Toespraak van minister Schultz van Haegen bij de opening van het fotofestival

Toespraak | 15-05-2015

Dames en heren,

Meestal als ik officiële openingen of starthandelingen verricht, sta ik langs een snelweg of dijk. Vaak met laarzen aan, helm op en een geel hesje van Rijkswaterstaat. Vanavond zijn het totaal andere omstandigheden, maar toch  voel ik me zeer thuis! Het thema van het fotofestival Naarden is me uit het hart gegrepen!

'Water, water': op het eerste gezicht is er geen thema dat beter past bij Nederland. Het zit in onze DNA. We zijn opgevoed met het beeld dat we de strijd tegen water hebben gewonnen. Onze Deltawerken zijn wereldberoemd en mondiaal is er grote vraag naar onze kennis en ervaring. Maar als we scherper kijken, zien we een ander beeld. We zien een land dat voor een groot deel in een badkuip ligt, maar de mensen die hier wonen zijn zich dit nauwelijks meer bewust.

•  Weinig Nederlanders weten dat er 9 miljoen mensen in een gebied wonen dat kwetsbaar is voor overstromingen. 70% van ons geld verdienen we in dit gebied.
• Weinigen weten dat wanneer je al onze dijken en waterkeringen achter elkaar legt, er een afstand is overbrugd van Amsterdam tot Sydney in Australië: 18.000 kilometer. Die moet je onderhouden, dag in, dag uit.
• Het is onbekend dat in sommige gebieden iedere dag 24 zwembaden vol water moet worden weggepompt om droge voeten te houden.

Het gaat al zolang zo goed dat bijna niemand weet wat je moet doen als er toch een overstroming plaatsvindt. Waterbewustzijn proberen we te stimuleren met een app Overstroomik.nl. Hierop kun je precies zien hoe hoog het water in je huis komt en wat je moet doen. Meer dan 60.000 mensen hebben de app inmiddels. Het brengt het water weer wat dichterbij. Maar er is meer nodig.

Water is zo vanzelfsprekend geworden dat we het niet meer goed zien. Misschien moeten we weer opnieuw naar het water leren kijken. Deze uitgave van het fotofestival Naarden is daarvoor een prachtige gelegenheid. Want beelden kunnen je bijblijven, aan het denken zetten, nieuwsgierig maken, in beweging brengen.

Er is bijvoorbeeld één beeld dat míj altijd zal bijblijven. Geen foto, maar iets dat ik zelf heb gezien en dat wel als een haarscherpe foto voor altijd op mijn netvlies blijft staan. Vlak na de tsunami in 2004 was ik in Banda Atjeh, in Indonesië. De verwoesting was verpletterend, maar uit één beeld sprak alles. Een radioschip, normaal gesproken ver op zee, was bovenop een huis gekwakt, ogenschijnlijk zonder enige moeite. Nooit eerder had ik de kracht van de natuur - van water - zo duidelijk onder ogen gehad. Het heeft mij anders naar water leren kijken. Nooit zal ik de kracht van water onderschatten. Het motiveert me dagelijks om ons eigen land te versterken en andere landen te helpen met preventieve bescherming tegen water. Preventie willen we hoger op de internationale agenda krijgen. Nederlanders zijn actief in meer dan 80 landen, maar bijna altijd na de ramp. Dat zou eigenlijk dus eerder moeten en daar werken we hard aan. Internationaal moeten we de omslag maken van repareren na een ramp, naar prepareren om een ramp te voorkomen. Dat is hard nodig, gezien de klimaatverandering die nu plaatsvindt – Kadir van Lohuizen  heeft dit scherp in beeld gebracht.

Ik hoop dat meer mensen zich door Naarden nog beter realiseren wat water betekent in ons dagelijks leven. Want u laat water in al zijn facetten zien. U toont de vrolijke kant, de esthetische kant, de bedreigende kant. Water als vriend en water als vijand. Terecht schrijft de organisatie van het festival over het thema – en ik citeer: 'De fotografie kan als geen ander doen beseffen hoe belangrijk water is voor ons dagelijks leven.' Ik ben het daar zeer mee eens. 'Water, water' is dan ook wat mij betreft niet alleen een prachtig thema van het fotofestival, maar ook een wake up call. Naarden opent ons de ogen, het houdt een spiegel voor en laat ons weer opnieuw kijken naar ons water. Een fotofestival dat staat als een Nieuwe Hollandse Waterlinie anno 2015. En eigenlijk zou iedere Nederlander dit festival moeten bezoeken. Hoe dan ook, ik wens u veel bezoekers en veel succes. Dank u wel.