Toespraak minister-president Rutte op Crowdfunding Day Europe

Toespraak | 25-05-2016

Dames en heren,

Een klassieker uit de nog jonge geschiedenis van crowdfunding is het 'cloud project' van de Amerikaanse komiek Kurt Braunohler. Misschien kent u het. Zijn doelstelling was heel eenvoudig: een glimlach op het gezicht van de inwoners van Los Angeles. Hij had daarvoor het plan opgevat een piloot in te huren om een grappige boodschap in de lucht te schrijven. Alle donateurs mochten meedenken over de tekst. De opbrengst was zo’n 4000 dollar en de tekst die het overtuigend won, was elke cent waard. 'How do I land?', schreef de piloot in de lucht boven LA.

Het is een verhaal uit 2013 en dat lijkt de dag van gisteren, maar in crowdfundingland is het ancient history. Want de ontwikkelingen gaan at warp speed. Waar ter wereld je ook kijkt, de jaar-op-jaar groeicijfers zijn bijna astronomisch.

• In de Verenigde Staten groeide de crowdfundingmarkt van 4,4 miljard dollar in 2013 naar ruim 36 miljard in 2015. Dat is een gemiddelde jaarlijkse groei van bijna 190 procent.
• In China: van 5,5 miljard dollar in 2013 tot 102 miljard in 2015 – een groei van bijna 330 procent per jaar.
• In Groot-Brittannië, de Europese koploper, van 666 miljoen Britse ponden in 2013 naar 3,2 miljard in 2015 – een jaarlijkse groei van gemiddeld ruim 120 procent.
• En in Nederland gaat het iets minder snel, maar toch verdubbelt crowdfunding ook ieder jaar, van 32 miljoen euro in 2013 naar 128 miljoen in 2015.

Dat is geen pocket money of hobbyisme meer, maar tegelijkertijd is het nog steeds maar een heel klein percentage van de totale financieringsbehoefte. De vraag is: waar gaat dit naar toe? De verleiding is groot om de groeicijfers die ik noemde door te treken. Nog eens 5 jaar een verdubbeling zou bijvoorbeeld betekenen dat in 2020 in Nederland ruim 4 miljard om zou gaan in crowdfunding. En in de VS meer dan 1 biljoen dollar. Dat zijn natuurlijk sommen die je niet zomaar kunt maken, maar het zegt wel iets over de potentie van crowdfunding.

En met die groei, zien we ook het speelveld veranderen. Crowfunding werd natuurlijk lang exclusief geassocieerd met sympathieke projecten als die van Kurt Braunohler en met de cultuursector. In Nederland was het bijvoorbeeld de zangeres Hind die in 2010 via haar fan base  € 40.000  ophaalde om een nieuwe CD te kunnen maken. Dat was toen groot nieuws. Maar meer en meer wordt crowdfunding ook een reguliere financieringsbron voor het gewone midden- en kleinbedrijf. De banken doen mee in allerlei nieuwe financiële arrangementen. Het financiële toezicht groeit mee met de sector. Er komen steeds meer professionele crowdfunding platforms waardoor het regelen van financiering niet meer of minder ingewikkeld is als het aanvragen van een lening bij de bank. En er zijn bijeenkomsten als deze, die helpen bij de naamsbekendheid en de broodnodige transparantie over valkuilen en risico’s.

Waar komt deze snelle ontwikkeling vandaan? Natuurlijk speelt hierbij een rol dat de regels voor bedrijfsfinanciering en het bankentoezicht na het uitbreken van de financiële crisis strenger zijn geworden. Daardoor zijn de banken na 2008 veel voorzichtiger zijn geworden met het verstrekken van risicodragend kapitaal. Té voorzichtig hoor je menigeen zeggen en de nieuwe balans tussen risico en zekerheid is nog niet uitgekristalliseerd. Dat schept ruimte voor alternatieve financiering.

Een 2ee oorzaak is de lage rentestand, die sparen en beleggen in veilige obligaties en schatkistpapier onaantrekkelijk maakt voor particulieren. Crowdfunding biedt hun de kans op een beter rendement én de ultieme gelegenheid tot spreiding van risico’s, omdat zij vaak al met relatief kleine bedragen in kunnen stappen.

Maar ik ben ervan overtuigd dat er naast deze rationele en financiële argumenten nog iets anders meespeelt. Dat er ook factoren een rol spelen die meer te maken hebben met de tijdgeest, zowel aan de kant van ondernemers als investeerders.

Wat die 1e groep betreft: ik zie en merk dat heel sterk in alle gesprekken die ik de laatste tijd voer met startup ondernemers in de hoek van technologie, online diensten en de innovatieve maakindustrie. Er groeit een type ondernemerschap dat minder goed past in de mal van het klassieke bedrijfsmodel, waarin eigen vermogen, gestage groei en lange termijnfinanciering dragend zijn. Steeds meer jonge ondernemingen zijn vanaf dag één footloose en internationaal. Snelheid van handelen is een dwingende eis en continuïteit op lange termijn geen doel op zich. Het is ondernemerschap in de hoogste versnelling, rond ideeën en producten van vandaag die morgen  kunnen renderen. Crowdfunding past daarbij, omdat het flexibel is, omdat aanvragen vaak binnen een paar uur worden overtekend en omdat het – heel belangrijk – meteen ook een grote groep ambassadeurs oplevert. Want wie investeert in een dienst of product, maakt daar bijna vanzelf reclame voor, al was het maar uit welbegrepen eigenbelang. Crowdfunding is dus ook een marketinginstrument.

Voor de mensen die doneren en investeren is het juist heel belangrijk om die directe betrokkenheid te hebben. Om te weten wat er met hun geld gebeurt. En om een goed idee en een goed plan meteen te kunnen steunen, zonder tussenkomst van wie dan ook. Dat is een andere maatschappelijke trend waar crowdfunding bij aansluit: de behoefte van mensen om in control te zijn en een positieve bijdrage te leveren aan hun omgeving.

En dan is maximale winst niet in alle gevallen het belangrijkst. Het is geen toeval dat sommige goede doelen al jarenlang koploper zijn in een crowdfunding-achtige benadering – online en via social media - van donateurs. Ik geef het voorbeeld van City Swim, een evenement waarbij duizenden mensen zwemmend een traject afleggen in de Amsterdamse gracht om geld in te zamelen voor onderzoek naar ALS. De eerste keer, in 2012, was meteen een mega-event met onder andere onze huidige Koningin, toen nog prinses Máxima, als deelnemer.

Kortom, aan crowdfunding zitten veel  positieve kanten. Het nieuw en energiek. Het is georganiseerde toegankelijkheid. Het is een prima aanvulling op en alternatief voor klassieke financieringsmodellen. Het is een manier om maatschappelijke betrokkenheid te organiseren en te tonen. En het is misschien wel eerst en vooral een instrument dat ondernemers met een goed idee vleugels kan geven. Het zou mij in ieder geval niets verbazen als over enkele jaren blijkt dat de nieuwe Steve Jobs via crowdfunding zijn of haar eerste successen boekte. Om Kurt Braunohler nog eens te parafraseren: de vraag is dus niet: how do we land, maar how do we fly?

En voor het antwoord op die vraag, haal ik nu graag 3 mensen op het  podium, die samen een mooie staalkaart vormen van wat crowdfunding anno 2016 is en mogelijk maakt.

Dat is ten 1e Daan Weddepohl van Peerby, een website en app om spullen van de buren te lenen. Recentelijk haalde hij in no time twee miljoen euro op voor uitbreiding en groei van zijn platform.

Ten 2e praat ik met Jonathan Leland van Kickstarter uit de VS, het bekendste crowdfunding platform ter wereld dat sinds 2009 voor niet minder dan 2,3 miljard dollar aan projecten mogelijk maakte.

En ten 3e verzoek ik Wilbert van de Kamp om naar voren te komen. Wilbert is de CEO van Omapost en haalde via crowdfunding € 20.000 op voor een mobiele applicatie die helpt om ouderen uit hun isolement te halen.

Graag uw applaus voor deze 3 mensen.