Toespraak van minister Schippers bij de opening van een tentoonstelling over suïcidepreventie in het uitvaartmuseum Tot Zover in Amsterdam.

Toespraak | 24-06-2015

Beste mensen,

Wat een mooi idee om een tentoonstelling te maken over het voorkomen van zelfdoding. Die openheid is enorm belangrijk. Maar ook de hoopvolle boodschap – we kunnen er iets aan doen!

En dat is ook heel urgent. Want als wij kijken naar de cijfers, dan zien wij dat zelfdoding in veel Europese landen toeneemt. Ook in Nederland. De laatste jaren steeds met 6%.

Elke dag stappen 5 mensen uit het leven. 1854 mensen in een jaar. Ongelooflijk ingrijpend. Ook voor al die mensen die achterblijven. Familie en vrienden, collega’s, klasgenoten. Met heel veel vragen. Misschien ook wel schuldgevoelens. Had ik wat kunnen doen? Heel veel verdriet en onmacht.

En het is een tijdje bon ton geweest om te zeggen: als mensen dood willen, dan doen ze het toch wel. Daar doe je niks aan. Maar wij weten inmiddels dat dat niet waar is. Wij weten dat onder meer van de mensen die een zelfmoordpoging hebben overleefd.

Dat zijn er overigens 95.000 per jaar. Ook dat is een schokkend getal. Maar deze mensen kunnen het navertellen. En heel veel van die mensen - 80 procent - zijn blij en dankbaar dat ze nog leven. Ze hebben hulp gevonden, ze zien weer perspectief. En dat gun je natuurlijk iedereen.

Het voorkómen van zelfdoding staat daarom hoog op mijn agenda. Tegelijkertijd is dat ontzettend moeilijk en complex. Het is zo’n legpuzzel met duizend kleine stukjes, waarvan er nog heel veel ontbreken.

Het taboe moet eraf, dat is in elk geval heel belangrijk. Veel mensen denken dat praten over zelfdoding, betekent dat je iemand misschien wel over het randje duwt. Terwijl erover praten, juist levens kan redden.

Daarom is het werk van de mensen van de hulplijn 113online ook zo belangrijk. Zij zijn 24 uur per dag bereikbaar en dat is fantastisch. Samen met 113online ben ik nu aan het kijken hoe we kunnen zorgen dat deze hulp beschikbaar blijft. Maar er is veel meer nodig. En dat is niet alleen iets van de zorg. Of alleen de overheid. Of alleen de samenleving. We moeten dat echt samen doen. Samen als het ware dat vangnet vormen voor de mensen die springen.

Daarom hebben wij voor de komende jaren afspraken gemaakt met alle partijen die hierin een rol kunnen spelen.

• In de zorg, in de GGZ. Maar zeker ook daarbuiten.
• Het UWV, deurwaarders. Schulden, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, dat kan allemaal een rol spelen bij zelfdoding. Ontzettend belangrijk dat de mensen die op dat terrein werken, de signalen herkennen. En mensen de weg wijzen naar hulp.
• Prorail. 200 mensen per jaar beëindigen hun leven op het spoor. Ongelooflijk triest. Niet alleen voor de slachtoffers, maar ook voor het spoorwegpersoneel en andere hulpverleners. Prorail werkt hard aan preventie. Dat zit niet alleen in hekken.

Dat zit bijvoorbeeld ook in trainingen om suïcidale mensen te herkennen.

Die afspraken zijn dus heel breed en tot stand gekomen vanuit het veld, wat ik heel belangrijk vind. Met 113online als aanjager en coördinator. Maar wat we ook nodig hebben, is kennis. We weten veel over zelfdoding. We weten ook heel veel niet. Over de beste aanpak. En waarom die stijging jaar op jaar? Wat is de rol van de media? Waarom zijn mannen tussen 40 en 60 jaar zo kwetsbaar? Het zijn maar een paar van de vele vragen.

ZonMw heeft op verzoek van de politiek heel recent een onderzoeksagenda opgesteld om dit op te pakken. Daar ben ik heel blij mee. Ook dat onderzoek kost natuurlijk geld. En gelukkig hebben wij een mogelijkheid gevonden om dat geld beschikbaar te stellen –het gaat om 3,2 miljoen euro voor de komende vier jaar.

Beste mensen, ik weet niet of wij deze complexe puzzel ooit helemaal gaan oplossen. Maar wat wij kunnen doen is alles op alles zetten. Want elk klein puzzelstukje kan helpen om levens te redden. Openheid, zoals in deze tentoonstelling, is zo’n puzzelstukje.

Ik wil het Nederlands Uitvaartmuseum en de mensen van 113online heel hartelijk bedanken voor dit mooie initiatief! Laten we dat aangrijpen om samen vol inspiratie aan de slag te gaan!