AIVD-jaarverslag: breed palet aan dreigingen voor Nederland
De dreigingen tegen Nederland komen van alle kanten en zijn complex en veelzijdig. Dat schrijft de AIVD in zijn jaarverslag over 2015. Zo heeft de jihadistische dreiging zich in 2015 nadrukkelijker gemanifesteerd door diverse aanslagen in Europa. De AIVD heeft een recordaantal cyberspionage-aanvallen op Nederlandse overheidsinstellingen onderkend. De internationale politieke verhoudingen veranderden snel door de moeilijk voorspelbare koers van Rusland. In eigen land heeft de toenemende stroom aan migranten geleid tot grotere tegenstellingen in de samenleving. Al deze ontwikkelingen bepaalden in 2015 het dreigingsbeeld en zullen dat voorlopig blijven doen.
Beeld: ©ANP / Marten van Dijl
De AIVD heeft zich het afgelopen jaar samen met zijn partners ingezet om dreiging voor de nationale veiligheid tegen te gaan. Aan afnemers als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, het Openbaar Ministerie, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en diverse diensten en ministeries zijn in totaal meer dan 800 analyses, rapporten en ambtsberichten verstrekt en presentaties gegeven over de dreiging die de AIVD ziet. De inlichtingen van de AIVD hebben ook in 2015 anderen de mogelijkheid geboden om hun taak beter uit te voeren.
ISIS-propaganda lokt strijders en voedt radicalisering
Vanuit jihadistische hoek lijkt de dreiging complexer en diffuser dan ooit tevoren. In 2015 bleek dat strijders van de Islamitische Staat in Irak en al-Sham (ISIS) terugkeerden naar Europa voor het plegen van aanslagen. Daarnaast onderhouden strijders vanuit het strijdgebied vooral via sociale media contacten met jihadisten die zich nog in Europa bevinden. Het gaat daarbij veelal om mensen die hier zijn geboren en opgegroeid, maar die desondanks het Westen als zondig en als vijand van de islam beschouwen en bereid zijn om hier een gewelddadige jihad te voeren. Ook gaat dreiging uit van Nederlandse ingezetenen die hun strijd in ISIS-gebied wilden voeren, maar van wie een poging tot uitreizen mislukt is.
De professionele propagandamachine van ISIS lokt strijders naar het oorlogsgebied in het Midden-Oosten en heeft grote invloed op de radicalisering van, vooral jonge, moslims in Nederland. In de boodschap verheerlijkt ISIS terrorisme als heroïsme.
Zorgen over groeiende invloed van salafisme
Naast de ontwikkelingen binnen het jihadisme ziet de AIVD een groeiende invloed van het salafisme in Nederland. De AIVD is bezorgd over de onverdraagzame en polariserende boodschap die door een aantal van hen wordt verspreid. Ook kan het salafistisch gedachtegoed een voedingsbodem vormen voor radicalisering naar het jihadisme.
Complexe digitale aanvallen dreiging voor nationale veiligheid
Andere staten zijn meer dan ooit geïnteresseerd in de politieke besluitvorming van ons land om zichzelf een betere informatiepositie te verschaffen. Veelal gebeurt dit door cyberspionage. Ook richten landen zich meer op specialistische kennis en innovatieve ontwikkelingen, die van belang zijn voor een sterke en stabiele Nederlandse economie. De complexiteit en de professionaliteit van die aanvallen neemt almaar toe.
Rusland belangrijk aandachtsgebied
De relatie tussen de Russische Federatie en het Westen is sinds de volksopstand in de Oekraïne eind 2013 ernstig verslechterd. De Russische geopolitieke grootmachtsaspiraties zorgen voor instabiliteit in en aan de grenzen van Europa. De ideologische en politieke tegenstellingen tussen Rusland, de NAVO en de EU uiten zich onder meer in wederzijdse economische sancties en een informatieoorlog. Dit maakt Rusland tot een belangrijk aandachtsgebied.
Zorgen over migrantenstromen
De migrantenstroom vanuit het Midden-Oosten en Noord-Afrika, die in 2015 sterk toenam, heeft de druk op Europa en haar solidariteit vergroot. Ook in eigen land leidde besluitvorming over de opvang van migranten tot verhitte discussies, waarbij ondemocratische middelen niet werden geschuwd. Extremisten grepen deze gelegenheid aan om hun eigen ideologie kracht bij te zetten en gewelddadig op te treden.