Toespraak van minister Schultz van Haegen bij ‘Kust op Kracht’ (Zwakke Schakel Noord-Holland)

Toespraak | 16-03-2015

Dames en heren,

Niet zo ver van deze plek voltrok zich bijna 600 jaar geleden een tragedie. Tijdens de Sint-Elisabethsvloed van 1421 brak de voorloper van de Hondsbossche Zeewering. En een deel van de duinenrij werd weggeslagen, het water brak door de zanddijk en het hele dorp Petten werd door het water verzwolgen. Ook de kerk van Petten bezweek onder de kracht van de zee. Zelfs het heuveltje waarop de kerk stond, bleek niet hoog genoeg. Bijna 400 mensen, die dachten een veilig heenkomen gevonden te hebben in de kerk, werden door het neerstortende puin gedood.

Rampen als deze hebben ons waterbewustzijn gevormd. We prijzen ons gelukkig dat we aan de zee wonen: omdat we een zeevarend land zijn, zijn we dankzij de handel, maritieme industrie en visserij ook een welvarend land. Maar we zijn ons er voortdurend van bewust dat de zee ook een vijand kan zijn en soms worden we daar keihard mee geconfronteerd. Zo’n tragedie als in Petten, willen we niet meer. En dus moeten we voortdurend blijven werken aan een veilige kust.

Twaalf jaar geleden bleek dat tien plaatsen aan de Nederlandse kust dringend moesten worden versterkt, als ze in de toekomst een superstorm zouden moeten weerstaan. De Hondsbossche en Pettemer Zeewering was één van die zogenoemde 'zwakke schakels'. Nu de zwakke schakels zijn versterkt, is de kustverdediging van Noord- en Zuid-Holland voor de komende 50 jaar weer op orde. En daarmee leven 10 miljoen mensen in de Randstad veilig, dankzij deze projecten. En een belangrijk deel van onze economische motor is nu beter beschermd. Dankzij goede planning en samenwerking kon dit project 25 miljoen euro  goedkoper worden uitgevoerd.

Het project dat we zo meteen opleveren, Kust op Kracht, is een heel bijzonder project. Rijkswaterstaat en het hoogheemraadschap kozen er niet voor om een bestaande, harde dijk te versterken. De harde asfaltdijk met strekdammen uit de 19e eeuw heeft als waterkering plaatsgemaakt voor een glooiende duinenrij die het duinengebied ten noorden en ten zuiden van deze zwakke schakel met elkaar verbindt. Er is zelfs een gloednieuw strand ontstaan. Nederland is hiermee 400 voetbalvelden groter geworden.

Maar deze zachte oplossing met zand is ook beter voor de omgeving. Als we hadden gekozen voor een overslagdijk, niet hoger maar wel breder, dan had water tijdens een storm over de dijk kunnen slaan en dan zou landbouwgrond verzilten door het zeewater. En als we de bestaande asfaltdijk hadden verhoogd en verbreed, moesten achterliggende huizen verdwijnen. Dat hoeft nu niet, zodat mensen die hier al jarenlang wonen, in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven. De nieuwe kustwering is snel gerealiseerd, onderhoudsvriendelijk, duurzaam en flexibel, met het oog op de klimaatverandering. De kust tussen Camperduin en Petten oogt weer zoals in vroeger tijden, maar met het veiligheidsniveau van nu.

Bovendien is ook de omgeving mooier gemaakt. In de omgeving van de nieuwe kustwering wordt nu hard gewerkt aan de kwaliteit van het gebied. Hier worden onder leiding van de provincie twee ruimtelijke kwaliteitsprogramma’s uitgewerkt. Die omvatten zo’n 45 natuur- en recreatieprojecten, waarin gemeenten, natuurorganisaties en ondernemers samenwerken. Een mooi voorbeeld is de Zandpolder, waarbij voormalige bollengrond wordt omgevormd tot een natuurgebied. Vogels kunnen hier eten, rusten en broeden, maar ook wandelaars kunnen  hier hun hart ophalen.

De provincie grijpt de kustversterking aan om het kustgebied nóg aantrekkelijker te maken voor recreatie en toerisme. En er worden nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor natuurontwikkeling. Die betrokkenheid van zoveel partijen, velen zijn hier vandaag ook aanwezig, zegt iets over hoe belangrijk het is om actief te blijven werken aan het verbeteren van je eigen, lokale omgeving. En om veiligheid, recreatie en economische kansen samen op te laten gaan. Mensen moeten zich hier veilig voelen, en mogen ook trots zijn op bijzondere natuur vlakbij huis en de mogelijkheden om door te natuur te fietsen of vlakbij zee een kopje koffie te drinken. Ik ben blij dat natuurorganisaties, gemeenten, ondernemers en vooral ook de omwonenden, de oplossing van een zachte versterking al snel hebben omarmd. En de handen ineen hebben geslagen om samen te werken aan een veilige en mooie omgeving.

Tegelijkertijd realiseer me ik dat kiezen voor een oplossing als deze ook weerstand oproept. De strekdammen verdwenen onder het zand en zoiets heeft gevolgen voor de natuur. Door de zandsuppleties verdwenen foerageerplekken voor steenlopers en scholeksters. Ik heb de bezwaren van Faunabescherming gelezen over het wegvallen van de natuur en het foerageergebied voor vogels. Ik heb daar begrip voor. Ook voor de surfers die door het zand hun mooie golven zien verdwijnen en de vissers die hun visstekje missen. Maar soms moeten we deze beslissingen nemen, omdat het gaat om de veiligheid van zoveel mensen. Dat heeft mijn prioriteit. 

Tegelijkertijd komen we tot goede oplossingen. Het foerageergebied voor vogels is er nog, maar op een andere plek in de buurt, in de Zandpolder die ik zojuist noemde. Door de zandsuppleties verdween ook het wrak van het schip de Prince George, dat in 1921 hier aan de kust liep. Dat diende jarenlang als golfbreker. Deze publiekstrekker is nu onder het zand verdwenen. Maar het is niet vergeten. Door een paal te plaatsen met een QR-code kunnen bezoekers via hun smartphone alles over dit oorlogsschip te weten komen. Dat maakt een bezoek aan het strand extra spannend: op je smartphone lees je informatie over het schip, wetend dat een vaartuig met een rijke geschiedenis een paar meter onder je voeten ligt.

Veel mensen zagen dit stukje kust niet als het mooiste stukje Noordzeestrand. Die tijd is wat mij betreft nu voorbij. Er is hier mooi strand ontstaan, en een nieuwe bestemming voor vele toeristen. Dat is goed nieuws voor de vakantiegangers, maar ook voor de ondernemers in deze omgeving.  Optimale veiligheid, nieuwe natuur en betere recreatiemogelijkheden; we mogen trots zijn op de mijlpaal die hier is bereikt. U ziet waar de samenwerking tussen Rijkswaterstaat en het hoogheemraadschap en provincie toe heeft geleid. Een extra goede reden om komende woensdag te gaan stemmen.

Dames en heren,

De Noord- en Zuid-Hollandse kust zijn weer op kracht.
De komende 50 jaar is de kustverdediging op orde.
De natuur gaat nu haar werk doen: het helmgras schiet al uit de duinen.
Hoe het er hier over vijf jaar uit ziet, kunnen we ons nog niet zo goed voorstellen.
Want we weten dat de natuur grillig is.

Die kan, zoals 600 jaar geleden, voor veel leed zorgen.
Maar ook voor mooie verrassingen zorgen.
Sinds we met dit project bezig zijn, heeft een kolonie van zo’n
70 zeehonden hier een plekje gevonden om te liggen.
Deze nieuwe bewoners voelen zich hier al helemaal thuis. Ze zijn duidelijk tevreden zijn met resultaat.
Ik kan me alleen maar bij hen aansluiten.

Dank u wel.