Persconferentie na ministerraad 22 januari 2016

Mediatekst | 22-01-2016

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag, woensdag, dus eergisteren, heb ik in het kader van het Nederlandse EU-voorzitterschap een bezoek mogen brengen aan het Europees Parlement. Ik heb ook daar gezegd dat de migratieproblematiek bovenaan de agenda staat. Die urgentie is vandaag ook nog weleens heel schrijnend aangetoond met het beeld - de verschrikkelijke feiten - van gekapseisde vluchtelingenboten op de Egeïsche zee. Veel doden. Je ziet dus dat dat cynische businessmodel van die mensensmokkelaars nog steeds werkt helaas. En mensen er ook slachtoffer van worden. Het is echt van belang, ik heb dat gezegd in Straatsburg en daarna ook in Davos bij het Forum, dat we resultaat boeken langs verschillende routes tegelijkertijd. We moeten in de eerste plaats nu er in zien te slagen om een succes te maken van de plannen: opvang in de regio en uitvoering van de afspraken die met Turkije zijn gemaakt, de Europese Unie met Turkije. Maar daarnaast moeten er ook heel veel andere dingen gebeuren. Het versterken van, en het bewaken ook, van de buitengrenzen. De goede registratiecapaciteit in Italië en Griekenland, functionerende hotspots, het gemeenschappelijk terugkeerbeleid, het naleven van de afspraken over een eerlijke verdeling van de vluchtelingen over Europa. We weten behalve het om zeep willen helpen van dat businessmodel van die mensensmokkelaars er nog een tweede punt is dat we willen bereiken, namelijk dat niet de asielzoeker zelf beslist naar welk land die gaat, maar dat Europa dat beslist. En het begin maken we nu met dat relocatiemechanisme.

Nederland heeft daarbij nu een bijzondere rol. Wij kunnen zoveel mogelijk ons best doen - en dat doen we ook - om als honest broker tussen alle partijen tot gemeenschappelijke standpunten te komen. Ook gisteren veel gesprekken gevoerd over dit onderwerp, onder anderen met de minister-president van Turkije. Die komt 10 februari ook naar Den Haag om verder te spreken over de uitvoering van het EU-Turkije actieplan. Afspraak is afspraak. Binnen de Unie, maar ook met onze partners buiten de Unie. En we realiseren ons dat we moeten helpen met de opvang van vluchtelingen in de regio. Dat kunnen we niet alleen aan de landen laten, daar zal geld heen moeten. We zijn bereid 3 miljard als Europa te steken in opvangcapaciteit in Turkije. Maar dat is allemaal nodig om uiteindelijk die stroom te stelpen. Die aantallen moeten naar beneden. Ik heb dat ook keer op keer gezegd. De komende weken moeten die resultaten zichtbaar worden,
omdat als het voorjaar komt en het weer verbetert dan zullen de huidige al veel te hoge aantallen zeer waarschijnlijk weer enorm extra gaan toenemen. En dat soort aantallen kunnen wij niet verwerken in dit deel van de wereld.

Verder op het Forum uitgebreid gesproken over de kansen die de nieuwste technologische ontwikkelingen op dit moment aan kansen geven specifiek voor het creëren van groei en banen. Ik ga volgende week zondag 31 januari met de jongste vrouw van Nederland, Neelie Kroes, onze start-up delta ambassadeur, ga ik op pad naar Silicon Valley. Daar ben ik een paar dagen. Heel veel gesprekken. Het is voor ons echt een kans. Ik merkte dat ook in Davos. Nederland wordt meer en meer gezien als een land dat de zaak op orde begint te krijgen, waar het gaat om de economie. Maar ook als het gaat om het internet en de nieuwste technologie echt de hub is in Europa, echt de hub is, in Europa, in dit deel van de wereld. Waarbij nog eens een keer komt dat Amsterdam en Rotterdam als steden steeds hoger stijgen in de lijstjes van steden waar het goed toeven is. Die combinatie, technologie, hub-functie, economische de zaak op orde aan het krijgen, maar ook je graag vestigen in een stad als Amsterdam en Rotterdam, heel belangrijk dat dat gebeurt en dat we er zo goed voor staan. Je ziet dat die economische groei in Nederland steeds breder gedragen wordt. De consumenten dragen daaraan bij. Je ziet het ook aan de huizenmarkt die steeds beter gaat. De export zelf blijft het behoorlijk goed doen. We zagen nu gelukkig ook een kleine daling van het aantal werklozen. En een behoorlijke stijging van het aantal werkenden. In een jaar tijd is het aantal werklozen nu gedaald van 7,2 naar 6,6%. We zitten nu voor het eerst sinds 2012 weer ruim onder de 600.000. Ik maakte het grapje vandaag: sinds de PvdA in de regering zit, zitten we weer onder die 600.000. Dat is op zich goed. Maar tegelijkertijd als je kijkt naar die aantallen, bijna 590.000 werklozen, dan zijn die aantallen natuurlijk nog steeds te hoog. En onze belangrijkste prioriteit blijft dus ook om die aantallen werklozen verder omlaag te krijgen. En vandaar dat we daar ook vol op inzetten en daarom ook al die handelsmissies en wat we allemaal niet doen over de hele wereld. Het heeft gelukkig ook effect om Nederland aantrekkelijk te maken als investeringsland.

Vluchtelingen

GEERAEDTS (RTL NIEUWS)
Is het een belofte van u, dat binnen 6 tot 8 weken het aantal vluchtelingen zal afnemen?

RUTTE
Nee. Het is mijn overtuiging dat we dat moeten zien te bereiken. Dat we daar alles aan doen. Maar het is echt onzeker of dat lukt. Vandaar dat je ook altijd moet nadenken over: wat moet je dan doen, als het niet lukt.

GEERAEDTS
U heeft ook gezegd: de nul moet in zicht komen. Hoe realistisch is dat?

RUTTE
De komende weken voordat het voorjaar aanbreekt, moet je vooral zien dat die aantallen echt heel aanzienlijk dalen. Uiteindelijk moeten die natuurlijk richting nul gaan. Maar wat je vooral moet voorkomen is dat die voorjaarspiek er komt. En dat kan op zich wel, als je kijkt naar wat wij moeten doen, in Griekenland en Italië. Als je kijkt naar wat wij bereid zijn om te doen samen met Turkije - wat Turkije overigens al doet. Ik heb dat ook gisteren besproken met Davutoglu van Turkije, mijn collega, dat zij een aantal dingen ook echt aan het doen zijn. Ze zijn bezig bijvoorbeeld om het mogelijk te maken voor Syriërs om te werken in Turkije, belangrijk. Ze zijn bezig om die hele stroom naar Turkije vanuit Syrië in te dammen. Wij zijn bereid om te helpen met het verbeteren van de omstandigheden, dus dan moet je denken aan scholing, gezondheidszorg, maar ook opleidingsmogelijkheden, laten we zeggen training dat je ook echt een baan kan krijgen uiteindelijk, dat mensen ook kúnnen werken. Een kwart miljoen zit in de kampen, bijna twee miljoen bevindt zich buiten kampen in de gemeenschappen in Turkije. Het zijn hele grote aantallen. Dus in die zin verwijt ik ze ook helemaal niets. Zij zijn ook slachtoffer van de grote problemen in Syrië. Maar uiteindelijk hebben zij wel heel veel mogelijkheden om die stroom naar Europa in te dammen en moeten wij daarbij helpen.

GEERAEDTS
Het probleem is inderdaad heel groot, maar de nul moet in zicht komen…. Het is nogal wat om zoiets te zeggen.

RUTTE
Ja, dat heeft vooral te maken met een andere gedachte die leeft ook bij de Europese Commissie, om uiteindelijk bereid te zijn om uit Turkije - om de zaak verder te verlichten - door middel van resettlement groepen vluchtelingen uit Turkije niet irregulier via die mensensmokkelaars, maar regulier, georganiseerd, naar Europa over te halen. Uiteraard veel lagere aantallen dan nu irregulier komen. En daarvan heb ik gezegd: als je serieus wil nadenken, en ik snap die plannen, dat je bereid bent regulier - lager in aantal dan nu irregulier - mensen uit Turkije naar Europa te halen, dan kan dat natuurlijk niet als dat gebeurt naast een stroom mensen die uit Turkije irregulier via die mensensmokkelaars oversteekt. Dan heb je echt nodig dat je ziet dat die irreguliere stroom aan het verdwijnen is.

GEERAEDTS
Als ik u goed beluister zegt u: het doel is om de nul in zicht te krijgen.

RUTTE
Voor dat resettlement idee, ja. Maar als het gaat überhaupt om de migratie, dan moeten in ieder geval die aantallen fors naar beneden.

GEERAEDTS
Nu snap ik het even niet. U heeft als ik goed terugkijk… Die vluchtelingenstroom uit Turkije, die moet in belangrijke mate gaan dalen, de nul moet in zicht komen. Dat is wat u gezegd heeft.

RUTTE
Ja, twee dingen: in eerste plaats: Turkije zit met ruim 2 miljoen vluchtelingen en die aantallen groeien door de problemen in Syrië. En wij willen helpen in Turkije om mensen daar een veilig heenkomen te bieden. Dat moet leiden tot een zeer aanzienlijke daling - als de nul in zicht komt nog mooier - maar die moet zeer aanzienlijk zijn.

GEERAEDTS
Het zijn uw woorden he, niet de mijne…

RUTTE
Dat debat was in het kader van: wat doe je uiteindelijk ook als het gaat om de bereidheid om grote groepen mensen uit Turkije naar Europa te halen. Veel lager in aantal uiteraard dan irregulier komen. En daarover heb ik in de Kamer gezegd: als je praat over die reguliere migratie-ideeën, die in sommige landen bestaan, die zitten niet in het EU-Turkije actieprogramma, dan kan dat natuurlijk alleen als die aantallen echt richting nul gaan. Als dat niet gebeurt, dan kun je niet naast je irreguliere stroom ook nog een reguliere stroom hebben.

GEERAEDTS
U hoor u als dat niet gebeurt zeggen, u houdt er zelf denk ik ook wel rekening mee dat die stroom nooit terug naar nul gaat?

RUTTE
Nogmaals, we moeten een paar dingen uit elkaar houden. Ten eerste, het lijkt me illusoir dat er op kortere termijn helemaal geen vluchtelingenstroom uit Turkije zou zijn. Wat je in the end wil natuurlijk is dat de opvang daar plaatsvindt, dat het daar een veilige plek is om je te bevinden en dat uitsluitend nog mensen via reguliere migratie, dus via resettlement-programma's, naar Europa worden gehaald, in lagere aantallen dan nu komen. Dat is het einddoel. Om zo'n instrument aan te kunnen zetten, moet je wel zien dat je die niet geplande, die gevaarlijke overtochten, dat die zoveel mogelijk naar nul worden teruggedrongen. Anders kan dat niet, dan heb je dadelijk twee stromen naast elkaar. Tegelijkertijd is het zo dat we nu we te maken hebben met de voorjaarspiek die eraan komt in de stromen, dan gaat het om de vraag: wat kun je als West-Europese gemeenschap aan.. samenleving aan? En dan is het mijn stelling dat we met deze grote aantallen hier niet door kunnen gaan en als die voorjaarspiek komt en we er op dat moment niet in geslaagd zijn die aantallen fors terug te dringen, dat je dan moet nadenken over wat je dan verder kunt verzinnen om het wel controleerbaar te krijgen.

STANS (BNR)
Aan het begin in uw inleiding zei u: waarschijnlijk neemt het aantal vluchtelingen zeer waarschijnlijk toe in het voorjaar. Waarom blijft het kabinet dan toch vinden, zagen we gisteren in een brief van Dijkhoff, dat het een reëel aantal is om te denken dat er komend jaar - dit jaar - ongeveer 60 duizend vluchtelingen naar Nederland komen, terwijl ambtenaren zeggen: je moet rekening houden met een veel hogere instroom.

RUTTE
Ja, dat zeggen zij, die grotere instroom, als er sprake zou zijn van ongewijzigd beleid. Wat wij natuurlijk aan het doen zijn, is maatregelen nemen. Wat is er allemaal niet gebeurd sinds die prognoses van ambtenaren gemaakt werden. Dat zijn overigens geen ramingen zoals het CPB maakt, we krijgen heel veel prognoses, dit zijn ook van die cijfers die ambtenaren terecht maken, die ook belangrijk zijn, en ons ook alerteren om te zeggen: je moet de maatregelen nemen, dit kunnen we niet aan. De aantallen die we nu hebben, die zijn al te hoog. Laat staan dat het nog eens een keer van bijna 60 duizend naar 93 duizend, of wat was het, zou stijgen. Die moeten we dus indammen. Sinds die tijd is het EU-Turkije actieplan gekomen. Dat is belangrijk. We hebben de lijst met veilige landen opgesteld, dat is een nieuwe ontwikkeling. We hebben het nareisbeleid aangescherpt, we hebben veel nationale maatregelen genomen die leiden tot een verdere rechtvaardige, maar ook sobere opvang hier in Nederland. En dat doen we natuurlijk allemaal omdat we die aantallen naar beneden willen krijgen. Dit zijn aantallen gebaseerd op ongewijzigd beleid.

STANS
Maar een belangrijk punt daarbij is, u noemt het ook, zijn de afspraken met Turkije. Daar heeft u eind vorig jaar van gezegd letterlijk, we zitten hier nu 8, 9 maanden over te kletsen, die grens moet gewoon dicht, en dan moet nu binnen 6 tot 8 weken ook echt die grens dicht zijn. Is dat dan heel realistisch op zo'n korte termijn als er eerst zo lang over is gesproken?

RUTTE
Wat je in ieder geval moet bereiken de komende weken - was net de discussie die ik met RTL had - is dat je zeer aanzienlijke dalingen ziet van aantallen. Uiteindelijk wil je die richting nul terugbrengen, want dan  ben je ook in staat om in Turkije verdere verlichting te brengen door groepen regulier vanuit Turkije  naar Europa te brengen. Wij verwachten niet dat Turkije eindeloos, altijd iedereen opvangt, wij willen blijven helpen mensen opvangen. Maar wat je zou willen is dat er geen mensen meer ongevraagd hier naartoe komen. Maar dat we dat georganiseerd doen. En nu naar uw vraag: het behoorlijk terugdringen vind ik realistisch, dat zou kunnen. De nul halen in zes tot acht weken, nee dat zie ik niet gebeuren. Maar het zeer aanzienlijk terugbrengen, dat is wel realistisch.

STANS
Maar mocht het onverhoopt dan toch niet lukken, wat is dan een Plan B? Want dan komt die raming van de ambtenaren dan toch in beeld?

RUTTE
Ik heb gezegd dat we natuurlijk altijd nadenken over wat dan. Ik heb ook gezegd: ik ga niet vertellen waar we over nadenken, omdat we alle energie willen steken in het terugdringen van die aantallen.

BORGMAN (RADIO 1)
Ik geloof dat het getal van afgelopen week 800 asielzoekers was, de week ervoor ook. De week daarvoor 700. Vorig jaar kwamen er 800 per maand. Waar ziet u ontwikkelingen die er op duiden dat die ambitie waargemaakt kan worden?

RUTTE
Dat is precies mijn punt. Die zie ik nog te weinig. Die aantallen zijn veel te hoog. Die liggen vier keer hoger dan normaal gesproken in deze tijd van het jaar verwacht zou mogen worden. Dit zijn aantallen die dus ook laten zien dat mijn vrees van een voorjaarspiek als het beter weer wordt ook vrees ik dat die weleens waar kan zijn, die vrees. En vandaar dat we er dus alles aan doen om dat te voorkomen.

BORGMAN
In het stuk van die ambtenaren staat dat alleen onorthodoxe maatregelen kunnen helpen om, ze zeggen letterlijk, een dempend effect te sorteren. Wat zouden die onorthodoxe maatregelen kunnen zijn?

RUTTE
Ik heb net uw collega gezegd: wij zetten nu in op het tot succes maken van alle instrumenten die we tot nu toe met elkaar hebben gedefinieerd. Heel belangrijk is daarbij, zijn de afspraken met Turkije.

BORGMAN
Dat is vooral op papier, toch?

RUTTE
Nou, Turkije doet wel dingen. Nogmaals, wat ik net zei: waar het betreft de toestroom van mensen uit Syrië naar Turkije. Het laten werken van Syriërs in Turkije, daar worden afspraken nagekomen. Maar het ook daadwerkelijk verhinderen van het verstoren, veel actiever, van de mensensmokkelaars vanaf de Turkse kusten richting Griekenland, ik denk dat daar nog meer moet gebeuren, daar hebben we ook over gesproken. Daarnaast, het bouwen van de opvangcapaciteit in Griekenland en Italië, de hotspots, het bewaken van de buitengrenzen, het zijn allemaal dingen waar we daadwerkelijk de komende tijd heel veel voortgang kunnen boeken, niet om op die nul te komen, in die richting van die nul te komen, maar wel om die aantallen zeer vergaand terug te brengen.

BORGMAN
De Turkse premier heeft vanmorgen gezegd dat de 3 miljard die Europa heeft beloofd in ruil voor de maatregelen die Turkije zou nemen, dat die 3 miljard niet genoeg is. Bent u als voorzitter bereid om de gesprekken met Turkije te openen en te praten over meer geld?

RUTTE
Hij heeft dat in gesprekken met mij gisteren niet benoemd. Ik denk dat we nu eerst moeten proberen om een succes te maken hiervan. De reden dat ik dat ook zeg is dat je wel kan blijven praten over hogere bedragen, maar je moet het ook nog kunnen wegzetten. En 3 miljard investeren in kampen, in de leefgemeenschappen in het zuiden van Turkije, is a hell of a job om dat goed te doen. Je hebt echt heel veel goede plannen nodig, en 3 miljard, dan ben je echt al heel veel verder in de tijd voordat je die op een verstandige manier besteed hebt. Dus ik geloof niet dat nu het belangrijkste is: het praten over nog hogere bedragen, maar een succes maken van de bestaande afspraken waar Turkije en de EU zich toe hebben verplicht.

BORGMAN
Hoeveel van die 3 miljard, ik geloof dat Nederland 117 miljoen moet bijdragen, hoeveel daarvan heeft Nederland al overgemaakt?

RUTTE
Nou ja, wij hoeven niets over te maken in die zin dat de Turkish Refugee Facility, dat is dus het programma wat eronder ligt, daar wordt nu de laatste hand aan gelegd, maar zodra wij gevraagd worden, zullen wij gireren. Dat zal overigens een lager bedrag zijn dan die 117 miljoen omdat inmiddels het Commissie-aandeel in de 3 mrd is toegenomen. Het is nu meer in de richting van 1 miljard gegaan. Dus het Nederlandse aandeel, ongeveer 5% die Nederland in dit soort gevallen vanwege de omvang van onze economie als zesde economie van Europa en vijfde van de eurozone bijdragen aan dit soort programma's, die is ook relatief iets afgenomen, sorry, in absolute zin iets afgenomen.

BORGMAN
Maar wat u betreft blijft het dus bij dat pakket van 3 miljard?

RUTTE
Ik zeg het anders: je moet altijd bereid zijn om met iedereen in gesprek te gaan, maar ik kan niet goed zien wat het nu bijdraagt… Volgens mij wat namelijk Davutoglu meer wilde zeggen is: wij hebben als Turkije - ik dacht dat hij zei: 9 miljard of 8 of 9 miljard dollar of euro al geïnvesteerd in de opvang van vluchtelingen. Als je daar de 3 miljard tegen afzet, is denk ik zijn punt, dat heeft hij niet met mij zo besproken, maar dat haal ik uit de berichten van DPA van vanochtend, dat hij in dat interview zegt: dan zou je toch eigenlijk nog meer verwachten. Mijn tegenargument is: wij hebben deze afspraken nu zo gemaakt, en 3 miljard. wegzetten, zeggen alle deskundigen, die gaan we niet naar de Turkse regering overmaken, die gaan naar in concrete projecten in de relevante regio's, dat zal echt nog een hele klus worden, maar wel belangrijk om daarmee de Turkse, lokale autoriteiten ook te ondersteunen in het bieden van gezondheidszorg, maar ook bijvoorbeeld onderwijs aan de mensen in deze gemeenschappen en kampen.

WESTER (RTL NIEUWS)
U zei zojuist dat het de inzet is om binnen 6 tot 8 weken tot een drastische beperking van instroom te komen, en als dat niet lukt, je goed moet nadenken over wat daarna te doen. Het woord viel zojuist al even: plan B. Wat is Plan B?

RUTTE
Ik heb net antwoord gegeven aan uw collega, dat ik daar niet over spreek.

WESTER
Maar is er dan wel een Plan B?

RUTTE
Nogmaals, ik zeg daar helemaal niets over, omdat ik alle energie wil richten op het succes hiervan maken. En als ik ga speculeren in het openbaar over waar ik, waar wij, aan denken, wat alternatieven zijn om uiteindelijk die voorjaarspiek te vermijden, de discussie daarover gaat, dat leidt tot allerlei internationale reacties en we niet meer bezig zijn met oog op de bal houden. En we moeten nu oog op de bal houden. Dat is een succes maken van de afspraken bijvoorbeeld met Turkije, maar ook binnen Europa, waar het betreft het bouwen van opvangcapaciteit in Griekenland en Italië. En dat moet echt alle nadruk nu krijgen.

WESTER
U wilt niet zeggen wat u dan gaat doen, maar heeft u nog een Plan B?

RUTTE
Wij hebben altijd, ik laat die term voor u, maar wij denken altijd na over wat te doen als het beleid wat wij zouden willen laten slagen niet voldoende resultaten oplevert. Dat hoort een bestuurder altijd te doen.

WESTER
Maar gezien de oplaaiende emoties in de samenleving over de toestroom, mensen zijn er volop mee bezig, sommige mensen zijn bang. Je wilt daar met zijn allen fatsoenlijk over discussiëren. Is het dan niet van belang dat we met zijn allen gewoon openlijk kunnen discussiëren over wat te doen staat als die toestroom niet indamt?

RUTTE
Kijk, ik heb het vaker gezegd: de grote toestroom van vluchtelingen die vorig jaar zomer op gang kwam naar West-Europa, is niet een ontwikkeling die we met elkaar gezocht hebben. Soms gebeurt het een samenleving, dat gebeurt ons nu, maar ook Duitsland, Oostenrijk, Zweden, anderen, dat grote internationale gebeurtenissen een enorme impact hebben op je land. Wat je dan te doen staat als kabinet als regering is samen met het hele land daar een antwoord op formuleren. Dan is het de taak van het kabinet, de regering, om ervoor te zorgen dat we er alles aan doen om die stroom ook in te dammen. Daar hebben wij net het afgelopen halfuur met elkaar over gesproken. Tegelijkertijd is het de taak van een regering, maar ook in samenwerking hier met de gemeenten, lokale gemeenschappen, en eigenlijk met de hele bevolking, om er tegelijkertijd voor te zorgen dat de mensen die hier zijn dat we die op een fatsoenlijke manier als die er mogen zijn uit te zoeken wie deugen er niet, zitten daar terroristen onder, ervoor te zorgen dat je die eruit filtert. Maar de overgrote groep mensen die daadwerkelijk op de vlucht is, en een veilig heenkomen zoekt, dat je die ook een fatsoenlijke, rechtvaardige, sobere - zo is het nu eenmaal - opvang biedt. En dat leidt onvermijdelijk ook tot heftige debatten en spanning in de samenleving. Die zien we overal. En dan zijn er voor mij twee smaken: de ene is het heftige debat, felle discussies, en verder uiteindelijk op een fatsoenlijke manier tot democratische besluiten komen, of - en dat is wat mij betreft niet bespreekbaar - dat je geweld gebruikt, dat je je als een totaal overspannen tokkie-achtige in een zaal opstelt. Dat je fysiek geweld gebruikt, mensen bedreigt. Dat doen we niet. Dus het eerste is goed - felle, stevige debatten, afgerond met democratische besluitvorming. Het tweede is niet goed. Zo is de rolverdeling.

WESTER
Het zou misschien heel veel mensen geruststellen als we weten dat als het niet lukt om die instroom binnen die 6 tot 8 weken in te dammen, het kabinet weet wat daarna dan te doen, een visie hebben.

RUTTE
Mijn opvatting is dat wij met deze aantallen niet door kunnen. Dat vind ik niet alleen, dat wordt breed gedragen in dit deel van Europa. Dus die aantallen moeten heel fors naar beneden. Twee, de weg om dat te bereiken, die we nu bewandelen, daar nemen wij de komende periode nog een extra energie op. Heel veel gesprekken vinden plaats. Vandaag is mijn Turkse collega in Berlijn. Dat heb ik net allemaal geschetst. Er wordt aan alle kanten vreselijk hard aan gewerkt. En tegelijkertijd moet je natuurlijk altijd nadenken over als dat niet effect heeft, wat doe je dan? Maar als ik daar nu open over ga praten, dan kan dat in de Nederlandse samenleving, dat begrijp ik wat u zegt en daar heeft u ook gelijk in, misschien leiden tot een interessante discussie van voor- en nadelen, wat vinden we ervan en wat goed dat die aantallen dan ook echt gaan teruglopen. Maar het gaat ons in die zin niet helpen, omdat de hoofdroute om dit te bereiken, de kans dat die slaagt, minder groot wordt. Omdat niet alleen de discussie in Nederland zal plaatsvinden, maar als ik daar nu hier iets over zeg, daar ook over wordt gerapporteerd in andere landen. Dat zal allerlei politieke reacties uitlokken en dan gaat het oog van de bal af en dan gaat het niet meer over een succes maken van de deal maken met Turkije, maar dan gaat het over: wat heeft Rutte bedacht aan alternatieven. Dat wil ik niet.

WESTER
Maar het beeld dat blijft hangen is dat we, u, geen idee hebben wat te doen als dit niet lukt.

RUTTE
Ik ben nu ruim 5 jaar minister-president, en ik realiseer me dat ik permanent te maken heb met beelden, indrukken, opvattingen, maar ik ben hier toch echt om te proberen verstandig te besturen. En ik meen dat ik dat nu doe.

WESTER
Mag ik u een tweetje voorlezen van prinses Mabel? Ze zei dat Europa zo druk bezig is om vluchtelingen te ontmoedigen hier te komen, dat Europa ze liever laat verdrinken dan een veerboot in te zetten.

RUTTE
Dat is niet waar. Wat Europa doet is een veilig heenkomen vinden voor mensen die hier vragen om asiel en echt op de vlucht zijn voor levensgevaarlijke situaties. Maar het is wel zo dat we dat niet in West-Europa alleen aankunnen. Dus ik ben het in die zin met haar eens dat je zou mogen verwachten, bijvoorbeeld andere landen in Europa, die op dit moment heel weinig asielzoekers opnemen, dat die meer zouden doen. Je ziet bijvoorbeeld dat het reloceren, het herverdelen van asielzoekers over Europa moeizaam verloopt omdat veel landen onvoldoende thuisgeven. Waardoor de druk veel te veel terecht komt bij een beperkt aantal landen, in het bijzonder Zweden, Oostenrijk en Duitsland en in iets mindere mate Nederland, België, Luxemburg. Dat is natuurlijk niet aanvaardbaar. En dus als ik haar zo mag vertalen, dan zou dat een oproep kunnen zijn om ook richting Oost-Europa ervoor te zorgen dat ook daar verantwoordelijkheid meer wordt genomen dan men nu doet.

WESTER
Mabel zegt eigenlijk: Europa laat mensen liever verdrinken in de vorm van ontmoediging om hier te komen dan dat Europa een veerboot inzet. Bent u dat met haar eens?

RUTTE
Dat is echt tegenovergesteld. Wat we juist willen…

WESTER
Dat is wat ze schrijft.

RUTTE
Ja, het is echt het andere. Het zit echt anders. Wat we willen is bereiken dat die mensensmokkelaars geen business meer krijgen doordat de mensen in Turkije voldoende opvangmogelijkheden hebben, daar kunnen blijven. Waarbij we tegelijkertijd bereid zijn dat als dat lukt in de richting nul discussie die ik net met uw collega had, dat als dat lukt dat je dan ook bereid bent als Europa om serieus mensen uit die kampen, uiteraard in lagere aantallen dan nu ongepland komen, naar Europa te halen, omdat je niet de druk volledig op Turkije kunt leggen.

WESTER
U bent het niet eens met de opvatting van Mabel?

RUTTE
Ik geef mijn reflectie op die opvatting.

WESTER
U bent het niet met haar eens?

SCHROVER
Ik ga even kijken, want dit… Ik wil naar een afronding toe.

Minister Van der Steur

VAN DER WALLE (NRC HANDELSBLAD)
Ik wil het even over woensdag hebben, u was woensdag in Straatsburg, maar hier was ook een moeizaam debat met minister Van der Steur, die eigenlijk alles probeerde om met de Kamer in het reine te komen, exuses aanbood, maar dat landde niet. Maakt u zich geen zorgen over de positie van Van der Steur?

RUTTE
Ik vind dat Van der Steur, ik heb het vorige keer ook gezegd en ga herhalen wat ik vorige week zei. Ik vond de brief die hij stuurde verstandig. Als je vindt dat je iets moet rechtzetten als bestuurder, en dit ging bijvoorbeeld om de kwestie van het eerste oordeel over de professor, dat je dat ook doet. Dat heeft hij gedaan. Dat heeft hij ook in de Kamer toegelicht, dus ik wil dat eigenlijk niet herhalen, we hebben daar vorige week een halfuur over gesproken.

VAN DER WALLE
Ja, maar de Kamer was totaal niet overtuigd.

RUTTE
Ik geef nooit commentaar op de Tweede Kamer, die is soeverein. Maar ik geef mijn opvatting, ik vond dat Van der Steur dat verstandig deed.

VAN DER WALLE
En u maakt zich naar aanleiding van deze week geen extra zorgen?

RUTTE
Nee, en ik zeg vaker: ik vind dat heel veel mensen in het land recht hebben over allerlei onderwerpen zich zorgen te maken, maar ik vind dat de bestuurder die is aangesteld om zich heel kort zorgen te maken en dan vervolgens tot actie over te gaan en dat doe ik - en ook Van der Steur op zijn terrein, het hele kabinet - door over een breed front te proberen de grote vraagstukken waar onze samenleving voor staat steeds in verstandige banen te leiden en tot goede oplossingen te brengen.

Agenda ministerraad

LENGTON (DE TELEGRAAF)
Ik heb een hele korte vraag: is er nog wat besloten door het kabinet? Normaal gesproken vertelt u nieuwtjes. Is er nog wat gebeurd?

RUTTE
Ja, nou ja, we hebben drie uur vergaderd. Dan moet ik de agenda nakijken.

LENGTON
Ik bedoel natuurlijk in de ministerraad. Is daar helemaal niets uitgerold?

RUTTE
We hebben drie uur vergaderd. Wat bedoelt u?

LENGTON
Komt er nog wat? Is er iets besloten? Is er nog nieuws?

RUTTE
Het is niet zo dat - u ziet af en toe persberichten voorbij komen als er concrete beslissingen zijn, maar het is niet zo dat het kabinet een machine is die alleen besluiten neemt. Wij moeten proberen om in gezamenlijkheid alle grote vraagstukken te bespreken. We hebben vandaag heel lang gesproken over de vluchtelingencrisis, ik heb verslag gedaan van mijn gesprekken internationaal. We hebben uiteraard gesproken, eigenlijk net zoals we dat hier deden, maar dan uiteraard in meer openheid dan ik hier in het openbaar kan doen - over allerlei scenario's. En ja zo gaat dat. Zo bereid je samen de besluiten voor als die genomen moeten worden, maar bespreken we ook de thema's. Het is niet zo dat het kabinet altijd over alles besluiten hoeft te nemen. Het is ook zo dat het een gelegenheid is voor leden van de ministerraad die ook gehouden zijn zelf in hun domein de goede dingen te doen, om daar tot goede afstemming over te komen met collega's. Dus dat stapeltje persberichten geeft een wat vertekend beeld. Ik moet u zeggen dat ik ook heel vaak dingen nauwelijks herken, omdat dat dan besluiten zijn die in een onderraad zaten op dinsdag die vrijdag zijn herbevestigd, maar de hele discussie heeft dan dinsdag plaatsgevonden. Dan denk ik: oh ja, dat hebben we afgelopen dinsdag besloten. Dus dat stapeltje persberichten zegt weinig over de discussie in het kabinet. Maar het klopt natuurlijk wel allemaal wat erin staat.

Vluchtelingen

LENGTON
Andere vraag: u zegt, we maken ons zorgen over de hoge aantallen vluchtelingen. En u geeft aan: ik zie op deze manier daar oplossingen in. Waar ik u niet over hoor is de oorzaak. We zagen deze week dat andere landen hebben gevraagd: kunt u niet een tandje bijzetten als het gaat om het bestrijden van ISIS, het op die manier indammen van de vluchtelingen. Hoe staat het daarmee?

RUTTE
Nederland is één van de vijf landen, er zijn maar vijf landen in Europa die bombarderen in het ISIS-gebied, vijf landen. Van de 28 lidstaten van de Europese Unie, van de totale NAVO, het Europese NAVO-contingent, zijn er maar vijf landen die dat doen. En Nederland is daarbij een van de meest actieve. Er zijn weinig landen die relatief zoveel bombarderen in het ISIS-gebied en een andere bijdrage leveren met het trainen van Iraakse strijdkrachten als Nederland. Dus volgens mij hoeven we ons nergens voor te schamen. We hebben wel een discussie, van kun je nou activiteiten ook verder verbreden naar het Syrische deel van het conflict in het ISIS-gebied. En ja, zodra daar besluiten over zijn hoort u het. Maar we hoeven ons echt als Nederland nergens voor te schamen, we boksen hier ver boven onze gewichtsklasse, nu al.

HEYMANS (RTL)
Nog even over uw toespraak in Straatsburg als voorzitter van de Europese Unie. U benadrukte daar opnieuw afspraak is afspraak, solidariteit binnen de lidstaten van de Europese Unie. Zeker als het gaat om de vluchtelingencrisis. Maar je ziet het tegengestelde gebeuren. Afgelopen dagen weer berichten over Denemarken die het allemaal strenger maakt, Oostenrijk die een quotum instelt, internationale experts die zeggen: ja nu komen langzamerhand ook de mensenrechten van de vluchtelingen in het geding. Is het zo dat uw woorden precies het tegenovergestelde effect hebben gesorteerd?

RUTTE
Dat geloof ik niet. Ik heb dat overigens… Als je specifiek naar het vluchtelingenvraagstuk kijkt dan zie je natuurlijk dat heel veel landen maatregelen nemen, wij hebben ook maatregelen genomen als Nederland, omdat simpelweg vanuit ook de logistieke beperkingen van onze capaciteit het langer duurt, veel langer duurt, dan vroeger voor je überhaupt kunt gaan nadenken over gezinshereniging. Procedures veel langer duren, de opvang veel soberder is, de sociale voorzieningen veel soberder zijn. Niet omdat dat een bewust beleid is of het doel is van het beleid, maar wel een effect van de grote aantallen. En zo hebben allerlei landen om te gaan met de druk die de vluchtelingenstroom aan hen stelt. Maar al deze landen zijn het er ook over eens dat uiteindelijk het toch verre van verkieselijk is om een oplossing als Europa te vinden. En vandaar dus alle energie te steken, en dan kom ik terug op het eerste half uur van de persconferentie, bijvoorbeeld op die deal met Turkije, de afspraken over het bouwen van opvangcapaciteiten in Griekenland, het bewaken van buitengrenzen, het succes maken van terugkeerbeleid.

HEYMANS
Maar vindt u dan niet dat als je gewoon naar de praktijk kijkt, dat al die lidstaten eigenlijk een beetje hun eigen gang gaan?

RUTTE
Dat vind ik meevallen. Het gebeurt hier en daar. Ik vind het meevallen. Het is natuurlijk onvermijdelijk, kijk: de manier waarop je asielzoeker opvangt, uiteraard zijn er allerlei verplichtingen die je hebt, is het natuurlijk ook voor een belangrijk deel een nationale aangelegenheid. Nederland maakt daar ook heel veel keuzes in, we hebben heel veel dingen moeten aanpassen en versoberen, gewoon noodgedwongen, in de afgelopen vijf a zes maanden. Dat zie je ook in andere landen. Daarnaast zie je natuurlijk discussie over de aantallen. Die hebben wij ook hier. Die zijn te hoog, die moeten naar beneden. We hebben net uitgebreid daarover gesproken. En ook Oostenrijk bijvoorbeeld heeft gezegd wij zien de noodzaak om een begrenzing aan te geven, wat kan ons land aan dit jaar. Dat zijn allemaal nationale discussies. En die maken het alleen maar noodzakelijker om te proberen in die komende weken tot een Europese oplossing te komen.

HEYMANS
Het lijkt erop alsof de Europese Unie aan het verbrokkelen is?

RUTTE
Dat vind ik een…, laat ik het zo zeggen, het is heel belangrijk dat de Europese Unie dit probleem gezamenlijk kan oplossen. Maar ik heb ook gezegd in mijn toespraak dat de Europese Unie wat dat betreft ook een beetje op een voetbalwedstrijd lijkt waar de punten in blessuretijd worden gescoord. Dat is iedere keer, zo lijkt het. En ik hoop van harte dat dat dan ook nu weer lukt.

HEYMANS
U blijft een optimist.

RUTTE
Ik hoop het van harte zeg ik, ik vind het niet super optimistisch klinken maar ook niet super pessimistisch. Goed weekend!