Ministerraad 13 november 2015

Ik ben gisteren teruggekeerd van een tweetal vergaderingen in Valletta op Malta. Dat was in de eerste plaats de top met Afrikaanse landen over migratie, waarmee ook dat onderwerp, en ik denk dat dat van belang is, weer bovenaan de agenda is gezet van de relatie tussen de Europese Unie en Afrika.

De top was daarmee ook het startpunt om te komen tot individuele afspraken met Afrikaanse landen over het terugkeerbeleid. En de bedoeling is nu om door middel van een zogenaamd trustfund te investeren in Afrika, daarmee ook jongeren meer perspectief te bieden. Dat hoort er ook bij bij die afspraken. En dat voorkomt ook weer natuurlijk dat mensen uiteindelijk besluiten om naar Europa te gaan reizen.

Vervolgens was er een informele Europese Raad aansluitend aan die EU- Afrikatop, daar hebben we vooral gesproken over de stroom van vluchtelingen die via Turkije over de westelijke Balkanroute naar Europa komt. Het is absoluut noodzakelijk om die stroom in te dammen en dat vraagt ook om een intensievere samenwerking met de Turken.

Het Actieplan tussen de EU en Turkije, wat daarvoor noodzakelijk is, dat krijgt steeds verder vorm, daar is Frans Timmermand heel druk mee bezig vanuit de Commissie. En de bedoeling is nu om over een paar weken op een speciale Europese Raad samen met het politiek leiderschap van Turkije dat actieplan verder vast te stellen. En ik heb daar wel hoop op dat dat gaat lukken.

Dit is nodig omdat ook die Europese agenda natuurlijk een rol heeft in het onder controle krijgen van het grote vraagstuk. Het past ook in onze en- en- en- aanpak: buiten Europa zo veel mogelijk zorgen voor opvang in de regio. Binnen Europa zorgen voor een eerlijke en gecontroleerde verdeling van vluchtelingen. Zorgen voor sterke buitengrenzen en zorgen voor een gezamenlijk, effectief, terugkeerbeleid. En in ons eigen land uiteraard zorgen voor tijdelijke opvang die sober en rechtvaardig is.

In dat verband kan ik nog melden dat we in de ministerraad van vandaag hebben besloten om de aanpak van mensensmokkel te intensiveren en ook effectiever te maken. We hadden eerder al de strafmaat verhoogd en nu komen we met teams die zich specifiek richten op de strafrechtelijke aanpak van grensoverschrijdende mensensmokkel.

Dan kwam vandaag het CBS met cijfers over het 3e kwartaal. We zien inmiddels dat de omvang van de economie, we zagen dat al voor een aantal gewerkte uren, maar nu ook de omvang van economie langzamerhand weer de omvang heeft van voor de crisis. Of zelfs weer iets groter is dan voor 2011. Belangrijker is dat de economie groeit, het is nu voor het 6e kwartaal op rij dat er economische groei is. En we zien het aantal banen 6  kwartalen achtereen groeien. Een totale toename nu in die 6 kwartalen van 148.000, bijna 150.000 banen.

Goede banen staan ook centraal in het belastingplan, zoals u weet. Op Prinsjesdag heeft het kabinet het belastingplan 2016 gepresenteerd. Daarin zit een forse lastenverlichting van € 5 miljard. Daarmee wordt de koopkracht van heel veel mensen verbeterd, het economisch herstel wordt ondersteund en er worden structureel 35.000 banen gecreëerd.

Als je bijvoorbeeld naar de koopkracht kijkt dan zou zonder dat belastingplan, dan zouden ouderen, eenverdieners en middeninkomens die zouden er volgend jaar op achteruit gaan. Nou we hebben natuurlijk geen meerderheid in de Eerste Kamer, wel in de Tweede Kamer. Dus het is logisch dat de staatssecretaris van Financiën intensief heeft gedebatteerd in de Tweede Kamer. In 2 verschillende weken heeft dat debat zich uitgesponnen. Hij heeft ook veel overleg gevoerd met politieke partijen, daarbij is overigens gebleken, als je de netten ophaalt dat er brede steun bestaat voor de lastenverlichting op arbeid en ook de koopkrachtverbeteringen die daarvan het gevolg zijn. Maar we moeten ook constateren dat er veel, erg veel, aanvullende wensen bestaan. Zo is er gevraagd om extra ondersteuning voor gezinnen en ouderen, maar ook extra vergoedende maatregelen. Er is ook een heel groot aantal verschillende amendementen ingediend die deze wensen allemaal concreet maken.

En de conclusie van al die gesprekken is dus dat de geuite wensen, als je het allemaal optelt dat die niet allemaal verenigbaar zijn. Soms gaan ze te veel ten koste van de werkgelegenheid en zijn om die reden onwenselijk . En je kunt dus eigenlijk zeggen dat het uiteindelijk niet lukt om nu in deze fase al met de oppositie te komen tot een gezamenlijk pakket dat op voorhand kan rekenen op voldoende steun in beide Kamers.

Dat vindt het kabinet wel van heel groot belang, ik schetste het al de koopkrachtgevolgen als de lastenverlichting niet doorgaat voor ouderen,  eenverdieners en middeninkomens. Die zouden dan dalen in plaats van stijgen. Maar het zou ook effecten hebben natuurlijk op de economische groei.

Dus daarom neemt het kabinet nu zijn verantwoordelijkheid. We komen met een eigen nota van wijziging belastingplan met een pakket aan maatregelen waarmee zo veel mogelijk wensen van partijen uit de Tweede Kamer zijn verwerkt. Een pakket dat niet ten koste gaat van de werkgelegenheid en dat past binnen de beschikbare budgettaire ruimte van € 5 miljard.

Met dit pakket worden gezinnen met kinderen en ouderen extra ondersteund, wordt het belastingstelsel verder vergroend waarbij oog is gehouden voor de positie van het bedrijfsleven, de lastenverlichting blijft 5 miljard net als in het eigen voorstel. En ook de eerder gepresenteerde werkgelegenheidswinst, van 35.000 banen, blijft behouden.

Concreet betekent dat in die nota van wijziging de kinderbijslag en ook de kinderopvangtoeslag die wordt verhoogd. Er komt voor elk van de regelingen 100 miljoen extra beschikbaar. De lasten voor ouderen worden met structureel € 100 miljoen verlaagd. De ondersteuning voor ouders met een gehandicapt kind wordt fors verhoogd. Er wordt geschoven tussen de energiebelastingen op gas en elektriciteit. De bedoeling daarvan is dat het  per saldo leidt tot minder uitstoot van CO2. De extra lasten voor het bedrijfsleven worden gecompenseerd door lagere lasten op arbeid, extra milieufaciliteiten, en een gerichte vrijstelling in de energiebelasting. Het pakket wordt uiteraard ook gefinancierd, dat is dekkend, door een verhoging van, voor sommigen van u is dit een grote klap ik weet het, de accijns op shag en een iets geringere tariefsverlaging in de tweede en derde schijf in de inkomstenbelasting.

Wij menen als kabinet met dit pakket recht te doen aan de wensen die in de Tweede Kamer zijn geuit. Wij denken hiermee ook brede steun te krijgen in de beide Kamers van het parlement en dat is van belang. Ik zei het al: zonder het belastingplan, de lastenverlichting van € 5 miljard en de extra koopkracht die daar het gevolg van is, zonder die maatregelen zal Nederland slechter af zijn. Dus we moeten echt proberen dit met elkaar aan een meerderheid te helpen.