Persconferentie na ministerraad 27 mei 2016

Mediatekst | 27-05-2016

Inleidend statement minister-president Rutte:

Ja, goeiemiddag. Vandaag, behalve uiteraard Steven Kruijswijk, wat we allemaal met een schuin oog volgen… spannend, we hebben vandaag de laatste hand gelegd aan de Voorjaarsnota. Ook dit jaar kennen we meevallers en tegenvallers. Gelukkig zijn we er in geslaagd om de tegenvallers op te lossen en hebben we ook nog wat ruimte gevonden voor extra uitgaven in 2016. Zo hebben we geld kunnen vrijmaken om de verhoogde asielinstroom met de doorwerking daarvan uit 2015, om die te kunnen opvangen. Ook komt er een kleine 200 miljoen beschikbaar, extra, voor de Nationale Politie. Er gaat 25 miljoen euro naar Defensie en dan weer in het bijzonder naar de KMar, de Koninklijke Marechaussee. Voor de aanpak van de aardbevingsproblematiek hebben we eerder een meerjarenprogramma opgezet. Om daar een voortvarende uitvoering mee te kunnen doen, hebben we besloten om ongeveer een kwart miljard euro beschikbaar te stellen voor de periode 2016 tot en met 2024. Dat komt bovenop de 1,2 miljard uit het bestuurlijk akkoord met de NAM.

Verder blijven we op koers met het op orde brengen van de overheidsfinanciën. We zien dat de schuld, als je die vergelijkt met de Miljoenennota, dat die versneld daalt van – ten opzichte van het nationaal inkomen – 66,2 procent naar 64,4 procent. Dus we gaan gestaag richting de 60 procent die we eigenlijk met elkaar hebben afgesproken in Europa. En dan zijn we een van de weinige landen die daar in de buurt komt. Ook het tekort gaat sneller dalen, dat hadden we voorzien uit te komen dit jaar op 1,5 procent en dat komt nu uit op 1,4 procent. Dus dat is ook goed nieuws en dat is weer belangrijk, niet omdat het een soort hobby is van het kabinet, maar gezonde overheidsfinanciën is van belang omdat dat bijdraagt aan economische groei. Een overheid die niet in de weg zit, die zijn eigen zaken op orde heeft, die faciliteert daarmee indirect ook weer de economische groei en economische groei is weer van belang want dat leidt uiteindelijk tot meer werkgelegenheid en daar doen we het natuurlijk voor. En dat is weer belangrijk voor toekomstige generaties.

Ook het economisch beeld blijft zich gunstig ontwikkelen, zeker als je in aanmerking neemt dat we te maken hebben met een forse verlaging van de gasproductie. Dat werkt natuurlijk door op zowel tekortcijfers als ook de economische groeicijfers. En als je weet dat die gasproductie behoorlijk terugloopt de laatste jaren en ook dit jaar weer, dan hebben we helemaal mooie groeicijfers. Dan zijn er natuurlijk ook nog steeds onzekerheden, ook daar moeten we volstrekt duidelijk over zijn, zoals de tegenvallende groei in de opkomende economieën – China loopt wat terug, de laatste berichten zijn weer iets positiever – onzekerheden over de financiële markten vanzelfsprekend, maar tegelijkertijd is het goed om te zien dat onze groei inmiddels echt heel breed wordt gedragen. Het begon traditioneel met de export, maar inmiddels is naast die export – die nog steeds heel goed gaat – de consumptie erbij gekomen door huishoudens en heel belangrijk, toegenomen investeringen. Dus je ziet dat het herstel zich nu over een heel breed front aftekent. Dat zal uiteindelijk zijn effecten gaan hebben, is onze verwachting, op een verdere verbetering van de werkgelegenheid. We zitten op een banenrecord in Nederland, al een tijdje, nog nooit zo veel banen gehad, maar de werkloosheid – zoals bekend – die daalt, maar wij willen dat die werkloosheid nog verder daalt en zeker ook voor ouderen en jongeren.

Dan hebben we ook nog vandaag besloten om vanaf volgend jaar 200 miljoen euro beschikbaar te stellen voor de kinderopvang. Dat betekent dat de kinderopvangtoeslag, de KOT, dat die omhoog gaat.  Voortaan wordt minimaal een derde van de kosten vergoed. Daarmee verlagen we dus ook de drempel voor ouders om hun kind naar de opvang te brengen. Dat helpt ook weer om werken lonend te laten zijn, meer lonend te laten zijn, minder besluiten te laten nemen in gezinnen voor één van de partners om minder of niet te gaan werken. Belangrijk ook weer voor onze welvaart en de keuzemogelijkheden die gezinnen hebben. En wat we ook gaan doen is de vergoeding die kinderopvanginstellingen per uur krijgen, die staat al een tijdje stil, die gaat nu ook iets omhoog zodat ook daar de kwaliteit van de opvang verder kan worden verbeterd. Met andere woorden: allemaal interessante ontwikkelingen.

Racisme in Nederland

KOOLE (RTL NIEUWS)
Is in de ministerraad nog gesproken over het groeiend racisme dat je kan waarnemen in Nederland?

RUTTE
We hebben daar vandaag niet over gesproken, we praten er wel heel regelmatig over. Ik kan u wel zeggen dat ik mij buitengewoon gestoord heb aan de commentaren op Sylvana Simons, die we natuurlijk in de media hebben gezien. Ik vind het ronduit walgelijk. Racistische reacties zijn daarop gekomen. En die staan eigenlijk een normaal debat, een normale constructieve dialoog in de samenleving in de weg. Dus degenen die zich daar schuldig aan maken, gelukkig is dat een minderheid, maar die moeten zich wel realiseren dat zij niet bijdragen aan een constructieve maatschappelijke dialoog.

KOOLE
Ligt er een rol voor de overheid om zo’n constructieve dialoog op te starten of wel mogelijk te maken in uw ogen?

RUTTE
U weet dat ik als liberaal probeer de taken van de overheid te beperken, maar ik vind er wel iets van. En wat ik hiervan vind is, dat als iemand zich kandideert voor de politiek is dat altijd goed nieuws. Ja, ik heb allemaal opvattingen over de partij waarvoor zij zich kandideert, maar dat is weer onderdeel van het politieke debat, maar het is goed nieuws als mensen zich melden voor de publieke zaak, zeker mensen met maatschappelijk profiel die ook weer anderen kunnen enthousiasmeren om zich ook politiek te manifesteren. En als je dan ziet wat er op Facebook en op Twitter allemaal over gezegd wordt, op social media, de vreselijke termen die zijn gebruikt – ik ga ze hier niet herhalen – maar die zijn echt walgelijk.

KOOLE
Maar het is nu breder. Wat Sylvana Simons overkomt is verschrikkelijk, maar we hebben verhalen over een Turkse mevrouw in de bus of tram wier hoofddoek wordt afgerukt, we krijgen vanochtend een verhaal in de NRC van een AD-columnist die wordt uitgemaakt voor alles wat mooi en lelijk is. Het is veel breder dan Sylvana Simons.

RUTTE
Ja, goed ik kan alleen maar zeggen: het racisme in Nederland, dat is er. Dat is in iedere samenleving een fenomeen, wat we moeten bestrijden. Dat kunnen we bestrijden met de wet vanzelfsprekend. Als je gediscrimineerd wordt of als het racisme een vorm krijgt dat het Openbaar Ministerie daar een aanleiding zou kunnen zien. Zoals in het geval – wat ik begreep – van mevrouw Simons heeft het Openbaar Ministerie inmiddels een oriënterend onderzoek aangekondigd. Dan kan de wet en de wetgever iets doen, de wetgeving en het OM bij het toepassen van de wetgeving. Maar verder is het natuurlijk in de eerste plaats iets voor de maatschappelijke discussie en we wonen gelukkig ook in een land waarin mensen die niet hier al eeuwen wonen, die kinderen zijn of kleinkinderen van migranten, ook de top van de samenleving kunnen bereiken. Dus laten we ook die kant van onze mooie maatschappij niet uit het oog verliezen.

KOOLE
Zou u het toejuichen als het OM iets activistischer werd in het bestrijden en het aanpakken van racisme, openlijk racisme?

RUTTE
Ik heb geen kritiek op het OM. Als ik het al zou hebben, zou ik dat achter de schermen doen, ik heb het overigens niet omdat ik niet vind dat de politiek zich teveel moet uiten over het functioneren van het OM. Maar ik heb in dit geval ook geen enkele aanleiding om daar kritisch over te zijn.

KOOLE
Nee, ik vroeg niet of u kritiek had, ik vroeg of u het zou toejuichen als ze activistischer zouden zijn.

RUTTE
Oh, nou goed. Ik zie dat ze… Nou ik zeg daar helemaal niks over. Ik vind: het OM moet echt in onafhankelijkheid zijn werk kunnen doen.

GEERAEDTS
U bent ook vaak een voorvechter geweest van het vrije woord, de vrijheid van meningsuiting. Is dit niet een vorm van doorgeslagen vrijheid van meningsuiting, al die racistische taal die je af en toe ziet en hoort?

RUTTE
Ja natuurlijk, dat vind ik. Dat is een smaakkwestie, in de eerste plaats is dat een smaakkwestie. Kijk, de vrijheid van meningsuiting vindt z’n begrenzing erin dat je anderen niet intimideert en als iemand zich geïntimideerd voelt, dan kan op een gegeven moment de wet in beeld komen, die zegt: u wordt zo geïntimideerd, u voelt zich zo bedreigd en bent zo tegengehouden om uw opvattingen te geven dat de wet, de toepassing van de wet, in beeld komt, een aanklacht kan indienen, naar het OM, de politie kan gaan, aanklacht kan doen. Maar daarvoor zit een fase die nog veel belangrijker is, dat is de fase waarin het misschien nog niet in strijd met de wet is, want die wet in Nederland laat heel veel ruimte, gelukkig ik ben voor zeer ruime opvattingen over vrijheid van meningsuiting. Maar behalve dat de wet op een gegeven moment een grens instelt is er je eigen beschaving, je eigen opvoeding, de grenzen die je zelf stelt, die voorkomt dat je zo om je heen staat te slaan dat je als een soort doorgeslagen tokkie andere mensen hun ruimte ontneemt om zich nog te kunnen uiten. En dan hoef je nog niet altijd in strijd met de wet te zijn. En dat is in een samenleving ook van belang, een beschavingsniveau, en dat ga je niet regelen met een wet – want dan zou ik via de wet de vrijheid van meningsuiting moeten beperken, dat wil ik juist niet – maar dat kun je wel doen door een beroep te doen – met elkaar, dat is echt maatschappelijk en dat kan niet de overheid met een nota of een wet oplossen – op elkaars beschavingsniveau.

GEERAEDTS
Kan dat niet wat actiever dan, nou ja, nu wij hier u vragen over stellen? Moet u geen actiever rol spelen in dat debat?

RUTTE
Ja dat doe ik, deze persconferentie, er is geen regeringsleider in Europa die iedere vrijdag een persconferentie geeft. Dus dit is een geweldig platform voor mij om dat te doen. Ik had deze vraag verwacht, dank daarvoor. Lodewijk Asscher heeft zich daar deze week ook zeer uitvoerig over uitgelaten, het was opening van het NOS Journaal, ik was daar blij mee. Hij heeft zich daar heel stevig over geuit als minister van Integratie en zo dragen wij als kabinet bij. Maar als u vraagt ‘gaat u een campagne starten, posters drukken?’, nee. Daar geloof ik allemaal helemaal niet. Ik geloof ook niet in een nieuwe nota of meer wetgeving en we hebben alle, volgens mij alle wetgeving die daarvoor nodig is en alle nota’s zijn geschreven. En dan is het weer naar de overheid kijken: wat doet de kwaliteitsafdeling, wat doet de overheid? Nee, hier hebben we met z’n allen een taak. U als journalisten, opiniemakers en zeker wij als politici.

GEERAEDTS
En dan, voor de rest, moeten we het maar accepteren dat het af en toe zo gebeurt en normaal…

RUTTE
… Nee, want dan is er de wet. Als mensen de wet overtreden, dat zie je ook, het OM dat nu het oriënterend onderzoek doet en dus kijkt of in het geval van Sylvana Simons sprake is van wetsovertreding, waar de wet grenzen stelt. Maar voordat die wet grenzen stelt, en dat is eigenlijk mijn belangrijkste punt in reactie op uw vragen, is er het normale maatschappelijk verkeer en dat we een beetje moeten leren in dit land dat je wel heel veel dingen mag zeggen, maar dat niet alles wat je mag zeggen ook gezegd hoeft te worden. En dat die begrenzing niet ligt in de wet altijd, want die laat heel veel ruimte, maar gewoon in je eigen interne beschaving, dat je even nadenkt van ‘voegt dit nou nog iets toe, dit gescheld en getier en gevloek’ en wat ik maar even samenvat met dat tokkiegedrag?

BOVEN (BNR)
Het gaat natuurlijk ook over de bestrijding van racisme dat is altijd het concept dat erachter zit. Daar spreekt een zekere progressie uit, dat het dus ook minder wordt, het racisme. Als je nou ziet dat er een Facebookpagina wordt opgericht voor een racistische bijeenkomst en dat daar 10.000en mensen in Nederland zich voor aanmelden, wat zegt u dat dan als we over de bestrijding van het racisme in Nederland praten?

RUTTE
Ik voel een taak naar de overheid rollen in uw vraag en daar voel ik niet voor. Anders dan dat ik als deelnemer aan het maatschappelijk debat en als minister-president heb ik natuurlijk een veel grotere roeptoeter dan de gemiddelde Nederlander, omdat ik namelijk toegang heb tot u, makkelijk dan iemand die op nummer 12 in een straat hierachter woont. Die moet daar meer moeite voor doen. Dus u mag van mij verwachten dat ik die grote roeptoeter gebruik om tegen de samenleving te schreeuwen: stop hiermee, zo gaan we in dit land niet functioneren, zo kun je geen samenleving opbouwen. Zo kun je geen maatschappij opbouwen. Maar tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat je dit niet oplost met meer wetgeving, echt niet. Iedereen die denkt ‘oh er is een probleem, wat doet de regering?’, daar moeten we echt een beetje van af. Dat ontslaat namelijk mensen ook van de verplichting om zichzelf in het maatschappelijk debat te mengen. En als ik tegelijkertijd kijk naar de school waar ik lesgeef, de kinderen die daar op zitten met een migrantenachtergrond, hoe die zich – vind ik – overwegend buitengewoon positief ontwikkelen en een goeie bijdrage aan deze samenleving leveren, soms ook te maken hebben met racisme, ook te maken hebben met discriminatie op de arbeidsmarkt maar zich ook realiseren dat je dan net effe wat langer moet solliciteren om wel die baan te krijgen. En uiteindelijk kun je inderdaad met een Marokkaanse achtergrond voorzitter van de Tweede Kamer worden. Dan wil ik wel blijven wijzen op de positieve elementen van dit land en tegelijkertijd zeg ik tegen u, mezelf: wij zullen actief in die discussie aanwezig moeten zijn. En ik vind dat we dat zijn en die roeptoeter, ik noemde het NOS Journaal vanavond, eerder deze week, heeft daar gebruik van gemaakt.

BOVEN
U had het over nota’s en wetgeving. Is uw indruk dat de nota’s en de wetgeving goed werken? Dus er hoeft geen scherpere…

RUTTE
Ik heb heel weinig vertrouwen in nota’s en wetgeving als liberaal, dat zult u begrijpen. Die moeten we wel hebben, je moet grenzen… Kijk die wetgeving stelt grenzen en als de wet wordt overtreden, dan is er het OM en de rechterlijke macht om daar iets van te vinden. Maar ik ben van één ding overtuigd: dit soort achterlijk gedrag los je niet op met meer wetgeving, want dan gaat die wetgeving waarschijnlijk die vrijheid van meningsuiting beperken. En we gaan toch niet, omdat een paar idioten een uitzwaaidag organiseren voor Sylvana Simons die dus zo idioot zijn dat ze dat doen, de wetgeving aanscherpen op het gebied van de vrijheid van meningsuiting? Nee, dan zeggen wij als samenleving tegen deze idioten: wil je hiermee stoppen? Weet in ieder geval dat u een absolute minderheid bent en dat wij in dit land, gelukkig, met z’n allen uit ander hout zijn gesneden. En heel veel Nederlanders kunnen alleen met een stijve nek opkijken naar Sylvana Simons en ik vind het stoer dat ze de politiek in gaat, ik begrijp niks van die partijpolitieke keuze, maar dat is onderdeel van het politieke debat.

BOVEN
Die uitzwaaidag, is dat voor u nog een reden om uw positie in de Zwarte Pietendiscussie te heroverwegen?

RUTTE
Nee. U kent mijn positie in de Zwarte Pietendiscussie, die is aan de samenleving.

BOVEN
Maar dit toont toch aan wat voor een racistische tendensen er zitten?

RUTTE
Ja zeker, oh maar ik heb nooit ontkend dat er al altijd ook racistische tendensen zitten in allerlei volksgebruiken. Ik heb alleen ook gezegd: volksgebruiken kun je om die reden niet als collectief veroordelen, als sommige mensen daar racistische bedoelingen mee hebben. En volksgebruiken ontwikkelen zich in de samenleving en daar moet je als politiek enige afstand van houden.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
U gebruikt uw positie als roeptoeter met toegang tot de media ook regelmatig om in dit soort gevallen bij iemand langs te gaan, omdat dan weet ‘daar komen dan ook camera’s’ en dan kunt u daar ook weer uw verhaal kwijt. Zou het in dit geval, want je hoort ook heel vaak ‘die mensen die dat doen worden dan weggezet als racist’ en ‘het is schandalig en vreselijk allemaal’, maar zou het bijvoorbeeld geen goed idee zijn als u bijvoorbeeld eens een keer bij die initiatiefnemer van die site op bezoek zou gaan?

RUTTE
Denk je nou werkelijk Ron dat ik bij iedere gladiool in dit land, die totaal matteklap is, langs ga om aan die man of vrouw aandacht te gaan besteden? Ben je nou goed snik? Dat doe ik toch niet? (onverstaanbaar, red.) Ik ga toch niet achter een gek die zo’n Facebookpagina, ga ik toch niet de eer doen daar langs te gaan? Ik dacht dat je ging vragen of ik naar Sylvana Simons ging? Ga ik ook niet naartoe want die kan zich prima zelf redden. Ze weet dat ik achter haar sta, dat ik het verschrikkelijk vind. Maar ik ga toch niet naar zo’n idioot toe die zo’n pagina begint, zeg? Dat zou nog eens een keer uitlokking zijn…

FRESEN
Maar u bent ook voorstander van een dialoog.

RUTTE
Ja, maar niet met dit soort idioten, sorry. Ik ben voorstander van een dialoog in de samenleving. Iedereen moet gewoon tegen elkaar zeggen: dit accepteren we niet. Dan moet ik dus dadelijk ook naar iedereen toegaan die zegt: een Marokkaans jongetje mag niet meer op onze voetbalclub omdat er ook Marokkanen zijn die overlast veroorzaken? Dan moet ik ook naar degene toe…

FRESEN
Dat kun je als minister-president soms ook doen, dat je die weerstand opzoekt.

RUTTE
Ja nou, ik zoek alle weerstand op, maar als mensen echt gestoord zijn ga ik er niet heen. Sorry.

GEERAEDTS
Als het land er nou beter van wordt?

RUTTE
Nou ik ben ervan overtuigd dat het land er niet beter van wordt. Sterker nog: uitlokking.

GEERAEDTS
U bent wel premier van alle Nederlanders.

RUTTE
Ja zeker.

KOOLE
Ook van die vervelende…

RUTTE
Ja, absoluut.

Topconsultants bij de overheid

DE WINTHER (TELEGRAAF)
Ik krijg hier een persbericht van u, waarin het kabinet enthousiast vertelt dat er een weer een SG is benoemd of consultant bij ABDTOPConsult. Bij het ministerie van BZK. En ik vroeg me af of u aan Nederland kan vertellen wat zo iemand nou de hele dag doet?

RUTTE
Ja, zeker. Topconsultants, zeg maar de club die we gebruiken om te voorkomen dat we dure consultancy moeten inhuren. U weet, toen ik deze baan kreeg, heb ik me voorgenomen om ervoor te zorgen dat ik klachten zou krijgen van McKinsey, Twynstra Gudde, Boer & Croon, die bestaat geloof ik wel of niet nog en Berenschot dat ze zouden zeggen: we krijgen geen overheidsopdrachten meer. Nou is nog niet helemaal gelukt, er gaan nog weleens overheidsopdrachten naar die lui toe, maar die zijn zo teruggelopen dat ze wel mopperen en soms heel erg mopperen. Waarom? Omdat ik vind dat wij als overheid minder commissies, minder consultancy moeten inhuren. Maar soms zijn er lastige klussen. Ik heb het zelf een tijdje geleden nog gehad, toen moest de begroting van de Koning, begroting I moest opnieuw helemaal worden doorgelicht, daar hebben we ook een paar mensen van ABDTOPConsult gevraagd om dat voor ons te doen. Dat zijn vaak oud-SG’s, oud-DG’s, oud-topambtenaren die nog een paar jaar voor hun pensioen zitten en een enorme bak ervaring hebben en dat werk kunnen doen. Dit is de oud-SG van OCW waar u aan refereert vandaag, een man van groot gezag, groot niveau, heeft daar goed werk gedaan, enorme bestuurlijke ervaring naast een gezin met een dochter en vijf zoontjes. Dus hoe hij het allemaal voor elkaar krijgt weet ik niet. Dus ik denk dat dat heel goed is en dat bespaart dus heel veel geld en je hebt bovendien mensen die echt de overheid van binnen kennen en niet van die consultants die binnenvliegen en weer weggaan en vervolgens het trucje bij een ander gaan verkopen. En je houdt de kennis ook in de overheid. Dus dat is heel goed.

DE WINTHER
Dat klinkt als een warme aanbeveling voor dat ABDTOPConsult, daar zitten allemaal prima lui als ik u mag geloven. Het is ook zo dat de heer Cloo en heer Roes, de twee hoofdrolspelers van het Justitie-drama waar we afgelopen week weer een lijvig rapport van de commissie-Oosting hebben mogen lezen, ook onderdeel zijn van dat ABDTOPConsult en ik vroeg mij af: is het eigenlijk zo dat, na al dat geblunder, misschien ook eens de leden van het ABDTOPConsult eens tegen het licht moeten worden gehouden? Want als je medeverantwoordelijk bent voor het aftreden van twee bewindspersonen en een enorme beschadiging aan de geloofwaardigheid van het ministerie van Justitie en van het kabinet, misschien ook wel van de coalitie, dan is het toch heel moeilijk uit te leggen aan mensen dat die twee mensen gewoon mogen blijven zitten waar ze zitten en er geen consequenties volgen?

Rapport Commissie-Oosting II

RUTTE
U refereert aan het rapport-Oosting II. Nou heb ik iets geleerd van hoe ik de vrijdagse persconferentie heb gebruikt bij het rapport-Oosting I, daar heb ik ook wat openlijk coach nog gekregen van de Tweede Kamer, de heren Pechtold en Buma en anderen, en die heb ik mij ter harte genomen. Dus ik beperk mij nu door te zeggen dat ik veel waardering heb, oprecht overigens, voor het werk van de commissie en dat ik verder het Kamerdebat erover afwacht.

DE WINTHER
Dan wil ik toch nog aan u vragen, want u vertelde vorige week bij uw verhaal voor het VVD-congres over uw tijd bij Unilever en hoe dat in het bedrijfsleven allemaal gaat en als zo’n evaluatierapport was gekomen over datgene wat er bij Unilever achter de schermen zou zijn gebeurd en het had dezelfde zwaarte gehad als de commissie-Oosting de afgelopen twee rapporten, zou u dan denken dat dat zonder personele consequenties zou zijn gebleven?

RUTTE
Ja, maar u stelt de vraag toch in de context van de commissie-Oosting II en nogmaals: ik heb daar echt leergeld betaald. Ik vond het ook terechte kritiek van een aantal oppositiefractievoorzitters die zeiden: je bent vrijdag al veel te ver daarop in gegaan in de persconferentie, dat was in december. Heb ik toen ook tegen de Kamer gezegd en dan vind ik het ook wel netjes als ik dat ook echt vind en zeg: nou daar hebben ze gewoon gelijk in. Om dan niet nu hier heel uitgebreid, want dan ga ik op één aspect in en dan kan ik ook een andere vraag over een ander aspect van het rapport ook niet…

DE WINTHER
Weet u hoeveel mensen er sinds 2011 gedwongen ontslag hebben gekregen bij ABDTOPConsult?

RUTTE
Ik heb dat niet…

DE WINTHER
Zou u het verbazen dat het er 0 zijn geweest?

RUTTE
ABDTOPConsult zijn mensen die op topniveau bij de overheid hebben gewerkt, die dus allerlei werkzaamheden verrichten voor klussen, tijdelijke klussen binnen de overheid. Hun ervaring daarvoor inzetten. En vaak enige jaren voor hun pensioen zitten en waarbij je dus gebruik maakt van die enorme ervaring. Dus op zichzelf…

DE WINTHER
Maar als je er eenmaal zit, dan zit je goed, dan word je nooit weggestuurd?

RUTTE
Het is een club van mensen die, dan was er toch wel vaker in de meeste gevallen eerder in de carrière gebeurd, zeg ik in algemene zin. Maar u vraagt nu over een paar specifieke personen, of één specifiek persoon…

DE WINTHER
Twee. Alle twee zitten ze er.

RUTTE
Okay. In ieder geval: in een context van Oosting II. En daarvan vind ik echt dat we het Kamerdebat moeten afwachten.

DE WINTHER
Jammer. Dank u wel.

RUTTE
U ziet: Ook ik luister naar de oppositie.

WEISSINK (HET FINANCIEELE DAGBLAD)
In het kader van de carrièrestappen. Minister Schultz gaf afgelopen week aan, toen haar gevraagd werd of ze mogelijk topvrouw zou worden van Schiphol, of ze dat wilde uitsluiten. Dat wilde ze niet, ze hield de opties open. Ze zei: ik ben niet gevraagd en ik heb niet gesolliciteerd. Maar vervolgens liet ze haar opties open. De vraag of er geen afkoelingsperiode zou moeten zijn voor bewindslieden die aan de slag willen gaan in hun eigen beleidsterrein, daarop zei ze: nee, dat lijkt me niet nodig. Wat vindt u? Is er geen afkoelingsperiode nodig?

RUTTE
Ik heb me daar niet op voorbereid, daar zijn volgens mij – maar dan zou ik echt even nog apart over moeten bellen dan – zijn er allerlei, hebben een heel dik blauw boek waar precies in staat waar bewindslieden zich aan moeten houden. Ik dacht, maar ik weet het niet helemaal zeker, dat er ook iets staat over nadat je bewindsmens bent geweest, wat is er dan wel wenselijk of niet wenselijk, maar dat zou ik even moeten nakijken. Maar ik vind het een beetje ingewikkeld om in algemene zin daarover te gaan filosoferen als er mogelijk door voorgangers heel verstandig beleid is geformuleerd.

Voorjaarsnota

VAN DER WALLE (NRC HANDELSBLAD)
Over de voorjaarsnota. De justitiebegroting is vorig jaar aangenomen  in de Eerste Kamer met een oproep om te zorgen dat er dit voorjaar voldoende geld zou komen voor politie, OM en rechtsspraak. Nu komt er bij de politie 49 miljoen bij voor een specifieke taak, asiel. Kunt u nu zeggen dat politie, OM en rechtsspraak voor dit jaar voldoende geld hebben? Is het goed zoals het gaat?

RUTTE
Nou, voor dit jaar wel. Wat er voor volgend jaar daarna gebeurt, daar werken wij natuurlijk ook aan de hand van die motie, of die toezegging die er is gedaan in ieder geval in de Eerste Kamer bij de aanname van de justitiebegroting. Toen is er gezegd: je zou toch moeten kijken volgend jaar wat er nog meer mogelijk is, in het kader van de begroting voor 2017. Dus dit is het oplossen van een aantal knelpunten voor 2016 zelf en wat er in 2017 en verder gebeurt, dat laten we natuurlijk weten met Prinsjesdag. Maar daarbij kijken we natuurlijk ook heel goed naar die toezegging die erover is gedaan aan de, ik dacht in ieder geval de Eerste Kamer, maar ik meen ook aan de Tweede Kamer.

VAN DER WALLE
Ook de Tweede Kamer, daar heeft de PvdA mee ingestemd.

RUTTE
Daar is toen een kwart miljard structureel toegevoegd. 310 miljoen en een kwart miljard structureel, onder de toezegging: we kijken opnieuw naar de hele financiering van de justitiebegroting, ook het politiedeel, andere aspecten en kijken we in het kader van de begroting 2017. Dus dit is niet het antwoord op die toezegging, dit is het oplossen van knelpunt in het lopende jaar.

VAN DER WALLE
Maar die moties die zijn aangenomen in zowel Tweede Kamer als Eerste Kamer, die spraken over het voorjaar, de Voorjaarsnota. Vindt u dat er nu voldoende geld is voor dit jaar?

RUTTE
Voor dit jaar is genoeg geld, want er is natuurlijk een kwart miljard bijgekomen in 2016. Uiteindelijk is ook het absorptievermogen van organisaties om zoveel extra geld te verwerken, met nieuw personeel aannemen, met problemen oplossen, daar zitten grenzen aan. Je ziet het bijvoorbeeld ook op een heel ander terrein, de AIVD, waar heel fors geld bijkomt. Ook daar zijn er grenzen aan het vermogen om de organisatie, in welke snelheid je die kunt uitbreiden. Maar uiteraard staan wij nu voor de vraag, in het kader van de begroting 2017 en verder, deze zomer en dat komt dan bij Prinsjesdag, hoe we daar natuurlijk vanaf volgend jaar verder mee om gaan.

VAN DER WALLE
Nou was er in maart een rapport gekomen van accountancybureau PwC, die had berekend dat er tot 2020 300 miljoen euro extra nodig zal zijn voor de politie. Maar daar stond ook in dat voor 2016 170 miljoen euro extra zou zijn, en dat was nog los van eventuele extra taken bij asiel of de cao-onderhandelingen.

RUTTE
Ja, maar ja, we krijgen natuurlijk heel veel rapporten. Vaak vragen we ze ook zelf, maar uiteindelijk moeten we wel ook als kabinet natuurlijk op basis van onze eigen afwegingen, dat doen we altijd vanuit het departement in hele nauwe samenwerking met de inspectie Rijksfinanciën, komen we uiteindelijk tot onze eigen oordelen. Dus die rapporten zijn bouwstenen, maar het is niet zo dat je een rapport altijd letterlijk overneemt.

BOVEN
In aanvulling hierop dan, dat is precies mijn punt, het valt mij dus op dat er inderdaad los van de extra taken voor politie en justitie geen extra geld naar de politie en justitie gaat. Kunt u dat nog even iets duidelijker uitleggen?

RUTTE
Er is voor 2016 een kwart miljard aan de begroting toegevoegd, lieve vrienden. Echt, vorig jaar in de eerste Tweede Kamerbehandeling, of tweede Eerste Kamerbehandeling, is er 250 miljoen structureel toegevoegd aan de begroting van Veiligheid en Justitie en voor 2016 is het zelfs 310 miljoen, structureel 250 miljoen. Dat is toen reden geweest voor oppositie partijen die bezorgd waren over ‘Is er genoeg geld voor Veiligheid & Justitie?’ om voor die begroting te stemmen onder de toezegging: dat voor ‘16 en vooral ook voor daarna. Dat gaan we dus deze zomer bekijken en die toezegging hebben we natuurlijk in onze oren geknoopt, en daar hebben we zelf de urgentie om verdere problemen op te lossen, gaan we daar heel goed naar kijken.

BOVEN
U zei net op als antwoord op een vraag van een collega: ja we krijgen heel veel rapporten en maken een andere afweging. Kunt u dan op dat punt schetsen wat dan de politieke afweging was om dat rapport dan niet te volgen?

RUTTE
Het is niet zo dat je een rapport laat komen en zegt: dat gaan we uitvoeren. Op allerlei punten, laten we ons natuurlijk adviseren, maar uiteindelijk is het natuurlijk altijd zo dat departementen met voorstellen komen in nauwe samenwerking met Financiën, inspectie Rijksfinanciën. Daar zitten hele goede mensen. Die nemen kennis van alle input. Vervolgens kijk je welke mogelijkheden er ook financieel zijn en wat je ervan vindt, wat er in de organisatie zelf kan worden opgelost. En nogmaals, vergis je niet, een kwart miljard toevoegen aan een begroting en dat ook absorberen in al die onderdelen, dat stelt ook wel grenzen aan hoeveel extra geld je ergens bij kunt doen. Uiteindelijk kun je maar in een bepaald tempo ook mensen aannemen en reorganiseren.

Uitzetting van Syrische vluchtelingen naar Turkije

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
De uitzetting van Syriërs vanuit Griekenland terug naar Turkije blijkt toch moeilijker dan gedacht, gezien de uitspraak van de beroepencommissie zoals dat daar heet. Wat zegt dat over de uitvoerbaarheid van de Turkijedeal?

RUTTE
Oh luister, die afspraken met Turkije zijn in hun uitvoering uitermate complex, ik kan nu nog acht problemen noemen: hoe gaat Turkije dadelijk om met het hele vraagstuk van visumliberalisatie? Gaan ze wel voldoen aan alle voorwaarden? Want dat is dan weer belangrijk voor hun enthousiasme voor de afspraken. Hoe zit het met signalen van mensenrechtenorganisaties over hoe het in Turkije eraan toegaat? Er  zijn allerlei aspecten. Dit is er één van, daar kijken we ook heel goed naar. Ik heb het er met mijn Griekse collega maandag in Istanbul ook over gesproken. De Grieken zijn heel hard aan het werk om dat probleem op te lossen. Dat is complex. Feit is wel, en dat is natuurlijk heel belangrijk, dat zoals Diederik Samsom dat zei in het Kamerdebat onlangs, dat de imam van Izmir tot 20 maart zeer regelmatig begrafenissen had te organiseren en door het met 90, 95% dalen van het aantal oversteken, dat sinds 20 maart niet of nauwelijks meer, ik dacht helemaal niet, meer heeft hoeven doen. Dus dat laat zien dat die oversteken in ieder geval gestopt zijn. Dat is natuurlijk het hoofddoel. Daaronder ligt een heel pakket aan mensen terug naar Turkije en uit Turkije een-op-een over, en een NAVO-missie, en hoe gaan we met visumliberalisatie om en de verdere relatie met Turkije? Dus er zit een heel complex omheen. Ook de westelijke Balkan, want dat is onderdeel van het en-en-en-beleid, het stoppen van de wave through, het afsluiten van de westelijke Balkanroute, het kamp bij Idomeni wat nu ontruimt is. Daarnaast hebben we de problemen nu in Afrika die ontstaan, de oversteken, dat zijn overigens bijna zelden, heel zelden zijn dat echt asielzoekers, meestal zijn het arbeidsmigranten die daar oversteken. Die eindigen ergens in de laars van Italië in de informele economie. Maar wel grote levensgevaarlijke situatie die men moet aangaan om over te steken. Ook afgelopen dagen weer meldingen van vreselijke ongevallen, mensen die ook omgekomen lijken te zijn op de Middellandse zee. Daar heb ik weer met mijn Italiaanse collega over gesproken. Dus dit is uiterst complex, maar uiteindelijk als ik kijk naar de resultaten, de instroom in Nederland die, 700 per week begin dit jaar, terwijl we nu de oploop zouden moeten hebben, zijn het er nog maar 300, en daarvan het grootste gedeelte weer uit de Balkan. Die kunnen dus weer terug. We hadden er in september vorig jaar 700 per dag, nu 300 per week. Dus wat dat betreft zie je wel dat het werkt, maar u krijgt de komende weken, maanden dagelijks meldingen over aspecten van al die afspraken die niet goed gaan. Dat verzeker ik u.

BREEDVELD
Toch is dit een belangrijk aspect, denk ik. Er was één zaak in het nieuws, nu blijkt dat er in totaal vijf zaken zijn geweest en in al die vijf zaken blijkt dat de beroepencommissie zegt: Syriërs kunnen niet teruggestuurd worden want Turkije is geen veilig land en dat is toch de achilleshiel van de hele Turkijedeal.

RUTTE
Ja, maar daarvan kan ik u zeggen dat, ik zal even de precieze formulering erbij pakken want dat is altijd, ik wil dat heel precies, dat de erkenning is dat Turkije, even kijken zodat ik precies even de formulering, dat het huidige juridische kader in Turkije voor Syrische asielzoekers en andere migranten die bescherming beogen in lijn is met de bepalingen in het vluchtelingenverdrag. Dat is de conclusie die ook de Raad van Ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie heeft getrokken onlangs. Dus dat is juridisch allemaal in orde, dat is ook onderdeel geweest van 20 maart van de afspraken met Turkije. En ja, nogmaals, dit type berichten, u zult er 2, 3 per dag zien langskomen de komende maanden is mijn voorspelling.

BREEDVELD
Maar goed, de beroepecommissie bevestigt elke keer maar weer: Syriërs kunnen niet teruggestuurd worden. Op het moment dat Syriërs dat door krijgen, nemen ze toch weer de boot naar Griekenland?

RUTTE
Nou maar dan even twee dingen, dan eindigen ze dus op een Grieks eiland. Ze komen niet voor Griekenland, ze willen naar Berlijn. Dat lukt niet, want de westelijke Balkan zit dicht. Twee, dat hele businessmodel van die smokkelaars is natuurlijk nu uit gebruik, buiten gebruik gesteld. Er steekt praktisch niemand meer over, dus waar het er een paar duizend per dag waren, zijn het er nu tientallen per dag. Dus het is niet zo dat dit direct, is onze verwachting, een grote aanzuigende werking zal hebben, want de bedoeling van de mensen is niet om op een Grieks eiland te eindigen of zelfs niet in Griekenland te eindigen, ze willen naar Berlijn en daar komen ze niet meer.

BREEDVELD
De muur van Europa staat nog rechtovereind?

RUTTE
Ja, omdat het een en-en-en-beleid is. Kijk mijn conflict met de Duitse kanselier was ook dat zij oneens was met het afsluiten van de westelijke Balkanroute. Ik heb daar juist altijd een stevig pleidooi voor gehouden, heb gezegd: je moet het allemaal doen. Dus toen Oostenrijk maximale aantallen ging noemen, Slovenië, en vervolgens daarin aanleiding werd gezien door Macedonië om de grens met Griekenland te sluiten - als ik de Griekse collega aan de lijn heb, moet ik het hebben over de Former Yugoslavian Republic of Macedonia, FYROM – het besluit nam om de grens te sluiten. Dat was een heel belangrijk signaal, dat was denk ik ook een van de redenen waarom Turkije zei: hee, nou zijn we toch wel iets meer geïnteresseerd in het maken van nadere afspraken. Hebben we ook gedaan. Want je kunt niet het probleem bij Griekenland laten liggen.

BREEDVELD
Maar even die beroepencommissie. U zegt eigenlijk: we zijn daarmee bezig, is een juridisch probleem.

RUTTE
Zijn allemaal serieuze problemen. Nogmaals dit is één en ik heb er op mijn radarschermpje op dit moment tien staan en mijn verwachting is dat we…

BREEDVELD
Erdogan is daar ook een van, want die zegt: als die liberalisatie niet komt, vergeet het dan maar.

RUTTE
En ik verzeker u: iedere keer als we er eentje wegtikken, komt er een nieuwe bij. Maar als ik kijk ‘bottom line’, wat gebeurt er in termen van de instroom in Nederland en de oversteek over de Egeïsche Zee, dan zien we dat het werkt.

BREEDVELD
Een succes?

RUTTE
Tot nu toe in ieder geval werken de afspraken, ik ga geen hele zware termen gebruiken die u net gebruikt. Dat vind ik te ver gaan, maar de eerste ervaringen zijn positief, maar de onderliggende afspraken allemaal goed voor elkaar krijgen – ook nog tussen twee landen die niet van oudsher een geweldig goeie relatie hadden – in een buitengewoon ingewikkeld gebied waarbij ook nog conflicten zijn over de precieze begrenzing van de territoriale wateren, kun je nagaan wat dat weer voor een discussies heeft gevraagd om daar de NAVO-missie te starten in twee van de vier blokken in de Egeïsche Zee waar ook Nederland aan deelneemt. Ook om mensensmokkel te voorkomen. Als je kijkt ‘bottom line’ hoeveel mensen steken er over, dan is dat 95 procent minder. En als je kijkt ‘wat betekent dat voor de instroom in Nederland’, dan zitten we nu op zeer lage aantallen.

BREEDVELD
Een deal vol spanningen waar we niet over uitgepraat lijken.

RUTTE
Wat ik probeer te beogen de komende tijd is dat ‘bottom line’ die aantallen laag blijven, ik heb geen garanties. De eerste ervaringen zijn goed. En om ze ‘bottom line’ laag te houden, moeten dus alle elementen van die afspraken goed werken en u noemt er nu eentje die niet goed werkt en ik kan er zo nog negen noemen, en mijn voorspelling is: iedere keer als er een is opgelost, komt er een ander probleem bij.