Persconferentie na ministerraad 19 februari 2016

Mediatekst | 19-02-2016

Inleidend statement viceminister-president Asscher:

Goedemiddag. Zoals U weet is de minister-president in Brussel voor de Europese Raad voor Regeringsleiders. Een aantal hele belangrijke onderwerpen die daar nu besproken worden: de discussie over het referendum in het Verenigd Koninkrijk en natuurlijk ook de migratieproblematiek. Die migratieproblematiek vergt ook echt een internationale aanpak. Er is geen land dat dat alleen zou kunnen oplossen. Betekent dat we binnen Europa moeten zorgen voor het onder controle krijgen en beperken van de instroom. Daarbij zetten we in op een breed pakket aan maatregelen: verbeteren van de opvang daar, in de regio, mensen meer perspectief geven, het versterken van de buitengrenzen van Europa. Afspraken maken met de landen in de Westelijke Balkan, het installeren van hotspots waar mensen kunnen worden opgevangen en geregistreerd. Effectief terugkeerbeleid, maar ook een eerlijke verdeling van vluchtelingen over Europa. En als onderdeel van al die maatregelen het actieplan EU-Turkije. Nederland zelf biedt intussen fatsoenlijke, maar sobere opvang aan de mensen die hier naartoe gekomen zijn. We doen wat mogelijk is en we doen wat nodig is. En voor de mensen die hier straks mogen blijven geldt dat 'blijven is meedoen. Blijven is meedoen wil zeggen dat je zo snel mogelijk de taal moet leren, dat je de Nederlandse normen en waarden moet accepteren, die ook nodig zijn om hier goed te kunnen functioneren en dat je zo snel als mogelijk is ook een bijdrage kunt gaan leveren, op zoek moet naar werk. In de tussentijd zal je zien dat er soms tijdelijke noodmaatregelen nodig zijn. We zien weliswaar voortgang op een aantal van die Europese dossiers maar het gaat ook niet snel genoeg. Uiteindelijk, wat voor tijdelijke maatregelen ook zullen worden genomen, gaat het om het vinden van een internationale aanpak op Europees niveau. De gesprekken in Brussel zijn nog gaande. U heeft ongetwijfeld vandaag ook allerlei berichten daarover gehoord. Voor nieuws over wat daar is afgesproken verwijs ik echt naar de persconferentie van de minister-president na afloop. In Nederland zagen we de afgelopen week goede cijfers van het CBS. Een verdere daling van de werkloosheid, 14.000 per maand gemiddeld afgelopen drie maanden. De werkloosheid staat nu op 6,5% van de beroepsbevolking. Dat was op de piek bijna 700.000 mensen, toen stonden we tegen de 8% aan werkloosheid. Dat gaat echt de goede kant op, een daling die doorzet in het nieuwe jaar, maar we zijn er nog niet. De werkloosheid is nog steeds relatief hoog, 574.000 mensen willen ook graag een baan. Bovendien werd dat goede nieuws deze week echt overschaduwd door het drama bij V&D, icoon van de Nederlandse winkelstraten, dat is omgevallen en met een enorme hoeveelheid hele loyale, betrokken medewerkers die het slechte nieuws kregen dat er geen doorstart kwam. Buitengewoon triest om te constateren dat voor die mensen nu het zoeken naar een baan weer is begonnen. We zullen er alles aan doen om ze daarbij te helpen. Maar dat was wel deze week heel somber nieuws voor de medewerkers van V&D en voor de medewerkers van bedrijven die daar direct mee verbonden zijn.

Migratiestroom

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Asscher, de heer de Boer, de voorman van de werkgevers heeft vandaag het een en ander gezegd over misschien, ja, een mogelijke beperking of oplossing, van de massale migratiestroom naar Nederland door te selecteren of mensen ook nog zicht hebben op een baan hier. Wat vond u van dat plan?

ASSCHER
Nou, kijk bij het opvangen van vluchtelingen gaat het natuurlijk om het bieden van veiligheid. Wij vinden dat de instroom onder controle moet komen. Dat er meer beheersing moet zijn., Maar ook in de toekomst, ook als er een Europese aanpak is die goed werkt, dan zal Nederland altijd vluchtelingen blijven opvangen als mensen in gevaar komen. En als mensen in gevaar zijn geldt dat als criterium. Je biedt ze veiligheid, je kunt niet tegen een kind zeggen: we weten niet als je groot bent een baan vindt. Je kan niet tegen een moeder zeggen we willen je geen veiligheid bieden. Nee, het gaat er om dat alle landen hun verantwoordelijkheid nemen, dat we het daar aanzienlijk verbeteren. Want als de opvang daar verbetert dan kunnen mensen ook weer makkelijker terugkeren als het weer stabiel wordt in het land waar ze vandaan komen. Maar we moeten niet gaan vermengen de behoefte die er misschien bij sommige werkgevers is aan arbeidskrachten met het bieden van veiligheid. Het bieden van veiligheid is een verantwoordelijkheid van ieder beschaafd land. En als je arbeidsmigratie wil dan zijn daar spelregels voor. Dan kun je gebruik maken van de kennismigrantenregeling, maar dan hebben we bovendien ook een heleboel mensen in Nederland die zelf ook graag aan het werk willen.

DE WINTHER
Is zijn voorstel überhaupt uitvoerbaar?

ASSCHER
Dat betwijfel ik ten zeerste. Want als je kijkt naar de vluchtelingen dan zijn het vaak gezinnen, minderjarigen, delen van gezinnen vooruitgeschoven, moeder of vader. Je hebt de verplichting veiligheid te bieden en eerste verplichting is zorgen dat waar mensen nu worden opgevangen de situatie beter is en dat daar scholen komen, dat daar goede medische zorg is, dat mensen in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Maar ook in de toekomst zal Nederland altijd zijn steentje moeten bijdragen, dan moet je het onderscheid maken, daar hebben mensen veiligheid nodig, zijn ze gevlucht voor geweld, voor gevaar. We zien helaas de beelden momenteel weer van Syrië wat daar allemaal gebeurt en niet dat vermengen met een belang van werkgevers of van de arbeidsmarkt.

DE WINTHER
Moeten we het zo zien dat nu eigenlijk alleen in het belang van de werkgevers wordt gepropageerd? Want hij zei bijvoorbeeld ook dat Nederland, de sociale samenhang en de integratie, onder druk komt te staan op de manier hoe het nu gaat.

ASSCHER
Nou, ik ben het daar zeer (mee) eens, dat we verplichting hebben voor diegene die blijven (…). Daar begon ik daarnet ook mee. Beperken van de instroom en het onder controle krijgen, mensen die hier naartoe komen en in afwachting zijn fatsoenlijk, sober, opvangen. Mensen die hier mogen blijven die moeten ook meedoen. Dat betekent duidelijk zijn over de Nederlandse normen en waarden. Een participatieverklaring waarin duidelijk is: Dit zijn de spelregels van de Nederlandse samenleving, dit zijn de vrijheden die voor iedereen gelden. Maar ook zodra je kan een bijdrage gaan leveren, wat mij betreft zo lang je in procedure bent door vrijwilligerswerk en als je een status hebt en je mag hier blijven, probeer een bijdrage te leveren door aan het werk te gaan.

DE WINTHER
Het is niet de eerste keer dat we van de heer De Boer horen met… ja, wat zullen we zeggen, wat opmerkelijke voorstellen. Eerst was hij ook al voor het wat soepeler omgaan met de handelsrelatie met Rusland, want dat was langzamerhand ook eens tijd geworden (…). U zit met hem als minister van sociale zaken, met de sociale partners natuurlijk, geregeld aan tafel. Neemt u hem eigenlijk nog serieus als hij met dergelijke voorstellen komt?

ASSCHER
Zeker, hij spreekt namens zijn organisatie en dat moet ie op zijn eigen manier doen. Hij vertegenwoordigt het bedrijfsleven en dat betekent dat wij aan tafel zitten over hoe kun je voorkomen dat mensen die in winkels werken werkloos worden en als dat gebeurt hoe kun je ze weer aan het werk krijgen? Dat zijn kwesties waarbij het kabinet met werkgevers en werknemers overlegt. En daarnaast geeft hij dus vandaag zijn mening over dit onderdeel van het vluchtelingenvraagstuk, maar dat is natuurlijk echt een verantwoordelijkheid van het kabinet om mensen die dat nodig hebben veiligheid te bieden. Vandaar ook dat we deze suggestie niet kunnen overnemen. Maar hij is als vertegenwoordiger van de bedrijven in Nederland voor ons een hele belangrijke partner.

Geloofsvrijheid

VAN DER BLES (TROUW)
Meneer Asscher, even over het pleidooi van de heer Zijlstra. Die heeft bepleit om het verbod, de bescherming van de geloofsgemeenschappen op te heffen. Wat vindt u daarvan?

ASSCHER
Wat je ziet is dat Halbe Zijlstra in het interview in uw krant ingaat op een van de, denk ik, de dilemma’s van deze tijd.  Hoe kun je zorgen dat je je vrijheid handhaaft maar dat die vrijheid niet misbruikt wordt? Hoe kun je intolerant zijn tegen intolerantie? En voor mij staat daarin voorop dat Nederland altijd die ruime vrijheid moet houden. De geloofsvrijheid voor ieder individu om te geloven wat hij wil is onderdeel van de normen en waarden waar we juist zo trots op zijn. Maar wat niet mag is dat je je vrijheid misbruikt, dat je onder het mom van geloofsvrijheid andere mensen jouw eigen normen en waarden probeert op te leggen. En dat is waar hij over spreekt. Op het moment dat iemand die bijvoorbeeld heel vroom moslim is, die waarden tegen de wil van anderen probeert op te leggen dan ontstaat er een probleem en dan is er ook weer een taak voor de overheid om de vrijheid van iedereen te beschermen. Het is goed dat hij daar vanuit zijn politieke partij voorstellen voor doet. Het kabinet is ook bezig om in de richting van de TK te komen met een stuk waarin we ook ingaan op hoe ga je nou om met die spanning? Hoe kun je aan de ene kant garanderen dat iedereen zelf kan kiezen hoe die zijn geloof ervaart, of juist geen geloof ervaart? En aan de andere kant de vrijheid voor iedereen beschermen om daarin je eigen keuzes te maken om bijvoorbeeld ook niet te geloven of van geloof te veranderen.

VAN DER BLES
Maar betekent het al dat u de bescherming ook wil opheffen of niet?

ASSCHER
Nou, zo ver ben ik niet. We hebben vandaag dit initiatief gezien, het kabinet zal komen met een eigen verhaal, een eigen standpunt vanuit onze verantwoordelijkheid. Kijkend ook naar de rol van de overheid. Heb je het strafrecht om dingen tegen te gaan die een echte schending van de wet met zich meebrengen. Maar je hebt, daarnaast, heb je de vrijheid in de openbare ruimte en heb je de vrijheid om daar je eigen keuzes in te maken. Heb je de manier waarop kinderen opgroeien in Nederland en daar heb je ook een verantwoordelijkheid van de overheid om die vrijheid te beschermen. Of het voorstel van Zijlstra daar een rol bij zou krijgen dat zal ongetwijfeld straks in het debat met de TK aan de orde komen. Er zullen ook nog wel andere partijen zijn met voorstellen. Voor mij staat voorop: beschermen van de vrijheid om te zijn wie je wil zijn, ook als moslim, in Nederland. Maar ook beschermen van de vrijheid van alle anderen om je normen niet door een ander opgelegd te krijgen.

STANS (BNR)
Ik heb eigenlijk een aanvullende vraag op waar Wouter de Winther net over had, over Hans de Boer. Want u zegt het is een belangrijke partner voor mij, gesprekspartner.  Maar lost dat die...dit plan over vluchtelingen op het arbeidsmarkt en de handelsrelatie met Rusland, hij had het eerder over dat de bijstand naar beneden moet. Dat 100.000 mensen in de uitkering Labbekakken zijn. Fiets hij u niet wat vaak in de wielen als kabinet?

ASSCHER
Dat is echt vooral aan hem. De evaluatie van de media interventies, het lijkt me echt iets voor in de Malitoren niet iets voor mij.

STANS
Nee, maar hij komt telkens met plannen die ongetwijfeld in het kabinet, op zijn minst, wenkbrauwen doet fronzen?

ASSCHER
Luister als wij de wenkbrauwen zouden fronzen bij iedere gedachte die niet de onze is. Dan komt het nooit meer recht. Daar gaat het nu niet over. De VNO-NCW is een ongelofelijk belangrijke partner, vertegenwoordigen werkgevers van miljoenen Nederlanders. Daar maken we afspraken over in het belang van Nederland. Dat is ook een goede Nederlandse traditie, werkgevers, werknemers en kabinet die elkaar opzoeken. Daar hoort ook bij dat je het soms niet eens bent. Dat komt ook bij de vakbeweging voor.

STANS
Maar niet eens, ik bedoel, hij zorgt regelmatig voor een rimpeling laat ik het zo formuleren?

ASSCHER
Ja, daar kunnen we allemaal best tegen.

KOOLE (RTL nieuws)
U zegt net, dat wij als beschaafd land mensen veiligheid moeten bieden. Hij wil maar een bepaald deel van die mensen veiligheid bieden, namelijk mensen die een kans op een baan maken. Kunt u dat dan wel een beschaafd plan noemen?

ASSCHER
Ik weet niet hoe hij dat verder voor zich ziet. Ik denk dat als mensen in gevaar zijn dan heb je een verantwoordelijkheid om ze te helpen. In de eerste plaats door te zorgen dat ze in de regio goed worden opgevangen, vergeet niet dat de landen om Syrië en Irak heen al een ongelofelijke prestatie leveren door miljoenen mensen daar op te vangen. Ik denk dat het heel belangrijk is dat Nederland daar helpt in Europees verband maar ook zelf. Scholen, medische zorg, bescherming van meisjes en vrouwen, zorgen dat daar weer perspectief ontstaat. Maar we zullen ook altijd in Nederland mensen moeten opvangen die gevaar lopen. Dat is een traditie die denk ik hoort bij de kern van Nederland. Niet onbeperkt maar wel vanwege je verantwoordelijkheid voor veiligheid van mensen, van medemensen. En daarbij past niet dat je kijkt of een kind over tien jaar wel of niet een baan vindt, als je dat al zou kunnen weten. Daarbij past dat je die veiligheid voorop stelt en dat je daarnaast en daar hebben we een respectief beleid voor, terughoudend bent met het (…)Als u wil helpen kan het altijd (…) En daar ben ik heel terughoudend in dat je beperkt mensen hier naartoe haalt om te komen werken. Want er zijn een hele hoop Nederlanders die hier opzoek zijn naar werk en die best wat kunnen en ook graag wat willen.

Salafistische organisaties in Nederland

OSTENDORF (NOS JOURNAAL)
Toch ga ik nog even terug naar het vorige onderwerp. Hoe kijkt u aan tegen salafistische organisaties in Nederland?

ASSCHER
Ik heb wel zorgen over de beperking in vrijheid die mensen ervaren als ze het gevoel hebben dat dat de enige geloofsrichting is, dat dat de enige interpretatie is. Als mensen daar zelf voor kiezen om hun interpretatie van de islam of hun orthodoxie dan hoort dat bij de vrijheid. Dat moet je helemaal zelf weten. Problematischer wordt het als andere, als kinderen, als jongeren, daar een druk voelen. Een expliciete druk of een impliciete druk. Dan hoort daar wel een rol van de overheid bij.

OSTENDORF
Hebben die organisaties een toenemende invloed in de Nederlandse maatschappij?

ASSCHER
De AIVD heeft daar in een meest recente studie vorig jaar over geschreven dat zij  daar een dynamiek zien en wel degelijk een toenemende invloed. Het is altijd weer riskant om over die organisaties te spreken. Ik denk dat bij een rechtsstaat ook hoort dat je heel precies kijk wat individuen doen, dat je niet kijkt naar wat ze geloven, naar hoe dat tot uiting komt, wat ze zeggen en wat ze doen. En dat geldt ook voor de organisaties.

OSTENDORF
Nu schrijft de wet voor dat u, de overheid, zich niet met kerkgenootschappen mag bemoeien, is dat een belangrijke bepaling?

ASSCHER
Zeker. Ik denk dat dat voor iedereen prettig is. Want de overheid moet de vrijheid garanderen, maar moet niet gaan bemoeien met de inhoud van wat u gelooft. Van wat er in uw hoofd afspeelt.

OSTENDORF
Maar dat staat niet de overheid in de weg om op te treden als bijvoorbeeld salafistische organisaties gevaarlijk zijn?

ASSCHER
Zeker niet, er zijn twee niveaus waarop de overheid in mijn ogen moet optreden. Als er sprake is van gevaar dan hebben we de strafwet al in de hand om op te treden, dat zullen we ook niet nalaten. We hebben een reeks van recente rechtszaken gezien waarbij het strafrecht met succes werd ingeroepen om mensen die zich op basis van hun interpretatie van het geloof, gevaar veroorzaakt. Gevaar voor personen, gevaar voor de samenleving. De hele wetgeving rond opruiing, terrorisme, voorbereiding, blijkt ook in de rechtszaal een effectief middel om die mensen tegen te gaan. Maar er kan ook een tweede variant zijn waarbij ik vind dat de overheid een taak heeft. Op het moment dat vrijheid of dat onder het mom van vrijheid de vrijheid van anderen wordt beperkt dan ligt er ook een taak voor de overheid. Bijvoorbeeld als in een buurt mensen de vrijheid kwijtraken omdat er een druk ontstaat om allemaal op dezelfde manier te geloven. Of er een druk ontstaat om je te conformeren aan de opvatting van sommigen vind ik dat die vrijheid ook gewaarborgd moet blijven. Daarvoor hoef je je niet te bemoeien met wat mensen geloven, dat is aan mensen zelf. Sterker nog, juist om die vrijheid te garanderen moet je zorgen dat die er voor iedereen is.

OSTENFORF
De VVD wil een wetsvoorstel dat eerder door oud VVD-lid Wilders is geschreven uit de kast halen. Dus het schrappen van die bescherming van geloofsgemeenschappen. Bent u daar voor?

ASSCHER
Dat gaat mij nu een beetje te snel. Het gaat over artikel 2 van boek 2 van het burgerlijk wetboek waar het gaat over de rechtspersoonlijkheid van kerkgenootschappen. Ik denk dat het dilemma waar het hier over gaat en ook de opgave voor het behouden van de vrijheid van iedereen dat dat iets is dat dwars door de partij gevoeld wordt. Dat straks als het kabinet met voorstellen komt, dan zal niet alleen de VVD maar ook andere partijen daar suggesties voor doen en voorstellen en dan gaan we kijken waar we op uitkomen. Maar dat zou nu een beetje te snel zijn.

BORGMAN (RADIO 1)
Dat pleidooi van Zijlstra komt voort uit zijn overtuiging dat we te tolerant zijn geworden en dat we als we toestaan dat er gescheiden wordt gezwommen dat we dan onze eigen manier van leven opzij laten duwen. Hoe kijkt u daar naar?

ASSCHER
Ik denk dat het nodig is om onverdraagzaamheid te bestrijden, dat je intolerant bent voor intolerantie. En dat vergt ook dat je je uitspreekt dat we niet verlegen zijn, niet te impliciet zijn over de kern van onze rechtsstaat, de vrijheid die er voor iedereen is. Dus op het moment dat dat in het geding komt. Op het moment dat dat in het verdomhoekje komt, dan loop je inderdaad met elkaar een risico. Het betekent vervolgens wel dat je niet de val in moet lopen dat je om de vrijheid te beschermen de vrijheid weer te ver inperkt. Dat is ook niet waar hij voor pleit, maar dat is telkens, denk ik, de opdracht. Zorgen dat mensen hun godsdienstvrijheid behouden, dat je zelf mag kiezen op welke manier je je geloof, of wat voor inspiratie dan ook, beleeft. Maar dat je de vrijheid voor alle andere mensen ook behoudt om daar hun eigen keuzes in te maken. In hun vrijheid en leven te maken. En waar hij spreekt over zelfcensuur, of mensen die zich niet meer vrij durven te bewegen. Dan vind ik dat inderdaad een probleem, dan hebben we inderdaad blijkbaar niet met elkaar het zelfvertrouwen dat de omgang in de diverse samenleving met elkaars vrijheden vanzelfsprekend is.

BORGMAN
Hij heeft het over gescheiden zwemmen en over cabaretiers die hun teksten aanpassen, heeft hij daar gelijk in? Dat dat een te grote tolerantie is voor mensen die misschien gevoelig zijn voor te scherpe teksten?

ASSCHER
Nou, ik vind dat als mensen niet meer durven te zeggen wat ze vinden dan vind ik dat we daar met elkaar allemaal een prijs voor betalen. Dat vind ik niet goed. Ik zou het een individu niet verwijten, dat vind ik iets te makkelijk, maar dan is er iets niet goed. Ik denk dat de vrijheid robuust moet zijn. Dat je er tegen moet kunnen dat mensen dingen zeggen die voor jou ingewikkeld zijn. Dus in die zin vind ik dat we moeten zorgen dat in Nederland iedereen dat ook in vrijheid kan blijven doen. Ik denk ook dat dat ook de grootste vrijheid biedt voor iedereen.

Verantwoordingsdag

BLOK
Dit kabinet schaft woensdag gehaktdag af. Waarom is dat?

ASSCHER
Ik was me daar niet van bewust.

BLOK
Verantwoordingsdag. Woensdag, gehaktdag ook wel hier in Den Haag. Waarom niet meer op de derde woensdag in mei?

ASSCHER
Ik was er helemaal vanuit gegaan dat dat… ik ga onmiddellijk alle processen stopzetten waarbij we ons gaan verantwoorden. Ik was er van overtuigd dat dat opnieuw zou gebeuren.

BLOK
Nee, hier staat het toch echt. Nieuwe comptabiliteitswet: geen vaste dag voor verantwoordingsdag.

ASSCHER
O, maar we blijven ons wel verantwoorden?

BLOK
Op maandagochtend tussen 10 en 12 wellicht als niemand oplet?

ASSCHER
Nee, de nieuwe comptabiliteitswet is, denk ik, een nodige modernisering en uiteindelijk zal de TK agenderen wanneer ze het grote verantwoordingsdebat willen voeren. En of dat op de derde woensdag van mei is vind ik van ondergeschikt belang. Ik denk juist dat deze tijd ook vraagt om permanent verantwoording afleggen over wat we doen en wat voor resultaten we behalen.

BLOK
Was het ook niet een mooi symbool? Gewoon derde woensdag in mei dan komt de minister van financiën naar de Kamer om verantwoording af te leggen.

ASSCHER
Als de Kamer daar behoefte aan heeft zal onze minister van financiën dat zeker blijven doen. Of het zo’n heel sterk symbool was weet ik niet. Laatste jaar deed het ook weer niet zo heel veel. Ik denk dat het vooral belangrijk is dat we in openheid verslag uitbrengen, verantwoording afleggen, aan de TK en daarmee aan de bevolking.

BLOK
Ja, maar je zou ook kunnen zeggen dat symbooltje, laten we het dan zo noemen, door het weg te halen lijkt het er op alsof het kabinet juist verantwoording wil ontlopen.

ASSCHER
Nee, dat kunt u daar echt niet uit afleiden. Als je de nieuwe comptabiliteitswet ziet, het is juist bijna een permanent proces van verantwoording afleggen en dat is wel hoe we er in zitten. En dat is ook wel de praktijk. We leggen niet alleen maar op die derde woensdag van mei verantwoording af, het gebeurt veel vaker en het is ook goed.

BLOK
Toch, het was de bedoeling dat het een traditie zou worden, die traditie die gaat nu weer weg, derde dinsdag in september ook maar doen wanneer het beter uitkomt?

ASSCHER
Nee, die derde dinsdag van september die blijft, en die heeft ook denk ik een hele belangrijke betekenis ook vanwege de Troonrede en wat daar allemaal bij hoort en nogmaals als de Kamer zo’n vast debat wil voeren dan zal dat gebeuren. Dit gaat puur over het moderniseren en het telkens verbeteren van onze comptabiliteit, onze afrekenbaarheid naar de TK.

BLOK
Maar u weet ook dat de coalitiepartijen daar altijd een hele grote stemming hebben of er wel of geen debat plaatsvindt, wanneer het plaatsvindt. Ik bedoel, ik zei het even schertsend, maar voor hetzelfde geld is het de volgende keer op maandagochtend tussen 10 en 12 als niemand oplet.

ASSCHER
Nee, maar dan miskent u denk ik hoe het parlement zich opstelt t.o.v. het kabinet. De coalitie of oppositie, die verantwoordingsdebatten, verantwoording afleggen vinden alle Kamerfracties heel belangrijk en dat lijkt me ook terecht.