Ministerraad 24 maart 2016

Ja goedemiddag. Ik begin uiteraard met het droeve nieuws over het overlijden van Johan Cruijff. Ik kan zeggen dat ik ook zelf geschokt ben. Ik ben diep bedroefd. De hele wereld kende hem. En via hem kende de hele wereld Nederland en kende de hele wereld het Nederlandse voetbal. Ik herinner me zelf, ik was zeven, finale 1974, die eerste twee minuten toen Johan Cruijff, geloof ik zonder dat ook maar 1 Duitser de bal aanraakte een penalty veroorzaakt, 1-0 scoort. Het liep met de wedstrijd anders af zoals bekend, maar toch, op dat moment was het 1-0. En de eerste Duitser die de bal aanraakte was de Duitse keeper die de bal uit het net moest vissen. Afijn, zo zijn er heel veel beelden van Johan Cruijff die denk ik bij heel veel mensen nu weer voor ogen komen. Maar het is ook een man die zich na zijn actieve voetbalcarrière enorm heeft ingezet voor onze samenleving. En in die rol heb ik hem zelf ook een aantal keer mogen ontmoeten. Ik ontvang veel mensen op het Torentje, maar ik heb niet eerder meegemaakt dat iemand op bezoek komt waarvan echt iedereen bij Algemene Zaken die de kans kreeg met hem op de foto te gaan dat ook deed. En dat heb ik echt met helemaal niemand anders meegemaakt. Dus hij was wat dat betreft ook echt de bekendste Nederlander wereldwijd, by far. En een enorm visitekaartje voor ons land. Onvergetelijk als sportman, onvergetelijk als mens en wij denken nu aan zijn vrouw, aan zijn kinderen, aan kleinkinderen en wij wensen hen heel heel veel sterkte. En zij staan niet alleen.

Uiteraard in de Ministerraad ook uitgebreid stilgestaan bij de verschrikkelijke aanslagen in Brussel. Eerder deze week, afgelopen dinsdag. En gisterenmiddag was ik met een brede kabinetsdelegatie aanwezig bij de herdenkingsplechtigheid bij de Belgische ambassade hier in Den Haag. Het was een indrukwekkende bijeenkomst. En vandaag uitten wij uit verbondenheid, onze verbondenheid door de vlaggen halfstok te hangen. En zoals ik ook dinsdag zei, wij houden elkaar goed vast. Ik zei het ook woensdag bij de ambassade. Maar we rouwen niet alleen, we stellen ons ook samen te weer tegen terrorisme. We geven onze vrijheid niet op. Je zag het dinsdag al bij de Brusselaars door luttele uren na de aanslag weer de straat op te gaan. Het was een daad, een krachtige daad van onverzettelijkheid. Vandaag komen op verzoek van België de Europese ministers van Veiligheid bijeen. Minister Plasterk zal die bijeenkomst voorzitten, zodat Ard van der Steur kan deelnemen aan het Kamerdebat. In deze JBZ-raad wordt bezien of het nodig is op Europees niveau extra maatregelen te nemen. Ook in Nederland hebben we een aantal maatregelen genomen direct na de verschrikkelijke aanslagen. Zichtbaar en onzichtbaar, ik ben daar op ingegaan ten overstaan van u in het kort, het persmoment afgelopen dinsdag. Na de aanslagen op Charlie Hebdo begin vorig jaar hebben we in Nederland de veiligheidsketen substantieel versterkt. De operationele capaciteit van AIVD, van MIVD, bijvoorbeeld voor het onderzoek naar jihadistische dreigingen is vergroot. Maar ook het actieplan integrale aanpak jihadisme, dat zowel preventief als repressieve maatregelen bevat. Dat is in volle uitvoering en we hebben ook zojuist een brief gestuurd naar de Tweede Kamer met een overzicht van de stand van zaken en alle kabinetsmaatregelen en waar wij staan met de uitvoering van al deze plannen. We zijn extra waakzaam, we zijn extra alert. Maar tegelijkertijd, en daar moeten we ook eerlijk over zijn, er is geen garantie te geven dat hier nooit een aanslag komt. Helaas niet.

Tot slot. Over minder dan twee weken is het referendum over Oekraïne. Dan kunnen de kiezers zich uitspreken over het associatieverdrag tussen Europa en Oekraïne. Ik hoop in de eerste plaats dat iedereen gaat stemmen op 6 april. Blijf niet thuis met de gedachte misschien halen ze de opkomstdrempel niet,  mocht dat in het belang zijn van je mening over dat referendum. Ga stemmen. Maak gebruik van je democratisch recht. Het referendum is er nu, maak er gebruik van. En als mensen dan nog behoefte hebben aan een stemadvies, dan hoop ik dat ze ja stemmen, dat ze voor stemmen. Ik zal zelf ook uit volle overtuiging voor stemmen. En dat doe ik om een aantal redenen. In eerste plaats omdat het verdrag als je het kort samenvat helpt om Oekraïne democratischer te maken, vrijer te maken. En het helpt ook om Oekraïne economisch te versterken, door het mogelijk te maken vrijer handel te drijven. En dat doen we zonder dat Oekraïne lid wordt van de Europese Unie. Het gaat dus niet over Brussel, dit referendum. Het gaat ook niet over Den Haag. Maar over de vraag of je vindt dat Oekraïne het best stil kan blijven staan of dat we de mensen daar helpen op weg naar een betere toekomst. En ja, dat is ook in ons belang. Het is ook in ons belang hier in Nederland en in Europa dat er stabiliteit is aan de rand van Europa, meer stabiliteit dan er op dit moment is. En het is zeker ook in het belang van Nederland als handelsland dat er vrije handel kan worden gedreven. Wij zijn daar goed in, we verdienen er heel veel geld in. Dat is in ons belang en in het belang van Oekraïne. Het gaat om hervormingen, verbeteren van democratie, van rechtstaat en mensenrechten. Maar ook het aanpakken van corruptie en grensoverschrijdende criminaliteit. En nogmaals, dat is in ieders belang. Op dit moment zijn ongeveer 250 Nederlandse bedrijven actief in Oekraïne. We exporteren nu jaarlijks voor bijna 800 miljoen euro naar Oekraïne, en dat bedrag kan groeien. Invoerheffingen die verdwijnen, en dan liggen daarmee veel kansen voor onze boeren. Maar bijvoorbeeld ook voor de ICT-sector en andere industriële sectoren. Met andere woorden, in het belang van Nederland, maar zeker ook in het belang van stabiliteit aan de rand van Europa, in het belang van Oekraïne, roep ik iedereen op 6 april naar de stembus te gaan en 6 april ja te stemmen.