Persconferentie na ministerraad 21 augustus 2015

Mediatekst | 21-08-2015

Statement Rutte:

Ik kan u melden dat het kabinet druk aan het werk is met de plannen voor komend jaar, het nieuwe politieke seizoen. Na de eerste ministerraad vorige week zijn wij afgelopen dinsdag - een aantal van u was er ook bij - zijn wij informeel bijeengekomen om vooruit te blikken op het komende jaar. Dat was een mooie bijeenkomst. De voorbereidingen voor Prinsjesdag zijn nu ook in volle gang. We hebben gesproken over de begroting en over de Miljoenennota en ook volgende week zullen wij daarover nog een aantal keren met elkaar in gesprek zijn. En zoals bekend worden die voorstellen dan op Prinsjesdag gepresenteerd.

Bij het aantreden van dit kabinet stond de Nederlandse economie flink in het rood. Op diverse lijstjes bungelden wij onderaan. Tegelijkertijd zijn wij in dat jaar, 2012, ook aan de klus begonnen om ervoor te zorgen dat Nederland uit de crisis komt. Vanuit de overtuiging dat Nederland beter kan. En we zien nu gelukkig tekenen van economisch herstel. De economie bevindt zich inmiddels op het niveau van voor de crisis. De huizenmarkt trekt aan, de export ontwikkelt zich goed, de investeringen nemen toe en het consumentenvertrouwen stijgt. Consumenten geven ook weer meer geld uit. Zie ook vandaag de CBS-cijfers op dit punt.

En ook bij de werkgelegenheid zijn er voorzichtige lichtpuntjes. Uit de CBS-cijfers blijkt dat er sprake is van een dalende trend. In een jaar tijd is de werkloosheid afgenomen van 7,3% van de beroepsbevolking naar 6,8%. En als u kijkt naar het hoogtepunt van de werkloosheid, dan zijn we van dicht tegen de 700.000 nu vlak boven de 600.000. Het gaat dus de goede kant op, maar zoals ik vaker heb gezegd, in het bijzonder die werkloosheidscijfers, die bevallen ons nog niet. Die zijn nog steeds te hoog en dat betekent dat de werkgelegenheid verder moet verbeteren. Er is veel extra arbeidsaanbod, er zijn gelukkig ook heel veel banen die erbij komen, maar ook in de som van die twee zaken moet uiteindelijk ook de werkloosheid zelf gaan dalen. We willen dat meer mensen nog merken, ook in hun eigen leven, dat er nieuwe banen bij komen en daarmee die werkloosheid steeds verder afneemt. Dat is ook eigenlijk de sleutel waarin wij deze gesprekken voeren: verder herstel van de economie en een belangrijk speerpunt ligt daarbij bij het herstel van de werkgelegenheid.

Rijksbegroting

VAN DER WULP (NOS JOURNAAL)
Er is inmiddels bekend dat er extra geld gaat naar Defensie, naar ouderen en ook naar vaderschapsverlof. Wat kunt u daar vandaag over zeggen?

RUTTE
Niets.

VAN DER WULP
Kunnen we nu ophouden dan?

RUTTE
Over dat onderwerp wel, ja.

VAN DER WULP
Toch, u heeft nu enige ervaring met dit begrotingsproces, een aantal jaren. Maar dit is de eerste keer dat er ook meevallers te verdelen zijn. Kunt u daarmee omgaan?

RUTTE
Mja, het is maar de vraag of meevallers verdelen makkelijker is dan bezuinigingen verdelen. Maar goed, het is natuurlijk waar dat het, mag je aannemen, zo’n proces wat soepeler verloopt. Dit is een kabinet dat heel sterk werkt vanuit een gezamenlijke visie op herstel van de economie, herstel van de werkgelegenheid. Dat betekende tot een jaar geleden fors, ook soms extra bezuinigen om ervoor te zorgen dat die overheidsfinanciën in lijn bleven met de door ons gewenste lijnen. Het betekent op dit moment dat er enige extra ruimte lijkt te zitten in de begroting, bijvoorbeeld voor lastenverlichting. En op zichzelf is dat natuurlijk goed nieuws.

VAN DER WULP
U zegt, misschien is het ook wel lastiger om over die meevallers het eens te worden. Nou begrijp ik dat er een oplossing is gevonden: beide coalitiepartijen krijgen envelopjes met geld, oplopend tot zo’n 375 miljoen euro per partij. Hoe werkt dat systeem precies?

RUTTE
Ja dan moet ik verwijzen naar het eerste antwoord, op uw eerste vraag.

VAN DER WULP
Daar vertelt u niks over? Want dan kunnen die partijen dat zelf invullen hoe ze het willen?

RUTTE
Nee nogmaals, überhaupt die hele systematiek en of dat zo is… Ja, we zitten nu in de periode tussen de zomer en Prinsjesdag en dat is ook de periode waarin we, helaas, ik niet mijn gebruikelijke openheid hier kan etaleren.

VAN DER WULP
Vindt u het belangrijk dat er extra geld komt voor Defensie?

RUTTE
Die vraag stelt u in de context van uw vorige vragen. Wij kunnen in algemene zin met elkaar filosoferen over Defensie. In algemene zin zou mijn reactie zijn dat Defensie een van de begrotingstitels is waar in de afgelopen jaren de noodzaak is gebleken om te bezien waar de mogelijkheden zijn voor extra investeringen. Dat is een algemeen antwoord op een algemene vraag. Zodra u hem contextualiseert in de richting van de begroting voor 2016, dan kan ik hem niet beantwoorden.

VAN DER WULP
Dan nog één algemene vraag. De cijfers laten tot nu toe nog wel wat minnen zien voor bepaalde groepen: ouderen en mensen met een uitkering, gaat u daar zeker wat aan doen?

RUTTE
Ja waar we mee bezig zijn is, tegen de achtergrond van het feit dat als je naar die CPB-cijfers kijkt – dat zijn de cijfers nog zonder het beleid van de begroting 2016 erin verwerkt, maar wel een vrij forse lastenverlichting is erin verwerkt – dan zie je dat dat enorme effecten heeft, dat je ook wil bij werkenden. Tegelijkertijd, dat door allerlei andere ontwikkelingen je ziet dat de cijfers voor minima, maar ook voor in het bijzonder de uitkeringsgerechtigden – mag ik het zo zeggen – en voor de gepensioneerden, dat die in de min staan. Wij zijn aan het kijken hoe we die cijfers kunnen bijstellen. Uiteindelijk willen we naar een evenwichtig koopkrachtbeeld. Hoeverre dat gaat lukken? Onze ambities reiken daar ver, maar ik kan er nu verder geen nadere invulling van geven. Maar daar zijn we druk mee bezig.

VAN DER WULP
U kunt dat niet toezeggen, dat die ook op de nul terechtkomen?

RUTTE
Ik kan daar niks over zeggen, want ook dat valt onder het beslag van de Prinsjesdag-vertrouwelijkheid. Dus vandaar. Maar ik kan u wel zeggen dat we natuurlijk proberen er alles aan te doen om tot bijstellingen te komen op die minnen, gericht op het zoveel mogelijk wegpoetsen, misschien wel helemaal wegpoetsen. We gaan bezien wat mogelijk is.

DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, wilt u ontkennen dat u het vorige week in uw persconferentie had over ongeveer 750 miljoen aan intensiveringen?

RUTTE
Ik meen dat ik een kleine slip of the tongue had, waar u mij na afloop inderdaad op wees. Maar daar heeft u al uw collega’s daarop gealerteerd. Want niemand had dat gehoord, alleen u.

DE WINTHER
Ja maar de vraag van de collega’s is natuurlijk niet zo vreemd. Want als u vorige week vertelt dat er 750 miljoen aan zit te komen, dat nu wordt gevraagd waar dat dan aan besteed wordt.

RUTTE
Ja, maar ik denk dat ik het dan laat bij de slip of the tongue van vorige week, waar u mijn gebruikelijke openheid zag die juist in deze periode niet zo gewenst is.

Griekenland

DE WINTHER
Nou, dan hoop ik op nog meer openheid. Heeft Europa zich opnieuw laten beetnemen door de Grieken?

RUTTE
Ja, er zitten allerlei aannames in uw vraag, dat Europa zich in de maanden – dat hoor ik er althans in – al door de Grieken zou hebben laten beetnemen. Dat ben ik niet met u eens. Volgens de Grieken is nu een ‘slikken-of-stikkenpakket’ door de strot geduwd van een ongekende omvang. Dat past overigens in de werkwijze van de eurozone, dat we bereid zijn elkaar te helpen als landen bereid zijn ook vergaande maatregelen te accepteren. U refereert waarschijnlijk aan de aankondiging van de Griekse collega dat er verkiezingen komen, inmiddels ex-collega geloof ik zelfs al, dat er verkiezingen komen in Griekenland. En daar is de situatie dat wij geen afspraken maken met één regering, wij maken afspraken met dé Griekse regering. Dat is een continuüm en dat betekent dat steeds als er sprake is van bedragen die in het kader van het steunpakket moeten worden overgeboekt, dat je dan kijkt of Griekenland heeft voldaan aan alle daarvoor gestelde acties, alle maatregelen heeft genomen die we daarover hebben afgesproken. Dat was het geval voor de eerste bedragen die zijn overgemaakt, toen zijn er drie pakketten wetgeving door het Griekse parlement gegaan. Dat was de voorwaarde he, voor die eerste betaling. En bij volgende betalingen zal opnieuw gekeken worden of de Grieken doen wat daarvoor nodig is, ongeacht welke regering daar zit.

DE WINTHER
Ja, dat zegt u nu wel, maar volgens mij is het feit dat dat ‘slikken-of-stikkenpakket’ van u überhaupt weer door de strot moest worden geduwd, het feit dat er ook afspraken waren gemaakt met een regering die uiteindelijk niet dé regering of een regering of hoe u het ook maar kwalificeert bleek. Oftewel, zijn de afspraken die u heeft gemaakt nog wel handhaafbaar als er weer nieuwe mensen zitten daar?

RUTTE
Dat is aan de Grieken. Kijk, de Grieken krijgen die bedragen getrancheerd, dus in pakketjes komen die tot uitkering. Daar zit een heel precies programma onder, daar staan allemaal maatregelen tegenover die de Grieken moeten nemen voordat die bedragen tot uitkering komen. Het is de Trojka van de instituties die bekijkt of de Grieken ook inderdaad aan alle eisen voldoen. En als ze dat niet voldoen, dan zullen ze dat ook vaststellen. Dat is ook in de zomer van 2014 gebeurd en is het tweede Griekse steunpakket, is vastgelopen, omdat bleek dat ze in de praktijk niet deden wat ze moesten doen. Ik heb vertrouwen in de Trojka, die zijn stevig. Als de Grieken netjes doen wat ze moeten doen, dan zijn wij ook bereid ons deel van de deal na te komen. Als ze daar niet toe bereid zijn ongeacht precies welke regering daar dan zit, hebben ze een probleem en dat moeten ze dan zelf oplossen.

DE WINTHER
Hadden de Grieken dit pakket gekregen als ze op die cruciale onderhandelingen in juli hadden aangekondigd dat er verkiezingen zouden komen op de dag nadat Europa het geld heeft beloofd?

RUTTE
Ja, dat is echt een als-dan-vraag die zich niet laat beantwoorden. Ja, ik ga op die als-dan-vraag niet in, want dan moet je kijken naar de hele context waarin die vraag zich zou voordoen. Die kun je niet als als-dan-vraag beantwoorden.

DE WINTHER
Tot slot: er was natuurlijk een belangrijk debat over deze week. Er zijn veel dingen over gezegd en geschreven na afloop, ook over uw eigen optreden in het debat. Hoe reflecteert u zelf op dit debat?

RUTTE
Ja, ik vond het een goed debat omdat het over een serieuze zaak ging. Eén, natuurlijk omdat het gaat over een behoorlijk bedrag wat Europa committeert om Griekenland te helpen uit de crisis te komen, met daartegenover een ongenadig zwaar pakket aan maatregelen die de Grieken moeten nemen om daarvoor in aanmerking te komen. En ten tweede had ik mij vanuit mijn ragfijne politieke gevoel erop voorbereid dat mijn politieke collega’s, mijn goede vrienden, wellicht nog eens zouden reflecteren op mijn uitspraak in de campagne van 2012. Ik ben niet teleurgesteld, ze hebben dat gedaan en dat leidde tot een robuuste gedachtewisseling en dat was ook te verwachten. Ik vond dat prima.

DE WINTHER
U liet zich nogal eens verleiden tot misschien wat irritatie-uitingen aan uw kant, door de Kamer. Nou u heeft net uw collega’s daarvoor geprezen dat het gelukt is. Voelt u zichzelf beschadigd na deze week?

RUTTE
In zijn geheel niet. Dit was een heel goed debat, waarbij ik mij moest verantwoorden over een belofte die ik had gedaan in 2012. Ik heb ook gezegd in het debat: ik ben minister-president, ik moet mijn verantwoordelijkheid nemen, dit is een moeilijke beslissing die belangrijk is voor de stabiliteit van de eurozone, ook van Nederland. De Grieken zijn bereid om aan alle mogelijke eisen te voldoen. Daarmee is die belofte niet te handhaven, dat heb ik ook toegegeven, zowel op de avond van de Europese top in juli als ook in het debat zelve. En dat mijn collega’s me daar nog eens aan herinneren, kijk dat zou ik natuurlijk nooit gedaan hebben had ik in hun positie gestaan. Dat begrijpt u.

BOVEN (BNR)
In het hele voortraject van de onderhandelingen van dit derde steunpakket is het heel veel gegaan over eigenaarschap, eigenaarschap van het project waar de Griekse regering zich aan moet verbinden. U zei er net al iets over, maar ik had toch de indruk dat u daar iets te snel overheen stapt, over het punt dat er heel duidelijk gesteld is door Europa dat deze regering het moet verinnerlijken en het moet uitvoeren. Is een aantal keer gezegd ook rondom dat referendum. En dat gaat dus nu niet gebeuren. In die zin draaien ze wel weg natuurlijk van een deal die ze gesloten hebben.

RUTTE
Nou, dat zullen we moeten afwachten hoe de verkiezingen lopen. Feit is ook dat Europa, Nederland daarbij voorop, gezegd heeft: er moet ook een heel breed draagvlak zijn. Dat is er, ik zeg uit mijn hoofd 222, of 220 van de 300 Griekse parlementsleden hebben voor deze maatregelen gestemd. Het was juist een deel van de fractie van de regerende coalitiepartij, van de dominant regerende coalitiepartij die voor een deel niet kon instemmen daarmee. En dat heeft nu geleid tot de politieke situatie waar Griekenland zich in bevindt. Voor de eurozone geldt dat als je afspraken maakt met een land, dat een land het natuurlijk niet verboden kan worden om van regering te wisselen, verkiezingen uit te schrijven. Dat kan altijd. Voor ons is relevant dat er afspraken zijn gemaakt met dé Griekse regering, of met dé regering van Portugal of van Spanje of Ierland of Cyprus in het verleden. En dan staan er dus concrete maatregelen die zo’n land moet nemen tegenover de bedragen die beschikbaar kunnen worden gesteld. En als ze die maatregelen niet nemen, dan komen die bedragen niet. Ze hebben nu drie pakketten hervormingen in een enorm tempo, onvergelijkbaar met wat we recent gezien hebben, door het Griekse parlement gejaagd. Dat maakte het mogelijk om de eerste tranchering te laten plaatsvinden.

SCHREINEMACHERS (RTL NIEUWS)
Minister Dijsselbloem zei gisteren dat hij teleurgesteld was over de opstelling van een aantal partijen in de Tweede Kamer, tijdens het Griekenlanddebat. Wat vond u van de vele tegenstemmers?

RUTTE
Ja we hebben niet alle 150 leden kunnen overtuigen, dat was duidelijk. Maar ik ben eerder geneigd om daar nou eens geen commentaar op te geven. Ik zie ook trouwens dat in één van die twee partijen, het CDA, dat intern ook tot hevige discussies leidt. Laat ik daar nou eens niet in de weg gaan lopen.

SCHREINEMACHERS
Hij zei: kennelijk is het op dit moment populair, of kun je beter scoren met een tegenstem tegen Griekenland. Heeft u dat gevoel ook?

RUTTE
Ik begrijp wat hij zegt. Jeroen Dijsselbloem en ik, we praten over die zaken, maar laat ik nou vanuit mijn positie als minister-president er eens voor kiezen om daar niet commentaar op te geven en nogmaals dat debat ook eens even in die partij te laten plaatsvinden.

SCHREINEMACHERS
Maar het gebeurt niet zo vaak dat er bij zo’n belangrijk besluit zo’n smalle Kamermeerderheid voorstemt. Is dat toch niet vervelend?

RUTTE
Ik zou willen wijzen op het eerste kabinet dat mijn naam had, toen hadden we ook een smal draagvlak in de Kamer voor het Europabeleid omdat de toen-gedoogpartij zich daar niet bij aansloot en wij daardoor altijd aangewezen waren op steun, toen, van de PvdA in de Tweede Kamer. Die konden we ook echt niet missen, dus dat was ook niet een groot draagvlak toen, voor het eerste steunpakket. Dus ja, dingen lopen zoals ze lopen. Er was een meerderheid, ook niet 76, ik dacht tegen de 88 of 89 leden. Dus dat is de situatie zoals die er is.

Instroom asielzoekers

VULLINGS (RADIO 1)
Een andere vraag over Griekenland. Daar komen per dag heel veel vluchtelingen binnen, ik geloof in juli meer dan 50.000. Daarom is er ook weer een nieuwe hulpvraag vanuit Griekenland richting Europa, van: help ons alsjeblieft want wij kunnen dit niet aan. Wanneer verwacht u dat u met uw Europese collega’s daar een antwoord op gaat geven?

RUTTE
Er ligt natuurlijk een breder probleem. We zien een enorme instroom door de instabiliteit in Noord-Afrika, in het Midden-Oosten, zien we een grote instroom van vluchtelingen, een stroom van vluchtelingen naar Europa, wat leidt tot fors oplopende aantallen asielzoekers. En dat is een vraagstuk dat zowel ons voor problemen stelt hier nationaal – hoe gaan we daar op een verstandige manier mee om? – maar ook de noodzaak onderstreept om in Europees verband, ook in samenwerking met de landen met wie we daarover graag samenwerken, te komen tot antwoorden op dit probleem. Dat is urgent en daarbij is een belangrijk element altijd voor dit kabinet: we doen fatsoenlijk, gaan we om met de mensen die hier komen en ook echt asielzoeker zijn en tegelijkertijd nemen we natuurlijk maatregelen om ervoor te zorgen dat we die asielinstroom, -toestroom, ook kunnen terugdringen. En dan is opvang in de regio natuurlijk een belangrijk instrument.

VULLINGS
Dit antwoord zal de Griekse minister niet erg geruststellen, want die zegt: zoals u heeft hebben wij weinig geld als land, we hebben het hier uitgebreid met z’n allen besproken, en wij redden het gewoon niet meer, Europa moet op z’n minst geld overmaken voor voedsel, voor tenten en dat soort zaken.

RUTTE
Daar hebben we nog niet over gesproken, of daar nou concrete voorstellen of vragen voorliggen. Dit zijn mij niet precies bekend, anders dan in de media.

VULLINGS
Maar wanneer denkt u weer dat er binnen Europa over het vluchtelingenvraagstuk gesproken wordt?

RUTTE
De eerstvolgende Europese Raad is voorzien in oktober, ik neem aan dat de Raad van ministers van Veiligheid en Justitie, of hoe ze ook in alle landen heten, zeg maar de Klazen Dijkhoff, de staatssecretarissen of ministers van Veiligheid en Justitie, dat die ook op enig moment zich weer over het vraagstuk zal bekreunen. Maar dat hebben ze natuurlijk ook al gedaan voor de zomer en daar zag je dat het niet lukte om zelfs het eens te worden over een nog relatief eenvoudige kwestie, namelijk een aantal te reloceren mensen vanuit Italië en Griekenland over Europa. Waarbij Nederland zei: ja als de rest meedoet, zijn we ook bereid mee te doen. En dan kom je er toch weer niet he, aan die, wat was het, 40.000. Dus dat is een lastig dossier. Dus we zullen daar als Nederland echt ook zeer actief in gaan deelnemen, omdat wij natuurlijk deels nationaal maatregelen kunnen nemen, vanzelfsprekend ook in de regio, maar dit echt ook een thema is waar Europa en de Europese samenwerking, waar op veel punten je zegt: Europa doe eens wat minder, dit nou een onderwerp is waar je echt in Europees verband samen eruit moet zien te komen.

Verkiezingen 2017

KOOLE (RTL NIEUWS)
Ik doe eigenlijk nog een beroep op uw ragfijne politieke gevoel. Denkt u dat een lijsttrekker goed kan functioneren in een campagne als hij steeds wordt herinnerd aan verbroken beloftes?

RUTTE
Ja, weet u, u refereert aan de campagne van 2012. Het belangrijkste thema dat ik daar heb neergezet in die campagne vanuit mijn partij – trouwens andere partijen hebben natuurlijk hun thema’s ingezet – is een herstel van de economie. Ik ben met niets anders bezig. Ik ben nu drie jaar in deze baan, er is nu eindelijk ruimte voor wat lastenverlichting nadat we eerst de lasten moesten verzwaren, er is mogelijkheid zelfs voor enige beperkte investeringen, al kan ik nog niet melden precies waar. Dat is waar we de afgelopen jaren mee bezig zijn geweest, om die enorme maatschappelijke gevoelde urgentie van een samenleving die heel breed zich inzet om uit de crisis te komen, om daar vanuit de politiek en vanuit natuurlijk de regerende coalitie verstandige maatregelen te nemen op alle terreinen (hervormingen, bezuinigingen) die ertoe leiden dat de economie ook beter gaat draaien. En daar ben ik echt mee bezig en we zien gelukkig nu dat dankzij de samenleving en misschien ook een klein beetje door de politiek en wat wij daar randvoorwaardelijk aan kunnen doen, maar het is in de eerste plaats de samenleving zelf die dit voor elkaar bokst, zien wij nu stap voor stap dat herstel.

KOOLE
Ik refereer eerlijk gezegd niet aan de verkiezingen van 2012, maar ik keek meer naar 2017. Of een lijsttrekker kan functioneren als hij steeds wordt herinnerd aan gebroken beloftes.

RUTTE
In 2017 zou ik lijsttrekker van mijn partij zijn. En zoals bekend he, dat beslis ik altijd een halfjaar voor de verkiezingen, of ik weer doorga. Maar zou ik dat zijn - en zou ik het vandaag moeten beslissen, zeg ik u eerlijk zou ik dolgraag doorgaan, maar goed ik neem dat besluit een halfjaar voor de verkiezingen en die zijn voorzien in maart ’17 – dan zal ik mij natuurlijk de vraag stellen of wij erin geslaagd zijn, als kabinet en ook mijn partij in het kabinet, om onze belangrijkste doelstellingen bij deze kabinetsperiode, namelijk Nederland sterker uit de crisis laten komen en ervoor zorgen dat er weer banengroei is, dat het consumentenvertrouwen toeneemt, dat dit land van de achterhoede weer in de voorhoede van Europa is, of die belangrijkste claim, of we daar voortgang hebben geboekt, resultaten hebben geboekt. Daar zal ik natuurlijk naar kijken, ook bij de afweging of ik weer opnieuw naar de kiezer ga.

Instroom asielzoekers

VRAAG (REUTERS)
De Britse minister van Binnenlandse Zaken spreekt over het bericht dat asielzoekers naar het Verenigd Koninkrijk gaan vanuit Hoek van Holland en ze zei dat er een discussie was met de Nederlandse regering. Dus wat zijn de discussies, gaat de regering maatregelen nemen?

RUTTE
Er ligt op dit moment geen specifiek verzoek van het Verenigd Koninkrijk aan Nederland om een mogelijke asielroute via Hoek van Holland te blokkeren. Het is natuurlijk in algemene zin zo dat er heel veel overleg is met de landen om ons heen, in het bijzonder zijn onze relaties over een heel breed front met de Britse regering heel goed. Daarin wordt ook de problematiek, uiteraard, van vluchtelingenstromen besproken. Zowel op het niveau van de politiek is die samenwerking goed, maar ook op het gebied van de uitvoering, de Koninklijke Marechaussee. Maar nogmaals, er is geen specifiek verzoek gedaan door het VK ten aanzien van Hoek van Holland.

BOVEN (BNR)
Er ontstaat in heel Europa een behoorlijk emotioneel debat vaak over: hoeveel kunnen we aan, wanneer is het teveel, kunnen we eigenlijk misschien nog veel meer doen dan we nu doen als rijkste continent van de wereld? Wat is uw visie daarop? Hoe is die balans op dit moment? Ook als u kijkt naar de aantallen die nu in Duitsland moeten worden opgevangen.

RUTTE
Ik denk dat die aantallen naar een te hoog niveau stijgen. Dat neemt niet weg dat landen natuurlijk gehouden zijn op een fatsoenlijke manier om te geen met de instroom die naar ze toekomt. Maar tegelijkertijd het nu noodzakelijk is om nog veel meer energie te zetten op een gezamenlijke aanpak in de regio hier, maar ook ten aanzien van opvang in de regio daar, samenwerking in Europa ook als geheel. Plus wat Nederland ook zelf kan doen om ervoor te zorgen dat naast een fatsoenlijke opvang van asielzoekers we er ook voor zorgen dat we die toestroom gaan indammen, dat we dat gaan terugdringen. Mag ik er één aspect uitlichten? We zien op dit moment veel jonge mensen uit Afrika naar Europa komen. Dat zijn vaak jonge mensen waarvan je ook zou wensen, vanuit een maatschappelijke optiek, dat ze in Afrika een bijdrage leveren aan het opbouwen van de eigen samenleving. En als dat natuurlijk vluchtelingen zijn die echt vluchteling zijn, die asielzoeker zijn, dan heb je daar mee te werken zoals je met asielzoekers op een fatsoenlijke manier omgaat. Maar tegelijkertijd is een aspect, naast zoveel andere aspecten - want dit is echt een ‘multi faced’ probleem – zal je dit probleem in die volle breedte moeten aanpakken. Maar dit is een element. De braindrain van talent uit Afrika naar Europa.

BOVEN
De aantallen worden in Europa niet eerlijk verdeeld op dit moment. In Slowakije zegt de regering nu zelfs: we willen geen moslims, we willen nog meer christelijke mensen opvangen want moslims zouden zich niet thuis voelen bij ons in Slowakije. We hebben geen moskeeën. Hoe beoordeelt u dat?

RUTTE
Ik ga niet nu allerlei landen hier beoordelen. Maar in algemene zin hebben we afspraken gemaakt in Europa over dat er een eerste plek is waar je binnenkomt, dat het land waar je je als eerste meldt ook de taak heeft om je asielaanvraag op een fatsoenlijke manier te behandelen en dat daarbij natuurlijk geen onderscheid wordt gemaakt naar man/vrouw, homo/hetero, blank of zwart of geloof.

BOVEN
U keurt het af dat Slowakije dat doet?

RUTTE
Ik ga geen uitspraken doen over individuele landen hier in de persconferentie, dat doen we dan altijd langs andere wegen. Maar in algemene zin geef ik het antwoord op uw vraag dat ik kan geven.

BOVEN
Duitsland heeft gezegd dat ze niet op lange termijn 40 procent van alle asielzoekers kunnen opvangen van Europa. Is Nederland bereid om daar een deel van te gaan dragen?

RUTTE
Ik ga nu niet reageren op alle… Ik zeg al, ook voor Nederland geldt dat de asielinstroom toeneemt, dat het leidt tot een situatie die het noodzakelijk maakt om daar ten eerste natuurlijk op een fatsoenlijke manier mee om te gaan maar tegelijkertijd maatregelen te nemen om die instroom weer terug te dringen. Wat dat betreft moet je aan beide sporen tegelijk werken. Dat doen we over de volle breedte. Maar ik ga nu niet reageren op ieder Europees land en wat daar voor beleid gevoerd wordt. Ik denk juist dat de noodzaak is dat we proberen in Europa veel meer nog tot samenwerking te komen, is de enige manier, echt de enige manier om dit probleem écht aan te pakken. En we hebben landen in het verleden die dat heel succesvol gedaan hebben in hun regio, zoals Spanje een aantal jaren geleden. Daar kunnen we veel van leren. Maar ook andere landen hebben heel veel vraagstukken die ermee samenhangen. Maar uiteindelijk kunnen we niet met deze grote aantallen natuurlijk doorgaan. Dat is duidelijk, daarom moeten we ook met elkaar maatregelen nemen om dat terug te dringen.

Rijksbegroting

VAN DER WALLE (NRC HANDELSBLAD)
We hadden het net over het omgaan met meevallers en je zag al, door de voorgenomen lastenverlichting, in de prognose van het CPB dat het verwachte tekort volgend jaar van 0,8 naar 1,5 ging. Nou je hebt de koopkrachtreparatie wellicht van Asscher, je hebt de partijen die bij elkaar wellicht een half miljard aan extra’s mogen uitgeven. Bestaat er voor u een absolute grens waar het tekort op mag uitkomen tijdens deze economische groei voor volgend jaar?

RUTTE
Nee, wat we doen is, ten aanzien van het tekort hebben wij een saldo-pad afgesproken in het regeerakkoord. Daar proberen we heel dicht in de buurt te blijven. Wat we de laatste, laten we zeggen, 18 maanden zien, is een versnelling van de verbetering van de overheidsfinanciën. Een belangrijke versnelling. Je ziet vaak als het slechter wordt, dat het ook versnelt in het slechter worden. Nu versnelt het in het beter worden. En we hebben als coalitie afgesproken dat we daarin ruimte vinden om ongeveer, ambitie, 5 miljard – we gaan zien met Prinsjesdag wat allemaal precies lukt, maar ambitie 5 miljard – vrij te maken voor lastenverlichting. En wat ik ook reëel vind omdat in de afgelopen jaren het weer op orde brengen van de overheidsfinanciën voor 2/3 kwam uit bezuinigingen en hervormingen, maar voor 1/3 zoals dat helaas al heel lang te doen gebruikelijk is, ook omdat het vaak niet anders kan, ook uit lastenverzwaring is gekomen. Dan vind ik het ook reëel dat we, nu er ruimte komt, ook ruimte maken voor lastenverlichting. Dat helpt overigens ook de economische groei, dat heeft dus een dubbel effect. En daarbij maken we gebruik van de ruimte die er ontstaat binnen het saldo-pad zoals we ons dat hadden voorgenomen bij de start van het kabinet.

VAN DER WALLE
Maar als u daar het koopkrachtherstel en de extraatjes voor de partijen bij optelt, dan zit u al snel aan 6 miljard.

RUTTE
Ik denk dat die som zo niet te maken is, dan moet u echt eens kijken nog bij Prinsjesdag, als u de stukken leest en dan komen we er samen nog wel even op terug.