Openingstoespraak EU voorzitterschapsconferentie over digitaal erfgoed ‘Ready to reach out’

Toespraak | 29-06-2016

Ladies and gentlemen,

A warm welcome to you all here in Amsterdam’s former naval dockyards. For the past 6 months, this location – along with the Maritime Museum – has been the beating heart of the EU presidency.

I would like to extend a special welcome to the delegates of the EU member states, the representatives of the European Commission, moderators and speakers.

It is a European conference that brings us here today. And in recent weeks we have been able to hear the national anthems of 24 European countries on radio and TV, on an almost daily basis. Unfortunately the Dutch anthem was not among them. Yes, our national team is sadly absent from this year’s European Football Championships, much to the chagrin of my football-loving countrymen. Luckily I have another good reason to focus a spotlight on our national anthem – the Wilhelmus. As an example of digitization and its significance for our heritage and our history.

Until recently, nobody could say for sure who wrote the Wilhelmus. But this year, work carried out by a team of Flemish and Dutch researchers brought a totally unexpected candidate to light. Using text and data-mining techniques, they were able to extract lyrical and melodic patterns from digital sources which pointed in the direction of a 16th-century poet who had sunk into complete obscurity. His name is Peter Datheen. And his identity as our anthem writer has been revealed by cutting-edge computer technology. Thanks to digitization, we have been able to reclaim an iconic piece of our history.

But digitization can have a far greater impact on our cultural heritage. Not least because it enables us to admire and to study all kinds of sources and artefacts from the comfort and convenience of our own home. Of course, nothing beats the authentic experience of actually being in a historic city or coming face-to-face with an extraordinary exhibit at a museum. But the digital world provides a wonderful complement to this experience. Not only because digital technology gives us unlimited access to cultural works. But also because it enables us to zoom in on the details of a painting, for example, to achieve insights that cannot be gained with the naked eye.  
 
But most importantly of all, the digitization of cultural heritage enhances our ability to share culture and to connect people. This brings me to the topic of Europe. After all, a keen awareness and a deep understanding of cultural differences and similarities are essential to European dialogue in these turbulent times. We need to invest in this dialogue together, since the problems facing Europe – the immigration crisis, the threat of terrorism, the financial crisis, to name but three – are problems we can only tackle by acting together. And culture can help bring us together again. Culture is a uniting force.

In this light, the government and public cultural institutions have a special responsibility to bring cultural heritage closer to the people. That is why I warmly welcome the European Commission’s proposal to make 2018 the European Year of Cultural Heritage. Just as I welcome the European Cultural Heritage Strategy for the Twenty-First Century.   

 
During its presidency of the European Union, the Netherlands has prioritized the strengthening of European cooperation in the field of digital heritage. I am delighted with the recent unanimous decision by the European Ministers of Culture to accept the Council conclusions on the role of Europeana for the digital access, visibility and use of European cultural heritage. On the Europeana platform, over 53 million works of art, books, documents and pieces of music are available online, accessible to everyone. Under the Dutch Presidency, my European colleagues and I have made agreements on continuing and strengthening Europeana so that these digital heritage collections become even easier to find and to use. We are also working to strengthen the spirit of cooperation that surrounds Europeana. It is our ambition that soon everyone will be able to access the digitized collections of Europe’s cultural and scientific institutions across national borders with a single click of the mouse.

 
On the subject of Europeana, this spring I had the honor of opening the Big Art Ride project, a virtual bike tour that literally takes to the streets to bring people into contact with the Europeana Art History Collections. In doing so it also creates a live link between two European cities. Admittedly, I very nearly crashed into the Arc de Triomphe during my maiden trip but having lived to tell the tale, I must say that the Big Art Ride is a very effective way to translate digital heritage into an exhilarating experience that is both virtual and physical.

Over the next two days, you will come together as professionals and policy makers to discuss the opportunities and challenges involved in digitizing cultural heritage. What doors can this process open in terms of conservation, improved access and dissemination of culture? A great deal of work remains to be done. To mention a few key areas:

• investing in digitization of content;
• ;setting up e-depots to preserve and access digitized and born-digital material;
• enriching and connecting metadata to make this material accessible and usable;
• modernizing terms of use (IPR);
• encouraging use and reuse, including new channels;
• and – last but by no means least – equipping professionals and users with the skills they need to do all this.

All of these issues will no doubt be discussed in the course of this conference. While you may not have found ready-made solutions by the end of the day tomorrow, I feel sure you will have encountered valuable ideas and interesting contacts from all over Europe to help you on your way.

 
Ladies and gentlemen,

One of the most interesting aspects of this conference is that the program and the participants cover a wide range of countries and domains. I am convinced that a cross-domain approach is needed if we are to address the aforementioned challenges. Governments must give archives, museums, libraries and media companies the scope to work together more closely. Firstly, to allow the relatively small and financially vulnerable cultural sector to standardize and scale up technological resources. And secondly to acknowledge that the ultimate utility of digital collections lies in their connectedness, across sectoral divides. Teachers, researchers, artists, curators or hobbyists are generally not interested in which sector a work or collection comes from. Their focus is on finding and connecting relevant sources, regardless of their origin.

 
For this reason I have built our Dutch digital heritage policy on 2 central principles:

1.    cross-domain collaboration based on a strong network and
2.    a structure that centers on users and their specific needs, requirements and capabilities. In other words, an approach that is demand-driven rather than supply-driven.

What we need are open collections, open systems and open minds. This openness will ensure that our rich heritage collections become far more accessible, not least for educational purposes.

Above all, digitization represents an opportunity for the heritage sector. An opportunity to reach out to people with stories, images and information about their culture and that of others. To invite them and to challenge them to respond to that information, to supplement it with their own knowledge and experiences.

 
In order to achieve this, we need to follow new paths. To use other networks. This morning I had the privilege of launching the Wikimedia Cultural Heritage weeks. As part of this initiative, people inside and outside the Wikipedia community will be encouraged to write Wikipedia articles about cultural heritage using the media files available in the Wikimedia Commons database: over thirty million in all. This will allow heritage information to be shared through one of the world’s most visited websites.

Reaching out to other disciplines and to wider audiences. In the next two days you will discuss whether we are ready to face that challenge. And talk about what still remains to be done. I am convinced that cooperation and exchanging ideas within a European context will help us achieve this worthwhile goal.

I wish you an inspiring and productive conference!
 

(NEDERLANDSTALIGE VERSIE, VANAF DERDE ALINEA)

We zijn hier samengekomen voor een Europese bijeenkomst. En de afgelopen weken konden we vrijwel dagelijks 24 volksliederen van Europese landen horen, op radio en TV. Maar onze Nederlandse hymne ontbrak. Inderdaad: omdat ons nationale elftal ontbreekt bij het Europese voetbalkampioenschap. Tot groot verdriet van mijn voetbalminnende landgenoten. Gelukkig heb ik nu toch een goede reden om óns nationale volkslied, het Wilhelmus voor het voetlicht te brengen. Als voorbeeld van de betekenis van digitalisering voor ons erfgoed, voor onze geschiedenis.

 
Tot voor kort kon niemand met zekerheid zeggen, wie het Wilhelmus geschreven had. Maar dit jaar kwam uit onderzoek van Vlaamse en Nederlandse onderzoekers  een totaal onverwachte kandidaat  naar boven. Met tekst- en datamining technieken konden zij uit gedigitaliseerde bronnen tekst- en melodiepatronen blootleggen, die wezen in de richting van een zestiende-eeuwse dichter die volledig in de vergetelheid was geraakt. Peter Datheen, is zijn naam. Gevonden, dankzij de computer. Met digitalisering schrijven we dus geschiedenis.

Maar digitalisering heeft nog veel meer gevolgen voor ons cultureel erfgoed. Om dat te bewonderen of te bestuderen hoeven we allereerst de deur niet meer uit. Vanzelfsprekend gaat er niets boven de authentieke ervaring van het beleven van een historische stad of tentoonstelling. Maar de digitale ervaring is een geweldige aanvulling daarop. Niet alleen omdat digitale techniek grenzeloze toegang tot culturele werken geeft. Maar ook door de mogelijkheid om bijvoorbeeld in te kunnen zoomen op een schilderij tot een detailniveau, dat het vermogen van het menselijke oog te boven gaat.  

 
Maar wat ik het allerbelangrijkste vind: de digitalisering van cultureel erfgoed vergroot ons vermogen om cultuur te delen en om mensen te verbinden. En dat brengt me bij Europa. Want het kennen en begrijpen van culturele verschillen en overeenkomsten is juist in deze turbulente tijden een noodzaak voor de Europese dialoog. Die moeten we sámen voeren, want de problemen waar Europa voor staat – zoals de immigratiecrisis, terrorisme en de financiële crisis – kunnen we alleen sámen bestrijden. En cultuur kan helpen om ons weer samen te brengen. Cultuur verbindt.

De overheid en publieke culturele instellingen hebben daarbij een bijzondere verantwoordelijkheid om het cultureel erfgoed dichter bij de mensen te brengen. Daarom juich ik het voorstel van de Europese Commissie voor het European year of cultural heritage in 2018 van harte toe. Net als de Strategie voor het Erfgoed in de 21e eeuw.   

 
Nederland heeft tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Unie prioriteit gegeven aan het versterken van de Europese samenwerking op het gebied van digitaal erfgoed. Ik ben blij dat de Europese ministers van Cultuur eind mei in de Raad unaniem hebben ingestemd met de 'Council conclusions on the role of Europeana for the digital access, visibility and use of European cultural heritage'. Via het platform Europeana zijn al meer dan 53 miljoen kunstwerken, boeken, muziek- en archiefstukken online te bekijken, toegankelijk voor iedereen. Onder Nederlands voorzitterschap heb ik samen met mijn Europese collega’s afspraken gemaakt over voortzetting en versterking van Europeana zodat die digitale erfgoedcollecties nóg beter kunnen worden gevonden en gebruikt. Ook versterken wij de samenwerking rond Europeana. Het is de ambitie dat iedereen met één muisklik toegang krijgt tot de gedigitaliseerde collecties van Europese culturele en wetenschappelijke instellingen, over de nationale grenzen heen.

 
Over Europeana gesproken. Dit voorjaar mocht ik het  Big Art Ride project openen, een virtuele fietstoer die mensen letterlijk op straat in aanraking brengt met de Europeana  Arts History collectie. En daarbij ook nog eens twee Europese steden live met elkaar verbindt. Het had maar een haar gescheeld of ik was gecrasht tegen de Arc de Triomph. Maar ik kan het navertellen, en ik moet zeggen dat ik het een zeer geslaagde manier vind om het digitale erfgoed  te vertalen in een virtuele én fysieke ervaring.

De komende twee dagen praat u als professionals en beleidsmakers met elkaar over de mogelijkheden en uitdagingen van digitalisering voor cultureel erfgoed. Over de kansen die dit biedt voor behoud, een betere toegang en verspreiding van cultuur. En er moet nog veel werk worden verzet. Om enkele belangrijke aandachtspunten te noemen:

•    investeringen in digitalisering van content
•    inrichten van e-depots voor behoud en toegang van gedigitaliseerd en born digital materiaal
•    verrijken en verbinden van metadata om dit materiaal vindbaar en bruikbaar te maken
•    modernisering van de gebruiksvoorwaarden (IPR)
•    bevorderen van gebruik en hergebruik, ook via nieuwe kanalen
•    en ten slotte de vaardigheden bij professionals en gebruikers om dit allemaal te kunnen doen.

Deze kwesties zullen ongetwijfeld allemaal aan bod komen tijdens deze conferentie. En u zult morgen aan het eind van de dag vermoedelijk geen panklare oplossingen hebben gevonden, maar wel waardevolle ideeën en interessante contacten uit heel Europa om uw route te vervolgen.

 
Dames en heren,

Het interessante van deze conferentie is dat we een internationaal én domein-overschrijdend programma en deelnemersveld hebben.  Ik ben ervan overtuigd dat een domeinoverstijgende aanpak noodzakelijk is om de eerder genoemde uitdagingen aan te gaan. Overheden moeten archieven, musea, bibliotheken en mediabedrijven de ruimte geven om nauwer samen te kunnen werken. In de eerste plaats zodat de relatief kleine en financieel kwetsbare culturele sector technische voorzieningen kan standaardiseren en opschalen. En in de tweede plaats omdat de uiteindelijke gebruikswaarde van digitale culturele collecties ligt in de verbinding van die collecties, over de grenzen van de sectorale silo’s heen. Een docent, onderzoeker, kunstenaar, curator of hobbyist heeft doorgaans geen boodschap aan de sectorale thuishaven van een werk of collectie. Hij wil relevante bronnen kunnen vinden en verbinden, ongeacht de herkomst ervan.

 
Om die reden heb ik het Nederlandse beleid voor digitaal erfgoed gestoeld op twee pijlers:

1.    domeinoverstijgende samenwerking op basis van een sterk netwerk en
2.    het centraal stellen van de gebruiker met zijn specifieke wensen, eisen en mogelijkheden. Dus vraaggericht in plaats van aanbodgericht werken.

Wat we nodig hebben zijn open collecties, open systemen en open geesten. Die ervoor zorgen dat onze rijke erfgoedcollecties veel toegankelijker worden, bijvoorbeeld ook voor het onderwijs.

Vóór alles is digitalisering voor de erfgoedsector een kans. Een kans om mensen te bereiken met verhalen, beelden en informatie over hun cultuur en die van anderen. Om ze uit te nodigen en uit te dagen iets met die informatie te doen en er hun eigen kennis en ervaringen aan toe te voegen.

 
Daarvoor moeten we nieuwe wegen bewandelen. Andere netwerken gebruiken. Vanochtend heb ik de aftrap gegeven voor de Wikimedia themaweken Cultureel Erfgoed. Mensen van binnen en buiten de Wikipedia-community worden de komende weken aangespoord om Wikipedia artikelen te schrijven over cultureel erfgoed, met behulp van de meer dan 30 miljoen beschikbare media-files uit de Wikimedia Commons database. Op die manier wordt efgoedinformatie gedeeld via een van de meest bezochte websites ter wereld.

Reaching out, towards other disciplines and towards wider audiences. De komende twee dagen gaat u bespreken of u daar klaar voor bent. En wat u nog te doen staat. Ik ben ervan overtuigd dat de Europese samenwerking en gedachtewisseling ons daarbij verder zal helpen.

Ik wens u een aangename en succesvolle conferentie!