Champignonsector maakt stappen vooruit
Het aantal geconstateerde overtredingen in de champignonsector is de afgelopen jaren verminderd. De aanpak van het Interventieteam Champignons van de Inspectie SZW, Belastingdienst, UWV, SVB, Politie en gemeenten is succesvol geweest. Maar duidelijk is ook dat nog niet in de hele sector eerlijk gewerkt wordt. Betrokken partijen blijven de sector controleren.
In 2007 is besloten om de sector goed te controleren. Uit bevindingen en signalen bleek dat veel bedrijven in de champignonsector zich niet altijd aan de wet hielden. In de meeste bedrijven wordt handmatig geoogst. Dat is arbeidsintensief, waardoor vaak goedkope arbeidskrachten worden ingezet om goedkoop te produceren.
Een eerste interventieteam werd opgericht, waarbij verschillende diensten als Inspectie SZW, Belastingdienst, UWV, SVB en gemeenten gingen samenwerken. In de periode 2007 tot en met 2010 werden ruim honderd champignonkwekerijen en uitleners gecontroleerd. Ruim een kwart van de geïnspecteerde ondernemingen was in overtreding. Denk hierbij aan illegale tewerkstelling, onderbetaling en fiscale overtredingen.
Misstanden in sector
Gezien de hoeveelheid overtredingen werd in 2010 besloten om wederom in de periode 2011 tot en met 2014 te gaan werken met een interventieteam. Niet alleen werd in deze periode gecontroleerd, maar ook werd er vooral ingezet op gedragsbeïnvloeding en “maatwerkaanpakken” binnen de verschillende groepen betrokkenen en in de keten. Nadrukkelijk werden in deze periode partijen als toeleveranciers, uitzendbureaus, afnemers en sociale partners betrokken. Zij werden gewezen op de misstanden in de sector en dat zij ook invloed konden uitoefenen om te komen tot een sector waarin op een gezonde en eerlijke manier geproduceerd zou worden. In deze periode werd gericht gecontroleerd vooral op grond van risico analyses en ervaringen.
Er werden in 100 onderzoeken, 187 ondernemingen (telers en uitleners van personeel) betrokken (enkele ondernemers kregen meer dan één bezoek). Bij 20% werden overtredingen geconstateerd door de Inspectie SZW. Zo werden 236 werknemers aangetroffen die hier niet mochten werken en werden 193 werknemers onderbetaald. Ook in deze sector kreeg de Inspectie te maken met uitspraken van onder meer de Raad van State. Uitspraken met als gevolg dat de Inspectie beperkt wordt in haar mogelijkheden om handhavend op te treden. In totaal werd de afgelopen jaren voor ruim vijf miljoen euro aan boetes gegeven. De Belastingdienst heeft over deze periode al voor drie miljoen euro aan aanslagen en boetes opgelegd. Een aantal onderzoeken lopen nog en zijn de resultaten nog niet bekend.
Samenwerking
Nederland is wat betreft de productie van champignons een grote wereldspeler. De bedrijven zijn grotendeels gevestigd in Limburg, Brabant en Gelderland. Weliswaar is het aantal bedrijven gekrompen, van 517 in 2000 naar 123 in 2014, maar het teeltoppervlak daalt minder snel. In dezelfde periode van 950.000 m2 naar 720.000 m2.
Het interventieteam constateert dat de onderlinge samenwerking zeker heeft bijgedragen aan een eerlijke champignonteelt in Nederland. Een andere factor die hier een rol van belang speelde was de zelfregulering door middel van certificatie van de Stichting Fair Produce. Uit een onderzoek van de Belastingsdienst blijkt een positieve relatie tussen de FP gecertificeerde bedrijven en het aangifte- en betaalgedrag.
De bij het interventieteam betrokken partners zullen aandacht blijven geven aan de sector en waar nodig en mogelijk gezamenlijk optreden.