Toespraak van staatssecretaris Van Rijn tijdens het afscheid van Marc Dullaert, de kinderombudsman

Toespraak | 22-04-2016

Dames en heren, beste Marc,

De Kinderombudsman bestaat 5 jaar. Dat is een felicitatie waard voor iedereen die betrokken is bij het instituut Kinderombudsman.

Maar eerlijk gezegd keek ik er van op toen mij dat werd verteld. 5 jaar?

Het komt mij voor dat de Kinderombudsman er al decennialang is. Een gedachte die nog eens wordt bevestigd als ik kijk naar de hoeveelheid rapporten en adviezen die de Kinderombudsman tot nu toe heeft uitgegeven. Meer dan 25. Ik ken instellingen en instituten die dat aantal in geen kwart eeuw halen.

De Kinderombudsman heeft in zeer korte tijd een niet meer weg te denken plaats in onze samenleving ingenomen. En dat komt voor een belangrijk deel door de man die vandaag afscheid neemt als de eerste Kinderombudsman van ons land, Marc Dullaert.

Met een ongekende energie heeft Marc zich de afgelopen 5 jaar vastgebeten in de opdrachten die hij meekreeg: erop toezien dat in Nederland de rechten van het kind worden nageleefd. En: kinderen en jongeren adviseren over manieren om voor hun rechten op te komen.

Dat leidde ertoe dat de Kinderombudsman elk jaar een kinderrechtenmonitor voor Nederland publiceerde en spraakmakende rapporten schreef.

1 rapport wil ik in het bijzonder noemen, omdat het duidelijk maakt dat de Kinderombudsman geen rapporten schrijft die verdwijnen in een la: 'Vechtende ouders, kind in de knel'. Dit rapport uit 2014 gaat over de gevolgen van vechtscheidingen voor kinderen. De conclusie is duidelijk: vechtscheidingen zijn een vorm van kindermishandeling. Dat was een eyeopener voor veel mensen.

Ik denk dat door dit rapport en de media-aandacht die het kreeg, veel ouders bewust zijn geworden van wat ze hun kinderen aandoen als ze elkaar schreeuwend en vechtend te lijf gaan.

Mensen en organisaties bewust maken van de rechten van kinderen is ook een belangrijke taak van de Kinderombudsman. Vanzelfsprekend kwam de Kinderombudsman geregeld op de terreinen waarvoor ik als staatssecretaris verantwoordelijk ben. Daarbij stonden we inhoudelijk altijd naast elkaar. Beiden hadden we als uitgangspunt het verbeteren van de positie van kinderen.

Daarom zijn we ook samen naar Denemarken gegaan. Een bliksembezoek op initiatief van Marc. We wilden daar zien hoe de decentralisatie van jeugdzorg uitpakt en hoe we valkuilen in Nederland kunnen voorkomen.

Het was een vol programma. In een kort tijdsbestek deden we erg veel kennis op. Maar ondanks de tijdsdruk was het ook een aangenaam werkbezoek. Niet op de laatste plaats door het prettige gezelschap van Marc.

Een hoogtepunt in de samenwerking tussen de overheid en de Kinderombudsman was de bijeenkomst vorig jaar in Genève over het naleven van het VN-kinderverdrag in Nederland. De overheid en de Kinderombudsman stonden daar eensgezind het VN-Kinderrechtencomité te woord.

De VN liet weten over het algemeen tevreden te zijn over de situatie van kinderen in Nederland. Tenminste dat was mijn interpretatie.

De Kinderombudsman zag het ondanks de goede samenwerking anders en verstuurde een persbericht met de pakkende kop: Nederland stevig op de vingers getikt door VN-Kinderrechtencomité. Een bericht dat door alle media enthousiast werd overgenomen…

Marc is erg goed in het bespelen van de media. Hij weet hoe hij nieuws kan maken. Dat had hij al eerder bewezen met het aan de man brengen van sommige rapporten door er opvallende uitspraken over te doen.

Bovendien denk ik dat Marc door een dergelijk persbericht probeert te voorkomen dat we in Nederland indutten en te snel denken dat het wel goed gaat met onze jongeren.

Niet voor niets zegt hij in een interview met de NOS:'“Nederland is een paradijs, waar veel goed gaat. Maar hoe langer je Kinderombudsman bent, hoe meer je erachter komt dat grote groepen kinderen ook hier in de knel zitten. De ijsberg onder de waterspiegel is groter dan ik dacht. Als je in de knel zit, is het ook in het paradijs moeilijk.'

Daarom prikt Marc af en toe venijnig, als een horzel. Maar altijd met één belang voor ogen: het belang van kinderen. Want ook al staat Nederland op de internationale Kidsrightsindex – een door Marc in het leven geroepen index – steevast in de top, kinderrechten verdienen continu onderhoud.

Het is daarom goed dat de kinderombudsman volledig onafhankelijk is.

Veel landen hebben inmiddels een kinderombudsman, maar weinig landen hebben een Marc Dullaert. Iemand die altijd zegt wat hij vindt. Een kwaliteit die er ongetwijfeld aan heeft bijgedragen dat hij voorzitter werd van de EU-Kinderombudsmannen.

Dat kinderrechten Marc al langer aan het hart gaan, blijkt duidelijk uit de stichting Kidsrights, die hij in 2003 oprichtte. De stichting staat volledig los van de Kinderombudsman, maar onderstreept Marcs gedrevenheid.

Kidsrights is vooral bekend door de Kindervredesprijs. De Kindervredesprijs is niet zomaar een prijs. Dat blijkt wel uit de jongeren die de prijs in ontvangst hebben genomen, waarvan Malala de bekendste is. En uit de mensen die de prijs uitreikten. Onder hen de Nobel-vredesprijswinnaars bisschop Tutu en Leymah Gbowee.

Zoals Marc de Kinderombudsman in zeer korte tijd het aanzien heeft gegeven van een instituut dat niet meer is weg te denken in Nederland, zo heeft hij de Kindervredesprijs een mondiaal aanzien gegeven.

Ik heb een paar keer de prijsuitreikingen in de Ridderzaal mogen meemaken. Stuk voor stuk indrukwekkende en ook emotionele bijeenkomsten, die terecht wereldwijd aandacht krijgen.

Dames en heren, beste Marc, 5 jaar Kinderombudsman is 5 jaar Marc Dullaert.

De Kinderombudsman heeft zich in die 5 jaar bewezen als onmisbaar instituut dat zich niet aflatend bezighoudt met de rechten van kinderen in Nederland. Soms gebeurt dat op een prikkelende manier, meestal op een constructieve wijze. Ik ben je daar dankbaar voor.

Je hebt mij en veel andere Nederlanders scherp gehouden als het om jongeren gaat. Ik ben ervan overtuigd dat je dat – ook al ben je geen ombudsman meer – ook in de toekomst zult doen.

Ik wens je veel succes.

Tegelijkertijd wil ik Magrite Kalverboer welkom heten als de nieuwe Kinderombudsman. Of beter gezegd Kinderombudsvrouw. Ik heb begrepen dat je zo het liefst genoemd wil worden en dat ook heel veel kinderen daar voorstander van zijn. Aan dat verzoek wil ik graag voldoen.

Ik wens je veel succes in deze belangrijke functie en ik kijk uit naar onze samenwerking.