Toespraak van minister Kamp bij de MKB-top
Toespraak van minister Kamp (EZ) bij de MKB-top op 21 september 2015 in Den Haag.
Dames en heren,
Allereerst, dank aan de Nederlandse Vereniging van Banken die het initiatief nam voor deze MKB-top over financiering. Dank ook aan VNO en MKB Nederland voor het mede organiseren. Samenwerking tussen partijen aan vraag- en aanbodzijde van de financieringsmarkt is van groot belang nu de economie aantrekt en ondernemers weer denken aan uitbreiden en groeien.
De top komt dus op een uitgelezen moment. De groeiprognoses van 2% dit jaar en 2,4% in 2016 wijzen erop dat we de langdurige periode van voorzichtig economisch herstel achter ons hebben gelaten. Bedrijven investeren meer, consumenten besteden meer en ondanks tegenvallende ontwikkelingen in de wereldhandel, weten onze bedrijven meer te exporteren. We staan er dus goed voor.
Tegelijkertijd zien we dat de groei deels komt van factoren waarop we geen invloed hebben: een lage olieprijs, een lage euro en een lage rentestand.
De boodschap vorige week op Prinsjesdag was dan ook dat het beter gaat, maar dat we er nog niet zijn. De echte uitdaging is nu om door te groeien en onze economie ook in de toekomst concurrerend te houden.
Die groei moet voor een groot deel komen van onze mkb-bedrijven. Zij zorgen voor innovatie, productiviteit en 70% van onze banen. Ze moeten daarom de ruimte krijgen om verantwoorde risico’s te nemen, concrete plannen te ontwikkelen en te investeren. Ruimte om te ondernemen dus. En daarvoor is financiering nodig.
Dames en heren,
Financiering is in eerste instantie een marktactiviteit. Maar als de markt onvoldoende tot ontwikkeling komt, is het aan de overheid om knelpunten weg te nemen. Met maatregelen die zoveel mogelijk tijdelijk zijn, en altijd zo zijn ingericht dat optimaal gebruik wordt gemaakt van private financieringsbronnen.
Sinds het begin van de crisis in 2009 heeft het kabinet ruim € 5 miljard aan garanties en ruim € 500 miljoen aan risicofinanciering verstrekt. De markt heeft daar minimaal eenzelfde bedrag bovenop gedaan, waardoor gedurende de crisis ruim 10 miljard aan nieuwe financiering voor investeringen mogelijk is gemaakt. Financiering die anders niet of onvoldoende tot stand zou zijn gekomen. Daarmee zouden we kansen op succesvolle bedrijven zijn misgelopen.
Neem het Nederlands biotechbedrijf Dezima Pharma. Nog geen 3 jaar geleden voortgekomen als start-up uit het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In de meest risicovolle fase van de onderneming, heeft het kabinet Dezima Pharma ondersteund met een Innovatiekrediet en een risicokapitaalfinanciering via de Seed-Capital-regeling.
Deze week werd bekend dat een groot Amerikaans concern het bedrijf overneemt dat kan oplopen tot een bedrag van bijna 1,4 miljard euro.
Dat is goed nieuws voor de ondernemer, voor het bedrijfsleven en voor de Nederlandse economie. En als mooie bijkomstigheid betekent het dat wij het Innovatiekrediet van 5 miljoen euro plus opgebouwde rente terugkrijgen, en via de Seed-Capital-regeling meedelen in de winst. Geld dat we opnieuw investeren in de bedrijven van morgen.
Ik verwacht de komende tijd meer van dit soort berichten. Want zoals uit de laatste Financieringsmonitor blijkt, wordt het hele mkb weer beter bereikt. Bij driekwart van de bedrijven werd dit jaar de kredietaanvraag volledig toegekend. Een aanzienlijke verbetering ten opzichte van 2014, toen dat nog maar bij 54% zo was.
Maar, dames en heren, we zijn er nog niet. Voor een deel van het mkb is financiering nog steeds moeilijk verkrijgbaar; bijna de helft van de kleine bedrijven kreeg het afgelopen jaren nog nul op het rekest. Daarom is blijvende aandacht nodig.
Dames en heren,
Deels zijn de problemen met mkb-financiering conjunctureel en tijdelijk van aard, maar ze hebben ook te maken met de markt die door de crisis structureel veranderd is. De tijd dat een ondernemer een bank inliep met een idee en eruit kwam met een lening, is echt voorbij. Die tijd komt ook nooit meer terug. Banken moeten terughoudend zijn met kredietverlening en stellen hogere eisen. Ze voldoen daarmee aan een wens uit de maatschappij. Tegelijkertijd willen we ook dat bedrijven risico’s durven nemen door te investeren in producten en innovaties waarvan niet altijd op voorhand vaststaat wat ze opleveren.
Het kabinet blijft daarom inzetten op het ontwikkelen van de markt voor eigen en vreemd vermogen in het mkb en het verbreden van het financieringsaanbod.
Daarom hebben we vorig jaar 1 miljard extra garantiebudget en 155 miljoen begrotingsmiddelen vrijgemaakt, wat de komende jaren kan leiden tot 2,5 miljard euro aan extra financiering voor het mkb.
We gebruiken de middelen voor blijvende ondersteuning aan nieuwe financieringsvormen, zoals Qredits, kredietunies, crowdfunding en mkb-obligaties.
We willen dat bedrijven voldoende eigen vermogen kunnen opbouwen door investeerders te stimuleren durfkapitaal te steken in veelbelovende ondernemingen. Zo komt 90 miljoen euro beschikbaar uit een co-investeringsfonds met Business Angels, dat ik zo dadelijk met Pim van Ballekom officieel zal openstellen. EZ investeert 30 miljoen euro en het Europees Investeringsfonds 15 miljoen euro; de business angels matchen iedere euro uit het fonds met een zelfde bedrag voor eigen rekening en risico. Naast een financiële injectie leveren de investeerders kennis en kunde aan jonge mkb'ers om producten en diensten door te ontwikkelen tot commerciële successen.
En eerder vandaag is het bedrijfsleningenfonds van de Nederlandse Investeringsinstelling opengesteld. Het fonds heeft nu een omvang van 500 miljoen euro, beschikbaar voor lange-termijn-financiering. Banken verdubbelen bij elke lening de inleg van de institutionele beleggers. Dat betekent 1 miljard euro extra kredietverlening. Het is ook met dat doel voor ogen dat ik gedurende twee jaar de gesprekken heb gevoerd met de institutionele beleggers, die leidden tot de oprichting door hen van de NLII.
Dames en heren,
Het financieringsaanbod wordt dus meer gedifferentieerd.
Dat sluit beter aan bij het mkb, dat immers bestaat uit zeer uiteenlopende typen bedrijven, in verschillende ontwikkelingsfases met verschillende rendementen en risico's. Daarbij horen ook verschillende financieringsvormen.
Een breder aanbod betekent dat ondernemers meer te kiezen hebben. En meer keuze betekent nog meer informatie om die keuze op te baseren. Om de toegankelijkheid van die informatie te vergroten, lanceer ik zo dadelijk samen met de NVB, VNO-NCW, MKB-NL, de KvK en RVO de Nationale Financieringswijzer. Met deze wijzer worden alle bronnen van financiering – privaat en publiek – inzichtelijk en zien ondernemers met één druk op de knop welke vorm bij hen past.
De volgende stap is het bij één desk aanvragen van financiering. Daarom is EZ vorige week met een aantal aanbieders gestart met een pilot van het project Fink. Via een online portaal kunnen ondernemers snel zien bij wie zij daadwerkelijk in aanmerking komen voor financiering. En door het standaardiseren van het proces, hoeven ze maar één keer alle gegevens aan te leveren. Dat scheelt de ondernemer nodeloos administratief werk.
Dames en heren,
Om onze welvaart te behouden hebben we een stabiele economische groei nodig. Een aantrekkende economie vraagt daarom om ondernemers die investeren. Ondernemers vragen op hun beurt om financiering. Vandaag brengen we partijen die aan die vragen kunnen voldoen, verder bij elkaar. Samen staan zij voor een groot gedeeld belang: samenwerken voor een krachtig mkb is namelijk samenwerken aan een krachtige economie. Ik dank u voor de aandacht.