Persconferentie na ministerraad 12 augustus 2016

Mediatekst | 15-08-2016

Inleidend statement

Ja, ik mag u bij deze eerste persconferentie bij uitzondering verwelkomen hier op het ministerie van Algemene Zaken. De trieste reden is de uitvaartdienst voor Max de Bok die vanmiddag plaatsvindt in Nieuwspoort. Ik zal 'm zeer missen, ik denk jullie ook. Heel veel mensen zullen hem zeer missen hier in het Haagse. Hij was voor steeds weer nieuwe generatie journalisten, maar, mag ik ook zeggen, ook voor politici, een pater familias en zelfs ook historici wisten hem te vinden als vraagbaak, als bron van kennis, je mag ook zeggen als bron van anekdotes. Echt een prachtvent en we zullen hem, nogmaals, zeer missen.

We staan aan de start van een nieuw parlementair seizoen. De zomer wordt getekend op dit moment door aanslagen in onder andere Duitsland, in Frankrijk en in België, aanhoudende instabiliteit in het Midden-Oosten en een couppoging in Turkije. En ik denk dat die aanslagen in de landen om ons heen nog eens onderschrijven dat we ook in dit land onverminderd, onverkort scherp moeten blijven. Het dreigingsniveau blijft substantieel. De diensten zijn waakzaam, die zijn alert. We nemen de maatregelen die genomen moeten worden. Die zijn vaak onzichtbaar, maar soms wel zichtbaar zoals op Schiphol op dit moment. De strijd tegen terrorisme vraagt niet alleen in Nederland en Europa onze aandacht, maar ook in de conflictgebieden waar vaak die aanslagdreiging vandaan komt. En ik kan het niet simpeler zeggen dan met de zin dat ISIS verslagen moet worden. Ik ben ook deze week in Irak geweest, in Bagdad en Erbil, en heb daar met eigen ogen kunnen zien hoe belangrijk de trainingen zijn die Nederlandse militairen geven aan de mensen daar die in de strijd zijn tegen deze terreurorganisatie, om deze verslaan.

Dan Turkije, een groot thema deze zomer. Spanningen elders in de wereld, ik heb het eerder gezegd, spanningen elders in de wereld mogen nooit de rechtvaardiging zijn voor bedreigingen of vernielingen in Nederland. We accepteren niet dat conflicten in Turkije hier in Nederland worden geïmporteerd. Naar aanleiding van de ontwikkelingen in Turkije zagen we deze zomer in ons land reacties die over de schreef gingen en dat is wat mij betreft onacceptabel en op geen enkele manier te rechtvaardigen. Wij veroordelen de couppoging tegen de democratische instellingen in Turkije en tegelijkertijd verwachten wij van de officiële vertegenwoordigers van Turkije dat zij bijdragen aan kalmte en dat ze bijdragen aan fatsoen. En ook de Turks-Nederlandse organisaties en sleutelfiguren in de gemeenschappen spelen daarbij een buitengewoon belangrijke rol. We hebben als kabinet de afgelopen weken, ook in de vakantietijd, natuurlijk intensief contact gehouden over deze kwestie. We blijven dat ook doen. Bijvoorbeeld nu acuut is de kwestie van de scholen die dadelijk weer gaan beginnen. Scholen kunnen voor vragen en assistentie terecht bij OCW, ministerie van Onderwijs. Daar is een taskforce ingericht, met relevante schoolbesturen en gemeenten wordt ook contact gezocht om een en ander zo goed mogelijk te laten verlopen.

Dan de economie. We zagen deze week de cijfers van het CPB en het CBS vandaag. Het CPB kwam met de nieuwe raming voor de Nederlandse economie en zoals Henk Kamp al zei, de minister van Economische Zaken, ik denk terecht: dat het internationale beeld ons dwingt om realistisch te blijven en oplettend. De economische groei blijft, maar je ziet dat vooral door de Brexit de economische onzekerheid toeneemt en dat heeft dus ook een merkbaar effect op onze groei voor het komend jaar en het jaar daarna. Tegelijkertijd zien we wel op dit moment dat het beleid ook z’n vruchten begint af te werpen. Het huishoudboekje komt op orde, je ziet dat het tekort verder daalt en zelfs verder dan waar we bij de start van het kabinet nog van uitgingen. Het gaat ook goed met de bedrijvigheid in Nederland. Bedrijven boeken weer gezonde winsten. De Nederlandse producenten hebben vertrouwen in de toekomst en blijven behoorlijk investeren. We zien ook vandaag dat terug in de cijfers van het CBS. Goed nieuws voor onze economie, Nederland weet nu al 9 kwartalen op rij robuuste economische groei te realiseren en die groei is steeds beter dan verwacht. We zien ook steeds meer mensen aan het werk gaan en ook daar zie je nu dat, in lijn met die economische groei, er nu ook al 9 kwartalen sprake is van banengroei.

Woensdag gaan we beginnen met de begrotingsraden. We gaan als kabinet de komende weken werken aan een solide begroting die de economische groei de komende tijd weer zo veel mogelijk zal ondersteunen en Nederland sterker zal maken. En daarbij kijken we natuurlijk ook altijd met een scherp oog naar de koopkracht en ook deze keer is onverminderd het streven om te komen tot een evenwichtig koopkrachtbeeld, ook voor 2017.

Verkiezingen Tweede Kamer 2017

GEERAEDTS (RTL NIEUWS)
U had aangekondigd dat u deze zomer ook over uw eigen politieke toekomst zou gaan nadenken, heeft u dat gedaan?

RUTTE
Ik zit nog midden in dat proces. Ik neem een besluit over mijn eigen toekomst, voor zo ver ik daarover ga, want daar zit een drietrapsraket. Eerst moet ik zelf besluiten, doe ik eind augustus-begin september, of ik weer beschikbaar ben als lijsttrekker van mijn partij. Dan moet de partij besluiten of ze dat een goed idee vinden, zou ik besluiten dat te gaan doen, want als ik dat niet zou besluiten is het natuurlijk een andere kwestie en moet er een andere lijsttrekker gezocht worden. Maar zou ik doorgaan, dan moet de partij daar ook nog iets van vinden. En dan komt natuurlijk nog de verkiezing van 15 maart waar Nederland er iets van gaat vinden.

GEERAEDTS
Wanneer kunnen wij verwachten dat u aangeeft dat u al dan niet lijsttrekker van de VVD wordt.

RUTTE
Eind augustus-begin september ga ik een besluit nemen en dan komt het ook zo snel mogelijk naar buiten.

GEERAEDTS
Moeten we wachten op een bepaald tv-programma van de VPRO?

RUTTE
Eind augustus-begin september.

GEERAEDTS
U had het daarnet over de dreigingen in ons omringende landen en ook in Turkije. Het zijn rumoerige tijden, we hebben ook nog steeds een Brexit en een Oekraïnereferendum. Spelen dat soort turbulente ontwikkelingen een rol in die keuze die u moet maken of u door wilt gaan als premier? Kunt u nu wel zeggen van ‘nou zoek het allemaal maar uit, ik ga wat anders doen’?

RUTTE
Zo’n afweging is een brede afweging.

GEERAEDTS
Maar speelt het een rol dat…

RUTTE
Alle elementen spelen in zo’n afweging een rol, alle elementen.

GEERAEDTS
En hoe zwaar weegt dit… het zijn zulke onzekere tijden.

RUTTE
Dan ga ik heel erg dat besluitvormingsproces in… Ik kan beter uiteindelijk meedelen wat eruit gekomen is en u dan vertellen welke overwegingen ik had, dan nu de samenstellende delen van zo’n afweging meegeven. Omdat het dan wel… Volgens mij hebben we op dit moment ‘bigger fish to fry here’.

GEERAEDTS
Maar misschien hebben heel veel mensen in Nederland ook wel behoefte aan een ervaren premier, die nog een keer premier wil worden.

RUTTE
Ik kon u niet goed verstaan, misschien kunt u die zin nog één keer herhalen?

GEERAEDTS
Maar u begrijpt mijn vraag volgens mij wel.

RUTTE
Zeer, helemaal, maar zo’n afwegingsproces bevat allerlei elementen, maar ik vind het wat ver gaan om nu een weging in die verschillende elementen te gaan aanbrengen.

Aanslagen Thailand

VRAAG (NOS)
Even kort over Thailand, bomaanslagen geweest, vier Nederlanders zwaargewond. Kunt u ons daar iets meer over vertellen?

RUTTE
Wat wij weten is dat inderdaad vier Nederlanders gewond zijn geraakt, het gaat om drie vrouwen van 49, van 23 en van 18 jaar. Zij zijn nog in het ziekenhuis. De eerste twee, van 49 en 23 jaar, zijn ernstig gewond en de 18-jarige is lichtgewond. En dan is er nog één Nederlandse man van 72, die heeft zich in het ziekenhuis laten behandelen en kon het ziekenhuis daarna weer verlaten. Ons medeleven gaat natuurlijk uit naar alle slachtoffers, ook de mensen uiteraard die gewond zijn geraakt en die daar nu mee te maken hebben, maar ook naar de dierbaren van al deze mensen die met deze verschrikkelijke feiten geconfronteerd worden. De Nederlandse ambassade doet er alles aan om de Nederlandse betrokkenen ook ondersteuning te bieden. De Nederlandse ambassadeur in Thailand, Hartog, die is inmiddels met een consulair medewerker in Hua Hin om de Nederlandse gewonden te bezoeken en om daar consulaire hulp aan te bieden.

VRAAG
Is er een advies aan de Nederlanders daar voor vertrek: ‘blijf’, iets in die trant?

RUTTE
Het reisadvies is vanwege deze gebeurtenissen dat mensen extra alert moeten zijn en dat zij drukke plekken moeten vermijden. Dat is in het reisadvies een kleurenschema, dan praat je over de kleur geel, dat betekent ‘alert zijn, extra alert zijn en drukke plekken vermijden’.

VRAAG
Nog geen negatief reisadvies voor Thailand?

RUTTE
Nee, dit is het reisadvies dat aangepast is vanwege deze ontwikkelingen.

Ontwikkeling koopkracht

VRAAG
U refereerde al even aan de economische groei voor komend jaar. Daar hoort natuurlijk in Nederland altijd de zogeheten koopkrachtplaatjes bij. Wij hoorden zojuist van uw minister van Financiën – en ik ga uit van eenheid van kabinetsbeleid – dat het doel is dat iedereen erop vooruit gaat volgend jaar, ook de ouderen die op dit moment negatief in het plaatje staan.

RUTTE
Ja, ik ben altijd natuurlijk iets voorzichtiger nog als voorman van de coalitie. Maar ik begrijp wat hij zegt, maar ik heb het ook vorige keer gezegd dat wij ernaar streven om een koopkrachtverslechtering te voorkomen. En zoals je de plaatjes nu ziet, dreigt die voor uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Dus het streven is om dat te voorkomen. Maar het is een streven en we zullen dadelijk moeten bekijken of het ook gelukt is.

VRAAG
Ja goed, maar het streven kan natuurlijk zijn om op 0 uit te komen, dat ze er gewoon niet op achteruit gaan. Het streven kan ook zijn dat ze er juist, zoals de meeste werkenden in Nederland, op vooruit gaan. En dan vraag ik: wat is het streven?

RUTTE
Dat is buitengewoon ingewikkeld omdat je – zeker bij de gepensioneerden – natuurlijk te maken hebt met de effecten van de tweede pijler pensioenen. De private pensioenen, van werkgevers en werknemers, daar gaan wij als overheid niet over anders dan dat wij toezicht houden op de pensioenen. Maar de stand van de pensioenfondsen is natuurlijk een zaak van de pensioenfondsen van werkgevers en werknemers, heeft de overheid geen rol in. Dus als je kijkt naar het koopkrachtbeeld van ouderen, moet je naar het geheel kijken: zorgkosten, ontwikkelingen in de AOW, inflatie. En hoe al die elementen bij elkaar inwerken op het koopkrachtbeeld, waarbij als je het allemaal op zou tellen nog steeds het doel natuurlijk is om een verslechtering te voorkomen.

VRAAG
Ja, maar het is natuurlijk ook een politieke afweging om te zeggen: wij willen niet dat ze erop achteruitgaan of wij willen dat ze erop vooruit gaan, als je het gehele plaatje hebt?

RUTTE
Het gaat allemaal om hele marginale… het wordt wel heel theoretisch. Kijk, we hebben nu te maken met in het CPB-beeld, toch wel stevige minnen voor gepensioneerden, dus dat je ernaar streeft om die weg te werken. Als je die wegwerkt kom je al snel aan een klein plusje. Dat is bijna onvermijdelijk, je kunt niet precies prikken dat het op nul uitkomt, dat laat zich niet zo plannen. En dan is het nog altijd maar de vraag wat het betekent voor de individuele mensen. Uiteindelijk zie je natuurlijk dat de inflatie behoorlijk is afgenomen, dat heeft natuurlijk een positief koopkracht effect. Daarnaast gelden allerlei andere elementen die ik ook net noemde, die weer een negatieve impact kunnen hebben waardoor dat totale koopkrachtbeeld tot stand komt. Dat probeer je zo goed mogelijk en evenwichtig te maken.

VRAAG
Ja maar ik probeer erachter te komen van: goh, wat is dan evenwichtig? Is dat de nul of is dat… Werkenden gaan erop vooruit volgend jaar, onder meer vanwege de lastenverlichting van vorig jaar, die structureel is gemaakt. Is het dan rechtvaardig om nu te zeggen: volgend jaar willen we dat iedereen erop vooruit gaat?

RUTTE
Luister, we zitten nog steeds in een breekbaar herstel van onze economie. Het gaat gelukkig al een stuk beter maar je ziet nu ook met de Brexit dat toch de verwachtingen voor het komend jaar en het jaar erna ook een negatieve impact erop hebben, dat die groei iets naar beneden wordt bijgesteld. Dat heeft allemaal gevolgen. Wij zitten nog steeds met overheidsfinanciën die op orde moeten komen. Dus je hebt uit dat geheel aan vraagstukken een afweging te maken, daarbij zeg ik dat ik nu mij zou willen beperken tot de uitspraak die ik ook eerder heb gedaan, dat een koopkrachtverslechtering voor ouderen, dat we die willen proberen te voorkomen, maar dat dat geen garantie is. Daar gaan we echt hard aan werken de komende werken.

VRAAG (BNR)
Meneer Rutte, dit is opmerkelijk wat u zegt want uw minister van Financiën zei zojuist: ik beloof dat de koopkrachtverbetering er ook inzit voor ouderen en mensen met een uitkering.

RUTTE
Goed, wat ik zeg, als je probeert de koopkracht voor ouderen, het streven is naar nul te gaan, als dat lukt is het bijna altijd een klein plusje want je komt nooit precies op nul uit, dus dan heb je hem eigenlijk al.

VRAAG
Ja, maar hij vertelde ons dat hij echt duidelijk vooruitgang voor deze groep wilt laten zien.

RUTTE
Het is heel goed dat hij dat wil en ik zou dat ook fantastisch vinden maar we moeten echt kijken de komende weken welke ruimte er precies is en luister, als dat lukt, geweldig.

Ontwikkeling Nederlandse economie

VRAAG
Dan blijkt uit de CPB-cijfers deze week, dat de werkloosheid stagneert. Sterker nog, in de prognoses komen er volgend jaar 5.000 werklozen bij. Hoe kijkt u daarnaar en wat gaat u daaraan doen?

RUTTE
Ja, dat is de prognose van het CPB. Als je kijkt naar de ontwikkelingen van het CBS dan zie je wel vrij spectaculaire werkgelegenheidsverbetering op dit moment. De werkloosheid daalt nu nog weer eens met 0,2%. Maar goed, daar zie je dus de kwetsbaarheid van een open economie als de Nederlandse. Wij groeien nu twee keer zo snel als Europa gemiddeld. Met 0,6%, waar de Europese groei het laatste kwartaal 0,3% was. We groeien sneller dan Duitsland, Frankrijk en Italië, dan al onze omliggende economieën. Tegelijkertijd, het Centraal Planbureau voorziet dat Brexit ook zijn effecten heeft, dus we zullen er hard aan moeten werken om de economische structuur van de economie verder te versterken. Dat doe je natuurlijk door de overheidsfinanciën op orde te houden, door te streven naar een evenwichtig koopkrachtbeeld en door, waar dat nodig is, aanpassingen verder in de economie aan te brengen.

VRAAG
Maar extra impulsen voor de werkgelegenheid, die hoor ik u niet geven.

RUTTE
Wat bedoelt u met extra impulsen?

VRAAG
Los van een bestaand beleid, alles wat u noemt is bestaand beleid.

RUTTE
U bedoelt een banenplan. De overheid creëert geen banen. De overheid creëert een omgeving waarin bedrijven in staat zijn om goed zaken te doen, zodat er banengroei kan zijn. Dat zien we op dit moment heel goed werken. Een van de belangrijkste dingen die de overheid kan doen is zorgen voor stabiliteit, politiek, maatschappelijk, maar ook wat betreft de overheidsfinanciën geen angsten voor plotselinge schokken in bijvoorbeeld in de belastingdruk. Nou, daar slagen we op dit moment in. En in die omgeving zie je dat bedrijven op dit moment aan het ondernemen zijn en het producentenvertrouwen buitengewoon hoog ligt, het consumentenvertrouwen op dit moment buitengewoon hoog ligt. Maar tegelijkertijd, we zijn een open economie. Dus als zo’n Brexit naar verwachting ook zeker volgend jaar een effect zal hebben - wat natuurlijk lastig precies te prognotiseren is, maar het Centraal Planbureau doet er terecht een poging toe, maar het blijft natuurlijk heel lastig - dan hebben we daar een extra incentive, aansporing, in te zien om ervoor te zorgen dat we doorgaan met verstandig beleid om de economische groei te ondersteunen.

Bestrijding terrorisme

VRAAG (AD)
Meneer Rutte, Duitsland heeft deze week een aantal maatregelen bekendgemaakt om terreur te bestrijden en jihadisme aan te pakken. Ik kan me nog herinneren, geloof exact twee jaar geleden, dat we hier ook stonden met een plan van uw kabinet om jihadisme te bestrijden, om terreur aan te pakken. Hoe gaat het daar nu mee?

RUTTE
Hoe bedoelt u, ‘hoe gaat het’?

VRAAG
Nou ja zijn er voldoende, moeten we daar net als in Duitsland een stapje erbij doen?

RUTTE
Het zijn allemaal plannen waarvan nog maar de vraag is of die politiek draagvlak krijgen in Duitsland natuurlijk. Ook daar zijn verkiezingen in aantocht dus het is maar echt de vraag of dat allemaal onmiddellijk ook wordt omgezet in parlementaire meerderheden. Wij hebben in Nederland natuurlijk begin vorig jaar en ook nog dit jaar een heel aantal maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de politie en de veiligheidsdiensten, onze hele veiligheidsketen, in staat is om zo goed mogelijk zich te weer te stellen, zowel budgettair als qua maatregelenpakket, tegen de terreurdreiging. Wij zijn druk bezig om dat allemaal in te voeren. Er zijn nu geen plannen om daar extra dingen aan toe te voegen. We kijken natuurlijk altijd heel goed wat buurlanden doen. Dus als in andere landen ideeën ontstaan ‘dit kun je nog organiseren, hier kunnen we nog beter samenwerken’, dan wordt daar altijd heel goed naar gekeken of we daarvan kunnen leren. Op dit moment bestaat de overtuiging dat alles erop moet gericht zijn om te implementeren wat we hebben besloten. Iedere keer een nieuwe laag plannen over wat je eerder hebt voorgenomen leggen, dat zorgt ook voor focus- en implementatiesnelheidsverlies dus je moet daar heel voorzichtig mee zijn. Maar als er eieren van Columbus in andere landen ontdekt worden, dan zijn wij altijd bereid daar serieus naar te kijken.

Oekraïnereferendum

VRAAG (BLOOMBERG)
Kunt u mij zeggen wat nu precies de laatste stand van zaken is wat Nederland doet met de uitslag van het Oekraïnereferendum?

RUTTE
De laatste stand van zaken is dat wij in die uitslag aanleiding hebben gezien om te zeggen: we kunnen niet zonder meer doorgaan met ratificeren. Dat wij op dit moment in gesprek zijn met onze partners in Europa, maar vanzelfsprekend ook met Oekraïne waarbij we ook kijken overigens naar de politieke verhoudingen in Nederland en de meerderheden in Tweede en Eerste Kamer om te bezien hoe wij op een zo verstandig mogelijke manier het ‘nee’ van de kiezer – het overtuigende ‘nee’ – hoe we dat recht kunnen doen. Dan zijn er twee wegen. De meest voor de hand liggende, zeggen veel mensen, is niet ratificeren. Mijn reactie is dat ik dat begrijp en dat dat ook heel goed de uitkomst zou kunnen zijn, maar dat mijn voorspelling is dat de nee-kiezers daar uiteindelijk niet tevreden over zullen zijn omdat zal blijken – naar mijn politieke taxatie – dat het verdrag met Oekraïne door de andere 27 landen vergelijkbaar als het er nu ligt zal worden voortgezet. Ze zullen opnieuw met elkaar moeten gaan zitten, maar grotendeels ook helemaal zullen doorgaan. Ik denk dat dat niet is wat het nee-kamp beoogde. Het enige wat je dan bereikt is dat wij er niet aan meedoen, maar dan gaat alles gewoon door. Dat is denk ik wat uiteindelijk het effect is, netto, van niet ratificeren. En dus hebben we gezegd: we willen tijd nemen om te zoeken of we inhoudelijk de zorgen, die in de campagne naar voren kwamen, in het maatschappelijk debat genoemd werden, of we die kunnen adresseren voor alle 28 en Oekraïne. Daar zitten we middenin en zodra daar voortgang is, als dat lukt en ik denk ‘hier kan ik achter staan en Bert Koenders en het kabinet dat vinden’, dan komen wij naar de Kamer met een voorstel. En lukt dat niet, als we daar niet in slagen en ik ben eerlijk gezegd niet heel optimistisch dat het gaat lukken, maar ik vind het wel de moeite waard om het te proberen, maar ik herhaal wat ik eerder zei ‘het is wel een ingewikkeld traject en onzeker of het gaat lukken’, dan zullen we met het voorstel komen – als het niet zou lukken – om niet te ratificeren.

VRAAG
Wat is dan nu de planning daarin? Wanneer hoopt u dan dat de gesprekken…

RUTTE
Zo snel mogelijk. Ik ga maar niet me vastleggen op een schema omdat dan dat weer het nieuws wordt en ik denk dat we alle energie moeten richten om te kijken of het lukt een inhoudelijk antwoord te vinden op die nee-stem. Maar goed, of het lukt…

VRAAG
U bent niet hoopvol dat het lukt?

RUTTE
Heb ik eerder al gezegd, heb ik ook voor de zomer al gezegd na die Europese Raad en ook daaromheen, juni, dat ik daar niet hoopvol over ben maar het wel waard vind om het heel serieus te proberen.

Ontwikkeling Nederlandse economie - vervolg

HENDRICKX (VOLKSKRANT)
Nog even over de CBS-cijfers en werkgelegenheid. U noemde die cijfers vrij spectaculair. Tegelijkertijd zie je ook toch dat het aandeel van vaste banen blijft afnemen, er zijn inmiddels wel wat vaste banen bijgekomen maar toch veel minder dan het aantal flexibele banen. Zou u eigenlijk, net zoals u zei bij de ‘overheid creëert geen banen’, ook moeten concluderen dat de overheid die ontwikkeling op de arbeidsmarkt niet kan keren?

RUTTE
Nou ja, die arbeidsmarkt is dynamisch, die is in beweging. Dus wat je ziet is dat het geheel van de werkgelegenheid op een all-time high ligt, we hebben nog nooit zo veel mensen in dit land in onze hele geschiedenis aan het werk gehad. Dus dat is op zich goed nieuws. We zien ook de werkloosheid nu versneld dalen. Dat was steeds mijn grote zorgpunt, blijft het nog steeds, ook gegeven wat het CPB zegt over de impact van een Brexit in ’17 en ’18. Maar toch, op dit moment zie je die werkloosheid sneller dalen dan wij tot nu toe zagen, nu al 9 kwartalen neemt de werkgelegenheid zeer sterk toe. Het laatste kwartaal, zeg ik uit m’n hoofd, 38.000 banen er weer bij. Dus dat gaat goed, maar die mix verandert constant. Nederland verandert. Ik zie het in mijn eigen vriendenkring. Er zijn veel mensen die in dienst zijn, er zijn ook veel mensen die zich uitlenen op projectbasis aan organisaties en bedrijven. En wat je dan altijd moet doen bij die groep, is kijken: is dat gewenst, is dat ook wat men zelf wil of is er sprake van schijnzelfstandigheid? Er is onderzoek naar gedaan en dan blijkt dat tussen de 2 en 15 procent van die groep schijnzelfstandigheid is, maar het overgrote deel er zelf voor kiest. En dat is niet slecht of goed, dat is een mix hoe de arbeidsmarkt zich ontwikkelt. Het is niet zo dat iemand met een vaste baan, dat dat waardevoller is dan iemand die ervoor kiest om als zzp’er bijvoorbeeld te werken of een bedrijf te starten. Het is allemaal goed. Waar je alleen vanuit de overheid op moet letten is of die arbeidsmarkt voldoende flexibel is en zich aan de ene kant voldoende zekerheid en borg biedt en andere kant ook voldoende economische groei weer ondersteunt, zodat je de optimale mix krijgt van bedrijvigheid, zelfstandigheid en mensen in vast dienstverband.

HENDRICKX
Dat het aandeel vaste banen afneemt, dat is geen slechte…?

RUTTE
Dat is op zichzelf geen signaal waar je meteen… Je moet macro kijken… Laat ik het antwoord anders beginnen. Wat van belang is en waar het om gaat is: of we erin slagen om in Nederland zo veel mogelijk mensen die graag een economische bijdrage willen leveren ook die kans te bieden. En mensen zie je dan zelf daar allerlei keuzes in maken. Heel veel mensen kiezen ervoor om, dat zult u misschien ook wel in uw omgeving zien, om niet meer in dienst te treden maar te zeggen: nee, ik vind het zo interessant om mezelf in een bv of een vof, of hoe het ook allemaal heet, te gieten, ik ga mij uitlenen aan bedrijven om mijn expertise op die manier in te zetten.

HENDRICKX
Nog een klein vraagje, over die Brexit. Want u zegt, net als Kamp: we moeten inderdaad door die Brexit gewoon realistisch blijven want dat schept onzekerheid. Zou u dan kunnen zeggen van dat u misschien ruimhartiger was geweest richting die ouderen als die Brexit er niet was geweest?

RUTTE
Nee, want dit zeg ik eigenlijk ieder jaar hier: dat wij streven naar een evenwichtig koopkrachtbeeld en dat wij proberen minnen zo goed mogelijk weg te werken.

HENDRICKX
U zegt: ik hou wel rekening met voor en na de Brexit.

RUTTE
Maar de Brexit is een element die nu inpacteert op de cijfers van ’17 en ’18, zoals er ieder jaar iets is wat erop inpacteert. Maar het is vooral een enorme impact in Groot-Brittannië zelf, want daar zijn de gevolgen natuurlijk nog steeds dramatisch met wegvallende investeringen, inzakkende munt, de grote constitutionele crisis.

VRAAG (FD)
Nog heel even om wat scherp te krijgen qua koopkrachtplaatje. Is het voor u acceptabel dat de reparatie voor de ouderen en uitkeringsgerechtigden, dat de reparatie zo uitvalt dat de plus voor de werkenden lager uitvalt?

RUTTE
Dat kun je zo allemaal niet zeggen. Alles bij koopkracht werkt op elkaar in, dus als je probeert om te kijken naar minnen voor mensen met een uitkering of mensen die gepensioneerd zijn, dan kijk je naar het hele beeld. Je kunt daar nooit van tevoren uitspraken over doen.

VRAAG
Want minister Dijsselbloem zei dat hij de ongelijkheid in Nederland te groot vindt worden en dat daar wat aan gedaan moet worden.

RUTTE
Dat is het streven van zijn partij…

VRAAG
Maar dat zou betekenen dat als je gaat…

RUTTE
Waar het kabinet het over eens is, is evenwichtige inkomensverhoudingen en een evenwichtig koopkrachtbeeld maar daar streven we al deze jaren al naar. Dus dat is op zich niet nieuw. En vervolgens is de vraag: hoe doe je dat dan? Ja daar heb je een eindeloze reeks instrumenten voor om koopkrachtaanpassingen te doen. Maar het kost altijd geld, ergens.

VRAAG
Maar de plus voor werkenden, die mag niet lager uitvallen wat u betreft dan dat nu voorspeld is?

RUTTE
Dat kun je allemaal nooit zeggen. Dit zijn cijfers die er nu liggen, dat is het beeld van het CPB dat je nu ziet. Je kunt nooit precies zeggen hoe het één op het ander inwerkt. Ik heb dat nog nooit gedaan. Het is al een ramp dat we als Nederland als enige land in de wereld met dat koopkrachfetisjisme te maken hebben en wat je al helemaal niet kan, is op voorhand al voorspellen wat dan als je met het een iets doet, bij de ander hoe dat uitpakt. Het is allemaal heel theoretisch eerlijk gezegd en het zou me een lief ding zijn als u daar eens een paar goeie artikelen over ging schrijven of er niet vanaf moeten.