Persconferentie na ministerraad 1 april 2016

Mediatekst | 01-04-2016

Inleidend statement:

Goedemiddag, volgende week kan de Nederlandse kiezer zich uitspreken over het associatieverdrag met Oekraïne. Ik roep iedereen op ook echt te gaan stemmen, maak daar gebruik van, maak het een succes. Zelf zal ik volmondig 'ja' stemmen, omdat ik denk dat het verdrag goed is voor Nederland en voor Oekraïne. En waarom is het dan goed? Omdat het zorgt voor stabiliteit, een stabiele buurman aan de rand van Europa, omdat het ook zorgt voor meer en makkelijkere handel. Voor die stabiliteit is het belangrijk dat het verdrag zorgt dat Oekraïne doorgaat met hervormingen: betere democratie, onafhankelijke rechterlijke macht, het tegengaan van corruptie, allemaal dingen die er aan bijdragen dat je daar een stabieler land hebt, maar ook het beschermen van minderheden. Daarnaast het vergemakkelijken van handel en we weten één ding: als er makkelijker en meer handel komt, is dat ook altijd in het belang van Nederland.

Afgelopen woensdag heeft het CPB de middellange termijnverkenningen gepubliceerd. In die verkenning schetst het CPB de economische ontwikkeling voor de komende kabinetsperiode. En het CPB rekent met een jaarlijkse groei van 1,8% tot 2021, en een bescheiden daling van de werkloosheid naar 5,5%. De houdbaarheid van de overheidsfinanciën verbetert verder. Dat betekent dat overheidsvoorzieningen op de lange termijn kunnen worden gehandhaafd zonder oplopende schulden. Nou gaat het hier natuurlijk om prognoses als er verder niets verandert. De verkiezingen gaan nog ergens over, de komende periode zullen de politieke partijen hun programma's opstellen met hun visie op de komende vier jaar en de maatregelen die daar bij passen. Dat resulteert dan in een regeerakkoord van een nieuw kabinet volgend jaar. Hoe dat er allemaal uit gaat zien, is nu nog koffiedik kijken, maar één ding staat wel vast: de economische en budgettaire vooruitzichten van een volgend kabinet zien er goed uit, en in ieder geval ook een heel stuk beter dan toen wij aan onze klus begonnen. Wij stonden voor een zware opgave. We hebben op veel terreinen ingrijpende maatregelen moeten nemen en daarbij hebben we veel gevraagd van mensen, maar we hebben wel resultaat geboekt waardoor de verzorgingsstaat - waar we in Nederland terecht trots op zijn - ook voor de komende jaren recht overeind staat.

Referendum Associatieakkoord Oekraïne

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Asscher, u riep net Nederland op te gaan stemmen voor het referendum aanstaande woensdag 6 april en u zei daarbij: maak het een succes. Wanneer is het een succes?

ASSCHER
Ik denk dat als het referendum werkt en dus voldoende mensen gaan stemmen dan is het een succes.

WESTER (RTL NIEUWS)
Ook bij een uitslag waarbij Nederland zegt: 'Nee, doe maar niet'?

ASSCHER
Dan is het referendum zelf een succes, het zou wel een slechte zaak zijn, want het is goed voor Nederland en goed voor Oekraïne als er 'ja' gestemd wordt voor dat associatieverdrag.

WESTER (RTL NIEUWS)
Maar kan het kabinet dan tegen de Nederlandse bevolking zeggen: Dit referendum, deze opkomst is een succes, maar we doen het lekker niet.

ASSCHER
Wat er vervolgens met de uitslag moet gebeuren, daar hebben we het vaker over gehad. De wet schrijft voor dat als de opkomstdrempel gehaald wordt en het zou resulteren in een nee-uitslag - we gaan voor een ja-uitslag - maar het zou daar in resulteren, dan moet je dat opnieuw in beraad nemen en ermee terug naar het parlement.

WESTER (RTL NIEUWS)
Maar u zegt: maak het een succes. Hoe kun je Nederland een succes verkopen als de uitslag "nee" is, en het kabinet zou zeggen: 'We doen het niet.' Dan moet u nu toch op voorhand al zeggen: 'Dan volgen wij gewoon datgene wat Nederland zegt'?

ASSCHER
Hier kan ik echt alleen maar verwijzen naar wat ik daar eerder over heb gezegd.

WESTER (RTL NIEUWS)
Maar wat is dan een succes?

ASSCHER
Heb ik al uitgelegd.

WESTER (RTL NIEUWS)
Nee, dat heeft u niet uitgelegd.

ASSCHER
Een succes is al voldoende mensen gaan stemmen, wat mij betreft een voor -stem, maar mensen mogen dat zelf beslissen en vervolgens schrijft de wet voor hoe we daar mee omgaan.

WESTER (RTL NIEUWS)
Dat klopt, maar als u Nederland oproept 'Maak het een succes', dan hou je ze toch ook een, ik noem het maar even, een worst voor? Dan kun je niet zeggen: Het was een succes maar we doen het lekker niet hoor.

ASSCHER
Dit is een raadgevend referendum.

WESTER (RTL NIEUWS)
Ja, klopt.

ASSCHER
En ik spreek te veel mensen die denken: 'Nou ja, ik vind het ingewikkeld, het staat me niet aan, ik ga er tactisch mee om, dus ik blijf thuis.' Dat vind ik zonde, want het gaat ergens over, het is van groot belang voor een soeverein land. Een bevolking die zich twee keer bij verkiezingen heeft uitgesproken, die hun land willen verbeteren, willen inrichten naar maatstaven die wij hier heel gewoon vinden. Een onafhankelijke rechterlijke macht, het tegengaan van corruptie, bescherming van minderheden, niet voor niets, de LHBT-gemeenschap, de Joodse gemeenschap, Transparency International die allemaal zeggen: 'Laat ons nou niet in de steek, stem voor dat verdrag.' Dus ik vind het belangrijk dat we gebruik maken van dat stemrecht bij een raadgevend referendum.

WESTER (RTL NIEUWS)
Ik snap dat u pleit voor 'ja', maar denkt u dat het te verkopen is aan Nederland als u nu zegt: 'Maak het een succes' en er is voldoende opkomst, meer dan 30%, en Nederland zegt 'nee', en dat het kabinet zou zeggen: 'Nou, dat volgen we dus niet' en dat die Nederlanders dan het gevoel hebben dat het een succes was?

ASSCHER
We hebben al aangegeven we zullen de uitslag zeer serieus nemen en de wet schrijft voor op welke manier we dat moeten doen.

WESTER (RTL NIEUWS)
Serieus nemen of respecteren?

ASSCHER
Dat betekent dat we de wet zullen moeten volgen. Wij moeten ons aan de wet houden, net als iedere Nederlander, en dat gaan we ook doen.

Europese vluchtelingenproblematiek

BORGMAN (RADIO 1)
Meneer Asscher, hoe kijkt het kabinet naar de berichten die uit Turkije komen nu, de berichtgeving van Amnesty dat mensen terug worden gestuurd Syrië in, hoe kijkt het kabinet daar naar?

ASSCHER
Voor Nederland is het heel belangrijk dat de afspraken die met Turkije gemaakt zijn glashelder zijn. Afspraken tussen de EC, alle lidstaten en Turkije, en één van die afspraken is dat men zich moet houden aan het internationale recht. Kern daarvan is mensen niet terugsturen naar oorlogsgebied. Dat betekent dat Turkije zich aan die afspraken moet houden. Het betekent dus dat dit soort berichten moeten worden geverifieerd. En dat is belangrijk. De commissaris die verantwoordelijk is voor migratie, Avramopoulos, is maandag in Ankara en die zal dan ook deze berichten aan de orde stellen.

BORGMAN (RADIO 1)
Betekent dat u vindt dat er tot maandag moet worden gewacht met de eerste stap van de uitvoering van de Turkije-deal? Als er op maandag moet worden begonnen, kan dat onder deze omstandigheden?

ASSCHER
Er wordt nu al heel hard gewerkt aan de uitvoering van de afspraak. Er wordt op dit moment met heel veel steun van Nederland gewerkt aan een fatsoenlijke behandeling op de Griekse eilanden en op het Griekse vaste land. Er worden rechters en tolken naar Griekenland gebracht. Er wordt gesproken over de wetgeving die nodig is om in Griekenland en in Turkije in overeenstemming met het internationale recht hier aan te kunnen werken. Vanaf maandag zouden ook de terugzendingen en de legale migratie gaan beginnen. Ik ga er vanuit dat dat ook gaat beginnen, immers, de afspraken zijn heel helder en daar moet iedere partij zich aan houden.

BORGMAN (RADIO 1)
Maar u zegt: 'De afspraken zijn helder'. Er zijn redenen om aan te nemen dat Turkije zich niet aan de afspraken houdt?

ASSCHER
Er zijn berichten die moeten worden geverifieerd en is in ieder geval geen enkele onduidelijkheid over wat de afspraken inhouden, van alle kanten.

BORGMAN (RADIO 1)
Maar als de afspraken, of de nakoming daarvan, maandag worden geverifieerd zegt u, kan er dan wel maandagochtend worden begonnen met het terugsturen van mensen?

ASSCHER
De Europese Commissie is degene die moet handhaven dat alles gebeurt conform de afspraak. Vandaar dat de eurocommissaris Avramopoulos ook naar Ankara gaat maandag om zelf toe te zien dat alles gebeurt conform de afspraken en dat betekent conform internationaal recht.

BORGMAN (RADIO 1)
Vindt u het eigenlijk zorgelijke berichten?

ASSCHER
Deze berichten zijn zeer zorgelijk, ja.

BORGMAN (RADIO 1)
En zou het dan niet logisch zijn om te zeggen: we wachten nog wel even met het terugsturen van mensen totdat we zeker weten dat ze niet uiteindelijk weer in Syrië belanden?

ASSCHER
Dit soort berichten moeten geverifieerd worden. De afspraak is heel helder. Er worden geen mensen teruggestuurd, non refoulement, teruggestuurd naar oorlogsgebied. Daar heeft Turkije zich ook op vastgelegd, dat is een onderdeel van de afspraak tussen de EC en Turkije, dus moeten we nagaan of men zich aan die afspraken houdt.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Samsom, die verbindt er eigenlijk de conclusie aan dat, als blijkt dat daar onduidelijkheid over blijft bestaan, dat er dan geen deal meer is met Turkije?

ASSCHER
Voor afspraken geldt: beide partijen moeten zich daar aan houden. Daarom is het ook belangrijk dat er geen misverstand is over de inhoud van die afspraken. We willen die smokkelaars het leven onmogelijk maken, we willen voorkomen dat nog meer mensen daar verdrinken. Dat betekent dat er wat moet gebeuren aan die smokkelroute naar Griekenland en dat mensen in plaats daarvan op een veilige manier naar Europa gebracht kunnen worden. De afspraak houdt in dat voor teruggestuurde Syriërs Europa ook weer mensen zal gaan opnemen. Onderdeel van die afspraken is uiteraard dat dat moet gebeuren conform het internationale recht. Het internationale recht is duidelijk. Als er dus berichten zijn dat men zich daar niet aan houdt, moet dat geverifieerd worden. Dat gaat de eurocommissaris ook doen.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Verifiëren is één, maar stel nou dat blijkt dat die berichten kloppen. Is er dan nog een deal met Turkije?

ASSCHER
Ik ga daar nu niet op speculeren. Die afspraken die zijn helder en daar moet iedereen zich aan houden.

BOVEN (BNR)
Meneer Asscher, vindt u dat de Europese Commissie nog een besluit moet nemen voordat er begonnen kan worden met het terugsturen van mensen aanstaande maandag?

ASSCHER
Ik gaf al aan, men is al begonnen aan het uitvoeren van de afspraak en bij die afspraken horen ook allemaal essentiële onderdelen. Je hebt rechters nodig, je hebt advocaten nodig, je hebt tolken nodig, je hebt de logistiek nodig. Dat is allemaal in werking en beide partijen moeten telkens in de gaten houden dat iedereen zich aan die afspraken houdt.

BOVEN (BNR)
U bedoelt een soort go-no-go? Moet dat er nog zijn voor aanstaande maandag? Want u zegt dat er aanstaande maandag de eurocommissaris in Ankara is en dan kan bijna al niet op aanstaande maandag die uitzetting beginnen als op aanstaande maandag pas de verificatie plaatsvindt.

ASSCHER
Nee, het is niet een go-no-go. Er zijn afspraken gemaakt en aan beide kanten werkt men hard aan de uitvoering daarvan en daar hoort ook bij dat je verifieert als er berichten komen dat één van de partijen zich niet aan die afspraken houdt.

BOVEN (BNR)
Okay, maar wanneer vindt dan de afweging plaats van 'we gaan dit doen of niet'?

ASSCHER
Die afweging heeft al plaats gevonden, er zijn afspraken gemaakt en die moeten worden uitgevoerd in alle opzichten.

BOVEN(BNR)
En als Turkije zich niet aan de afspraken houdt dan moet de EC toch een besluit nemen van 'we doen het niet'?

ASSCHER
Dat is speculeren. Als een van de partijen zich niet aan de afspraken houdt dan heeft dat altijd gevolgen. Het heeft geen zin om daar nu op vooruit te lopen. Belangrijk is dit: geen misverstand over de inhoud van de afspraken, niet aan de Europese kant en niet aan de Turkse kant, dat houdt in dat er geen mensen teruggestuurd worden naar oorlogsgebied. Op het moment dat één van de partijen zich aan onderdelen van de afspraken niet houdt, heeft dat altijd consequenties. Het is niet verstandig om daar nu op vooruit te lopen.

BHIKHIE (NU.NL)
Over verifiëren. Niemand zal toch nu gaan verifiëren?

ASSCHER
Dat is een van de onderwerpen waar de eurocommissaris Avramopoulos, verantwoordelijk voor migratiezaken, naar zou moeten kijken.

BHIKHIE (NU.NL)
Want Amnesty heeft daar weken onderzoek naar gedaan, denkt u dat hij in een dag kan verifiëren?

ASSCHER
Dat moet blijken. De berichten worden geverifieerd.

BHIKHIE (NU.NL)
Maar moet er dan een onderzoek naar komen, moet daar een EU-onderzoek naar komen?

ASSCHER
Dat is aan de Europese Commissie, die zijn verantwoordelijk.

BHIKHIE (NU.NL)
Wat vindt u? Vindt u dat daar grondig onderzoek naar moet komen of volstaat eigenlijk één dagje verifiëren van een eurocommissaris?

ASSCHER
Ik vind dat de eurocommissaris de verantwoordelijkheid heeft om na te gaan of alle partijen zich aan de afspraken houden en dit lijkt mij een hele heldere, een heel helder onderdeel van die afspraak.

BHIKHIE (NU.NL)
Dus u denkt dat de eurocommissaris dat in één dag kan doen wat Amnesty in een paar weken heeft gedaan?

ASSSCHER
Het is aan de eurocommissaris om zelf  vorm te geven aan het waarmaken van die verantwoordelijkheid.

Debat naar aanleiding van de aanslagen in Brussel

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Asscher, is er in het kabinet vandaag nog teruggeblikt op het geschorste debat n.a.v. de aanslagen in Brussel?

ASSCHER
Ja.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
En hoe ging dat?

ASSCHER
Nou, het was natuurlijk een stevig debat, alleen het debat is nog bezig, maar er is gekeken naar het belang van de onderwerpen die daar besproken zijn. Het gaat ergens over. De opdracht die we met elkaar voelen om er alles aan te doen om Nederland veilig te houden, dat is waar het debat over gaat.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja, het debat ging ook over, althans de schorsing was er over, omdat de Kamer zich, ik kreeg de indruk dat de heer Van der Steur de feiten niet op een rijtje had en onvoldoende informatie kon verstrekken. Heeft het kabinet daar vandaag nog lering uitgetrokken eigenlijk, of hoe zoiets in de toekomst voorkomen kan worden?

ASSCHER
Nou, het debat is nog bezig en het hoort bij ons werk om de Kamer van informatie te voorzien en dit soort debatten ook te voeren. Het gesprek ging nu meer over de zaak zelf en dat is denk ik ook het belangrijkste wat van ons verwacht mag worden. Iedere keer de vraag stellen: Doen we er alles aan? Hebben we alles gedaan wat in ons vermogen ligt om Nederland veilig te houden?, in de wetenschap dat er geen 100% garantie bestaat. Maar ook dat we telkens moeten zien te leren wat er beter kan in het garanderen van die veiligheid.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Zou het optreden van de heer Van der Steur wellicht beter kunnen?

ASSCHER
Wij zijn allemaal altijd vatbaar voor verbetering, maar waar het nu over gaat is denk ik iets veel fundamentelers: Een dreiging voor Europa, in dit geval voor België, maar die ook in Nederland op substantieel niveau staat, en wat kunnen we daar aan doen? U heeft ook de afgelopen week gezien dat bijvoorbeeld met de arrestaties in Rotterdam, door een goede samenwerking van diensten tussen landen, de arrestaties plaatsvinden. Dat is belangrijk.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Er zijn ook mensen in de fractie van de PvdA die inmiddels aangeven dat ze niet weten of de heer Van der Steur het debat politiek zal overleven, heeft u signalen opgevangen vanuit uw partij dat de PvdA-fractie bij een eventuele motie van wantrouwen misschien niet unaniem gaat stemmen?

ASSCHER
Nee.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Zou u dat betreuren als dat zou gebeuren?

ASSCHER
Ik ga daar helemaal niet op vooruit lopen. Het debat is nog bezig, het is geschorst. Het kabinet moet daar gewoon volgende week weer duidelijk maken hoe wij tegen de zaken aankijken, dus vervolgens naar de Kamer om daarop te reageren.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Tot slot, heeft u wellicht nog tips voor de heer Van de Steur om te zorgen dat het donderdag goed blijft gaan voor hem?

ASSCHER
Nou, we hebben het natuurlijk niet over tips, debattips en debattrucs, het gaat over een heel wezenlijk onderwerp. Dat realiseert iedereen zich, dat geldt voor de Kamer en voor het kabinet. Het is kortgeleden dat er heel dicht bij ons land afschuwelijke aanslagen plaatsvonden, daar gaat dit over.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Meneer Asscher, vindt u dat een minister van VenJ zeker in een tijd van aanslagen en terreurdreiging boven elke twijfel verheven moet zijn en absoluut moet uitstralen dat hij 100% hands-on is en het vertrouwen verdient?

ASSCHER
Zeker.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
En is dat bij deze minister het geval na deze week?

ASSCHER
Kijk, het was een stevig debat. En het is nog bezig. Dat hebben we allemaal kunnen zien, maar dat is ook niet zo vreemd, want het is een buitengewoon ernstige gebeurtenis die heel vlakbij heeft plaatsgevonden. Het is terecht dat daar vragen over worden gesteld, het is aan ons om die vragen van antwoorden te voorzien, dat hoort bij ons werk.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Maar u zegt het is 100%, of het is absoluut duidelijk dat iemand 100% vertrouwen moet hebben en hands-on moet zijn, dus dat is ook de inzet van Van der Steur dan deze week?

ASSCHER
Kunt u uw vraag nader specificeren?

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Ik vraag aan u of u vindt dat hij, dat dus aan het eind van het debat wel de uitkomst moet zijn dat hij dat vertrouwen 100% heeft en uitstraalt dat hij hands-on is?

ASSCHER
Dat is natuurlijk gewoon het staatsrecht. Zo werkt de vertrouwensregel. Je hebt vertrouwen nodig om te kunnen functioneren. Waar het hier over gaat, het is een debat wat nu geschorst is, wat volgende week doorgaat, over een hele majeure kwestie. Een zware aanslag, een tweetal zware aanslagen vlakbij ons, in Brussel. De vraag of daar een link is met Nederland, hoe daar geopereerd is, en wat je daarvan kan leren, dat zijn de belangrijke debatten en dat lijkt me ook terecht dat dat stevige debatten zijn.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Ja, het zijn stevige debatten en ziet u ook dat er in ieder geval de andere grote vraagtekens worden gezet bij de vraag of hij inderdaad wel de man is bij wie dit in goede handen is?
Ziet u dat ook?

ASSCHER
Er zijn altijd tussentijdse recensies en altijd allerlei opvattingen, maar waar het natuurlijk over gaat is de zaak zelf. Doen we wat we kunnen om Nederland veilig te houden, werken de diensten op een goede manier samen, werken ze onderling goed samen, maar werken ze ook samen met die van andere landen? In de wetenschap dat er helaas geen 100% garantie is, is dat wat ons bezig houdt, dat geldt voor minister Van de Steur, dat geldt voor het hele kabinet.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Hoe erg zou het zijn eigenlijk als hij toch gewisseld zou moeten worden?

ASSCHER
Ja, ik snap de neiging om over wisseling…

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Even over de vraag zelf, in een tijd van terreurdreiging en… je zou ook kunnen zeggen: Nou dat is allemaal niet wenselijk?

ASSCHER
Tuurlijk is dat niet wenselijk. Wij moeten zorgen dat we aan de zaak werken, dat we Nederland veilig houden. Daar hebben we iedereen heel hard voor nodig. Daar werkt een enorme hoeveelheid mensen iedere dag aan: politiemensen, militairen, mensen van de veiligheidsdiensten, mensen van de Marchaussee, mensen van de douane, en daar moeten wij leiding aan geven.

Terreurbestrijding in Nederland

BOVEN (BNR)
Meneer Asscher, heeft u het idee dat de terreurbestrijding in Nederland op orde is?

ASSCHER
Ik heb het idee dat we daar alles aan doen, maar ik vind ook dat onze instelling moet zijn om iedere dag te kijken wat er nog weer beter kan.

BOVEN (BNR)
En heeft het optreden van minister Van der Steur recht gedaan aan de kwaliteit van de Nederlandse terreurbestrijding?

ASSCHER
Nu vraagt u mij weer om een tussentijdse recensie van kabinetsleden in het debat, dat doe ik niet. Het debat is nog bezig. Het kabinet is weer aan bod om antwoorden te geven en daarna gaat het Kamerdebat weer verder.

BOVEN (BNR)
Ik vind het een belangrijke vraag omdat in ieder geval, laat ik maar zelf persoonlijk houden, ik kreeg een beetje het gevoel van: Zit ik nou te kijken naar een minister die een zwak optreden heeft of zit ik te kijken naar een minister die zwak beleid verdedigt? Begrijpt u het verschil, kunt u dat aanvoelen?

ASSCHER
Ik kan geen commentaar geven op het gevoel waarmee u naar het Kamerdebat kijkt, het enige wat ik wil blijven benadrukken is dat het hier niet over recensies gaat, maar over een van de wezenlijke onderdelen waar we ons nu mee bezig houden. Een dreiging van terreur, we hebben sinds het voorjaar van 2013 substantieel dreigingsniveau in Nederland. Sindsdien hebben we ook heel veel gedaan: in wetgeving, in beleid, in investeringen om Nederland daar tegen te wapenen. Er is een actieprogramma gekomen in 2014 dat zowel de preventieve kant als de repressieve kant versterkt, ook toen hebben we steeds gezegd: dat is niet statisch, je moet je telkens weer aanpassen. Na de aanslagen in Parijs van januari 2015 hebben we dingen weer moeten bijstellen, dat gold ook voor de aanslagen van november. Dit is een strijd die niet altijd op dezelfde manier gevoerd kan blijven worden en waar het onze taak is alles te doen wat in ons vermogen ligt om Nederland veilig te houden. Daar werken wij aan met heel veel anderen, iedere dag.

BORGMAN (RADIO 1)
Een ander onderwerp meneer Asscher, want de minister-president is in het buitenland en die heeft daar gezegd dat hij vindt dat er meer aan veiligheid moet worden gespendeerd, en ik was benieuwd hoe dat in het kabinetsbeleid tot uitdrukking wordt gebracht?

ASSCHER
De minister-president heeft daar gesproken in het kader van de NAVO-afspraken. Die afspraken houden in dat alle lidstaten zich in de loop van de jaren in de richting van de 2% doelstelling zouden moeten bewegen. U weet dat de meeste lidstaten zich daar niet aan houden en dat geldt ook voor Nederland, en hij heeft aangegeven dat als er ruimte is, landen zich daar dus voor moeten beijveren. En u weet ook dat Nederland bijvoorbeeld in de begroting van dit jaar meer ruimte heeft weten te vinden voor geld van de Defensie, motie Van der Staaij, en hoe dat in de toekomst zal gaan, dat weten we met Prinsjesdag.

BORGMAN (RADIO 1)
Ik dacht even dat hij een voorschot nam op de gesprekken die op dit moment over de voorjaarsnota worden gehouden.

ASSCHER
Dat was niet het geval.

BORGMAN (RADIO 1)
Dus er komt bij de voorjaarsnota geen extra geld voor Defensie of voor veiligheid?

ASSCHER
De minister van Financiën heeft aangegeven dat het nog behoorlijk passen en meten is want er zijn ook tegenvallers waar we rekening mee moeten houden. De overheidsfinanciën zijn weliswaar op orde maar er is niet allerlei ruimte voor extra's. Dat betekent dat we nu het begrotingsproces zijn begonnen, dat allerlei bewindspersonen dan naar de dokter toe moeten, in dit geval de heer Dijsselbloem, moeten stellen wat ze graag zouden willen en wat ze bereid zijn daar voor te doen. Dat culmineert dan de derde dinsdag van september weer in de begroting. Hoe hij er uitziet, kan ik u nog niet zeggen.

BORGMAN (RADIO 1)
Nou, ja, een van die ministers die nou naar de dokter moet is minister Van der Steur die een enorme pleister nodig heeft voor zijn departement. De oppositie is vorige keer onder voorbehoud akkoord gegaan met de begroting. Is het denkbaar dat hij dat extra geld niet krijgt?

ASSCHER
Het gevaarlijke van uitspraken over denkbaarheid is altijd dat ze daarna weer een diepere betekenis krijgen. We hebben gewoon het begrotingsproces dat eindigt in september en dan ziet u onze voorstellen.

WESTER (RTL NIEUWS)
U beperkt de afspraken van de premier even tot Defensie, zeg maar datgene wat je in NAVO-verband moet uitgeven, maar hij had het over een veel breder verhaal. Hij had het over het opgeven van privacy, hij had het over veiligheidsdiensten, inlichtingendiensten, beter samenwerken, daar moet meer geld naar toe. Het gaat wel iets verder hoor.

ASSCHER
Ik reageerde op het budgettaire gedeelte van zijn uitspraken waar naar gerefereerd werd door uw collega.

WESTER (RTL NIEUWS)
Veiligheidsdiensten, politie.

ASSCHER
Zeker, hij heeft ook gesproken over de strijd tegen terreur en de balans die we daar telkens bij moeten vinden in de wetgeving tussen de verschillende grondrechten: het recht om veilig te zijn, en het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Dat is voor ons een hele logische discussie die we ook in de wetgeving telkens ook in overleg met de Kamer tot een goed einde moeten brengen.

WESTER (RTL NIEUWS)
Dat is dus ook een pleidooi voor nog meer geld voor veiligheidsdiensten, voor politie, misschien Marechaussee, noem ze maar op.

ASSCHER
Nee, zo moet u zijn pleidooi niet opvatten. Hij heeft...

WESTER (RTL NIEUWS)
Ik lees het wel.

ASSCHER
Dan is het des te beter dat u mij daar naar vraagt en dat ik die opheldering kan geven. Hij heeft daar geen claim geuit, hij heeft zich puur uitgelaten - en ook met recht want Nederland heeft extra middelen uitgetrokken voor veiligheid, naast de extra middelen voor Defensie, vorig jaar natuurlijk ook 128 miljoen voor de veiligheidsdiensten in het kader van de strijd tegen terreur; dus Nederland is daar ook aan het versterken - en hij heeft zich daar uitgesproken over wat er in de toekomst, als er ruimte zou zijn, nog meer zou kunnen.

Referendum Associatieakkoord Oekraïne

BENSCHOP (NU.NL)
Ik heb nog een vraag over het referendum, wat gaat het kabinet met de uitslag doen als de minimale opkomst niet gehaald wordt?

ASSCHER
Dan schrijft de wet voor dat de wet gewoon de wet blijft.

BENSCHOP (NU.NL)
Maar het kabinet zou kunnen besluiten als er een hele duidelijke uitslag komt, om toch even te gaan kijken van 'moeten we hier wat mee?'

ASSCHER
Het kabinet moet zich aan de wet houden, dat is op zichzelf logisch, en dat betekent in dit geval dat de uitslag een aantal elementen kan bevatten: de opkomst wordt bijvoorbeeld niet gehaald, dan schrijft de wet voor dat die ratificatie feit is, drempel wordt wel gehaald en er is een uitslag 'nee', dan schrijft de wet voor dat het kabinet dat in beraad neemt en teruggaat naar het parlement en we zullen ons aan de wet houden.

BENSCHOP (NU.NL)
U zei een lage opkomst, in dat geval zou dat dan een reden kunnen zijn om die referendumwet is tegen het licht te houden?

ASSCHER
Er is vast reden om na afloop van het referendum te gaan kijken hoe dat allemaal gegaan is, hoe de subsidies zijn verleend, hoe de regels van het referendum eruit zien. Ik wil die discussie nu nog niet voeren, want dat leidt eigenlijk weer af van de vraag: Wat moet je nou stemmen? En mijn pleidooi is hier steeds: Het is belangrijk, het gaat ergens over, het is niet een geintje, het is een hele serieuze zaak voor Nederland, voor Europa en voor Oekraïne. En concentreer je nou op de vraag die in het referendum aan de orde is en die vraag gaat over het verdrag.

BENSCHOP (NU.NL)
Maar ik hoor u dus wel zeggen dat het in principe wel een goed idee zou zijn om na afloop dit 's breder te gaan evalueren.

ASSCHER
Ik ga daar niet op vooruit lopen. Dus ongetwijfeld zal er worden nagekaart en nagepraat. Ik wil daar juist nu van weg blijven omdat ik vind dat het nu echt moet gaan over in de eerste plaats de oproep om te gaan stemmen, geen tactische overweging om het niet te doen. Ga wel stemmen, maak gebruik van je democratisch recht, en in de tweede plaats, in mijn geval, een pleidooi om dan ook 'ja' te stemmen.

BENSCHOP (NU.NL)
Nog een aanvullende vraag dan, u zei net: 'Er is vast na afloop reden om te kijken hoe de regels van het referendum in elkaar zitten.' Wat bedoelt u daar nou mee?

ASSCHER
Nou er is discussie bijvoorbeeld over de subsidies voor wc-papier en wat dies meer zij, daar denken we allemaal van alles over, alleen volgens mij moet het nu gaan over de vraag die aan de orde is bij het referendum en dat is het associatieverdrag met Oekraïne. Belangrijk voor ons, belangrijk voor Oekraïne, belangrijk voor stabiliteit, een stabiele buurman van Europa. Een land dat zichzelf wil inrichten naar maatstaven die wij hier normaal vinden: rechtstaat met bescherming van minderheden. Dat is aan de orde en dan vind ik dus dat je die mensen ook niet in de kou moet laten staan.

VAN DEN BROEK (ALGEMEEN DAGBLAD)
U refereert niet aan de uitspraken van de initiatiefnemers van het referendum dat het eigenlijk over iets heel anders gaat dan het associatieverdrag?

ASSCHER
Ik refereer daar in die zin aan door er op te wijzen waar het wel over gaat. De vraag van het referendum gaat over het associatieverdrag met Oekraïne, dat is geen kleinigheid. Er zijn mensen dood gegaan toen de regering daar dat verdrag weigerde te tekenen en zij in protest kwamen. Dat is niet iets om te licht aan voorbij te gaan. Het gaat echt ergens over. Het gaat over voor dat land hele wezenlijke hervormingen. Iedereen die een beetje vooruit wil in dat land vraagt ons om 'ja' te stemmen, net als de 27 andere landen. Daar gaat het referendum over. Niet over andere dingen. Niet over Brussel, niet over Den Haag, maar over het verdrag met Oekraïne.

VAN DEN BROEK (ALGEMEEN DAGBLAD)
Als dan de initiatiefnemers zeggen dat het daar eigenlijk wel over gaat, zou dan wat het kabinet betreft de regels om een referendum aan te vragen niet wat strenger moeten?

ASSCHER
Nee, dat vind ik… het inzoomen op wat er nu in uitspraken door de initiatiefnemers gezegd is, ik vind praten over referendum zelf hartstikke interessant, maar na 6 april. Het referendum is er, daar wordt ook nog weer verschillend over gedacht: of je wel of niet van referenda houdt. Ik vind het eigenlijk wel positief dat je in een democratie ook andere middelen gebruikt om de bevolking te raadplegen. Of je nou wel of niet een voorstander bent van referenda als zodanig, het ís er. En het gaat ergens over. Dus ga vooral wel stemmen.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
U zei net 'Ja, het is geen geintje, het gaat over een hele serieuze zaak' en u zegt Oekraïne is belangrijk dat je daarvoor gaat stemmen, maar die initiatiefnemers die hebben gisteren eigenlijk gewoon gezegd van luister 's het gaat ons helemaal niet om de Oekraïners het interesseert ons eigenlijk helemaal niet, het gaat ons om het anti-Europagevoel en dat het nou toevallig Oekraïne is. Hoe kijkt u dan in dat licht naar die uitspraken? Voelt u zich dan een beetje in het pak genaaid met dat referendum?

ASSCHER
Ik kan geen verantwoordelijkheid nemen voor de uitspraken die gisteren gedaan zijn.

FRESEN
Maar ze liggen er.

ASSCHER
Ik heb het gezien. De belangrijkste reactie daarop is: Het gaat wel ergens over. Het gaat over Oekraïne. Met je stem breng je tot uitdrukking hoe je daarover denkt. Er is daar een soeverein land, waarbij bij verkiezingen twee keer de partijen die voor associatie met Europa zijn een ruime meerderheid hebben gekregen. Dat is goed voor de handel en de welvaart in dat land.

FRESEN
Dat zijn de argumenten waar u ook mee begon, maar ik vroeg eigenlijk: Voelt u zich niet in het pak genaaid dat we nu opgezadeld zitten met een referendum waar u serieus op in gaat, maar waar de initiatiefnemers eigenlijk zoiets hebben van 'ja maar de Oekraïne dat interesseert ons eigenlijk helemaal, het gaat om het anti-Europagevoel dat we tot uiting willen brengen'?

ASSCHER
Des te belangrijker vind ik het wel mijn taak om ook namens het kabinet duidelijk te maken waar het referendum wel over gaat, wat de initiatiefnemers daar nu ook van mogen zeggen. Daar gaat het wel over. Dat is belangrijk en laat nou niet, ook als je kritiek hebt op de EU, daar kan ik me best wat bij voorstellen - ik zou ook wel wat dingen willen veranderen aan de EU - ook als je allerlei andere boodschappen wil afgeven, kies daar dan een ander middel voor. Maar laat niet die Oekraïners in de kou staan door 'nee' te stemmen of door thuis te blijven.