Persconferentie na ministerraad 27 maart 2015

Mediatekst | 27-03-2015

Goedemiddag, we hebben in de ministerraad stilgestaan bij de ramp, dinsdag, met het vliegtuig van German Wings. Er heeft zich in de Alpen een immense tragedie afgespeeld met een naar het zich nu laat aanzien ook dramatische oorzaak. 150 mensen hebben daarbij het leven verloren. Verschrikkelijk nieuws dat ook in Nederland hard is aangekomen. Onder de slachtoffers was ook een jonge Nederlandse vrouw. Ik wil namens het kabinet vanaf deze plaats ons diepe medeleven uitspreken met alle nabestaanden.

We hebben ook gesproken over de ramp met vlucht MH17. Deze week is zoals u weet een fact-finding missie in het rampgebied. Die missie heeft ook stoffelijke resten gevonden die morgen naar Nederland worden gebracht. Daarbij zal het inmiddels gebruikelijke ceremonieel in acht genomen worden. Namens het kabinet zullen minister Van der Steur en minister Bussemaker ook aanwezig zijn in Eindhoven.

Dan wil ik ook enkele opmerkingen maken over de economische ontwikkeling in Nederland. Het CBS heeft de raming van de economische groei voor 2014 naar boven bijgesteld naar 0,9%. Ook stelt het CBS vast dat de banengroei sterker is dan eerder werd gedacht. Het aantal banen van werknemers en zelfstandigen lag in het vierde kwartaal 50 duizend hoger dan in het derde kwartaal. Dat is goed nieuws. De Nederlandse economie trekt echt aan. En uit de cijfers stijgend consumentenvertrouwen, stijgende consumptieve bestedingen en dus het vertrouwen dat zich uitdrukt in economische groei. De lichten op groen. Maar we zijn er nog lang niet. Nog steeds veel te veel mensen werkloos thuis. We gaan als kabinet dus doorgaan op de ingeslagen weg we zullen alles doen wat in onze macht ligt om te komen tot een nog sterkere economie met nog meer banen.

Ten slotte zagen we dat Noord-Holland vandaag een grote stroomstoring kende. Intussen lijkt de situatie wat te verbeteren en te normaliseren. Maar er is helaas aanzienlijke overlast ontstaan op Schiphol, op het spoor, op de weg. Tennet werkt op dit moment aan het herstel. Het ministerie van Economische Zaken staat in nauw contact met Tennet en houdt de situatie scherp in de gaten.

BREEDVELD (NOS)

De beursgang van ABN Amro is uitgesteld, waarom heeft het kabinet daar geen besluit over willen nemen nu?

ASSCHER

U weet, we hebben eerder het principebesluit genomen dat ABN Amro terug kan naar de markt. Maar het besluit, dat het moment daar is voor een beursgang, is een groot besluit. De bank is gered door de Nederlandse belastingbetaler en om naar de markt te gaan moet er voldoende rust zijn en voldoende vertrouwen. We zien dat de gebeurtenissen van de afgelopen week, onder andere de loonsverhoging aan de top ervoor zorgt dat er een hele fikse discussie is ontstaan over de bank. Wij vinden dat er op dit moment dus niet voldoende rust en vertrouwen is om dat besluit te nemen.

BREEDVELD Verwacht u een te lage opbrengst bij verkoop?

ASSCHER Het staat los van de opbrengst. Om het besluit tot daadwerkelijke beursgang te nemen, hebben we altijd gezegd, moet er voldoende rust en vertrouwen zijn rond de bank. Je moet constateren dat de rust rond de bank als gevolg van de verwikkelingen van de afgelopen weken, namelijk de loonsverhogingen aan de top, er nu niet is om dat besluit te kunnen nemen. Dus de minister gaat eerst de vragen van de Kamer beantwoorden.

BREEDVELD Is het een signaal ook aan de ABN top?

ASSCHER U weet, het is een groot besluit om over te gaan tot de beursgang. De bank is gered door de belastingbetaler, het gaat nu beter. Het principebesluit dat het terug kon naar de markt is genomen maar wil je overgaan tot de daadwerkelijke beursgang dan moet er voldoende rust en vertrouwen rond de bank zijn. Je moet vaststellen dat als gevolg van de discussie over de beloningen aan de top die rust en het vertrouwen er nu niet zijn. Dus dat is een feit dat dit tot gevolg had.

BREEDVELD

Rust en vertrouwen, heeft u er geen vertrouwen in dat die ABN-top straks op de markt wel goed functioneert zoals een bank zou moeten functioneren?

ASSCHER

Voor de beursgang geldt dat wij het klimaat toetsen dat er voldoende rust en vertrouwen rond de bank aanwezig moet zijn. Daar moet voor gezorgd kunnen worden, dat moet je kunnen constateren en het is een simpele constatering maar wel een ware constatering dat de discussie

over de beloningen aan de top er mede aanleiding toe geeft dat je nu niet kunt zeggen er is voldoende rust en vertrouwen.

BREEDVELD U blijft het herhalen, maar het is een ongekend harde maatregel, een ongekend hard signaal ook naar de financiële wereld als je zegt tegen een bank: oké de planning was om over te gaan tot verkoop en het dan uit te stellen.

ASSCHER

Luister, wij hebben al eerder het principebesluit genomen dat ABN Amro terug kan naar de markt. Maar het moment van besluiten dat de beursgang in gang gezet kan worden is een groot besluit. De bank is opgesplitst, moest gered worden. Er is heel veel geld in gegaan van de Nederlandse belastingbetaler en iedereen weet dat bij een beursgang moet je er voldoende vertrouwen in hebben dat rust en het vertrouwen rond die bank voldoende hersteld zijn.

BREEDVELD En die is er nu niet.

ASSCHER En als je dan kijkt naar de verwikkelingen van de afgelopen week. Als je ziet wat een discussie er is ontstaan, onder andere over de beloningen aan de top, dan moet je simpelweg constateren dat de benodigde rust en vertrouwen voor dat besluit, dat is een groot besluit, er nu niet is.

WESTER Als het gaat over ABN Amro, u zegt er moet rust en vertrouwen zijn. Met de bank zelf is deze week niets veranderd, daar is het redelijk rustig. Met de kasboeken van de bank is niks veranderd, daardoor zouden ze naar de beurs kunnen gaan. U zegt: er is onvoldoende rust en vertrouwen. Het gaat alleen maar over de top nu. Dan zegt u dus eigenlijk, er is onvoldoende vertrouwen in de top van de bank.

ASSCHER Wat ik zeg is dat voor het besluit over de beursgang niet alleen een principebesluit van belang is maar ook het moment waarop. Het is belangrijk dat dan het hele klimaat rond de ABN Amro een klimaat is van rust en vertrouwen. Dan moet je constateren dat door de discussies van de afgelopen weken, de verwikkelingen die er geweest zijn, de discussie ook over de lonen aan de top, je nu niet kunt zeggen er is voldoende rust en vertrouwen om vandaag dat besluit te nemen.

WESTER Dan heeft u het toch over de top van de bank? Want met de bank is niks veranderd.

ASSCHER We hebben het over het klimaat waarbinnen je kunt besluiten over te gaan tot beursgang.

WESTER U zegt toch eigenlijk, we hebben even geen vertrouwen in deze top?

ASSCHER

Wat ik zeg is wat ik zeg, namelijk…

WESTER

Ik wil dat wel even scherp krijgen want met de bank is niks veranderd, met de saldo’s van de bank is niets veranderd, met de klanten is niks veranderd. Het gaat alleen over de top. U gebruikt de woorden er is geen klimaat van rust en vertrouwen, dan gaat het toch gewoon over de top?

ASSCHER

Nee, het gaat over het moment van in gang zetten van de beursgang. Er zijn twee besluiten die hier van doorslaggevend belang zijn. In de eerste plaats het principebesluit, hebben we eerder genomen. Het principebesluit: ABN Amro is klaar om terug te gaan naar de markt. Het tweede besluit is het moment van het in werking zetten van de beursgang. Daarna is: niet morgen naar de beurs, maar dan neem je dat besluit dat het echt in werking gezet wordt. We hebben altijd geweten: dit is een bank die moest worden gered door ons allemaal, door de belastingbetalers. Het moment dat je zegt: nu kan het echt weer naar de beurs, nu zetten we dat in werking, moet er voldoende rust en vertrouwen rond die bank bestaan om dat te kunnen doen. Als je dan vandaag kijkt naar de feitelijk ontstane situatie, dan zie je dat de discussie in ieder geval heeft geleid tot een grote reeks van deels kritische Kamervragen die ertoe leidt dat je nu niet kunt zeggen vandaag: er is voldoende rust en vertrouwen.

WESTER Nogmaals, die bank is niets veranderd deze week, die kan naar de beurs toe, het principebesluit is genomen. U zegt: er is geen sprake van rust en vertrouwen. Dan is er toch maar een conclusie mogelijk: de onrust en wantrouwen is veroorzaakt door de top van de bank?

ASSCHER

Wat wij constateren… Het moment van de beursgang is altijd afhankelijk van hoe de bank ervoor staat, maar ook van het maatschappelijke klimaat rond die bank.

WESTER Dat heeft de top dus nu even verknald, zegt u met zoveel woorden.

ASSCHER We constateren dat de bank heeft besloten het beloningsbeleid te voeren dat men voert. We hebben vorige week gezegd hoe het kabinet daarover denkt: juridisch in orde, politiek afgedekt – 2011, 2012- maar merkwaardig in het licht van de salarisoffers van medewerkers. In het licht van de onzekerheid bij heel veel medewerkers van de bank. Ook in het licht van de situatie van heel veel Nederlanders. Dat kan. Op zijn minst moet je constateren dat het heeft geleid tot een maatschappelijke discussie en een reeks Kamervragen. En het kabinet is van mening, daarom heeft de minister dat vanochtend laten weten, dat je op dit moment niet het besluit kunt nemen de beursgang in werking te zetten.

WESTER

Dan stel ik de vraag nog een keer heel simpel, en volgens mij is het antwoord ook heel simpel ja of nee. De beursgang was klaar, de top van de bank heeft de beursgang op dit moment even verknald?

ASSCHER

Er zijn twee aparte besluiten. Dat de bank klaar is om naar de bank te gaan, dat principebesluit hebben we eerder genomen.

WESTER En ging even niet door omdat de top het verknald heeft?

ASSCHER

Het gaat niet door omdat zo een groot besluit, waar we allemaal geld in hebben zitten, het redden van de bank, alle onzekerheid van dien, een moeilijk besluit destijds, dit is ook een groot besluit. Je zet namelijk de beursgang in werking. Daarvoor heeft de minister van Financiën altijd gezegd: moet er rust en vertrouwen rondom de bank zijn. Als je gewoon simpel constateert op dit moment of die rust en vertrouwen er zijn, dan zegt de minister van Financiën en zegt het kabinet: op dit moment niet, dus kunnen we dat besluit nu niet nemen. WESTER Dat heeft de top van de bank even verknald?

ASSCHER

Het is een gevolg van de verwikkelingen van de afgelopen weken, meer in het bijzonder ook de maatschappelijke discussie over de topbeloning, zeker. Dat heeft ook geleid tot Kamervragen. En de minister heeft aangegeven dat hij nu allereerst die Kamervragen wil gaan beantwoorden.

WESTER De schuld van de top?

ASSCHER

Nogmaals, we zien…

WESTER

Waarom is dat zo moeilijk om dit antwoord te geven? Dit is gewoon de schuld van de top toch? De bank was er klaar voor, het kabinet was er klaar voor. Er is iets gebeurd, door de top veroorzaakt, en u wilt niet zeggen: dat is de schuld van de top.

ASSCHER

Ik constateer wat er gebeurd is.

WESTER Ik ook ja.

ASSCHER

Dan is het voor ons allebei…

WESTER U heeft een besluit genomen. Zeg nu eens eerlijk: de top heeft het even verbruikt.

ASSCHER Er is niet zo heel veel oneerlijk in onze gedachtewisseling, alleen ik gebruik niet de woorden waar u mij toe uitnodigt.

WESTER

U bent het eigenlijk met me eens?

ASSCHER Het kan best zijn dat u het eigenlijk hier met mij eens bent. Ik heb hier een andere verantwoordelijkheid. En dat is wel serieus. Het besluit om de bank naar de beurs te brengen, dat

weet u, is een groot besluit. Daar is lang over gepraat. Principebesluit is genomen. Het moment is eveneens een groot besluit. Als je nu kijkt, op dit moment, naar rust en vertrouwen, het klimaat rond zo een beursgang, dan moet je zeggen: dit is niet het goede moment om dat te doen. Hoe komt dat? Dat komt door de verwikkelingen van de afgelopen weken, meer in het bijzonder de discussie over de verwikkelingen aan de top.

WESTER Veroorzaakt door de top?

ASSCHER

De discussie over de beloningen aan de top waar men politiek en juridisch toe gerechtigd is, maar waarvan het kabinet eerder gezegd heeft dat merkwaardig te vinden.

WESTER Hadden ze niet moeten doen?

ASSCHER

Een graat in de keel, zei Dijsselbloem.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Wat moet de top van ABN doen om het vertrouwen weer te herstellen?

ASSCHER

Op dit moment gaat het eerst om het beantwoorden van de Kamervragen en in de toekomst kan opnieuw het besluit worden genomen over het in gang zetten van de beursgang.

DE WINTHER Zou het helpen als de top van ABN zou besluiten om dat ton alsnog niet te accepteren?

ASSCHER

Ik ga niet in hun bevoegdheid treden. De beursgang is afhankelijk van vertrouwen en rust rondom de bank. Maar het is in ieder geval zo dat het beloningsbesluit van de bank heeft bijgedragen aan een grote rij kritische vragen.

DE WINTHER Maar u zegt: niet in hun verantwoordelijkheden treden, maar u vindt er wel van alles van. U zegt: graat in de keel, en zou misschien ook wel een oplossing weten om het proces te bespoedigen, want wat gaan we nu eigenlijk doen met die bank zolang die ton geaccepteerd blijft?

ASSCHER

Daar ga ik nu niet op vooruit lopen. Vandaag was de vraag: is dit het moment om de beursgang in werking te zetten, het kabinet heeft gemeend van niet.

DE WINTHER Het lijkt erop dat het vooral vanuit uw eigen partij de PvdA was waardoor er echt breed verzet ontstond, misschien ook een beetje met het oog op de wat treurige situatie van de afgelopen verkiezingsuitslagen, en het tijd was te profileren? Kan het kabinet de fractie negeren als die zegt: we willen dat ze die ton terugstorten en anders blokkeren wij de beursgang?

ASSCHER

Kabinet kijkt zuiver naar: is dit het moment om de beursgang in werking te zetten. En dat is een groot besluit. Er zit geld in van de belastingbetaler. We hebben de bank moeten redden. De bank is opgekrabbeld. Vandaar dat we eerder het principebesluit hebben genomen, met steun van de Kamer, dat de bank terug kan naar de markt. Maar het moment van inwerking zetten van die beursgang, van daar daadwerkelijk toe overgaan, is op zichzelf ook weer een groot moment. Dan moet je peilen of er voldoende rust en vertrouwen is om die beursgang in werking te zetten.

DE WINTHER Er zijn ook mensen die zeggen dat als je hier onzekerheid over laat bestaan, misschien uitstel, dat dat ook de belastingbetaler uiteindelijk weer geld gaat kosten omdat het nu goed gaat op de beurs, maar het zomaar weer niet zo goed gaat. Is dat nog een factor van belang?

ASSCHER

Een van de belangrijke overwegingen bij het hele dossier hoe we omgaan met de ABN is dat we willen dat een bank op een verantwoorde, rustige manier zijn werk doet, zich rekenschap gevend van de maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat betekent dat het moment van overgaan tot de beursgang, daar spelen talloze factoren een rol in, maar ook rust en vertrouwen rond de bank, dat blijft zo.

DE WINTHER Welk signaal geeft het kabinet vandaag aan de top van ABN Amro?

ASSCHER

Het signaal dat dit niet het moment is om over te gaan tot de beursgang.

DE WINTHER

En zelf nog iets te veranderen aan de bedrijfsvoering? Of maakt dat allemaal niet uit?

ASSCHER

De bestuurders van ABN Amro zijn verantwoordelijk voor het besturen van de bank. Het kabinet is verantwoordelijk voor het besluit over het moment van de beursgang. Dat nemen wij zeer serieus. Dat betekent dat we heel goed kijken naar alle factoren die van belang zijn om te bepalen of dit het juiste moment is. Dan moet je constateren, met de discussies van de afgelopen weken, met de vele kritische Kamervragen, met de maatschappelijke discussie die is ontstaan, dat dit niet het moment is dat we dat besluit kunnen nemen.

CHAVANNES (NRC HANDELSBLAD)

Er is ooit een premier geweest die sprak over de exhibitionistische zelfverrijking, is dat aan de orde hier?

ASSCHER

Er is nu niet een premier die dat aan de orde aan het stellen is, dus dat is niet aan de orde. Het is wel zo dat de discussie over bonussen, beloning, in de financiële sector na de afgelopen jaren niet voor niets heel wat verder is. Nederland heeft de strengste bonuswetgeving van Europa ingevoerd. Dat is niet voor niets. Nu moet je erkennen dat dit besluit rond deze beloningen past binnen de juridische en politieke marges die daarvoor eerder zijn gegeven. Desalniettemin leidt het besluit tot maatschappelijke discussie, tot Kamervragen, tot verwikkelingen. Hebben wij vorige week in deze zaal over gesproken. Vandaag heeft dat er in ieder geval aan bijgedragen dat wij constateren dat er niet de benodigde rust en vertrouwen is om nu over te gaan tot beursgang.

WESTER

Ik probeer het nog een keer. Ik zie wat reacties op Twitter binnenkomen over deze persconferentie. Mensen begrijpen heel goed het besluit van het kabinet om het niet te doen, maar het feit dat u de schuld niet wil neerleggen gewoon even in ja of nee bij de top, dat noemen mensen een vreselijk politiek correct gewauwel. Waarom zegt u niet gewoon: ze hebben het even verknald met zijn allen?

ASSCHER U mag al die mensen de hartelijke groeten doen, alleen ik heb een andere baan. En dat betekent dat ik – en mensen begrijpen heel goed waarom het kabinet dit besluit neemt. Dat geeft u ook aan. Het kabinet staat voor een groot besluit: is de bank klaar voor beursgang? Daar hoort bij rust en vertrouwen. De bank zelf is er klaar voor, maar het moment daarvoor moet er rust en vertrouwen zijn. Ik constateer: uw Twitter-reageerders constateren ook, dat er nu geen rust en vertrouwen is. We weten dat dat te maken heeft met de ontwikkelingen van de afgelopen weken, inclusief de discussie over de topbeloning. Dus, begrijpen veel mensen heel goed dat de minister van Financiën dit niet het juiste moment vindt.

WESTER

Veroorzaakt door de top van de bank, vraag ik u nog een keer.

ASSCHER

Kabinet stelt het beloningsbeleid niet vast.

WESTER Maar de onrust en het wantrouwen is veroorzaakt door de top van de bank?

ASSCHER

De top van de bank is zelf verantwoordelijk voor het beloningsbeleid, is dus ook zelf verantwoordelijk voor vragen over dat beloningsbeleid. Zij zijn daar juridisch en politiek toe gerechtigd. Maar het kabinet vindt het merkwaardig. Dat heeft inderdaad geleid tot een flinke discussie.

WESTER Dus zij hebben dit veroorzaakt?

ASSCHER

Wij moeten constateren of dit het juiste moment is, wij vinden van niet. Dat heeft te maken met het feit dat er discussie is ontstaan over de topbeloning. Voor die beloningen is de bank zelf verantwoordelijk, niet het kabinet. Zij mochten dat doen, maar hoefden dat niet te doen, zij hebben daarvoor gekozen.

CHAVANNES

De sector heeft zijn eigen code opgesteld, die spreekt van herstel van vertrouwen. Vindt u dat de ABN-top deze gedragscode heeft nageleefd?

ASSCHER

Ik ga nu niet verder in op hoe de ABN Amro top omgaat met welke code dan ook. Vandaag was aan de orde de vraag of wij een besluit konden nemen over het in gang zetten van de beursgang. We hebben dat moment daarvoor niet rijp geacht.

BLOK (RADIO 1)

De Duitse Bondsdag heeft vandaag ingestemd met tol op de Duitse snelwegen. Dat leidt tot veel ophef in de rest van Europa. Oostenrijk heeft min of meer aangekondigd dat ze naar het Europese Hof zullen stappen om die tol tegen te houden. Sluit Nederland zich daarbij aan?

ASSCHER Wij volgen de zaak op de voet. Ik kan u nu nog niet zeggen of Nederland zich daarbij zal aansluiten. Dat is nog niet besloten.

BLOK Maar het kabinet zal zich bewust zijn van het feit dat de Nederlandse economie behoorlijke schade op kan lopen op het moment dat er tol op de Duitse snelwegen wordt gevraagd? Ik neem aan dat u het niet eens bent met dat besluit?

ASSCHER

Dat klopt. Minister Schultz heeft er eerder – en ook de premier heeft zich eerder in hele scherpe bewoording uitgelaten over dit besluit. Het is ook heel goed mogelijk dat een Europese rechter daar een streep doorheen zal zetten. Maar de vraag of Nederland zich in die procedure zal voegen, kan ik nu nog niet beantwoorden.

BLOK Als het Nederlandse bedrijfsleven, onder meer VNO-NCW of een ander bedrijf op persoonlijke titel, besluit om de zaak aanhangig te maken bij het Europese Hof, kunnen ze dan de steun van de Nederlandse regering verwachten?

ASSCHER Nogmaals, ik kan nu geen mededelingen doen over eventuele processtappen. Noch een voeging in de Oostenrijkse zaak, noch een ondersteuning van een eventuele hypothetische zaak van het verenigd bedrijfsleven. Standpunt van Nederland over de tolheffing is eerder glashelder verwoord door de minister en de minister-president. Over eventuele processtappen in welke aard dan ook, heb ik nu geen mededelingen.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL) Kennelijk heeft Duitsland zich daar niets van aangetrokken, er is nauw contact geweest met de ministers. Wat vindt ervan dat ze desondanks toch dit besluit doorzetten?

ASSCHER

Ik constateer dat dat gebeurd is, dat betreuren wij. Maar ik ga daar verder niet nu op vooruit lopen, wat dat kan betekenen. Nederland heeft eerder aangegeven hiertegen te zijn. Blijkbaar heeft de Bondsdag nu toch dat besluit genomen. We zullen moeten bekijken wat dat gaat betekenen.