken. Dit is één van die gesprekken, daar ben ik bij. Daarnaast zijn we juist in Benelux-verband ook bezig om ons voor te bereiden op die top, die informele bijeenkomst, in Bratislava op 16 september, met Luxemburg en België. En de ambitie is ook om te kijken of we gezamenlijk als Benelux daar tot een volledige positie kunnen komen, of in belangrijke mate posities kunnen afstemmen tussen de drie landen, zoals we dat in de Benelux vaker proberen. Dat lukt niet altijd, maar als het wel lukt – al was het maar omdat de Benelux ouder is dan Europa, althans, niet ouder dan Europa maar ouder dan de voorlopers van de Europese Unie – heeft dat impact. Dus daar wordt aan gewerkt. Maar Berlijn heeft in verschillende samenstellingen nu overleg, maar dat laat dus onverlet dat er in Benelux-verband intensief overleg is op dit moment in de richting van Bratislava.

KRANENBURG
Maar wat is de achtergrond van dit clubje dan?

RUTTE
Het eerlijke antwoord is: dan moet u Berlijn bellen. De Duitse collega heeft verschillende van dit soort bijeenkomsten belegd, om te zeggen ‘laten we nou in een aantal dwarsdoorsnedes van Europa praten, zodat we ook zoveel mogelijk ook kunnen doen op 16 september’. Nou, dit is er één van, en die vind ik ook niet gek, omdat  – wij werken heel goed in Benelux-verband samen, wij werken heel goed samen in de relatie met Duitsland, ook met Frankrijk, Engeland, Italië; we hebben ook hele goede relaties natuurlijk met Denemarken, Finland en Zweden. Dus ja, het zijn allemaal verbanden waar we ons bij thuis voelen.